ΥΠΕΡ ΠΙΣΤΕΩΣ ΚΑΙ ΠΑΤΡΙΔΟΣ--Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ

Βασίλης Στοϊλόπουλος

«Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος»!

Η συμμετοχή της Εκκλησίας και του Κλήρου στον Εθνικοαπελευθερωτικό Αγώνα του Εικοσιένα, όσα και να λέγονται εμμονικά από κύκλους του ανιστόρητου αντικληρικαλισμού και του δουλοπρεπούς εθνομηδενισμού, αποτελεί ένα αδιαμφισβήτητο γεγονός. Η πίστη στην Εκκλησία ήταν πανταχού παρούσα στον Αγώνα, όπως και η καταλυτική συστράτευση του Κλήρου για τη σωτηρία του ελληνικού έθνους (πνευματική και στρατιωτική), όπως (ενδεικτικά) φαίνεται και από τις παρακάτω πηγές :

• «(…) και βρίζουν, οι πουλημένοι εις τους ξένους, και τους παπάδες μας, όπου τους ζυγίζουν άναντρους και απόλεμους. Εμείς τους παπάδες τους είχαμε μαζί εις κάθε μετερίζι, εις κάθε πόνον και δυστυχίαν. Όχι μόνον διά να βλογάνε τα όπλα τα ιερά, αλλά και αυτοί με ντουφέκι και γιαταγάνι, πολεμώντας ωσάν λεοντάρια. Ντροπή Έλληνες!». (Ιωάννης ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗΣ)

• «Η επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με καμίαν απ΄ όσας γίνονται την σήμερον εις την Ευρώπην. (…) Πλησίον εις τον Ιερέα ήτον ο λαϊκός, καθήμενοι εις ένα σκαμνί, πατριάρχης και τζομπάνης, ναύτης και γραμματισμένος, ιατροί, κλφτοκαπεταναίοι, προεστοί και έμποροι». (Θεόδωρος ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ)

• «Αφού δε ταύτα εγένοντο γνωστά εν αγίω Όρει, συνήλθον οι εκ των Μονών Λαύρας, Βατοπεδίου, Ιβήρων και Χαλανδρίου προϊστάμενοι εν τη Εσφιγμένου Μονή και εψήφισαν τον Εμμανουήλ (Παππά) αρχιστράτηγον της Μακεδονίας (…) και πλείστοι έτεροι Μοναχοί και λαϊκοί συνεξεστράτευσαν μετά του Εμμανουήλ Παππά. (Γεράσιμος Σμυρνάκης, Προηγούμενος της Ι. Μ. Εσφιγμένου)

• «Πρώτος ο κλήρος εφάνη εις τον αγώνα με τον σταυρόν και την σπάθην εις τας χείρας …» (Φώτιος ΦΩΤΑΚΟΣ, Γραμματικός και υπασπιστής Κολοκοτρώνη)

• « …. ὅταν ἐπιάσαμε τά ἅρματα, εἴπαμε πρῶτα ὑπέρ πίστεως καί ἔπειτα ὑπέρ πατρίδος» (Θεόδωρος ΚΟΛΟΚΟΤΡΩΝΗΣ)

• «Την επανάστασιν εκίνησαν και ενεψύχωσαν οι κληρικοί … άνευ των οποίων ο λαός δεν ήθελε κινηθή …» (Εμμ. ΞΑΝΘΟΣ, Φιλικός)

• «Μόνον του Ευαγγελίου η διδαχή εμπορεί να σώση την αυτονομίαν του Γένους. Οι Έλληνες πολέμησαν όχι μόνο υπέρ πατρίδος αλλά και υπέρ πίστεως.» (Αδαμάντιος ΚΟΡΑΗΣ,)

• «Εάν ο Θεός μεθ΄ ημών, ουδείς καθ΄ ημών» (Ιωάννης ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ)

• «Ο Παπαφλέσσας είναι το άλλο μου εγώ.» (Αλεξ. ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ,).

• «Τον λαόν υπεκίνησαν οι … έμποροι, οι πρόκριτοι, και κυρίως οι Μητροπολίται και γενικώς οι ανήκοντες εις τον κλήρον, δηλαδή οι πραγματικοί ηγέται του Έθνους» (Μώραλη Μελίκ Μπέης)

• «Τα σχέδια τής Φιλικής Εταιρείας ετηρούντο μυστικά μεταξύ Πατριαρχών, των Μητροπολιτών, των παπάδων, των δημογερόντων και των προκρίτων.» (Σανί Ζαντέ, Τούρκος ιστορικός)

Και για την ιστορία κάποια ακόμη στοιχεία :

• ΦΙΛΙΚΟΙ : Περίπου το 9-10% των φιλικών ήταν κληρικοί.

• ΟΠΛΑΡΧΗΓΟΙ : Οι Μητροπολίτες Σαλώνων Τιμόθεος, Λάρισας Μακάριος, Θηβών Ιερόθεος, Ευβοίας Αμβρόσιος, ο ιερομόναχος Σεραφήμ από το Φανάρι Θεσσαλίας και ο Παπαβλαχάβας των Χασίων.

• ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΑ ΚΕΝΤΡΑ : Μονή Οσίου Λουκά, Μονή του Ομπλού Πατρών.

• ΑΡΧΗΓΕΙΟ: Μονή Αγ. Νικολάου Πέτρας (Δημ. Υψηλάντη), Ι. Μ. Εσφιγμένου Αγίου Όρους 9Εμμ. Παππάς).

• ΟΡΜΗΤΗΡΙΟ (Γ. Καραϊσκάκη) : Μονή Προυσού Ευρυτανίας.

Το «Ντροπή Έλληνες!» του Μακρυγιάννη ισχύει όμως και σήμερα στο ακέραιο!

Φωτό. Λεπτομέρεια από τον εξωνάρθηκα του Καθολικού της Ι. Μ. Βατοπαιδίου, (Οι Άγιοι Μαρκούριος και Μηνάς οπλισμένοι)

(25η Μαρτίου 1821, αρ. 5/2025)

 Η ΣΥΜΒΟΛΗ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ ΜΑΣ ΣΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ ηταν καθοριστική!Χιλιάδες Μακεδόνες έδωσαν το αίμα τους για την απελευθέρωση του γένους. Χιλιάδες γυναικόπαιδα σφαγιάσθηκαν.Με τους αγώνες τους καθυστέρησαν η εμπόδισαν τα Τουρκικα στρατευματα να κατακλυσουν την Ν.Ελλάδα.Καπεταναίοι και μαχητες διαμοιραζονται στα σωματα των οπλαρχηγων του Μορια και της Ρούμελης καί μάχονται ηρωικά σε ολα τα πεδία ως το τελος..ενα μικρό παραδειγμα,στων Ψαρων την ολομαυρη ράχη ηταν 1.027 Μακεδόνες υπό τον Ιωάννη Τσόντζα που επεσαν ηρωικα.......

<<Η επανάσταση του γένους το 1821 δεν περιορίσθηκε στον Μοριά και τη Ρούμελη. Ιδιαίτερα σημαντική ήταν η επανάσταση και στη Μακεδονία, που διεξήχθη υπό πολύ δυσμενέστερες συνθήκες, διότι ήταν κοντά στην Κωνσταντινούπολη, στη Θεσσαλονίκη καθώς και στις ισχυρές στρατιωτικές εγκαταστάσεις των Οθωμανών.Ηγετική μορφή της επανάστασης της Μακεδονίας αποτελεί ο ήρωας Εμμανουήλ Παπάς. Μεγαλέμπορος και τραπεζίτης από τις Σέρρες, μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και έδωσε όλη την περιουσία του στον αγώνα. Στις 23 Μαρτίου του 1821, μετέβη από την Κωνσταντινούπο­λη στο Άγιο Όρος, στη Μονή Εσφιγμένου, και οργάνωσε ομάδα από 2.500 λαϊκούς και μοναχούς. Παράλληλα εκδηλώθηκαν εξεγέρσεις στον Πολύγυρο, στην Κασσάνδρα και στη Σιθωνία. Σε συνεργασία με τον καπετάν Χάψα νίκησαν τους Τούρκους στην Ιερισσό και στα Στάγειρα.Στη συνέχεια ο Παπάς προχώρησε στα στενά της Ρεντίνας και ο Χάψας κατέλαβε τα Βασιλικά και έφθασε μέχρι το Σέδες, δεκαπέντε χιλιόμετρα από τη Θεσσαλονίκη. Τον Ιούνιο οι Τούρκοι, με 25.000 άνδρες υπό τον Μπαϊράμ πασά, νίκησαν τον Παπά. Αντίστοιχα ο Αχ­μέτ μπέης των Γενιτσών υπερίσχυσε του Σώματος του καπετάν Χάψα, ο οποίος έπεσε μαχόμενος ηρωικά.Η επανάσταση στη Χαλκιδική πνίγηκε στο αίμα. Οι σφαγές στα Βασιλικά, στον Πολύγυρο, στην Ιερισσό και στις άλλες κωμοπόλεις της Χαλκιδικής διατηρούνται ακόμα στην ιστορική μνήμη των κατοίκων της περιοχής. Στην Ιερισσό κάθε Τρίτη του Πάσχα στο «Μαύρο Αλώνι», οι νέοι και οι νέες με παραδοσιακές ενδυμασίες αναπαριστούν τη σφαγή 400 Ιερισσιωτών από τους Τούρκους, χορεύοντας τον περίφημο «καγκελευτό». Κατά την παράδοση, η σφαγή εκείνη έγινε με τρόπο σαδιστικό. Οι μελλοθάνατοι οδηγήθηκαν στο αλώνι και διετάχθησαν να σχηματίσουν αλυσίδα χορού. Έτσι, χειροκροτούμενοι υποχρεώθηκαν να βαδίζουν κάτω από τα σπαθιά των δημίων οι οποίοι τους αποκεφάλιζαν στη στροφή του χορού. Ο αγώνας συνεχίσθηκε στην Ποτίδαια, στον Όλυμπο, στη Νάουσα και στην Έδεσσα.Ο ηρωικός αγώνας στη Μακεδονία καθυστέρησε την αποστολή του οθωμανικού στρατού στην Πελοπόννησο, συμβάλλοντας στην απελευθέρωση πόλεων και περιοχών, και ιδιαίτερα στην άλωση της Τριπολιτσάς.Όμως, η συμβολή των Μακεδόνων δεν σταματάει εδώ. Πολλοί οπλαρχηγοί και αγωνιστές κατέφυγαν στη νότια Ελλάδα και στις βόρειες Σποράδες και πολέμησαν μαζί με τους αρχηγούς της Ρούμελης και του Μοριά. Πολλοί από αυτούς στρατολογήθηκαν από τον Δημήτριο Υψηλάντη και οργανώθηκαν στο τακτικό σώμα που πολέμησε στις μάχες της Πλάκας, του Πέτα, των Δερβενακίων και του Ναυπλίου.

Οι αγωνιστές που είχαν μεταβεί στις βόρειες Σποράδες πολέμησαν τον Σεπτέμβριο του 1822 στην Εύβοια, υπό τον Διαμαντή Νικολάου. Με συμμετοχή του Καρατάσου και των ανδρών του, κατάφεραν να νικήσουν τους Τούρκους στη Χαλκίδα και αργότερα στο Τρίκερι. Πολλοί πολέμησαν μαζί με τους ελεύθερους πολιορκημένους στο Μεσολόγγι και μετέπειτα μαζί με τον Καραϊσκάκη στη Μάχη των Αθηνών.

Χιλιάδες Μακεδόνες έδωσαν το αίμα τους για την απελευθέρωση του γένους. Χιλιάδες γυναικόπαιδα σφαγιάσθηκαν. Το παράδειγμα του Εμμανουήλ Παπά ξεχωρίζει. Δεν έδωσε για τον αγώνα μόνο όλη του την περιουσία και τη ζωή του, αλλά και τρία από τα έντεκα παιδιά του έδωσαν και αυτά τη ζωή τους στον αγώνα. Ο Αθανασάκης Παπάς αποκεφαλίσθηκε στη Χαλκίδα, ο Γιαννάκης Παπάς σκοτώθηκε με τον Παπαφλέσσα στο Μανιάκι και ο Νικολάκης Παπάς στο Καματερό Αττικής, πολεμώντας με αρχηγό τον Καραϊσκάκη.

Οφείλουμε να μνημονεύουμε και να τιμούμε τους ήρωες που έδωσαν το αίμα και την ψυχή τους για να είμαστε εμείς ελεύθεροι. Να τους τιμούμε και να αναλογιζόμεθα τις δικές μας ευθύνες απέναντι στην πατρί­δα, που αυτοί μας παρέδωσαν και που οφείλουμε εμείς αντίστοιχα να παραδώσουμε στα παιδιά μας.>>

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα

Πελοπόννησος (Πάτρα) στις 24/3/2021

Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΣΤΟ ΑΓΙΟ ΟΡΟΣ

Η Επανάσταση του 1821 στο Άγιον Όρος.

Όταν ξέσπασε η Επανάσταση του 1821 στον Ιερό Τόπο του Αγίου Όρους διαβιούσαν εκεί μερικές χιλιάδες Μοναχοί, κάποιοι από τους οποίους είχαν και πολεμική εμπειρία, είτε σαν πρώην Κλέφτες στα βουνά είτε σαν πολεμιστές στη Σερβία και στη Μολδοβλαχία. Ορισμένοι μάλιστα από αυτούς, όπως ο Ηγούμενος της Ι. Μ. Εσφιγμένου Ευθύμιος, ο Χαρτοφύλακας Νικηφόρος ο Ιβηρίτης, ο Ειρηνουπόλεως και Βατοπεδίου Γρηγόριος, ο Ιερισσού και Αγ. Όρους Ιγνάτιος κ.α. είχαν μυηθεί στη Φιλική Εταιρεία.

Μετά την έναρξη της Επανάστασης στη Μολδοβλαχία, στις 22 Φεβρουαρίου 1821, κατέφτασε στο Άγιο Όρος από την Κωνσταντινούπολη με το μπρίκη «Καλομοίρα» του καπετάν Χατζη-Αντώνη Βισβίζη φορτωμένο με όπλα και πολεμοφόδια ο πλούσιος Σερραίος μεγαλέμπορος και φιλικός - και ένας από τους πιο αγνούς επαναστάτες - Εμμανουήλ Παπάς. Αφού πρώτα πέρασε από τις Μονές Αγίας Λαύρας και Ιβήρων, όπου ήταν και ο φίλος του Νικηφόρος, ο Εμμανουήλ αποφάσισε να μεταβεί στη Μονή Εσφιγμένου, η οποία κατόπιν πρωτοστάτησε στον ξεσηκωμό του Αγίου Όρους, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Χαλκιδικής και του Ολύμπου.

Όταν έγινε γνωστός ο απαγχονισμός του Πατριάρχη Γρηγορίου Ε΄, στις 10 Απριλίου, οι Αγιορείτες Μοναχοί ξεπέρασαν πλέον και τον τελευταίο δισταγμό για τη συμμετοχή τους στην Επανάσταση. Στο αρχηγείο του στη Μονή Εσφιγμένου συναντήθηκαν με τον Εμμανουήλ Παπά και οι προκαθήμενοι των Μονών Λαύρας, Βατοπεδίου, Ιβήρων και Χαλανδρίου όπου και τον εξέλεξαν αρχιστράτηγο της Μακεδονίας με βασικό στόχο την κατάληψη της Θεσσαλονίκης.

Στις 22 Απριλίου μια τουρκική φρεγάδα πυρπολήθηκε από Υδραίους κάτω από τη Μονή Ξηροποτάμου, γεγονός που οδήγησε τους Οθωμανούς ν΄ αποφασίσουν την αποστολή στο Άγιο Όρος, για πρώτη φορά, 600 στρατιωτών. Ήδη όμως πολλά χωριά στην περιοχή της Θεσσαλονίκης είχαν ερημωθεί, ενώ 80 περίπου Μοναχοί και οικονόμοι που βρίσκονταν στη Θεσσαλονίκη φυλακίσθηκαν, βασανίσθηκαν και κατόπιν φονεύτηκαν. Στην παρακείμενη Ιερισσό και στην Παζαρούδα θανατώθηκαν πολλοί Χριστιανοί, όπως και όλοι – πλην ενός – φυλακισμένοι εθνομάρτυρες Αγιορείτες, αφού προηγουμένως βασανίσθηκαν άγρια. Στα μέσα Μαΐου επαναστάτησε ο Πολύγυρος κι εξουδετερώθηκαν οι Οθωμανοί διοικητές της πόλης.

Στις 23 Μαΐου του 1821 σε πανηγυρική δοξολογία στο Πρωτάτο και μετά από σύναξη όλων των Μοναχών στην Μονή Κουτλουμουσίου κηρύχθηκε επίσημα η Επανάσταση στο Άγιο Όρος, με τη στήριξη 1.500 οπλισμένων Μοναχών, σε σύνολο 4.000 μαχητών. Εκτός όμως από τους Μοναχούς- στρατιώτες και για όσο καιρό παρέμεινε ζωντανή η επανάσταση στη Χαλκιδική οι μονές του Αγίου Όρους πρόσφεραν κανόνια και μπαρούτι στους επαναστάτες.

Μετά από κάποιες επιτυχίες στην Ιερισσό, η πρώτη σημαντική μάχη, στις 15 Ιουνίου του 1821 στα στενά της Ρεντίνας στο Στρυμωνικό Κόλπο, με στόχο να παρεμποδιστεί ο τουρκικός στρατός υπό τον Μεχμέτ Μπαϊράμ πασά που ερχόταν από τη Δράμα με προορισμό την Νότια Ελλάδα, δεν είχε ευνοϊκή έκβαση. Οι σχετικά πολύ μικρές δυνάμεις των επαναστατών υπό τον άγιο Μαρωνείας Κωνστάντιο διασκορπίστηκαν από το πολυάριθμο οθωμανικό ιππικό προς την χερσόνησο της Κασσάνδρας. Εκεί, στα Στενά της Ποτίδαιας, οι ελληνικές δυνάμεις ανασυντάχθηκαν και συγκράτησαν με επιτυχία μέχρι το φθινόπωρο τον Μπαϊράμ Πασά, ο οποίος όμως κατάσφαζε τον άμαχο πληθυσμό της περιοχής, καταστρέφοντας 42 οικισμούς. Προκειμένου ν΄ αποφύγουν τη σφαγή από τους Τούρκους, περίπου πέντε χιλιάδες γυναικόπαιδα από τα χωριά που είχαν κάψει οι Τούρκοι κατέφυγαν για πρώτη φορά στο «άβατο» του Αγίου Όρους, όμως πολλά από αυτά πέθαναν από επιδημίες, κακουχίες ή και από την πείνα.

Οι απαιτούμενες ενισχύσεις από 12 πολεμικά πλοία για την από θαλάσσης φύλαξη του Αγίου Όρους που είχε υποσχεθεί στους επαναστάτες της Μακεδονίας η ελληνική κυβέρνηση δεν επρόκειτο να έρθει ποτέ, έχοντας άλλες προτεραιότητες. Βοήθεια δεν ήρθε ούτε από τους έμπειρους στο αρματολίκι οπλαρχηγούς του Ολύμπου, που είχε ζήτησε ο Παπάς, καθώς ούτε αυτοί ήθελαν να απομακρυνθούν από τις βάσεις τους.

Γι αυτό κι ένα μέρος των αμυνόμενων Ελλήνων βλέποντας το μάταιο της αντίστασης χωρίς άμεση βοήθεια προτιμούσε πλέον την παράδοση και το προσκύνημα. Στις 30 Οκτωβρίου 1821 οι υπεράριθμοι και καλύτερα εξοπλισμένοι Τούρκοι διέσπασαν τελικά την ελληνική άμυνα και κατέλαβαν την Κασσάνδρα και αμέσως μετά την Σιθωνία. Τα τρία τέταρτα από τους 1.500 Επαναστάτες, που αντιμετώπιζαν δεκαπλάσιες εχθρικές δυνάμεις, έπεσαν μαχόμενοι, ανάμεσά τους και οι δύο από τους τρεις γιους του Εμμανουήλ Παπά.

Μετά την καταστροφή της Κασσάνδρας ο Εμμανουήλ Παπάς κατέφυγε στο Άγιο Όρος επιδιώκοντας τη συνέχιση του Αγώνα και οχυρώνοντας τις Μονές Ζωγράφου και Ξενοφώντος. Όμως δεν υπήρχε πλέον καμιά σύμπνοια μεταξύ των επαναστατών και των Αγιορειτών, οι οποίοι, όπως φαίνεται από μια επιστολή της Ι. Μονής Βατοπαιδίου, πρόβλεπαν «την άφευκτον καταστροφήν των Μονών». Έτσι, οι Μονές Βατοπαιδίου, Χιλανδαρίου, Φιλοθέου, Κουτλουμουσίου Ζωγράφου και Δοχειαρίου αποφάσισαν πτοημένοι από την αρνητική τροπή της Επανάστασης που με τόση θέρμη υποστήριξαν, να συνθηκολογήσουν «εξαιτούμενοι το έλεος του πασά».

Στις 9 Νοεμβρίου, 120 εκπρόσωποι των 18 Μονών από τις 20, (εκτός δηλαδή των Μονών Κουτλουμουσίου και Ξενοφώντος), προσκύνησαν τον πασά υπογράφοντας την συνθηκολόγηση. Από τους 120 προϊσταμένους των Μονών οι 82 ρίχτηκαν στις φυλακές της Θεσσαλονίκης και οι υπόλοιποι κρατήθηκαν όμοιροι στην Κομίτζα.

Στις 11 Δεκεμβρίου δώδεκα Αγιορείτες Μοναχοί επισκέφθηκαν τον Αμπντούλ Αμπίτ δηλώνοντας την υποταγή των Αγιορειτών. Μάλιστα όλοι οι αντιπρόσωποι των Μονών, εκτός αυτού της Μονής του Εσφιγμένου, υποχρεώθηκαν να εκδώσουν εγκύκλιο που υποχρέωνε όσους είχαν ακολουθήσει τον Εμμανουήλ Παπά να εγκαταλείψουν το Άγιον Όρος. Καθοριστικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις με τους Τούρκους έπαιξε ο ιερομόναχος Άγιος Ιλαρίωνας, με καταγωγή από την Γεωργία, ο οποίος όντας συμπατριώτης του πασά της Θεσσαλονίκης κατάφερε να συγκρατήσει την οργή του και να σώσει τους όμηρους Αγιορείτες που ήταν έγκλειστοι στις φυλακές Θεσσαλονίκης.

Ο Εμμανουήλ Παπάς συντετριμμένος από το άδοξο τέλος της Μακεδονικής Επανάστασης και τη στάση των προκαθήμενων και καθηγούμενων των Μονών, που αποδέχτηκαν την κυριαρχία του Σουλτάνου φοβούμενοι την οργή του, αναχώρησε μαζί με τον έναν του γιο με πλοιάριο για την Ύδρα για να ζητήσει προσωπικά ενισχύσεις για τη συνέχιση του Αγώνα, αλλά στα μέσα Δεκεμβρίου του 1821 εξέπνευσε εν πλω από καρδιακή προσβολή. Έτσι, διαβάζουμε για τον εθνομάρτυρα Παπά σε μια έκδοση για το Άγιον Όρος του Ιερομόναχου Εσφιγμενίτη Γεράσιμου Σμυρνάκη (1902): «Φευ! Οπόσον δείκνυται άστατος η τύχη των ανθρωπίνων πραγμάτων! Ο χθες κηρυσσόμενος ”θεόπεμπτος και Σωτήρ”, διότι υπήρχε ελπίς ότι θα νικήση, σήμερον στιγματίζεται ως κακούργος, διότι εφαίνετο ηττηθείς!»

Ήδη όμως, στις 15 Δεκεμβρίου 1821 τρεις χιλιάδες στρατιώτες του Αμπντούλ Αμπίτ υπό την αρχηγία του άπληστου Μουράτ Αγά εισήλθαν στο Άγιο Όρος καταλαμβάνοντας τις Καρυές και τις 20 Μονές, όπου τότε διαβιούσαν πέντε χιλιάδες Μοναχοί και άλλοι τόσοι πρόσφυγες γυναικόπαιδα που αμέσως υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν το Άγιον Όρος.

Εκτός της διατροφής της τουρκικής φρουράς και των ζώων, που κόστιζαν 39.000 γρόσια το μήνα, στους Αγιορείτες επιβλήθηκε βαρύτατος έκτακτος «επιβλητικός» φόρος, ενώ διπλασιάστηκαν και οι τακτικοί φόροι (χαράτσι) και αυξήθηκαν τα έκτακτα «φιλοδωρήματα και πρόστιμα». Η είσπραξη εσόδων μειώθηκε δραματικά καθώς τα αγιορείτικα μετόχια της Χαλκιδικής καταστράφηκαν και διακόπηκε η είσπραξη των εσόδων από τα προσοδοφόρα μετόχια κυρίως της Μολδοβλαχίας, τα οποία τελικά χάθηκαν οριστικά. Τα χρέη διογκώθηκαν κι εξάντλησαν πολύ σύντομα τα οικονομικά των Μονών που διέθεσαν «όλα τους τα ασημικά» για τους «λουφέδες» των Τούρκων που απειλούσαν με φρικτά βασανιστήρια τους Μοναχούς, θεωρώντας τους «εξολοκλήρου υπεύθυνους για την αποστασία κατά των Οθωμανών».

Έτσι, οι περισσότεροι Μοναχοί εγκατέλειψαν το Άγιον Όρος. Ενδεικτικά, το 1823, από τους 38 Μοναχούς που μόναζαν στην Μονή Σίμωνος Πέτρα δεν είχε απομείνει κανένας. Όλες οι Μονές βρέθηκαν σε κατάσταση ολοκληρωτικής ένδειας και αναγκάστηκαν να εκποιήσουν μεγάλο αριθμό κειμηλίων, αν και ευτυχώς τα πολυτιμότερα από αυτά φυγαδεύτηκαν εγκαίρως στα νησιά της επαναστατημένης Ελλάδος. Μόνο από τη Ι. Μονή Βατοπαιδίου δεν έφυγε τίποτα από το σκευοφυλάκιό της.

Παρά την αποτυχία της Επανάστασης στη Μακεδονία, η σημασία της ήταν μεγάλη διότι καθυστέρησε για ένα εξάμηνο τους Οθωμανούς να αναλάβουν δράση στη Νότιο Ελλάδα, με αποτέλεσμα οι επαναστατημένες δυνάμεις να έχουν χρόνο για να οργανωθούν και να καταλάβουν μεγάλο μέρος των περιοχών από τις αποκομμένες από ενισχύσεις, τουρκικές δυνάμεις.

Το τι ακριβώς συνέβη όμως κατόπιν στο κατεχόμενο Άγιον Όρος όλα αυτά τα εννέα χρόνια μετά την καταστολή της Επανάστασης βλέπουμε στην περιγραφή του Ιερομόναχου Εσφιγμενίτη Γεράσιμου Σμυρνάκη («Το Άγιον Όρος, 1902):

«Κατά την αξιοθρήνητον ταύτην εποχήν επεγένοντο διάφορα δεινά, ως εικός εν αγίω Όρει, οι δε Ναοί εβεβηλώθησαν υπό της παραμεινάσης εκεί εννέα όλα έτη ειρημένης στρατιωτικής φρουράς εξ επτακισχιλίων ανδρών και απελθούσης τη 13η Απριλίου ημέρα Κυριακή του Αντίπασχα, καθ΄ ην πάσαι αι Μοναί τελούσιν άχρι σήμερον αγρυπνίαν επί τη απελευθερώσι αυτών. (…)

Εκτός της διατροφής της εκ τρισχιλίων ανδρών φρουράς οι Αγιορείται ηναγκάσθησαν να πληρώσωσι τω Πασά 3.000 πουγγία αντί των εν αρχή αιτηθέντων 10.000, ήτοι 1.500.000 γροσίων ή 15.000 λιρών Τουρκίας. (…)

Κατά τους αυτούς χρόνους της ρηθείσης κατοχής επυρπολήθησαν και τα δάση του αγίου Όρους, αρξαμένης της πυρκαϊάς από της Σκήτης της αγίας Άννης και εκτεθείσης μέχρι της Μονής Φιλοθέου, πολλαί δε περγαμηναί εγένοντο Μυσών λεία κατ΄ οκάδας πωλούμεναι, ως και πολύτιμα σκεύη και κειμήλια. (…)

Σημειωτέον δ΄ ότι καθ΄ ην εποχήν ο Αμπντούλ Αμπίτ κατέλαβε το άγιον Όρος, έχων ως έδραν αυτού την ιεράν Μονήν Κουτλουμουσίου, πάντα τα κελλία ηρημώθησαν εγκαταλειφθέντα υπό των εν αυτοίς Μοναχών μεθ΄ όλων των σκευών και επίπλων εις την τύχην αυτών, πλην των αργυρών σκευών και επενδυμάτων, άτινα είχον χωνευθή παρά τίνι χρυσοχόω … Επειδή δ΄ εν ταις Μοναίς λίαν ευάριθμοι Μοναχοί είχον παραμείνη (3 – 10 Πατέρες), οι μη δυνάμενοι υπό του γήρως ν΄ απελθώσιν, εις παντελλή ερήμωσιν είχε περιέλθη ολόκληρον το άγιον Όρος. Τότε δε η Μονή Βατοπεδίου απέτισε πάντα τα χρέη των ιερών Μονών, τα οποία ανέλαβεν η ιερά Κοινότης μετά την αποκατάστασιν των πραγμάτων. Εν έτει 1825, Φεβρουαρίου 27η η εν αγίω Όρει κατάστασις διετέλει εν αθλιότητι.»

Και όπως φαίνεται από ένα γράμμα της Ιεράς Κοινότητας στις 28 Ιουλίου του 1828 « …. ο μεν καιρός κρίσιμος, η δε κατάστασις του Τόπου αθλιεστάτη. Τα της πόλεως έρημα. Τα της Θεσσαλονίκης αβοήθητα. Τα ενταύθα απροστάτευτα και άθλια. …»

Κι ενώ οι εναπομείναντες στο Άγιον Όρος απελπισμένοι Μοναχοί πήραν την απόφαση να το εγκαταλείψουν άπαντες, τον Μάρτιο του 1830 έλαβαν απρόσμενα μια επιστολή από τους Κωσταντινουπολίτες Επιτρόπους της Ιεράς Κοινότητας Λαζαράκη και Σπανδωνή μαζί με το φιρμάνι του Σουλτάνου προς τον πασά της Θεσσαλονίκης για την άμεση απομάκρυνση των τουρκικών στρατευμάτων από την Χερσόνησο του Άθω, αφού προηγουμένως «οι Μοναχοί πληρώσωσι πάντα τα προς τον Στρατόν οφειλόμενα».

Κυριακή του Θωμά, στις 13 Απριλίου του 1830, οι Τούρκοι αποχώρησαν, και από τότε «οι Μοναχοί διώρισαν να γίνεται Αγρυπνία κατά την Κυριακήν του Θωμά εις την Θεοτόκον, εις ην απέδωκαν την σωτηρίαν αυτών και του Ιερού ημών Τόπον.»

(25η Μαρτίου 1821, αρ. 6/2025) από

Βασίλης Στοϊλόπουλος

ΠΕΡΙ "ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗΣ" ΓΛΩΣΣΑΣ!! -ΕΚΕΙ ΠΟΥ ΜΑΣ ΧΡΩΣΤΟΥΣΑΝΕ ΜΑΣ ΠΗΡΑΝ ΚΑΙ ΤΟ ΒΟΔΙ...

 

Pantelis Savvidis

Στην Θεσσαλονίκη και στο Πανεπιστήμιο Μακεδονία πραγματοποιήθηκε χθές, μια ημερίδα για την "μακεδονική γλώσσα" Το θέμα έχει ενδιαφέρον. Άνοιξε πολιτικά στην αρχή, επιστημονικά στη συνέχεια και αναμένεται και η κοινωνιή του διάσταση.

Πολιτικά άνοιξε με τη Συμφωνία των Πρεσπών. Η κυβέρνηση Τσίπρα με υπουργό εξωτερικών τον Κοτζιά υπέγραψε μια συμφωνία που αναγνωρίζει μακεδονική γλώσσα και μακεδονική εθνότητα, έναντι μιας αμφιβόλου ισχύος σύνθετης ονομασίας Βόρειας Μακεδονίας. Και λέω αμφιβόλου ισχύος διότι με τον τρόπο τους η πρόεδρος και ο πρωθυπουργός της γειτονικής χώρας την αμφισβητούν κατά το δοκούν. Θεωρούν ότι έκαναν την παραχώρηση για να ανοίξει η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας τους και αφού η πορεία δεν συνεχίζεται κάνουν διάφορες νομικές ακροβασίες για να αμφισβητήσουν την σύνθετη ονομασία. Με τα ταμπελάκια στις διεθνείς συναντήσεις την τηρούν.

Είναι εντυπωσιακό πόσο μειωμένων διπλωματικών και διαπραγματευτικών δυνατοτήτων είναι το ελληνικό κράτος.

Με την Άγκυρα όποτε κάθονται οι εκπρόσωποί του στο τραπέζι σηκώνονται με απώλειες που δεν φαίνονται εκείνη την στιγμή αλλά καταγράφονται σε κείμενα. Είναι μια ιστορία συνεχών υποχωρήσεων που άρχισαν με το πρακτικό της Βέρνης το 1976.

Με τα Τίρανα, μια φορά συζήτησαν, αποφάσισαν οριοθέτηση θαλασσίων ζωών, η Ελλάδα αποδέχθηκε την ένταξη της Αλβανίας στο ΝΑΤΟ και αφού τα Τίρανα εξασφάλισαν τα κέρδη τους υπαναχώρησαν. Οι βαθύτεροι λόγοι της υαπαναχώρησης δεν έχουν σημασία. Η Αθήνα δεν μπορεσε να επιβάλλει την τήρηση μιας συμφωνίας.

Με τα Σκόπια η Αθήνα υπέγραψε μια συμφωνία, παραχώρησε τα ουσιώδη (γλώσσα και εθνότητα), υποτίθεται ότι πήρε μια σύνθετη ονομασία αλλά, την πήρε κατά το σκοπιανό δοκούν.

‘Εχουμε τώρα, μπροστά μας μια νέα πραγματικότητα σχετικά με τη γλώσσα της γειτονικής χώρας. Ένας πυρήνας καθηγητών σε ελληνικά ΑΕΙ, κυρίως, στο Πανεπιστήμιο Μακεδονία, είναι διατεθειμένος να βοηθήσει στην εισαγωγή της για διδασκαλία και το πρώτο στάδιο είναι η επιστημονική, υποτίθεται, μελέτη της. Πρόκειται για επιστημονική αγωνία των καθηγητών ή θέλουν να υλοποιήσουν την ιδεολογικοπολιτική τους αναζήτηση μέσω ακαδημαϊκών επικλήσεων;

Η εμμονή ορισμένων εκ των καθηγητών αυτών με τις μειονότητες προέρχεται από ένα ανθρωπιστικό συναίσθημα, λένε. Είναι, όμως, επικίνδυνη. Και γίνεται ακόμη πιο επικίνδυνη δεδομένων των συνθηκών.

Οι εξελίξεις από την Συμφωνία των Πρεσπών ως σήμερα έχουν ενθαρρύνει το ιδεολόγημα του μακεδονισμού. Όσοι το παρακολούθησαν από την εμφάνισή του τον 19ο αιώνα ως σήμερα θα γνωρίζουν ότι είναι επικίνδυνα αναθεωρητικό, διεκδικητικό και δυναμικό. Ενώ στην Ελλάδα έχουν λειανθεί τα αισθήματα αντιπαράθεσης και ενεργοποιούνται, μόνο, όταν εμφανίζεται μια ορατή απειλή, στα Σκόπια ο αλυτρωτισμός είναι η κυρίαρχη ιδεολογία.

Στην ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στην Θεσσαλονίκη την Κυριακή ο αλυτρωτισμός βρέθηκε στο λογοτεχνικό και συναισθηματικό επίκεντρο.

Στο διαδίκτυο, μάλιστα, κυκλοφορεί το εξώφυλλο ενός βιβλίου που κατά την σχετική ανάρτηση μοιράστηκε στην εκδήλωση (όσο χρόνο παρέμεινα εγώ εκεί δεν το αντιλήφθηκα) και απεικονίζει την ενιαία Μακεδονία (Σκόπια, Ελλάδα, Βουλγαρία). Πότε, σε ποια ιστορική περίοδο η Μακεδονία αυτή αποτέλεσε μια ενότητα που ανήκε στον λαό που κατοικεί βόρεια της Ελλάδας;

https://www.facebook.com/100022475323752/posts/1779443239481503/?rdid=tClA03yhMkmzcAb2#

Και τώρα η σημαντική είδηση.

Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα σε πανεπιστήμιο μακεδονικής περιφέρειας θέλει να ετοιμάζεται καινούργιο μεταπτυχιακό που αφορά στην ποντιακή λογοτεχνία.

Το επόμενο βήμα θα είναι να ιδρυθεί μεταπτυχιακό από την ίδια σχολή (δημιουργικής γραφής) το οποίο θα έχει αντικείμενο την «μακεδονική» γλώσσα.

Ευχαρίστως να διαψεύσουμε την είδηση αν δεν ισχύει. Ο Ασκός του Αιόλου έχει ανοίξει. Η δυναμική της αποσύνθεσης δεν περιορίζεται.

Ένας ανιστόρητος πρωθυπουργός και ένας ιδεοληπτικός υπουργός εξωτερικών ο οποίος ενθαρρύνθηκε απο τον διεθνή παράγοντα υπέγραψαν μια συμφωνία για να διευκολύνουν-και αυτοί- την ένταξη της γειτονικής χώρας στο ΝΑΤΟ. Η ένταξη πραγματοποιήθηκε αλλά ο ασκός άνοιξε.

Είναι, επίσης, ενδιαφέροντα αυτά που γράφει στο What’s up ο πρέσβης ε.τ. Βασίλειος Μπουρνόβας: Ο κ. Πρέσβης έγραψε:

«Μια και μιλάμε για μακεδονική γλώσσα, επιτρεψατέ μου να την συμπεριλάβω στις νοτιοσλαβικές, στις οποίες συμπεριλαμβάνονται και τα πέντε πομακικά ιδιώματα που ομιλούνται στα δικά μας χωριά, αλλά δεν διδάσκονται διότι, ως γνωστόν,η μειονότητα μας πρέπει να αποτελεί «ένα ενιαίο τουρκικόν όλον»,όπως ισχυρίσθηκε κάποτε εδώ καθηγητής ΑΕΙ… έστω και αν τα πομακικά διδάσκονται ευρέως σε πομακικούς συνδέσμους της Τουρκίας…Τώρα, λογικό είναι, ως γλώσσα περισσότερο επεξεργασμένη και οργανωμένη, δεδομένου ότι διδάσκεται αρκετές δεκαετίες, να έχει την φιλοδοξία να διδαχθεί και σε μέρη όπου ομιλήθηκε παλαιότερα, αλλά δεν διδάχθηκε..

Το ενδιαφέρον είναι ότι, αν λάβουμε υπόψιν την πληθυσμιακή σύνθεση της Ελλάδας σήμερα, άλλες γλώσσες θα έπρεπε να διδάσκονται κατά προτεραιότητα.. Δεν ανοίγω το ασκό του Αιόλου αλλά πιστεύω ότι η συζήτηση περί «μακεδονικής» μάλλον αποτελεί περιττή πολυτέλεια για την σύγχρονη Ελλάδα…»

Εκείνο που διαφαίνεται είναι ότι στους ακαδημαϊκούς κύκλους της Βόρειας Ελλάδας, εκεί, δηλαδή, που η ευαισθησία θα έπρεπε να ήταν πιο ενεργοποιημένη, αναπτύσσεται μια αποδοχή διδασκαλίας μιας γλώσσας που, επιστημονικά κακώς ονομάζεται μακεδονική, και ενέχει τον κίνδυνο δημιουργίας μακεδονικής μειονότητας.

Ό όρος μακεδονική μειονότητα ξενίζει αλλά η Ελλάδα των Τσίπρα-Κοτζιά αναγνώρισε μακεδονική εθνότητα. Άρα;

Από πληροφορίες θεωρείται σίγουρο ότι θα τεθεί κάποια στιγμή και, μάλιστα, πολύ σύντομα θέμα μακεδονικής μειονότητας. Προηγείται η αποδοχή διδασκαλίας στα πανεπιστήμια της μακεδονικής γλώσσας. Και θα κληθεί να διαχειριστεί το θέμα της μειονότητας ποιός; Η Αθήνα το θεωρεί ως συνέπεια των μέχρι σήμερα πολιτικών της και φυσικό επακόλουθο των εξελίξεων.

ΥΓ: η στήλη δεν έχει πρόβλημα ούτε με τη γλώσσα ούτε με την καλλιέργειά της απο το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Οι επιφυλάξεις εστιάζονται στο ότι οι ακτιβιστές της διδασκαλίας της έχουν άλλες, πολιτικές επιδιώξεις. Αυτό είναι το ζήτημα.

****

Andreas Reos

Έγινε ημερίδα στο πανεπιστήμιο Μακεδονία στη ΘΕΣΣΑΛΟΝΊΚΗ

με θέμα τη 'μακεδονική γλώσσα'.

Υπάρχει μία ομάδα Ελλήνων καθηγητών που επιθυμεί να ανοίξει το θέμα στην Ελλάδα, προφανώς με το πρόσχημα του ακαδημαίκου και επιστημονικού δήθεν μανδύα, ώστε αρχικά να εισαχθεί η διδασκαλία της στο πανεπιστήμιο στο πλαίσιο της 'μακεδονικής φιλολογίας'. Αργότερα βλέπουμε, δηλαδή και στα 'μειονοτικά' σχολεία ως μέρος της διδακτέας ύλης.

Η ονομασία της γλώσσας αυτής, πέραν του γεγονότος ότι είναι επιστημονικά ανυπόστατη, πραγματολογικά ανύπαρκτη και ιστορικά κατασκευασμένη, δημιουργεί το υπόβαθρο μειονοτικών διεκδικήσεων.

Γνωρίζουμε, η ύπαρξη μειονότητας σημαίνει, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, παραχώρηση κυριαρχίας σε μειονοτική γεωγραφική περιοχή απέναντι σε τρίτο κράτος, το οποίο έχει την υποχρέωση διασφάλισης των δικαιωμάτων της εθνοτικής μειονοτικής του παρουσίας, πέραν των συνόρων του, δηλαδή εντός της επικράτειας του ξένου κράτους, στο οποίο διαβιεί αναγνωρισμένη εθνική μειονότητά του.

Η Ελλάς τότε δε θα μπορεί να αρνείται, αλλά θα υποχρεούται να προσαρμόσει και να συμπεριλάβει αιτιάσεις, απαιτήσεις, διεκδικήσεις των Σκοπιανών στη νομολογία, στη θεσμική της λειτουργία, στην τοπική αυτοδιοίκηση, στο εκπαιδευτικό της σύστημα, στο σύστημα δικαιοσύνης και ασφάλειας, καθώς και να προβεί σε πολιτικές προστατευτισμού, προνομιακού 'θετικού διαχωρισμού'-affirmative action, οι οποίες θα μπορούσαν να αφορούν φορολογικές διευκολύνσεις, προνομιακή μοριοδότηση για εισαγωγή στο δημόσιο, ειδικό καθεστώς για εισαγωγή στην τριτοβάθμια εκπαίδευση κτλ.

Δηλαδή εκεί που μας χρωστούσαν μας πήραν και το βόδι.

Διότι είμαστε βόδια.

Όλα αυτά δε θα με ενοχλούσαν αν υπήρχε πράγματι μειονότητα και γλώσσα η οποία να τη νομιμοποιεί.

Και δε θα με ανησυχούσαν, αν πίσω απ' όλα αυτά δεν υπήρχε η Τουρκία, καθώς και ο αλυτρωτισμός τον Σκοπιανών, δηλαδή η επεκτατική τους ονείρωξη σε βάρος της Ελλάδας.

Τόσο η γλώσσα όσο και η 'μειονότητα' συνιστούν κατασκευές ενός επικίνδυνου και φασιστικού, μεγαλοίδεατικού αναθεωρητικού αφηγήματος.

Κι όλα αυτά από τους εθνομηδενιστές.

Από αυτούς δηλαδή που αρνούνται την υπαρκτή έννοια του έθνους όσον αφορά στη δική τους πατρίδα, αλλά δεν έχουν πρόβλημα να κατασκευάζουν έθνη εκεί που δεν υπάρχουν.

Δείτε το εγχειρίδιο που μοιράστηκε στην ημερίδα, παραπάνω στη φώτο.

Όλες οι αντιδράσεις

Εἰς ὦτα μή ἀκουόντων συμμάχων γιά τό ὄνομα τῆς Μακεδονίας μας!!!

 Ἀδιαφορία στήν Σύνοδο τοῦ ΝΑΤΟ – Μέ τήν πενταετῆ σιωπή τῆς Κυβερνήσεως τῆς Νέας Δημοκρατίας στήν συστηματική παραβίαση τῆς Συμφωνίας τῶν Πρεσπῶν γιά βιβλία, ἐμπορικές ὀνομασίες, ἀλυτρωτισμό, στρώσαμε τό χαλί στούς ἐθνικιστές τοῦ VMRO νά χρησιμοποιοῦν τό ὄνομα «Μακεδονία» σκέτο

• Τοῦ Εὐθ. Π. Πέτρου

Ναί μέν ὁ Κυριάκος Μητσοτάκης εἶχε δεσμευθεῖ ὅτι θά θέσει στήν Σύνοδο Κορυφῆς τοῦ ΝΑΤΟ στήν Οὐάσιγκτων τό ζήτημα τῆς παραβιάσεως τῆς Συμφωνίας τῶν Πρεσπῶν ἀπό τά Σκόπια, ἤδη ὅμως διαφαίνεται ὅτι ἡ στάσις του θά εἶναι χλιαρή, ἐνῶ εἶναι βέβαιον ὅτι οἱ ἐπισημάνσεις του, ὅποια μορφή καί ἄν ἔχουν, θά ἀπευθύνονται σέ ὦτα μή ἀκουόντων. Οἱ σύμμαχοι τοῦ ΝΑΤΟ αὐτήν τήν στιγμή «καίγονται» γιά τήν Οὐκρανία καί τήν ἐξέλιξη τοῦ πολέμου. Ἐλαχίστη σημασία θά δώσουν στά ὅσα θά δηλώσει ὁ Πρωθυπουργός γιά τό ἱστορικό ὄνομα τῆς Μακεδονίας καί τήν σημασία πού ἔχει γιά τούς Ἕλληνες νά σταματήσει ἡ καπηλεία του ἀπό τούς Σκοπιανούς. Ἀρκετοί ξένοι ἡγέτες, περιλαμβανομένων καί τῶν Ἀμερικανῶν, θά ἀντιδράσουν μέ δυσφορία στό γεγονός ὅτι ἡ Ἑλλάς «ἀνοίγει» ἕνα ζήτημα πού γιά τούς ἰδίους εἶναι ἥσσονος σημασίας ἤ ἀκόμη καί ἀνύπαρκτο. Πῶς θά μποροῦσε νά ἐξηγήσει κανείς σέ ἕναν Ἀμερικανό, πού τό ἔθνος του ἀριθμεῖ μόλις τρεῖς αἰῶνες ζωῆς, τήν σημασία πού μπορεῖ νά ἔχουν τά ἱερά καί τά ὅσια μιᾶς ἄυλης κληρονομιᾶς γιά ἕνα ἔθνος 3.000 ἐτῶν;

Ἀλλά δέν εἶναι μόνον αὐτό. Διαχρονικῶς ἡ Ἑλλάς ἔδειξε, ὅσον ἀφορᾶ στό σκοπιανό ζήτημα, μιάν ἀσύγγνωστη ἀνοχή. Ποτέ δέν ἤγειρε τό θέμα μέ τήν ἐπιμονή πού ἀπαιτεῖτο, ὥστε νά καταλάβουν οἱ ἡγέτες τῶν ἄλλων χωρῶν, ἐχθρικῶν καί φιλικῶν, πόσο σοβαρό εἶναι τό ζήτημα καί μέχρι ποῦ μπορεῖ νά μᾶς ὁδηγήσει. Ἀπό τήν ἡμέρα πού διαλύθηκε ἡ Γιουγκοσλαβία καί τά Σκόπια κατέστησαν ἀνεξάρτητο κράτος, ἡ Ἑλλάς περιοριζόταν σέ εὐχολόγια καί ὀμφαλοσκοποῦσε γύρω ἀπό εὐσεβεῖς πόθους, γιά τήν ὑλοποίηση τῶν ὁποίων δέν ἔκανε ἀπολύτως τίποτε.

Ἔτσι, ἐνῶ εἴχαμε ξεκινήσει ἀπό μιάν ἀπόλυτη ἄρνηση τῆς καπηλείας τοῦ ἱεροῦ ὀνόματος τῆς Μακεδονίας, ἐν τέλει διολισθήσαμε μέχρι τήν Συμφωνία τῶν Πρεσπῶν. Ἀνεχθήκαμε μάλιστα, ἀπό τήν ἑπομένη ἡμέρα τῆς ὑπογραφῆς της, ἀπανωτές καί κατάφωρες παραβιάσεις της. Πρῶτα ἦλθε ἡ ἀμφισβήτησις τῶν συμπεφωνημένων γιά τά ἐμπορικά σήματα. Οἱ Σκοπιανοί διατηροῦσαν τό ὄνομα «μακεδονικά» γιά τά προϊόντα τους, τήν συντομογραφία ΜΚ γιά τίς πινακίδες τῶν αὐτοκινήτων τους καί ἤγειραν ἀπαιτήσεις νά διδάσκεται τό γλωσσικό τους ἰδίωμα, ὡς «μακεδονική» γλῶσσα. Καί ὅλα αὐτά ὑπό τήν ἀνοχή τῆς Ἑλλάδος. Τόσο ἐπί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ (ἀπό τήν ὁποία δέν περιμέναμε καί τίποτε καλύτερο) ὅσο καί ἐπί κυβερνήσεως Μητσοτάκη, ἡ ὁποία ἀνεκάλυψε ὅτι «τό κράτος ἔχει συνέχεια».

Ὅταν λοιπόν τόσα χρόνια καί μέ τόσες κατάφωρες παραβιάσεις ἁπλῶς ἀδιαφορούσαμε καί ἀνεχόμαστε, νομοτελειακῶς θά ἐρχόταν ἡ ἡμέρα πού οἱ Σκοπιανοί θά διεκδικοῦσαν τό ὄνομα. Ἐν τῷ μεταξύ βεβαίως θά εἶχε δημιουργηθεῖ ἕνας «ἐθισμός» τῆς διεθνοῦς κοινότητος, μέ ἀποτέλεσμα οἱ ἡγέτες τοῦ κόσμου, τῶν χωρῶν τοῦ ΝΑΤΟ ἐν προκειμένῳ, νά μᾶς ποῦν: «Τώρα τό θυμηθήκατε; Τόσα χρόνια τί κάνατε; Τώρα πού κινδυνεύουμε ἐξ αἰτίας τῆς Οὐκρανίας θέλετε νά μᾶς ἀνοίξετε καί ἄλλη πληγή;».

Εἶναι ἡ ἴδια ἀκριβῶς κατάστασις τήν ὁποία εἴχαμε ἀντιμετωπίσει καί κατά τά τέλη τῆς δεκαετίας τοῦ’ ‘80. Ἀφοῦ εἴχαμε ἀνεχθεῖ ἐπί τρεῖς δεκαετίες νά ὑπάρχει ἡ ὁμόσπονδη δημοκρατία τῆς «Μακεδονίας» στό πλαίσιο τοῦ γιουγκοσλαβικοῦ κράτους, «ξυπνήσαμε» ὅταν ἡ χώρα διελύθη. Μέ ἀποτέλεσμα νά μᾶς ἐγκαλοῦν σύμμαχοι καί ἑταῖροι μέ τήν ἴδια ἐρώτηση: «Τώρα τό θυμηθήκατε; Καί τόσα χρόνια τί κάνατε;». Τόσα χρόνια, δυστυχῶς, δέν θέλαμε νά κακοκαρδίσουμε τούς Ἀμερικανούς καί τούς ἄλλους συμμάχους στό ΝΑΤΟ, οἱ ὁποῖοι ἔβλεπαν στό πρόσωπο τοῦ Τίτο ἕναν δυνητικό σύμμαχο ἀπέναντι στήν Σοβιετική Ἕνωση καί μᾶς «συνιστοῦσαν» νά μήν ἐγείρουμε θέματα πού θά μποροῦσαν νά τοῦ εἶναι ἐνοχλητικά. Εἶναι οἱ ἴδιοι σύμμαχοι οἱ ὁποῖοι καί τώρα «κλείνουν τά αὐτιά τους» στίς ἐκκλήσεις τῆς Ἑλλάδος γιά τήν Μακεδονία. Ἄλλωστε ὁ Κυριάκος Μητσοτάκης δέν θέτει τό ζήτημα μετ’ ἐπιτάσεως. Ἡ ἐκτίμησις αὐτή δέν εἶναι μόνον δική μας. Τήν συμμερίζονται καί φιλοκυβερνητικοί τηλεοπτικοί σταθμοί. Στό Συμβούλιο Ἐξωτερικῶν Σχέσεων, ὅπου παρεκάθησε μέ τόν πρώην πρέσβυ τῶν ΗΠΑ στήν Ἀθήνα Νταίηβιντ Σπέκαρτ, ἐδήλωσε ἁπλῶς ὅτι «ἀνησυχεῖ». Ὅτι ἡ στάσις τῶν Σκοπίων «δέν εἶναι ἐποικοδομητική». Ὅτι «δημιουργεῖ προβλήματα στήν εὐρωπαϊκή πορεία τῆς χώρας»! Μόνον αὐτό… Δηλαδή ὁ ἴδιος ὁ Πρωθυπουργός μας ἴσα πού θέτει τό ζήτημα δεικνύοντας ἐξ ἀρχῆς ὅτι δέν προτίθεται νά τό ὑποστηρίξει, δέν προτίθεται νά φέρει τούς συμμάχους πρό τῶν εὐθυνῶν τους, δέν προτίθεται νά ἀναλάβει διπλωματικές πρωτοβουλίες. Βεβαίως εἶναι ἀργά. Διότι ἐν τέλει τό κρατίδιο τῶν Σκοπίων «συνέχεια» δέν ἔχει φαίνεται. Ἡ νέα κυβέρνησις καπηλεύεται τό ὄνομα τῆς Μακεδονίας ἀσυδότως καί ὁ Ἕλλην Πρωθυπουργός ἀνέχεται νά κάθεται στό ἴδιο τραπέζι μέ τόν ἀνεκδιήγητο Πρωθυπουργό τῶν Σκοπίων Μίτσκοσκι καί νά τόν ἀναγνωρίζει ὡς σύμμαχο…

ΕΣΤΙΑ

Το Μακεδονικό Ζήτημα μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους και οι Έλληνες των Σκοπίων σήμερα!!!

 

Α' Βαλκανικός Πόλεμος: Θεσσαλονίκη ή Μοναστήρι; - Η Βαρντάρσκα Μπανόβινα που έγινε Μακεδονία - Η ίδρυση από τον Τίτο της «Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας»

Μιχάλης Στούκας

Η χρήση του ονόματος «Μακεδονία», αντί για «Βόρεια Μακεδονία» από τη νέα Πρόεδρο των Σκοπίων Γκορντάνα Σιλιάνοφσκα- Ντάβκοβα, κάτι που επανέλαβε και ο νικητής των βουλευτικών εκλογών Κριστιάν Μπιτσκόσκι, ηγέτης του VMRO, ο οποίος προχώρησε ένα βήμα παραπέρα λέγοντας ότι αν η Ελλάδα θεωρεί ότι παραβαίνουν τη Συμφωνία των Πρεσπών, ας προσφύγει στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, έφερε ξανά στο προσκήνιο ένα ζήτημα που πολλοί, όχι εμείς πάντως, θεωρούσαμε ότι έχει λυθεί. Θα ασχοληθούμε σήμερα εκ νέου με το θέμα της γειτονικής χώρας, για το οποίο έχουμε γράψει επανειλημμένως στο παρελθόν, ιδιαίτερα για όσα έγιναν μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους.

Οκτώβριος 1912: Θεσσαλονίκη ή Μοναστήρι;
Έχουν γραφτεί πάρα πολλά για το τι θα γινόταν αν ο, τότε, διάδοχος Κωνσταντίνος δεν κατευθυνόταν προς τη Θεσσαλονίκη το 1912, αλλά προς το Μοναστήρι (σήμερα Μπίτολα). Σύμφωνα με όσα γράφει ο Στέφανος Παπαδόπουλος στο βιβλίο του «Εκπαιδευτική και κοινωνική δραστηριότητα του ελληνισμού της Μακεδονίας κατά τον τελευταίο αιώνα της Τουρκοκρατίας», 30.173 μαθητές φοιτούσαν στα ελληνικά σχολεία του βιλαετίου του Μοναστηρίου, ενώ στα ελληνικά σχολεία του βιλαετίου της Θεσσαλονίκης 37.599. Σύμφωνα πάλι με τον Στέφανο Παπαδόπουλο, στο βιλαέτι Θεσσαλονίκης υπήρχαν 558 εκπαιδευτικά ιδρύματα (νηπιαγωγεία, δημοτικά, ημιγυμνάσια, γυμνάσια, διδασκαλεία ή υποδιδασκαλεία, ιερατικές σχολές, ακόμα και νυχτερινές σχολές!), ενώ αντίστοιχα στο Μοναστήρι υπήρχαν 483 αντίστοιχα εκπαιδευτικά ιδρύματα. Συνεπώς το Μοναστήρι και οι γύρω περιοχές του, ήταν ένα σημαντικό κέντρο του ελληνισμού της Μακεδονίας.

Ελληνικό σχολείο στο Μοναστήρι

Όπως αποδεικνύει με αδιάσειστα στοιχεία ο Δρ. Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος στο δίτομο έργο του «Η Ιστορία του Ελληνικού Στρατού 1833-1949», η παραφιλολογία που έχει καλλιεργηθεί για σφοδρή διαφωνία Βενιζέλου- Κωνσταντίνου για την κατεύθυνση που έπρεπε να κινηθεί ο Ελληνικός Στρατός (Θεσσαλονίκη ή Μοναστήρι) αποτελεί ένα ακόμα «δημιούργημα» του Εθνικού Διχασμού, καθώς δεν υπήρξε διαφωνία μεταξύ των δύο και η απόφαση ήταν η ίδια: Θεσσαλονίκη. Το περίφημο «τηλεγράφημα της Θεσσαλονίκης» στάλθηκε από τον Βενιζέλο στις 13/26 Οκτωβρίου. 1 ώρα και 20 λεπτά νωρίτερα είχε εκδοθεί διαταγή του Κωνσταντίνου για κίνηση του Στρατού προς τη Θεσσαλονίκη. Μεσούντος του Εθνικού Διχασμού, στις 15/25 Αυγούστου 1917 στη Βουλή ο Ελευθέριος Βενιζέλος ισχυρίστηκε ότι από την Κοζάνη ο Κωνσταντίνος απέστειλε τηλεγράφημα όπου ανέφερε και τα εξής: «Εγώ, έχω καθήκον να στραφώ προς το Μοναστήριον, εκτός αν το απηγόρευσετε», για να απαντήσει ο Βενιζέλος «Σου απαγορεύω». Στην ίδια συνεδρίαση, ο Κρητικός πολιτικός είπε ότι: «Τα στρατιωτικά ζητήματα είναι κατ’ εξοχήν πολιτικά ζητήματα… Απηγόρευσα λοιπόν εις τον Διάδοχον τότε να προβεί εις το Μοναστήριον και του είπα να βαδίσει προς τη Θεσσαλονίκην».

Πρόσθεσε στη συνέχεια ότι από την αρχή του πολέμου είχε διατάξει τον Αρχιστράτηγο να κινηθεί προς τη Θεσσαλονίκη. Το 1932, επί κυβερνήσεως Φιλελευθέρων, από την ανάρτηση της επίσημης έκθεσης για τους Βαλκανικούς Πολέμους, οι οποίοι άλλαξαν την ημερομηνία αποστολής του τηλεγραφήματος από 13/26 Οκτωβρίου σε 12/25 Οκτωβρίου για να αποδείξουν ότι οι οδηγίες του Βενιζέλου εκδόθηκαν πριν τη διαταγή του Κωνσταντίνου. Ξέσπασε σάλος, καθώς πολλοί από τους πρωταγωνιστές των γεγονότων ήταν ακόμα εν ζωή. Μετά την πτώση της Κυβέρνησης Βενιζέλου έγινε ενδελεχής έρευνα στα αρχεία που αποκάλυψε την πραγματικότητα την οποία αναφέραμε παραπάνω (Περισσότερα στο βιβλίο του Π. Παναγάκου «ΣΥΜΒΟΛΗ ΕΙΣ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑΝ ΤΗΣ ΔΕΚΑΕΤΙΑΣ 1912-1922», ΑΘΗΝΑΙ 1961).

Η Κομιντέρν και το Μακεδονικό Ζήτημα (1920-1935)

Η ρωσική επανάσταση του 1917, η επικράτηση των μπολσεβίκων και η ευρεία διάδοση των κομμουνιστικών ιδεών έπαιξαν καθοριστικό ρόλο, διαμέσου της Κομιντέρν (Κομμουνιστικής Διεθνούς) στη διαμόρφωση του Μακεδονικού Ζητήματος, το οποίο τέθηκε επί τάπητος από την πλευρά της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας που σχηματίστηκε στη Σόφια το 1920 με τη συμμετοχή των βαλκανικών κομμουνιστικών κομμάτων. Στους κόλπους της άρχισαν βαθμιαία ναι επικρατούν οι βουλγαρικές απόψεις για τη δημιουργία αυτόνομης Μακεδονίας και Θράκης. Μάλιστα, η Κομιντέρν, το 1922 τάχθηκε εναντίον της εγκατάστασης προσφύγων στην ελληνική Μακεδονία και τη Θράκη (!) και κατηγορούσε την Ελλάδα ότι αλλοιώνει την εθνολογική σύσταση των δύο επαρχιών!

Μέλη της Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας

Πόρισμα της 5ης Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας στη Μόσχα (Δεκέμβριος 1923) υιοθέτησε το σύνθημα της αυτόνομης και ανεξάρτητης Μακεδονίας, φέρνοντας σε δύσκολη θέση το Κ.Κ.Ε. και το Κ.Κ. Σερβίας, τα οποία όμως υποχρεώθηκαν σε αποδοχή της τελικής απόφασης. Στη Βαλκανική Κομμουνιστική Ομοσπονδία, ηγετικό ρόλο είχε ο Βούλγαρος Κολάροφ. Στο εσωτερικό του Κ.Κ.Ε. υπήρξαν έντονες αντιδράσεις. Όσοι διαφώνησαν, θεωρώντας ολέθρια για τη χώρα την απόφαση αυτή και ευνοϊκή μόνο για τη Βουλγαρία, καθαιρέθηκαν και παραιτήθηκαν.

Το σχέδιο της Κομμουνιστικής Διεθνούς για τα Βαλκάνια

Ανάμεσά τους και ο ιστορικός Γιάνης Κορδάτος. Η 6η Βαλκανική Κομμουνιστική τον Μάρτιο του 1924 επαναβεβαίωσε τις βουλγαρικές απόψεις, υιοθετώντας το σύνθημα για ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία (χωρίς όμως να αναφέρεται πουθενά σε κάποια ξεχωριστή «Μακεδονική» εθνότητα), ενώ αγνοούσε την εθνολογική παγίωση της ελληνικής Μακεδονίας, ακόμα και μετά την εγκατάσταση των προσφύγων. Κατά την 7η Κομμουνιστική διάσκεψη κατηγορήθηκαν ανοιχτά οι Έλληνες και οι Γιουγκοσλάβοι που δεν δέχονταν τις απόψεις της Κομιντέρν. Στο εσωτερικό του Κ.Κ.Ε. το χάσμα γινόταν μεγαλύτερο. Αν και είχε αναγνωρίσει την ενιαία και ανεξάρτητη Μακεδονία, μετά την εκλογική ήττα του 1928 αναγκάστηκε να σιωπήσει και να περιοριστεί μόνο στη μνεία «εναπομεινάντων καταπιεσμένων εθνοτήτων στη Μακεδονία και στη Θράκη», ενώ το 1935 άρχισε να υιοθετεί το σύνθημα για ίση μεταχείριση και δικαιώματα όλων των μειονοτήτων, αναθεωρώντας την προηγούμενη στάση του. Ανάλογα ζητήματα αντιμετώπισε και το Γιουγκοσλαβικό Κομμουνιστικό Κόμμα.

Το Κ.Κ.Ε., το SNOF και το NOF
Στην περίοδο της Kατοχής, συγκεκριμένα τον Νοέμβριο του 1943, το K.K.E. συγκατατέθηκε στην ίδρυση του SNOF (Σλαβομακεδονικό Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο), μετά από πρωτοβουλία του Κ.Κ. Γιουγκοσλαβίας, γιατί εκτιμούσε ότι έτσι θα προσελκύονταν στις τάξεις Σλαβομακεδόνες, που είχαν παρασυρθεί από τη βουλγαρική φασιστική προπαγάνδα και είχαν ενταχθεί στην «Οχράνα». Η «Οχράνα» (άμυνα) ήταν ένας γενικός συλλογικός όρος που χρησιμοποιήθηκε για τα ένοπλα σώματα των βουλγαριζόντων Σλαβοφώνων στην περιοχή της Έδεσσας και της Καστοριάς, κυρίως, στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τα ένοπλα αυτά σώματα οργανώθηκαν από τους Ιταλούς και τους Γερμανούς, για την καταδίωξη των ελληνικών ανταρτικών τμημάτων, κυρίως του ΕΛΑΣ, αλλά τις σχετικές πρωτοβουλίες είχαν αναλάβει κύκλοι της βουλγαρομακεδονικής οργάνωσης VMRO.

Ηγετικά στελέχη του NOF

Μετά την ίδρυση του SNOF στρατιωτικοί σύνδεσμοι από τη Γιουγκοσλαβία μετέβαιναν στην ελληνική Μακεδονία και προπαγάνδιζαν ότι ο «μακεδονικός» λαός στην Ελλάδα δεν πρέπει να αγωνιστεί για ισοτιμία, αλλά για αυτοδιάθεση και συνένωση με την γιουγκοσλαβική Μακεδονία. Η προπαγάνδα αυτή έβρισκε ιδιαίτερη απήχηση στην περιοχή της Καστοριάς, όπου το SNOF, με επικεφαλής τον Γραμματέα της Περιφερειακής Επιτροπής του νομού Paskal Mitrevski (Πασχάλης Μητρόπουλος) ζητούσε ίδρυση ξεχωριστών σλαβομακεδονικών ενόπλων τμημάτων και ξεχωριστού επιτελείου. Η απροκάλυπτη σοβινιστική προπαγάνδα από το SNOF και η εξάρτησή της σε μεγάλο βαθμό από το Γενικό Στρατηγείο της γιουγκοσλαβικής «Μακεδονίας» οδήγησαν το Κ.Κ.Ε. στη διάλυση του SNOF τον Μάιο του 1944. Όμως, τον Ιούλιο του 1944 το Κ.Κ.Ε. επέτρεψε τη δημιουργία ξεχωριστών σλαβομακεδονικών τμημάτων στα πλαίσια του ΕΛΑΣ, κυρίως για να έχει τη στήριξη του Τίτο μετά την υπογραφή της Συμφωνίας του Λιβάνου.

Μέλη του SNOF στην Καστοριά το 1944

Όμως, στις 23 Απριλίου 1945 ιδρύθηκε το NOF (Naraden Osloboditelen Front- Λαϊκό Απελευθερωτικό Μέτωπο) μακροπρόθεσμος στόχος του οποίου, όπως και του SNOF, παρέμεινε η συνένωση της ελληνικής Μακεδονίας με τη γιουγκοσλαβική. Άμεση επιδίωξη του NOF ήταν η ανάπτυξη σλαβομακεδονικής εθνικής συνείδησης στους Σλαβομακεδόνες της ελληνικής Μακεδονίας, με καταπολέμηση τόσο των λεγόμενων «Γραικομάνων», δηλαδή των Σλαβομακεδόνων με ελληνική εθνική συνείδηση, όσο και τον φιλοβουλγαρικών στοιχείων που χαρακτηρίζονταν όργανα του Ivan Mihajlov.

O Νίκος Ζαχαριάδης

Το Κ.Κ.Ε., με ηγέτη τον Νίκο Ζαχαριάδη, το 1945 στράφηκε επανειλημμένα κατά της NOF. Στους λόγους του ο Ζαχαριάδης έκανε λόγο για ελληνικότητα της Μακεδονίας και απαραβίαστο των συνόρων. Όταν όμως στη Δεύτερη Ολομέλεια της Κ.Ε. του Κ.Κ.Ε. (12-15 Φεβρουαρίου 1946) κατά την οποία υπερίσχυσαν οι απόψεις του Ζαχαριάδη για επαναστατική λύση, το Κ.Κ.Ε. έλαβε απόφαση για ισοτιμία των Σλαβομακεδόνων εντός του ελληνικού κράτους, ενώ αργότερα ο Ζαχαριάδης, αφού απέσπασε την υπόσχεση του Τίτο για βοήθεια στον ένοπλο αγώνα, τόνισε ότι πιστεύει στην αρχή της αυτοδιάθεσης. Πάντως, στις 14 Οκτωβρίου 1946 ο Ιωαννίδης, ως εκπρόσωπος του Κ.Κ.Ε., και ο Ι. Κaraivanov υπέγραψαν υπό την εποπτεία του Aleksandar Rankovic, Υπουργού Εξωτερικών της Γιουγκοσλαβίας, ειδική συμφωνία για ενότητα μεταξύ Κ.Κ.Ε. και NOF, η οποία εγκρίθηκε από την K.E. του Κ.Κ.Ε. και τέθηκε σε ισχύ στις 21 Νοεμβρίου 1946. Με τη δράση του NOF θα ασχοληθούμε σε μελλοντικό μας άρθρο, ας δούμε όμως πώς δημιουργήθηκε η «Σοσιαλιστική Δημοκρατία της Μακεδονίας».

Η ίδρυση της «Μακεδονίας» στο πλαίσιο της Γιουγκοσλαβίας
Στις 11/11/1943 συγκροτήθηκε η πρώτη Ταξιαρχία Παρτιζάνων Κοσσυφοπεδίου στη Δίβρη, και στις 20/12/1943 το 5ο Συνέδριο των Παρτιζάνων στο Γιάιτσε ενέκρινε ψήφισμα για την ίδρυση «Μακεδονικού Ομόσπονδου Κράτους» στο πλαίσιο της Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας. Στις 02/08/1944 στη μονή Prohor Pcinjski αποφασίστηκε η ίδρυση της «Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Μακεδονίας».

Το μοναστήρι Prohor Pcinski το 1944

Τον Απρίλιο του 1945 ο Τίτο επέβαλε το Ομοσπονδιακό Σύστημα στη Γιουγκοσλαβία και εγκαταστάθηκαν κυβερνήσεις Ομόσπονδων Κρατών της Σερβίας, της Κροατίας, της Βοσνίας, της Σλοβενίας, του Μαυροβουνίου και τέλος της Μακεδονίας, γνωστής ως «Νότια Σερβία» μέχρι τότε, στις 30 Απριλίου 1945.

H Vardarska Banovina με τμήμα της αρχαίας Πελαγονίας

Η «Μακεδονία» με ορισμένες ακόμα περιοχές όπως την Πρίστινα, πρωτεύουσας του Κοσόβου σήμερα και άλλες που ανήκουν στη Σερβία, από το 1929 ως το 1941 ήταν μία από τις 9 επαρχίες(Μπανόβινες) του γιουγκοσλαβικού κράτους και ονομαζόταν «Βαρντάρσκα Μπανόβινα». Ο Νικόλαος Μάρτης θεωρεί ότι η άνοδος των Κομμουνιστών στην εξουσία προκάλεσε τη δημιουργία της «Μακεδονίας».

O Τίτο με τους συνεργάτες του τον Μάιο του 1944

Επρόκειτο σαφώς για ένα τεχνητό κατασκεύασμα σε ένα θνησιγενές κράτος, έμπνευση του Τίτο, ο οποίος εποφθαλμιούσε την ελληνική Μακεδονία. Την ίδια χρονική περίοδο η Ελλάδα καθημαγμένη από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο βρισκόταν σε εμφύλιο πόλεμο. Οι ελληνικές κυβερνήσεις της εποχής είχαν ρίξει μεγάλο βάρος και στις διεκδικήσεις περιοχών (Βορείου Ηπείρου, Δωδεκανήσων, Κύπρου, τμημάτων της Βουλγαρίας), με αποτέλεσμα να μην αντιδράσουν έγκαιρα. Πάντως, το Κ.Κ.Ε. συνέχιζε την επαμφοτερίζουσα στάση του. Σε διακήρυξή του στις 31/01/1949 η 5η Ολομέλεια του Κόμματος διακήρυξε ότι «ο Μακεδονικός λαός θα βρει την πλήρη εθνική αποκατάστασή του» και τάχθηκε υπέρ μίας ενιαίας και ανεξάρτητης Μακεδονίας όχι στο πλαίσιο της Γιουγκοσλαβικής Ομοσπονδίας, αλλά της, υπό σοβιετικό έλεγχο, Βαλκανικής Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας. Το 1956 πάντως, το Κ.Κ.Ε. χαρακτήρισε την απόφαση της 5ης ολομέλειας ως «λάθος»…

O Νικόλαος Μάρτης

Την ίδια ώρα που και οι μετεμφυλιακές ελληνικές κυβερνήσεις προσπαθούσαν να κρύψουν κάτω απ’ το χαλί το «Μακεδονικό», για να μην έρθει η χώρα μας σε κόντρα με τη Γιουγκοσλαβία του Τίτο, ο οποίος πρωταγωνιστούσε στο «Κίνημα των Αδεσμεύτων», στα βόρεια σύνορά μας ιδρύονταν «Μακεδονική» Κυβέρνηση, «Μακεδονική» Βουλή, «Μακεδονική» Γραμματεία εξωτερικής πολιτικής και εθνικής άμυνας και φυσικά «Μακεδονική» πρωτεύουσα, τα Σκόπια. Πρόκειται για την αρχαία πόλη Σκούποι, που βρίσκεται έξω από τα όρια της αρχαίας Μακεδονίας και ήταν πρωτεύουσα των Δαρδάνων, ενός από τους κυριότερους εχθρούς των αρχαίων Μακεδόνων. Ήταν μοιραίο ότι η Γιουγκοσλαβία μετά τον θάνατο του Τίτο (1980) θα διαλυόταν, κάτι που έγινε δέκα χρόνια αργότερα. Η χρόνια έλλειψη διορατικότητας της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής άφησε τους Σκοπιανούς να αλωνίζουν ανενόχλητοι για 45 χρόνια και να αυτοπαρουσιάζονται ως «Μακεδόνες». Ακόμα και επιφανείς ξένοι, όπως γράφει χαρακτηριστικά ο αείμνηστος Νικόλαος Μάρτης βρίσκονταν σε σύγχυση και αναφέρει ότι όταν ήταν Υπουργός Μακεδονίας -Θράκης, γύρω στο 1976-77 τον επισκέφθηκε ο Αντιπρόεδρος της Διεθνούς Τράπεζας στη Θεσσαλονίκη για να συζητήσουν τη χρηματοδότηση κάποιων έργων στη Μακεδονία και τη Θράκη. Ο ξένος επίσημος τον ενημέρωσε ότι «μόλις επέστρεψε από τη Μακεδονία, από τα Σκόπια συγκεκριμένα», όπου είχε εγκρίνει τη χορήγηση ενός μεγάλου χρηματικού ποσού. Ο Ν. Μάρτης τότε του μίλησε για τον Μέγα Αλέξανδρο, τον Αριστοτέλη, τη σλαβική κάθοδο στα Βαλκάνια μόλις τον 6ο μ.Χ. αιώνα και το τιτοϊκό κατασκεύασμα. Ο Αντιπρόεδρος της Διεθνούς Τράπεζας έκπληκτος του είπε ότι όλα αυτά τα ακούει για πρώτη φορά και φυσικά αποτελούν αδιάψευστα στοιχεία για τον σφετερισμό του ονόματος της Μακεδονίας…

Όπως είναι γνωστό, το 1991 η αυτοπροσδιοριζόμενη ως «Δημοκρατία της Μακεδονίας» ανακήρυξε την ανεξαρτησία της από τη Γιουγκοσλαβία και 27 χρόνια αργότερα, στις 12 Ιουνίου 2018 υπογράφτηκε από την Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ η Συμφωνία των Πρεσπών που παραβιάζεται κατάφωρα από τη νέα ηγεσία της γειτονικής χώρας…

Ζουν Έλληνες στα Σκόπια σήμερα;
Αν διαβάσει κανείς την ιστορία της γειτονικής χώρας θα δει ότι σ’ αυτή ζούσαν χιλιάδες Έλληνες. Τι απέγιναν όλοι αυτοί και οι απόγονοί τους; Στην απογραφή του 2021 τα Σκόπια (τώρα εμείς παραβιάζουμε κατάφωρα τη Συμφωνία των Πρεσπών!) είχαν πληθυσμό 1.836.713 άτομα (2.020.000 το 2002). Από αυτούς 58, 4 % δήλωσαν «Μακεδόνες», 24, 30 % Αλβανοί, 3, 86 % Τούρκοι, 2, 53 % Ρομά, 1, 3 % Σέρβοι, 0, 87 % Βόσνιοι και 0, 47 % Βλάχοι. Τέλος 294 άτομα (0, 02 %) δήλωσαν Έλληνες… Στο βιβλίο του «Εγκλωβισμένοι ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΩΝ ΣΚΟΠΙΩΝ», ο Δημήτρης Ν. Αλεξάνδρου αναφέρει ότι οι Έλληνες των Σκοπίων είναι πολύ περισσότεροι και πλησιάζουν τους 250.000 (το βιβλίο εκδόθηκε το 2008). Ως πηγή, παραθέτει αφήγηση του δημοσιογράφου Φωκίωνα Φουντουκίδη: «Από επίσημη απογραφή που έκανε η κυβέρνηση των Σκοπίων και η οποία δεν δημοσιοποιήθηκε, αλλά και από στοιχεία που παρουσιάστηκαν από τους εισηγητές σχετικής ημερίδας, προκύπτει ότι σχεδόν το 13 % του πληθυσμού των κατοίκων της Δημοκρατίας των Σκοπίων είναι Έλληνες (περίπου 250.000), που ζουν κυρίως στις πόλεις Μοναστήρι, Αχρίδα, Κρούσοβο, Μορίχαβο, Γευγελή και Δοϊράνη, καθώς και στην πόλη των Σκοπίων! Όλοι τους είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι και το μεγαλύτερο ποσοστό αυτών ομιλεί την ελληνική γλώσσα». Καθώς αυτά τα στοιχεία παρατίθενται στο βιβλίο του Δ. Ν. Αλεξάνδρου οφείλουμε να τα παρουσιάσουμε. Πάντως, κατά την άποψή μας 294 Έλληνες στα Σκόπια είναι πολύ λίγοι, αλλά και 250.000 πάρα πολλοί… Βέβαιο είναι ότι οι «φίλοι» μας Σέρβοι από τη δεκαετία του 1920 έκλεισαν όλα τα ελληνικά σχολεία, απαγόρευσαν τη χρήσγ της ελληνικής γλώσσας και μετέτρεψαν τα επώνυμα των Ελλήνων σε σλαβικά! Και όπως σε όλα τα Βαλκάνια, υπάρχουν στα Σκόπια Βλάχοι και Σαρακατσάνοι με ελληνική συνείδηση… Δυστυχώς, καμία ελληνική κυβέρνηση δεν έθεσε θέμα ελληνικής μειονότητας στη γειτονική χώρα. Ο «Καλός Σαμαρείτης» των Βαλκανίων, η Ελλάδα, σε μία ακόμα επίδειξη μεγαλοψυχίας και ανωτερότητας…

Επίλογος
Έχουμε εκφράσει επανειλημμένα από το protothema.gr την αντίθεσή μας στη Συμφωνία των Πρεσπών. Οι Σκοπιανοί με δηλώσεις των νέων ηγετών τους φαίνεται ότι την τορπιλίζουν. Αν δεν είναι κατευθυνόμενοι από κάπου, διαπράττουν συνειδητά ένα τεράστια λάθος. Η Ελλάδα ποτέ δεν εξέφρασε επιθυμία για κατάληψη περιοχών της γειτονικής χώρας. Το συμφέρον τους είναι μόνο η καλή γειτονία με την Ελλάδα και η ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ας προσέξουν τον εξ δυσμών γείτονά τους, την Αλβανία… Γλίτωσαν οριακά τη διάσπαση πριν μερικά χρόνια, τώρα δεν θα τους δοθεί δεύτερη ευκαιρία. Είναι πασίγνωστο ότι πολλοί ορέγονται και ονειρεύονται τη «Μεγάλη Αλβανία». Το Κόσοβο και το δυτικό τμήμα των Σκοπίων θα περιλαμβάνονται σίγουρα σε αυτή. Τα περί προσάρτησης ελληνικών εδαφών από την Αλβανία στερούνται σοβαρότητας… Αναμένουμε τις εξελίξεις στο συγκεκριμένο ζήτημα. Θα συνεχίσουν οι νέοι ηγέτες των Σκοπίων τις προκλήσεις; Μπορεί όμως να σταθεί έτσι η Συμφωνία των Πρεσπών; Και αν ακυρωθεί ποιος θα είναι ο μεγάλος χαμένος. Σίγουρα, όχι η Ελλάδα.

Πηγές: ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ Α. ΒΑΚΑΛΟΠΟΥΛΟΥ, «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ», ΕΚΔΟΤΙΚΟΣ ΟΙΚΟΣ ΑΔΕΛΦΩΝ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1991
ΝΙΚΟΛΑΟΥ Κ. ΜΑΡΤΗ, «Η ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ», ΑΘΗΝΑ 1983
ΣΠΥΡΙΔΩΝ ΣΦΕΤΑΣ, «ΟΨΕΙΣ ΤΟΥ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΖΗΤΗΜΑΤΟΣ ΣΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΒΑΝΙΑΣ, ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 2001
Δρ. ΙΩΑΝΝΗΣ Σ. ΠΑΠΑΦΛΩΡΑΤΟΣ, «Η Ιστορία του Ελληνικού Στρατού», ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΣΑΚΚΟΥΛΑ, 2014
ΔΗΜΗΤΡΗΣ Ν. ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ, «Εγκλωβισμένοι… ΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΤΩΝ ΣΚΟΠΙΩΝ», Εκδόσεις Ερωδιός, 2008

ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ