Με αφορμή τη θλιβερή επέτειο το ξενοκίνητου πραξικοπήματος της 21ης Απριλίου 1967, οι πατριδοκάπηλοι πρωταίτιοι του οποίου οδήγησαν τη χώρα σε μείζονες εθνικές ήττες, σήμερα, περισσότερο από ποτέ, οπότε η δημοκρατία κινδυνεύει, τίθεται πλέον το υπαρξιακό ερώτημα για το αύριο του δημοκρατικού Πολιτεύματος στη χώρα μας, το οποίο μπαίνει στον γύψο από την αυταρχική διακυβέρνηση Μητσοτάκη – κύκλων της ολιγαρχίας.
Από τις χειρότερες στιγμές της Μεταπολίτευσης, ζει το Πολίτευμα της δημοκρατίας στη χώρα μας. Η «εποχή των μνημονίων» προκάλεσε ανεπανόρθωτο πλήγμα στους δημοκρατικούς θεσμούς. Την χαριστική βολή ήλθε να δώσει το «καθεστώς Μητσοτάκη – σαλονιών της ολιγαρχίας». Η πλέον καραμπινάτη περίπτωση εκτροπής ήταν το σκάνδαλο των υποκλοπών, οπότε το μέγαρο Μαξίμου παρακολουθούσε ένα τεράστιο μέρος πολιτικών, δημοσιογράφων, επιχειρηματιών, στελεχών του κρατικού μηχανισμού, δίχως να έχει λογοδοτήσει γι’ αυτό. Πρόκειται για την αποθέωση της αυθαιρεσίας και αποτελεί σαφές δείγμα ότι η κυβέρνηση καταπατά τους δημοκρατικούς θεσμούς και οικοδομεί ένα αυταρχικό καθεστώς.
Υπό αυτές τις συγκυρίες, η Ελλάδα μόνο κατ’ όνομα μπορεί να συμπεριληφθεί στον κατάλογο των δημοκρατικών χωρών. Είναι χαρακτηριστικό, εξάλλου, ότι, σύμφωνα με τον «Δείκτη Φιλελεύθερης Δημοκρατίας» του Ινστιτούτου V-Dem του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ, η Ελλάδα έχει μετατραπεί από «φιλελεύθερη» σε «εκλογική δημοκρατία».
Ουσιαστικά, δηλαδή έχει απωλέσει τα φιλελεύθερα χαρακτηριστικά του δημοκρατικού Πολιτεύματος, και έχει υποβιβαστεί σε μια «εκλογική δημοκρατία», όπου, ως γνωστόν, οι πολίτες την απαξιώνουν χρόνο με τον χρόνο, αυξάνεται η αποχή, και η κυβέρνηση της ΝΔ που εκλέγεται απανωτά τε τελευταία χρόνια, δεν αποτελεί παρά κυβέρνηση μειοψηφίας. Κοντολογίς, η «εκλογική δημοκρατία» είναι τύποις δημοκρατία. Και, όπως έχουν αναφέρει πάμπολλοι θεωρητικοί, «εάν οι εκλογές μπορούσαν να αλλάξουν τα πράγματα, θα τις καταργούσαν».
Απαισιόδοξοι οι πολίτες
Τόσο η ελληνική τάση για «κουτσούρεμα» της δημοκρατίας, όσο και οι αντίστοιχες διεθνείς τάσεις, καταγράφονται σε σειρά δημοσκοπήσεων. Μια πρόσφατη για το «πως θα είναι ο κόσμος το 2035», παρουσιάστηκε στο Φόρουμ των Δελφών (εταιρεία: aboutpeople, για λογαριασμό του Delphi Economic Forum . 266 συμμετέχοντες/συμμετέχουσες στο Delphi Forum . Χρόνος διενέργειας: 27 Μαρτίου – 2 Απριλίου 2025).
Ανάμεσα στα αποτελέσματα που προέκυψαν, είναι τα εξής:
–Μόλις το 14,7% των ερωτηθέντων εκτιμά το 2035 ότι θα υπάρξει βελτίωση της ποιότητας της δημοκρατίας, ενώ η πλειοψηφία (61,7%) προβλέπει επιδείνωση.
-Σχετικά με τις μορφές διακυβέρνησης, το 2035, η πλειοψηφία (62,8%) εκτιμά ότι η πολιτική κατάσταση θα παραμείνει σχετικά αμετάβλητη, με τα καθεστώτα να παραμένουν ως έχουν. Μόνο το 18,8% θεωρεί ότι η δημοκρατία θα είναι κυρίαρχη, ενώ το 16,2% προβλέπει την άνοδο απολυταρχικών καθεστώτων.
-Όσον αφορά στις κοινωνικές ανισότητες, το 55,6% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι θα πάνε προς το χειρότερο, ενώ μόλις το 15,8% εκτιμά ότι θα βελτιωθεί η κατάσταση.
–Το 42,1% των ερωτηθέντων πιστεύει ότι θα ζούμε σε έναν χειρότερο κόσμο, έναντι του 28,9% που εκτιμά ότι ο κόσμος θα είναι καλύτερος, ενώ ένα σημαντικό ποσοστό (24,1%) θεωρεί ότι τα πράγματα θα παραμείνουν περίπου ως έχουν σήμερα.
Υποβάθμιση της Ελλάδας
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο V-Dem του Πανεπιστημίου του Γκέτεμποργκ, το οποίο υποβάθμισε την Ελλάδα, από «φιλελεύθερη δημοκρατία» σε«εκλογική δημοκρατία», η χώρα μας αντιμετωπίζει σοβαρές θεσμικές αδυναμίες, παρά τη λειτουργία των εκλογικών θεσμών. Η Ελλάδα κατατάσσεται στην 49η θέση παγκοσμίως ανάμεσα σε 179 κράτη, ενώ επισημαίνεται ότι βρίσκεται σε διαρκή θεσμική οπισθοδρόμηση, με ιδιαίτερη έμφαση στους περιορισμούς των ελεγκτικών μηχανισμών, την ανεπάρκεια στη διασφάλιση των ατομικών ελευθεριών και την ισότητα απέναντι στον νόμο. Η περίπτωση του «μπαζώματος» της τραγωδίας των Τεμπών εκ μέρους της κυβέρνησης Μητσοτάκη, έρχεται να επιβεβαιώσει τις επισημάνσεις της έκθεσης.
Η έκθεση, όπως αναφέρει ο ιστότοπος, ibnaeu.com, καταγράφει μια σταδιακή δημοκρατική υποβάθμιση στην Ελλάδα από το 2019, όταν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανέλαβε την εξουσία. Μεταξύ των βασικών ζητημάτων που επισημαίνονται είναι η αποδυνάμωση του κράτους δικαίου, οι επιθέσεις στην ελευθερία του Τύπου και το σκάνδαλο των υποκλοπών. Παράλληλα, η έκθεση αναφέρει ότι η ΝΔ, παρ’ ότι που κέρδισε την απόλυτη πλειοψηφία στις εκλογές του 2023, σημείωσε σοβαρή πτώση στις ευρωεκλογές του 2024, καταγράφοντας το χαμηλότερο ποσοστό της σε 15 χρόνια (28,3%).
Υποχώρηση διεθνώς
Επίσης, η έκθεση επιβεβαιώνει την ευρύτερη παγκόσμια τάση προς την αυταρχικοποίηση, με τη δημοκρατία να υποχωρεί. Για πρώτη φορά εδώ και δύο δεκαετίες, οι αυταρχικές χώρες (91) υπερτερούν αριθμητικά των δημοκρατικών (88), ενώ μόλις 29 χώρες κατατάσσονται στην κατηγορία της «φιλελεύθερης δημοκρατίας». Τέλος, το 72% του παγκόσμιου πληθυσμού –σχεδόν τρεις στους τέσσερις ανθρώπους– ζει σε αυταρχικά καθεστώτα, το υψηλότερο ποσοστό από το 1978. Η έκθεση καταγράφει σημαντική επιδείνωση σε πολλούς τομείς. Μεταξύ των άλλων: Ελευθερία της Έκφρασης, Δημοκρατικές Εκλογές, Κοινωνία των Πολιτών, Κράτος Δικαίου, κ.ο.κ..
Οι τάσεις αυτές δεν χαρακτηρίζουν μόνο τα ονομαζόμενα «αυταρχικά» καθεστώτα, αλλά και τα ονομαζόμενα «δημοκρατικά». Αν και με διαφοροποιήσεις, βεβαίως, ο αυταρχισμός τείνει να γίνει κανόνας στις δημοκρατίες. Ακόμα και σε «φιλελεύθερες» χώρες, όπως οι ΗΠΑ και ευρωπαϊκές χώρες, κουτσουρεύουν ολοένα περισσότερο τους δημοκρατικούς θεσμούς και τις ελευθερίες, ακολουθώντας συχνά πολιτικές σε βάρος των κοινωνιών τους που προσομοιάζουν με αυτές των «αυταρχικών καθεστώτων».
Ακριβώς αυτές τις πρακτικές μιμείται και η κυβέρνηση Μητσοτάκη, ακολουθώντας αφενός νεοφιλελεύθερες οικονομικές πολιτικές αφαίμαξης των νοικοκυριών προς όφελος των οικονομικά ισχυρών, και αφετέρου κατάλυσης των κανόνων του δημοκρατικού Πολιτεύματος, προκειμένου να παρατείνει όσο περισσότερο γίνεται την εξουσία της. Σε αυτή την κατεύθυνση, καίριο ρόλο παίζουν τα «ελεγχόμενα» Μέσα Ενημέρωσης, τα οποία, σε συνθήκες υποτροπής της δημοκρατίας, αντί να παίζουν τον θεσμικό ρόλο τους του ελέγχου της εξουσίας, αποτελούν παλλακίδα της. Τεράστια ευθύνη, βέβαια, για την εκτροπή από τους δημοκρατικούς θεσμούς, καθώς και για την απομάκρυνση των πολιτών από την πολιτική, στην ελληνική περίπτωση φέρουν τα κόμματα της αντιπολίτευσης.
Η μεταμόρφωση σε «φιλελεύθερο φασισμό»
Μάλιστα, σε πολλές περιπτώσεις, είναι τα ίδια τα «φιλελεύθερα» συστήματα, τα οποία ανοίγουν το δρόμο για την άνοδο των αντιδημοκρατικών κομματικών σχηματισμών, ως επί το πλείστον δεξιότερα της δεξιάς και ακροδεξιάς, που δεν κρύβουν την απέχθειά τους στον «φιλελευθερισμό» και τον … έρωτά τους στον «αυταρχισμό». Ετσι, σταδιακά συντελείται η «μεταμόρφωση», από τη «φιλελεύθεση δημοκρατία» στον «φιλελεύθερο φασισμό».
«Δεν έχει σημασία ποιος είναι στο τιμόνι –οι υπέρμαχοι της παγκοσμιοποίησης ή οι ιδεολογικοί υποστηρικτές του “MAGA” Τραμπ», σχολιάζει ο Ρώσος κοινωνιολόγος, Ανατόλι Νεσμιγιάν. «Ο φασισμός ως αυταρχική μέθοδος διακυβέρνησης με τάση προς τη δικτατορία και την τρομοκρατία, γίνεται αποδεκτός από όλες τις πολιτικές δυνάμεις: δεξιές ή μισο-αριστερές (σ.σ. ακροκεντρώοι τύπου Μακρόν, «σοσιαλιστών» στη Γερμανία, κ.λ.π., ή στους καθ’ ημάς ακροκεντρώους του «κύκλου Μητσοτάκη», είναι χαρακτηριστικές περιπτώσεις). Στις διάφορες εκφάνσεις του, βέβαια, μπορούμε να βρούμε διαφοροποιήσεις. Ωστόσο, είναι σαν να προσπαθούμε να ξεχωρίσουμε την κοπριά της αγελάδας από των γουρουνιών. Οπως και να’ χει, η κοπριά είναι κοπριά.
»Από αυτή την άποψη, ο ορισμός του «φιλελεύθερου φασισμού» δεν διαφέρει από την «κυρίαρχη δημοκρατία» ή άλλα παρόμοια μοντέλα διακυβέρνησης. Ο Τραμπ θα κινηθεί προς την κατεύθυνση της φασιστικοποίησης των ΗΠΑ –στην σκληρή ή την light μορφή της. Είναι αναπόφευκτο. Εως τώρα, λοιπόν, όλα κινούνται νομοτελειακά, όπως θα έπρεπε να συμβαίνει μέσα σε ένα ολοένα πιο χαοτικό κοινωνικό περιβάλλον, όταν το παλιό μοντέλο καταρρέει και ακόμα δεν έχει γεννηθεί το καινούργιο».
Μπορεί να φαίνονται υπερβολικά και απόλυτα τα παραπάνω, αλλά σήμερα αναμφισβήτητα τα όρια ανάμεσα στις πολιτικές ηγεσίες που δηλώνουν οπαδοί της «φιλελεύθερης δημοκρατίας» και σε εκείνες (που έχουν προέλθει μάλιστα από εκλογές) που αντιπροσωπεύουν τον αυταρχισμό, έχουν … θολώσει.
Πολιτικοί σε αμφισβήτηση
Τον μεγάλο κίνδυνο για την υποχώρηση της δημοκρατίας, έχει επισημάνει εδώ και πολλά χρόνια, προτού καν γενικευθούν τα συμπτώματα της υποτροπής της, ο μεγάλος «δάσκαλος», Βρετανός μαρξιστής διανοούμενος και ιστορικός, Ερικ Χομπσμπάουμ.
«Σήμερα, αντιμετωπίζουμε μια προφανέστατη απόσταση των πολιτών από τη σφαίρα της πολιτικής», έλεγε προ αρκετών ετών (στα ελληνικά περιλαμβάνεται στο βιβλίο: «Παγκοσμιοποίηση, οι προοπτικές της δημοκρατίας»). «Η συμμετοχή στις εκλογές μειώνεται στις περισσότερες φιλελεύθερες δημοκρατικές χώρες. Αν η λαϊκή εκλογή είναι το πρωταρχικό κριτήριο της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, κατά πόσο είναι δυνατό να μιλάμε για δημοκρατική νομιμότητα μιας αρχής που εκλέχτηκε από το ένα τρίτο εκείνων που έχουν δικαίωμα ψήφου;!»
Και προσθέτει ο ίδιος: «Αποτελεί πράγματι κοινό τόπο για τους πολιτικούς επιστήμονες ότι μόνο μια μικρή μειοψηφία συμμετέχει μόνιμα και ενεργά στις υποθέσεις του κράτους ή της μαζικής οργάνωσης. Αυτό είναι βολικό για εκείνους που κυβερνούν, και πράγματι, συντηρητικοί πολιτικοί και στοχαστές έλπιζαν πάντα σε έναν βαθμό πολιτικής απάθειας».
Επιπλέον, «η σχέση μεταξύ πολιτών και δημοσίων αρχών γίνεται πιο απόμακρη και οι δεσμοί τους λιγότεροι σφιχτοί. (…) Μειώθηκε η προθυμία των πολιτών να συμμετέχουν στην πολιτική, αλλά και η αποτελεσματικότητα του κλασσικού, σύμφωνα με τη συμβατική θεωρία, μοναδικού τρόπου να ασκηθεί η ιδιότητα του πολίτη, δηλαδή η εκλογή με καθολική ψηφοφορία εκείνων που εκπροσωπούν τον «λαό». Μεταξύ εκλογών -συνήθως, δηλαδή, για μερικά χρόνια- η δημοκρατία υπάρχει μόνο σαν δυνητική απειλή για την επανεκλογή εκείνου ή του άλλου κόμματος».
Κατά τον Ε. Χομπσμπάουμ, «τα σοβιετικά συστήματα απέτυχαν επειδή δεν υπήρχε αμφίδρομη επικοινωνία ανάμεσα σε εκείνους που έπαιρναν τις αποφάσεις «προς το συμφέρον του λαού» και εκείνους που οι αποφάσεις αυτές επιβάλλονταν πάνω τους. Η laissez faire παγκοσμιοποίηση της τελευταίας εικοσαετίας έχει υποπέσει στο ίδιο σφάλμα».
Κάτω από αυτές τις συνθήκες, συνεχίζει, «η βολικότερη και συχνά η μοναδική λύση για τις δημοκρατικές κυβερνήσεις, είναι να κρατούν όσο μεγαλύτερο μέρος μπορούν από τις διαδικασίες λήψης αποφάσεων έξω από το πεδίο της δημοσιότητας και της πολιτικής ή τουλάχιστον να παρακάμπτουν τη διαδικασία της αντιπροσωπευτικής διακυβέρνησης. (…) Ενα μεγάλο μέρος της πολιτικής θα παζαρεύεται και θα αποφασίζεται στα παρασκήνια. Αυτό θα μεγαλώνει τη δυσπιστία των πολιτών τις κυβερνήσεις και τη χαμηλή εκτίμησή τους για τους πολιτικούς». https://neostrategy.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου