Μέσα σε έναν τόσο τεχνολογικά εξελιγμένο κόσμο, δεν υπάρχει καμία πτυχή της ζωής μας που να μην έχει επηρεαστεί από την ραγδαία ανάπτυξη των ψηφιακών μέσων. Και όπως ήταν φυσικό, ούτε ο τρόπος που γιορτάζουμε τα Χριστούγεννα έμεινε ανεπηρέαστος από τον ψηφιακό μετασχηματισμό των τελευταίων χρόνων. Έτσι, ενώ τα Χριστούγεννα παραμένουν μία γιορτή σύνδεσης και ένωσης, τα Χριστούγεννα στην ψηφιακή εποχή έχουν επαναπροσδιορίσει εντελώς τον τρόπο με τον οποίο η σύνδεση αυτή επιτυγχάνεται.
Χριστούγεννα στην ψηφιακή εποχή: επαναπροσδιορισμός της επικοινωνίας
Η επικοινωνία και ο τρόπος σύνδεσης μεταξύ των ανθρώπων ανέκαθεν μεταβάλλονταν για να εξυπηρετούν τις ανάγκες της εκάστοτε εποχής. Πλέον, η υιοθέτηση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης, ως των κατεξοχήν μέσων επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων, έχει θέσει νέους όρους, και μία γιορτή, όπως τα Χριστούγεννα, που βασίζει τα θεμέλιά της στην ανθρώπινη σύνδεση, έπρεπε να προσαρμοστεί στα νέα δεδομένα.
Από τις χειρόγραφες κάρτες και τις ατελείωτες ώρες στις αγορές για την εύρεση του κατάλληλου δώρου, οι άνθρωποι τώρα περιορίζονται σε ευχές μέσω μηνυμάτων και στην αγορά δώρων από το διαδίκτυο χωρίς να καταβάλλουν καμία προσπάθεια. Ο στολισμός του δέντρου αποτελεί πλέον την κατάλληλη ευκαιρία για δημοσίευση περιεχομένου στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης, τα οποία κατακλύζονται από οικογενειακές και φιλικές στιγμές, χωρίς όμως να προβληματίζει η τόσο εκτεταμένη έκθεση στο διαδίκτυο.
Παρουσιάζεται λοιπόν μια νέα εκδοχή των Χριστουγέννων χωρίς όμως να ανατρέπεται το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της σύνδεσης και της επικοινωνίας. Η τεχνολογία και η ανατροπή της παραδοσιακής επικοινωνίας δεν άλλαξαν το «πνεύμα» των Χριστουγέννων, απλώς το μετέφεραν σε ένα νέο περιβάλλον.
Η σταδιακή αλλαγή
Η μετάβαση σε αυτή την πραγματικότητα ήταν βαθμιαία και ξεκίνησε πριν μερικές δεκαετίες με την εμφάνιση των e-cards (ψηφιακές κάρτες), και κορυφώθηκε με την μαζική ενσωμάτωση των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης στην καθημερινότητα σχεδόν όλων των ανθρώπων.
Με την ανάπτυξη των κοινωνικών πλατφορμών δόθηκε η ικανότητα στους ανθρώπους να προωθούν μαζικά τις ευχές τους αλλά και να μοιράζονται σε ζωντανό χρόνο τις στιγμές και την εορταστική τους διάθεση. Έτσι, ενώ πριν λίγα χρόνια περνούσαν πολλές μέρες για να σταλεί μία κάρτα, τώρα οι ευχές είναι άμεσες και απευθύνονται σε μεγάλο αριθμό παραληπτών και οι άνθρωποι μπορούν να επικοινωνήσουν και να μοιραστούν στιγμές από κάθε γωνιά του κόσμου.
Αυτές οι εξελίξεις έκαναν τις γιορτές και την σύνδεση μεταξύ των ανθρώπων πιο προσβάσιμες, ωστόσο, πολύ σύντομα, παρατηρήθηκε μία απομάκρυνση από την απλότητα και την ηρεμία των παραδοσιακών γιορτών. Και αυτό συνέβαλε καταλυτικά στην διαμόρφωση της σύγχρονης πραγματικότητας: μία γιορτή που διαδραματίζεται τόσο στην φυσικό χώρο, όσο και στον ψηφιακό.
Χριστούγεννα στην ψηφιακή εποχή: η εμπορευματοποίηση
Φυσικά, όλες αυτές οι αλλαγές δεν έχουν αποκλειστικά αρνητικό πρόσημο. Ο εκμηδενισμός των αποστάσεων μέσω της τεχνολογίας επέτρεψε σε οικογένειες να γιορτάσουν μαζί, έστω και ψηφιακά ενώ το χριστουγεννιάτικο και γιορτινό κλίμα μπορεί πλέον να προωθηθεί ευκολότερα. Ωστόσο, ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια που έχουν προκύψει από αυτή την πραγματικότητα είναι η εκτεταμένη εμπορευματοποίηση των γιορτών και των Χριστουγέννων ειδικότερα.Η ενσωμάτωση των Χριστουγέννων στο πλαίσιο των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης και η αποκλειστική ανάδειξη της υλικής τους υπόστασης, έγιναν μέσο προώθησης του καταναλωτισμού. Οι γιορτές δεν είναι πλέον μόνο μια οικογενειακή και συναισθηματική στιγμή, αλλά έχουν εξελιχθεί σε μία ιδέα και μια αισθητική που όλοι επιβάλλονται να υπηρετήσουν.
Η αξία των δώρων έχει μετατραπεί σε γνώμονα της εκτίμησης και της αγάπης, η αψεγάδιαστη εικόνα των Χριστουγέννων που προβάλλεται στα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης δημιουργεί συγκεκριμένα κριτήρια για το τι θεωρείται όμορφο και ιδανικό, ενώ η συναισθηματική πτυχή της γιορτής αξιοποιείται για την προώθηση υλικών αγαθών που παρουσιάζονται ως απαραίτητα.
Αυτή η εξέλιξη έχει τις ρίζες της σε κάτι αποκλειστικά κερδοσκοπικό και σε καμία περίπτωση δεν συνδέεται με την αγνότητα και την ευγνωμοσύνη που πρέπει να διακατέχουν αυτές τις μέρες. Ωστόσο, όλες αυτές οι συνήθειες παγιδεύουν τους ανθρώπους σε μία επιφανειακή πραγματικότητα, η οποία σε καμία περίπτωση δεν συνάδει με το νόημα και τον πυρήνα της γιορτής.
Η ανθρώπινη διάσταση της αλλαγής
Όλες αυτές οι αλλαγές εξυπηρετούν την κοινωνία στην οποία έχουν συντελεστεί και παράλληλα αποκαλύπτουν και πολλά για αυτή. Τα μοτίβα επικοινωνίας που έχουν επικρατήσει και το πως τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης έχουν αλλάξει τον τρόπο με τον οποίο επικοινωνούμε τις γιορτινές μας στιγμές, είναι δηλωτικά της γενικότερης κατάστασης που επικρατεί.Η μετάβαση από τις χριστουγεννιάτικες ευχές και την ανταλλαγή δώρων στο γιορτινό τραπέζι, στην σύνταξη ενός μηνύματος και στην προώθηση του σε πολλά άτομα ταυτόχρονα, φανερώνει την αποξένωση μεταξύ των ανθρώπων, ενώ η ανάγκη προβολής κάθε ξεχωριστής στιγμής στο διαδίκτυο είναι συνυφασμένη με την γενικότερη ανάγκη επιβεβαίωσης που αποζητά κάθε άνθρωπος.
Επομένως, οι αλλαγές που συντελέστηκαν δεν επιβλήθηκαν στους ανθρώπους μόνο από τις βιομηχανίες, στην προσπάθεια αποκόμισης οικονομικού κέρδους, αλλά και από τους ίδιους τους τους εαυτούς. Οι σύγχρονες, και συχνά φαινομενικές, ανάγκες που προωθούνται μέσω των Μέσων Κοινωνικής Δικτύωσης απλώς εισχώρησαν και στον χώρο των γιορτών και τον διαμόρφωσαν με τον ανάλογο τρόπο. Ενώ λοιπόν τα Χριστούγεννα στην ψηφιακή εποχή έχουν αλλάξει σε μεγάλο βαθμό από τα παραδοσιακά, πρέπει να γίνει αντιληπτό πως ο πυρήνας τους παραμένει ο ίδιος, απλώς ο τρόπος που αυτός εκφράζεται συμβαδίζει πλέον με τις σύγχρονες απαιτήσεις. πηγή https://maxmag.gr/
========
«Καλά Χριστούγεννα», η μνήμη που δεν διαγράφεται
Παρά ταύτα, τα κάλαντα των παιδικών μας χρόνων δεν χάθηκαν. Παραμένουν στη μνήμη, επανέρχονται κάθε χρόνο από τα μέσα ενημέρωσης, προβάλλονται σε μουσικές εκτελέσεις, εμφανίζονται ακόμη και σε διεθνή συμφραζόμενα. Δεν είναι τυχαίο ότι φέτος τα ανέδειξαν και ξένα μουσικά σύνολα, επαναφέροντας στο προσκήνιο μια παράδοση που πολλοί θεωρούσαν ξεπερασμένη. Η παράδοση, όσο κι αν την απομακρύνει κανείς, επιστρέφει, όχι ως νοσταλγική αναπαράσταση, αλλά ως υπενθύμιση μιας βαθύτερης ανάγκης.
Αυτή η επιστροφή έχει σημασία. Στη Δύση, περισσότερο απ’ ό,τι στην Ελλάδα, προηγήθηκε μια περίοδος κατά την οποία τα Χριστούγεννα αντιμετωπίστηκαν ως πρόβλημα. Στο πλαίσιο μιας συγκεκριμένης εκδοχής πολυπολιτισμικότητας, η χριστιανική γιορτή θεωρήθηκε δυνητικά αποκλειστική. Σε μεγάλες μητροπόλεις, η παραδοσιακή ευχή αντικαταστάθηκε από ουδέτερες διατυπώσεις, με το επιχείρημα ότι τα Χριστούγεννα συνδέονται με μια θρησκεία και ότι σε σύγχρονες κοινωνίες ζουν άνθρωποι με διαφορετικές πεποιθήσεις ή χωρίς θρησκευτική πίστη.
Η επιχειρηματολογία αυτή επικαλέστηκε την ανάγκη συμπερίληψης και ψυχολογικής άνεσης όλων. Υποστήριξε ότι η δημόσια παρουσία της χριστιανικής γιορτής μπορεί να δημιουργεί αίσθημα αποξένωσης σε όσους δεν συμμερίζονται την ίδια παράδοση. Έτσι, στο όνομα μιας υποτιθέμενης προστασίας, αφαιρέθηκε από τον δημόσιο χώρο ένα από τα πιο ισχυρά πολιτισμικά του σημεία αναφοράς.
Η εξέλιξη αυτή ανέδειξε έναν βαθύτερο παραλογισμό. Σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες, η αναγνώριση των γιορτών των άλλων θεωρείται στοιχειώδης πράξη σεβασμού. Όταν φίλοι εβραϊκής πίστης γιορτάζουν τη Χανουκά, τους ευχόμαστε χωρίς δεύτερη σκέψη. Όταν μουσουλμάνοι φίλοι τιμούν το Ραμαζάνι, η ευχή διατυπώνεται αυθόρμητα. Κανείς δεν αισθάνεται προσβεβλημένος από αυτή την αναγνώριση. Παρ’ όλα αυτά, η αντίστοιχη ευχή για τα Χριστούγεννα παρουσιάστηκε ως προβληματική μέσα στις ίδιες κοινωνίες που ιστορικά και πολιτισμικά συγκροτήθηκαν γύρω από τον χριστιανισμό.
Η απαίτηση να απεμπολήσουν οι κοινωνίες αυτές τη δική τους παράδοση, προκειμένου να μην ενοχληθούν όσοι τις επισκέπτονται ή ζουν ως μειονότητες, εισήγαγε μια στρεβλή αντίληψη σεβασμού. Αναγνώρισε δικαιώματα μόνο προς μία κατεύθυνση και αποσύνδεσε την πλειονότητα από την πολιτισμική της ταυτότητα. Η χριστιανική παράδοση δεν αφορά μόνο τη μεταφυσική πίστη, αλλά συνιστά οργανικό στοιχείο της ιστορικής και πολιτισμικής συγκρότησης των κοινωνιών αυτών.
Στο πολιτικό επίπεδο, αυτή η ένταση εκφράστηκε με τρόπο καθαρό. Η αμερικανική κοινωνία, ιδιαίτερα στα μεγάλα αστικά κέντρα, βίωσε μια υπερβολή ενός κακώς νοούμενου δικαιωματισμού που απέκτησε σαφή αντιχριστιανικό χαρακτήρα. Η αντίδραση υπήρξε έντονη και συνέβαλε στην πολιτική επικράτηση δυνάμεων που μίλησαν ανοιχτά για επιστροφή στον σεβασμό της πολιτισμικής ταυτότητας της χώρας. Το σύνθημα περί επανόδου των Χριστουγέννων δεν αφορούσε απλώς μια γιορτή, αλλά τη διεκδίκηση μιας συλλογικής αυτοσυνείδησης.
Το ερώτημα, ωστόσο, παραμένει βαθύτερο. Τι είναι τα Χριστούγεννα; Μια θρησκευτική εορτή ή κάτι ευρύτερο; Η ιστορική τους διαδρομή δείχνει ότι αποτελούν συνέχεια παλαιότερων γιορτών που συνδέονταν με τον κύκλο του φωτός και του σκότους. Στην αρχαία Ελλάδα, τα Κρόνια συνδέονταν με την αφθονία και τη συναδέλφωση, με τελετουργίες όπου οι κοινωνικές διακρίσεις χαλάρωναν και η κοινότητα μοιραζόταν αγαθά. Στη Ρώμη, τα Σατουρνάλια, γύρω από το χειμερινό ηλιοστάσιο, εξέφραζαν την ανάγκη ελπίδας σε μια περίοδο ελάχιστου φωτός, με την πολιτεία να στηρίζει τους αδύναμους.
Η καθιέρωση της γιορτής του Ανίκητου Ήλιου στις 25 Δεκεμβρίου από τον Αυρηλιανό και η μετέπειτα ταύτισή της με τη Γέννηση του Χριστού ενσωμάτωσαν αυτό το συμβολικό φορτίο σε ένα νέο πλαίσιο. Η ημερομηνία διατηρήθηκε, το περιεχόμενο μεταμορφώθηκε, το μήνυμα απέκτησε νέα διάσταση. Η γιορτή συνέχισε να σηματοδοτεί τη μετάβαση από το σκοτάδι στο φως, από την απελπισία στην προσδοκία.
Μέσα από αυτή τη διαδρομή γεννήθηκε η Δύση ως ενιαία πολιτισμική μήτρα. Η κοινή ημερομηνία, το κοινό τελετουργικό, η κοινή αφήγηση συγκρότησαν έναν κόσμο που, παρά τις εσωτερικές του συγκρούσεις, μοιραζόταν βασικούς συμβολισμούς. Τα Χριστούγεννα συνόδευσαν τον Μεσαίωνα, την Αναγέννηση, τον Διαφωτισμό και διαμόρφωσαν το συλλογικό υποσυνείδητο των λαών. Δεν εξάλειψαν τις διαφορές, δημιούργησαν όμως έναν κοινό τόπο συνάντησης.
Η σημασία τους δεν εξαρτάται από την προσωπική πίστη. Το μήνυμα της ταπεινότητας και της ελπίδας λειτουργεί σε επίπεδο ανθρώπινο. Αγγίζει την ανάγκη για επικοινωνία, για υπέρβαση της απομόνωσης, για άνοιγμα προς τον άλλον. Έστω και για μία ημέρα, οι άνθρωποι χαμογελούν, ανταλλάσσουν δώρα, μοιράζονται χρόνο και μνήμη.
Η σκέψη μιας κοινωνίας χωρίς Χριστούγεννα αποκαλύπτει το μέγεθος της απώλειας. Μαζί τους θα χάνονταν κομμάτια της μουσικής, της λογοτεχνίας, της τέχνης που διαμόρφωσαν τον συναισθηματικό μας κόσμο. Θα χάνονταν οι ύμνοι, τα έργα, οι αφηγήσεις που συνέδεσαν γενιές. Δεν πρόκειται για απελευθέρωση, αλλά για απογύμνωση από ό,τι κουβαλάμε μέσα μας.
Και φτάσαμε σήμερα να ξαναψάχνουμε τα αυτονόητα και να υπερασπιζόμαστε τις καλύτερες αναμνήσεις και τις πιο ανθρώπινες μνήμες μας, ό,τι νοσταλγούμε κι ό,τι ελπίζουμε και πάνε να τα ξεριζώσουν, φτάσαμε στο σημείο να είναι πια πράξη συμβολικής ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ να λέμε «Καλά Χριστούγεννα» και όχι απλώς «Καλές Γιορτές», και να ελπίζουμε και στην «Ανάσταση», γιατί εδώ που φτάσαμε, την έχουμε απόλυτα ανάγκη. πηγή https://primenews.press/
**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου