Το 2024 θα μείνει στην ιστορία ως έτος σημαντικών αλλαγών σε όλο τον κόσμο. Αυτό το άρθρο δεν προορίζεται να είναι εξαντλητικό, αλλά μάλλον να αντιμετωπίσει μερικά από τα κύρια γεγονότα των τελευταίων 12 μηνών. Το πρώτο και πιο σημαντικό από αυτά είναι η ιστορική πολιτική ανάκαμψη του Τραμπ, η οποία κατέστη δυνατή από το γεγονός ότι, από το 2021, έχει κερδίσει αρκετές καρδιές και μυαλά ότι η νίκη του ήταν «πολύ μεγάλη για να είναι στημένη», όπως το έθεσαν οι υποστηρικτές του. Οι Αμερικανοί θέλουν να βελτιώσουν την οικονομία, έχουν κουραστεί από την Ουκρανία και θέλουν ένα τέλος στους «πολιτιστικούς πολέμους».
Η προεδρία του Μπάιντεν ήταν καταστροφική και το γεγονός ότι οι Δημοκρατικοί τον αντικατέστησαν με την Κάμαλα αποδείχθηκε λάθος. Θα έπρεπε να είχαν διεξαγάγει πραγματικές προκριματικές εκλογές για να εκλέξουν τον αντικειμενικά καλύτερο υποψήφιο από την πλευρά τους. Η διαφθορά τους ήταν επομένως το μοιραίο ελάττωμα που τους καταδίκασε σε ήττα, αν και ίσως κανείς δεν θα είχε νικήσει τον Τραμπ αφού επέζησε από τη βομβιστική επίθεση του Ιουλίου και έγινε δημοφιλής με πρωτοφανή τρόπο. Σε κάθε περίπτωση, η επιστροφή του στον Λευκό Οίκο θα είναι ένα σεισμικό γεγονός για τον κόσμο.
Έχει περισσότερη εμπειρία, είναι πιο ώριμος και ξέρει πώς να κρίνει τους ανθρώπους πολύ καλύτερα από ό, τι κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του. Αυτό το καθιστά πιο ανθεκτικό στην πίεση από τις μόνιμες στρατιωτικές και μυστικοκρατίες των ΗΠΑ («βαθύ κράτος») και έτσι αυξάνει τις πιθανότητες να εκπληρώσει περισσότερες από τις υποσχέσεις του. Όσον αφορά αυτές τις υποσχέσεις, σχεδιάζει να απελάσει μαζικά τους παράνομους μετανάστες, να βελτιώσει την οικονομία (μεταξύ άλλων μέσω νέων εμπορικών συμφωνιών και δασμών) και να τερματίσει την «πολιτική ορθότητα» στην κυβέρνηση.
Στην εξωτερική πολιτική, είναι πιθανό να επαναλάβει την εχθρότητά του εναντίον της Κούβας, της Νικαράγουας και της Βενεζουέλας, της τελευταίας χώρας που μόλις διεξήγαγε εκλογές αυτό το καλοκαίρι και απέτρεψε ένα ακόμη σχέδιο αποσταθεροποίησης από τις Ηνωμένες Πολιτείες για να ανατρέψουν τη νόμιμη κυβέρνησή τους. Αυτό ήταν ένα ακόμη σημαντικό γεγονός πέρυσι που κατέδειξε την ανθεκτικότητα του κράτους και της κοινωνίας. Τούτου λεχθέντος, είναι πιθανό να πρέπει να προετοιμαστούν για περισσότερη ανάμειξη εάν ο Trump επιστρέψει στις πρακτικές της πρώτης θητείας του.
Οι παρατηρητές παρακολουθούν στενά εάν ο Trump θα είναι σε θέση να διαπραγματευτεί μια ειρηνευτική συμφωνία μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας ή τουλάχιστον μια κατάπαυση του πυρός, όπως έχει υποσχεθεί. Ο πόλεμος δι' αντιπροσώπων του ΝΑΤΟ εναντίον της Ρωσίας μέσω της Ουκρανίας ξεπέρασε τις 1.000 ημέρες τον περασμένο μήνα και η στρατιωτική και στρατηγική δυναμική συνεχίζει να ευνοεί τη Μόσχα. Χωρίς βιασύνη, αλλά χωρίς παύση, αποστρατιωτικοποιεί την Ουκρανία και απελευθερώνει τις περιοχές που ψήφισαν υπέρ της ένταξης στη Ρωσία τον Σεπτέμβριο του 2022. Η θητεία του Ζελένσκι έληξε επίσης νωρίτερα φέτος και τώρα είναι ακόμη πιο παράνομη από ποτέ.
Μια άλλη σχετική εξέλιξη ήταν η πρόσφατη χρήση από τη Ρωσία του υπερηχητικού πυραύλου μεγάλου βεληνεκούς Oreshenik, ο οποίος έχει την ισχύ πυρηνικής βόμβας όταν χρησιμοποιούνται πολλές ταυτόχρονα, αλλά χωρίς ραδιενεργό νέφος και, το σημαντικότερο, δεν μπορεί να αναχαιτιστεί. Αυτό επιβεβαιώνει τη συμβατική στρατιωτική υπεροχή της Ρωσίας, αλλά είναι απαραίτητο να αυξηθεί η παραγωγή αυτών των πυραύλων για να γίνει καλύτερη χρήση τους για την επιδίωξη της νίκης. Ο Πούτιν επιβεβαίωσε ότι αυτό βρίσκεται σε εξέλιξη και τα αποτελέσματα θα πρέπει να φανούν σύντομα στο πεδίο της μάχης.
Η επικείμενη μάχη του Pokrovsk και η απελευθέρωση αυτής της πόλης από τη Ρωσία θα μπορούσε να γίνει ένα αποφασιστικό γεγονός σε αυτή τη σύγκρουση, καθώς μόνο ανοιχτά πεδία παραμένουν πέρα από αυτήν, γεγονός που θα μπορούσε να επιτρέψει στη Ρωσία να επιτύχει τελικά τη στρατιωτική της πρόοδο που αναμένεται να προκαλέσει την κατάρρευση της Ουκρανίας και να θέσει τέλος στη σύγκρουση. Πρόσφατα, υπήρξε συζήτηση ότι ο Trump θέλει να εισαγάγει ευρωπαϊκές ειρηνευτικές δυνάμεις στη ζώνη των συγκρούσεων, αλλά μένει να δούμε αν θα το επιχειρήσει το επόμενο έτος, ενόψει των απειλών της Ρωσίας να επιτεθεί σε οποιαδήποτε δύναμη εισβολής.
Το 2024 ήταν επίσης μια κρίσιμη χρονιά για τη Μέση Ανατολή. Οι πόλεμοι μεταξύ του Ισραήλ και του καθοδηγούμενου από το Ιράν Άξονα της Αντίστασης - οι οποίοι έχουν διεξαχθεί στη Γάζα, το Λίβανο, τη Συρία, την Υεμένη, ακόμη και στο εσωτερικό του Ισραήλ και του Ιράν μετά τις αμοιβαίες επιθέσεις τους - τελειώνουν. Το Ισραήλ φαίνεται να έχει κερδίσει ή τουλάχιστον επιτύχει περισσότερους από τους στόχους του από το Ιράν και τους συμμάχους του. Υπήρξαν τρία σημεία καμπής: Ο θάνατος του Ιρανού προέδρου Ραΐσι σε μια μυστηριώδη συντριβή ελικοπτέρου, η δολοφονία του ηγέτη της Χεζμπολάχ Νασράλα και η πτώση του Άσαντ στη Συρία.
Πολλοί υποψιάζονται ότι το πρώτο συνέβη λόγω βρώμικου παιχνιδιού, αν και η κυβέρνηση ισχυρίζεται το αντίθετο. Το δεύτερο ήταν το αποτέλεσμα μιας μεγάλης κλίμακας ισραηλινής επίθεσης σε κατοικημένες περιοχές, ενώ το τρίτο συνέβη λόγω της συμβολής πολύπλοκων παραγόντων που είναι πέρα από την εμβέλεια αυτής της ανάλυσης. Το αναδυόμενο αποτέλεσμα είναι ότι το Ισραήλ και η Τουρκία αντικαθιστούν τη χαμένη περιφερειακή επιρροή του Ιράν, ένας πρώην ηγέτης της Αλ Κάιντα ελέγχει τώρα τη Συρία και η «μεταρρυθμιστική» κυβέρνηση του Ιράν μπορεί να συμβιβαστεί με τον Τραμπ από θέση αδυναμίας.
Το 2024 υπήρξαν επίσης δύο εντυπωσιακά πολυπολικά επιτεύγματα που εξισορροπούν, κατά κάποιο τρόπο, τις οπισθοδρομήσεις που υπέστησαν στη Μέση Ανατολή. Αφορά την ενίσχυση της Συμμαχίας του Σαχέλ και της συνόδου κορυφής των BRICS που πραγματοποιήθηκε τον Οκτώβριο στο Καζάν. Στην πρώτη περίπτωση, η Μπουρκίνα Φάσο, το Μάλι και ο Νίγηρας έχουν εδραιώσει τους δεσμούς ασφάλειας, πολιτικούς και οικονομικούς δεσμούς τους ενόψει κοινών τρομοκρατικών προκλήσεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Γαλλία με στόχο την αποκατάσταση της μονοπολικής επιρροής. Η εκδίωξή τους από αυτή τη γεωστρατηγική, πλούσια σε πόρους περιοχή αλλάζει τους κανόνες του παιχνιδιού.
Εμπνέει ένα ηπειρωτικό κίνημα ενάντια στον νεοιμπεριαλισμό που δίνει νέα πνοή στις πολυπολικές διαδικασίες σε ολόκληρη την Αφρική, η οποία πρόκειται να γίνει η πολυπληθέστερη ήπειρος μέχρι το τέλος αυτού του αιώνα, με την επακόλουθη παγκόσμια οικονομική επιρροή. Η μεταρρύθμιση των σχέσεων των χωρών τους με τους πρώην αποικιοκράτες και τους σημερινούς νεοαποικιοκράτες θα στερήσει από τη Δύση τα πλεονεκτήματα που έχει εκμεταλλευτεί για να διατηρήσει τη μονοπολική ηγεμονία της και ως εκ τούτου θα επιταχύνει τη συστημική μετάβαση του κόσμου στην πολυπολικότητα.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι αυτό είναι ένα έργο σε εξέλιξη και ότι ενδέχεται σύντομα να προκύψουν ορισμένες σοβαρές προκλήσεις, οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε απροσδόκητες οπισθοδρομήσεις ανάλογα με το τι θα συμβεί στη συνέχεια, αλλά το θέμα είναι ότι ποτέ πριν δεν έχει συμβεί κάτι παρόμοιο σε αυτό το τμήμα του Παγκόσμιου Νότου. Ο συνδυασμός της ρωσικής βοήθειας για την ασφάλεια και της κινεζικής οικονομικής βοήθειας βοηθά στη σταθεροποίηση των αντιιμπεριαλιστικών κρατών που ηγούνται αυτού του ηπειρωτικού κινήματος και στη δημιουργία ενός νέου μοντέλου για την προώθηση της πολυπολικότητας στην Αφρική.
Όσο για την τελευταία Σύνοδο Κορυφής των BRICS, αν και οι προσδοκίες ότι θα αποκάλυπταν τη Γέφυρα BRICS, το BRICS Clear και το BRICS Pay ήταν πρόωρες, η ίδια η εκδήλωση ήταν μια εντυπωσιακή επιτυχία, καθώς συγκέντρωσε αρκετές δεκάδες παγκόσμιους ηγέτες που όλοι μοιράζονται το πολυπολικό όραμα του κόσμου. Αυτό έδειξε ότι η Ρωσία δεν είναι απομονωμένη, όπως ισχυρίστηκαν οι δυτικοί προπαγανδιστές, αλλά έχει γίνει το κέντρο της αναδυόμενης παγκόσμιας τάξης. Οι συμμετέχοντες προέβησαν επίσης σε κοινή δήλωση που καλύπτει ευρύ φάσμα θεμάτων επί των οποίων συμφωνούν όλοι.
Αν και οι BRICS είναι περισσότερο ένα φόρουμ για την ανταλλαγή ιδεών σχετικά με την οικονομική πολυπολικότητα και τη δημιουργία δικτύων μεταξύ των ελίτ των μελών τους, συνεχίζει να εκπληρώνει μια σημαντική λειτουργία, καθώς γίνεται ένα είδος μίνι-ΟΗΕ. Βρίσκεται ακόμη στα αρχικά της στάδια και δεν έχει αναπτύξει μια εργασιακή κουλτούρα όπως αυτή του ΟΗΕ, αλλά έχει τεράστιες δυνατότητες να διαμορφώσει το μέλλον λόγω του αυξανόμενου αριθμού συμμετεχόντων. Στην τελευταία σύνοδο κορυφής, περίπου δώδεκα χώρες έγιναν εταίροι των BRICS, επεκτείνοντας περαιτέρω την εμβέλεια της ομάδας.
Με την πάροδο του χρόνου, οι BRICS θα αναπτύξουν τους δικούς τους μηχανισμούς και δυναμικές που θα επιτρέψουν στα μέλη και τους εταίρους τους να πραγματοποιήσουν συλλογικά πιο απτές αλλαγές, ειδικά όσον αφορά τη μεταρρύθμιση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος, για να το καταστήσουν πιο δίκαιο και δίκαιο για την παγκόσμια πλειοψηφία. Η Ινδία και η Νότια Ασία στο σύνολό τους θα διαδραματίσουν βασικό ρόλο σε αυτό λόγω του τεράστιου δημογραφικού βάρους τους και της ταχέως αυξανόμενης οικονομικής επιρροής τους, αλλά τα γεγονότα του περασμένου έτους προμηνύουν πιθανή αναταραχή στην περιοχή αυτή.
Η Ινδία κατηγόρησε τις Ηνωμένες Πολιτείες ότι παρεμβαίνουν στις εθνικές εκλογές της, αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες την κατηγόρησαν στα τέλη του περασμένου έτους ότι σχεδίαζε να δολοφονήσει έναν Αμερικανό πολίτη με διπλή υπηκοότητα, τον οποίο το Νέο Δελχί αποκάλεσε τρομοκράτη. Κατηγορίες έχουν επίσης διατυπωθεί εναντίον του μεγιστάνα των επιχειρήσεων Gautam Adani, τον οποίο η Ινδία θεωρεί πολιτικοποιημένο και μια άδικη προσπάθεια υπονόμευσης του ανταγωνισμού που θέτουν οι εταιρείες του στις δυτικές επιχειρήσεις. Υπάρχει επίσης η υποστηριζόμενη από τις ΗΠΑ αλλαγή καθεστώτος στο γειτονικό Μπαγκλαντές, η οποία έχει φέρει υπερεθνικιστές στην εξουσία.
Αυτό το νέο κυβερνών καθεστώς υιοθέτησε μια πολύ σκληρή στάση εναντίον της Ινδίας, παρά το γεγονός ότι αυτή η χώρα είναι ο παραδοσιακός σύμμαχος του Μπαγκλαντές και ο κύριος υπεύθυνος για την επιτυχία του αγώνα του για ανεξαρτησία. Παράλληλα με αυτά τα γεγονότα, η τελευταία φάση του μακροχρόνιου εμφυλίου πολέμου της Μιανμάρ εξαπλώνεται στη βορειοανατολική Ινδία, η οποία έχει ιστορικό αυτονομιστικών συγκρούσεων ταυτοτικής φύσης. Αυτή η τάση μπορεί να αξιοποιηθεί από τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες υποστηρίζουν ορισμένες αντικυβερνητικές ομάδες στη Μιανμάρ, για να απειλήσουν την Ινδία με αντιπροσωπεία.
Άλλα περιφερειακά ρήγματα περιλαμβάνουν τη Μιανμάρ και το Μπαγκλαντές, αφού ο βουδιστικός εθνικιστικός στρατός του Αρακάν κατέλαβε τον έλεγχο των κοινών συνόρων νωρίτερα αυτό το μήνα και επανέλαβε τις κατηγορίες του ότι η Ντάκα υποστηρίζει τζιχαντιστικές ομάδες Ροχίνγκια. Το Πακιστάν, παρά το γεγονός ότι είναι παραδοσιακός σύμμαχος των Ηνωμένων Πολιτειών και της σημερινής κυβέρνησής του που τέθηκε στην εξουσία από αυτό που ορισμένοι ισχυρίζονται ότι ήταν ένα μεταμοντέρνο πραξικόπημα που υποστηρίχθηκε από τις ΗΠΑ, βρίσκεται επίσης υπό πίεση αφού η Ουάσινγκτον επέβαλε έναν άλλο γύρο κυρώσεων κατά του προγράμματος βαλλιστικών πυραύλων της.
Επιπλέον, το Πακιστάν έχει πληγεί από την απότομη αύξηση των τρομοκρατικών επιθέσεων που διαπράττονται από το Tehreek-i-Taliban Pakistan (TTP) και τον Απελευθερωτικό Στρατό του Βαλούχου (BLA), οι οποίοι προφανώς έχουν συμμαχήσει και κατηγορούνται ότι λαμβάνουν υποστήριξη από τους Αφγανούς Ταλιμπάν. Αυτό έχει επιδεινώσει τις σχέσεις μεταξύ Αφγανιστάν και Πακιστάν, εγείροντας ανησυχίες για το πιθανό ξέσπασμα ενός συμβατικού πολέμου μεταξύ των δύο. Για να αυξήσει περαιτέρω την αναταραχή στο Πακιστάν, ο ειδικός απεσταλμένος του Trump για αποστολές, Ric Grenell, υποστηρίζει την απελευθέρωση του Imran Khan.
Ο πρώην πρωθυπουργός ισχυρίζεται ότι διώκεται πολιτικά για την πολυπολική εξωτερική πολιτική του και, ειδικότερα, για την επιθυμία του να διευρύνει σημαντικά τις σχέσεις του με τη Ρωσία. Η σκανδαλώδης αποπομπή του τον Απρίλιο του 2022 πυροδότησε μια κλιμακωτή κρίση που κατέστρεψε την οικονομία και αποσταθεροποίησε πολιτικά το Πακιστάν. Ο Χαν είχε αρκετά αξιοπρεπείς σχέσεις με τον Τραμπ, οπότε δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι ο νέος απεσταλμένος του ηγέτη των ΗΠΑ τον υποστηρίζει. Οποιαδήποτε σοβαρή πίεση για να εξασφαλιστεί η απελευθέρωσή του θα μπορούσε να περιπλέξει περαιτέρω τις διμερείς σχέσεις.
Καθώς ο Trump ετοιμάζεται να «αναπροσανατολιστεί (ξανά) στην Ασία» προκειμένου να περιορίσει πιο ενεργά την Κίνα στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού, η επιρροή των ΗΠΑ θα σαρώσει τη Νότια Ασία από την Ανατολική Ευρώπη και τη Δυτική Ασία, εξηγώντας έτσι γιατί η Νότια Ασία είναι τώρα ένα θέατρο ανταγωνισμού στον Νέο Ψυχρό Πόλεμο. Αυτή η τάση δημιουργεί σοβαρούς κινδύνους για την ασφάλεια και τη σταθερότητα της Ινδίας, αλλά υπάρχει επίσης η πιθανότητα τα φιλοινδικά μέλη της νέας κυβέρνησης, όπως η υποψήφια του DNI Tulsi Gabbard, να αντιστρέψουν την εχθρική πολιτική του Μπάιντεν προς την Ινδία.
Για να συνοψίσουμε τα μεγάλα γεωπολιτικά γεγονότα του 2024, η επιστροφή του Trump στην εξουσία είναι μακράν η πιο σημαντική, ακολουθούμενη από όλα όσα συνέβησαν στη Μέση Ανατολή και την επικείμενη ολοκλήρωση της ουκρανικής σύγκρουσης. Το γεγονός ότι η Βενεζουέλα απέτρεψε μια ακόμη προσπάθεια αλλαγής καθεστώτος από τις Ηνωμένες Πολιτείες είναι επίσης σημαντικό, όπως και η ενίσχυση της Συμμαχίας του Σαχέλ και η επιτυχία της συνόδου κορυφής των BRICS. Κοιτάζοντας μπροστά, το 2025 υπόσχεται να είναι εξίσου σημαντικό, ειδικά εάν η κατάσταση στη Νότια Ασία επιδεινωθεί.
Πηγή: Katehon
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου