ΚΑΠΟΙΑ ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΥΡΙΑΣ...

 

Από Maria Nikolakaki

1) Δεν είναι πάντα αλήθεια ότι οι δυτικές κυρώσεις λίγα επιτυγχάνουν.

Η Κούβα, το Ιράν, η Βενεζουέλα πιο πρόσφατα, κατάφεραν και άντεξαν, αλλά οι κυρώσεις κατά του Ιράκ,για παράδειγμα,ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικές: προκάλεσαν εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους από πείνα και ασθένειες, πυροδότησαν θρησκευτικές συγκρούσεις και συνεχή αστάθεια, έως ότου το καθεστώς του Σαντάμ εξαερώθηκε μετά από μια σύντομη εισβολή-περίπατο των ΗΠΑ.

Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας πάλι, δεν λειτούργησαν, επειδή το καθεστώς Πούτιν δεν ήταν απλά πιο έξυπνο από αυτό του Χουσεΐν, διέθετε πυρηνικά και πρακτικά ανεξάντλητους ενεργειακούς πόρους, αλλά κυρίως, γιατί είχε τη δυνατότητα να συνάψει τις συμμαχίες που επέτρεψαν στη χώρα να τις παρακάμψει.

Αντίθετα, όπως και στο Ιράκ, οι κυρώσεις - και οι στρατηγικές αποσταθεροποίησης - κατά της Συρίας δούλεψαν.

Η χώρα, εκτός από το να μετρά εκατοντάδες χιλιάδες θανάτους και εκατομμύρια εκτοπισμένων (εσωτερικά, αλλά και εκτός συνόρων), υπέστη με τον εμφύλιο κυρώσεις που κυριολεκτικά οδήγησαν τον πληθυσμό σε ακραία φτώχεια - αν όχι σε λιμοκτονία - αποδυναμώνοντας ή καλύτερα ακυρώνοντας κάθε δυνατότητα αναδιανομής πλούτου και κοινωνικής δικαιοσύνης που θα μπορούσε να επιχειρήσει με στόχο την επιβίωσή του το καθεστώς, το οποίο έτσι βρέθηκε με μεγάλα τμήματα του πληθυσμού, αν όχι φανατικά εναντίον του, σίγουρα όχι υπέρ του.

Η πτώση Άσαντ και όχι το μίσος που έτρεφαν πολλοί γι' αυτόν και όσους εκπροσωπούσε (που δεν ήταν ποτέ άσχετο), είναι ένας συνδυασμός αποτελεσματικότητας των δυτικών κυρώσεων, αποδυνάμωσης της ρωσικής παρουσίας έξω από τις περιοχές όπου υπάρχουν οι ρωσικές στρατιωτικές βάσεις (Ταρτούς, Λαττάκεια), σε μεγάλο βαθμό, του τέλους της Wagner (μισθοφόροι του Πριγκόζιν που εξασφάλισαν στη Ρωσία σημαντική οικονομική και στρατιωτική διείσδυση, τόσο στη Μέση Ανατολή όσο και στην Αφρική, ιδιαίτερα του Σαχέλ), φθοράς των δυνατοτήτων διακυβέρνησης του συριακού καθεστώτος (συμπεριλαμβανομένων των στρατιωτικών) και αποσχιστικών πιέσεων (σκεφτείτε μόνο τους Κούρδους των βορειοανατολικών επαρχιών).

2) Η Συρία, όπως χαράχθηκε στα σύνορά της με τις γαλλο-βρετανικές συμφωνίες Sykes-Picot του 1916, είναι ένα "τεχνητό" κράτος-κατασκεύασμα, όπως ακριβώς και ο Λίβανος, η Ιορδανία, το Ισραήλ, το Ιράκ, το Κουβέιτ και όλη η υπόλοιπη εταιρεία σε κείνα τα μέρη.

Οι συνοριακές γραμμές ήταν εντελώς αποσυνδεδεμένες από τη βασική αρχή που καθοδήγησε την Ευρώπη για τουλάχιστον δύο αιώνες: την αρχή του Έθνους-Κράτους. Ήταν συνοριακές γραμμές που υπαγορεύονταν από γαλλοβρετανικά συμφέροντα, δεν λάμβαναν υπόψη τους τις φιλοδοξίες για ανεξαρτησία, ούτε τα εθνικά και θρησκευτικά ρήγματα αυτής της περιοχής του κόσμου. Κατασκευάστηκαν με τα ίδια κριτήρια με τα οποία εφευρέθηκαν και δημιουργήθηκαν οι αποικιακές περιοχές ελέγχου στην Αφρική (η αποαποικιοποίηση των δεκαετιών 50 και 60 μετέτρεψε τις περιοχές σε κράτη). Η Μέση Ανατολή και η Αφρική έχουν αυτό το κοινό χαρακτηριστικό: τη διαίρεση σε τεχνητά κράτη, που είναι εκ κατασκευής τους ασταθή και προβληματικά λόγω των συγκρούσεων - ανοιχτών ή λανθανουσών - που προκαλούν οι εθνοτικές ομάδες που τα απαρτίζουν, όταν δεν υπάρχει πλέον ο κοινός "ρυθμιστής" (είτε λέγεται Οθωμανική Αυτοκρατορία, είτε η Γαλλική ή Βρετανική), ικανός να σταθεροποιεί τις δυνάμεις διάλυσης με τα μέσα της βίας και της διαμεσολάβησης (οι αυτοκρατορίες συντηρούνται με την πάροδο του χρόνου χάρη στο μείγμα αυτών των συστατικών: ωμή δύναμη, διαμεσολάβηση εσωτερικών συγκρούσεων, αναδιανομή πλούτου και εξουσίας).

3) Όταν μιλάμε για "λαό", Λιβανέζους, Σύρους, Ιρακινούς, Λίβυους, Κενυάτες ή δεν ξέρω ποιους άλλους, συνηθίζουμε να φοράμε δυτικούς (ευρωπαϊκούς) φακούς για να διαβάσουμε αυτούς τους "λαούς" και τα "κράτη" τους. Τους φανταζόμαστε όπως περίπου τον γαλλικό ή τον γερμανικό "λαό", δηλαδή, λίγο πολύ ως κοινότητες ατόμων, αρκετά ομοιογενείς και συνεκτικές εθνοτικά, πολιτισμικά, θρησκευτικά και οικονομικά. Δυστυχώς, είναι οι φακοί που παραμορφώνουν την πραγματικότητα, παρά βοηθούν στην ανάγνωσή της. Και πιστεύουμε, κατά συνέπεια, ότι αυτές οι χώρες μπορούν να βασίζονται σε "δημοκρατικές" δομές και μορφές ευρωπαϊκού κράτους, σχεδόν από φυσική αναγκαιότητα. Και αν δεν το κάνουν, είναι επειδή έχουν φυσική τάση στον πόλεμο και τη σύγκρουση. Τους θεωρούμε δηλαδή υπανάπτυκτους και πρωτόγονους.

Δεν μας περνά από το μυαλό - δεδομένου του ευρωκεντρισμού μας που συνορεύει με τις ψυχικές ασθένειες - ότι ο κόσμος όλος δεν διαθέτει την ιστορική εμπειρία της Δύσης και της Ευρώπης, η οποία είναι επίσης μια πορεία ατελείωτου αίματος, μίσους και συγκρούσεων, που κατέληξαν σε μια προσπάθεια εξόντωσης του ανθρώπινου είδους στο Δεύτερο Παγκόσμιο. Οι Δυτικοί είναι πεπεισμένοι ότι ζούμε στην Εδέμ από την αρχή του κόσμου. Τους είναι βολικό να ξεχνούν, ότι για να δημιουργήσουμε τα σημερινά ομοιογενή έθνη-κράτη στην Ευρώπη, πραγματοποιήσαμε μαζικές εξοντώσεις, εθνοκαθάρσεις, ακύρωση πολιτισμών και γλωσσών, βίαιες αφομοιώσεις.Οι κατασκευές του ισπανικού ή γαλλικού ή πολωνικού "έθνους" είναι πάντα εκεί για να το θυμίζουν και να το αποδεικνύουν.

4) Ο Άσαντ, ο στρατός του, που έλιωσε σαν το χιόνι στον ήλιο μέσα σε δέκα μέρες, δεν είναι απλώς η απόδειξη της αδυναμίας του καθεστώτος να σταθεί στα πόδια του.

Είναι επίσης, αν όχι πάνω απ' όλα, η επιβεβαίωση ότι οι τεχνητές συνοριακές γραμμές που δημιουργήθηκαν από τους Βρετανούς και τους Γάλλους πριν από έναν αιώνα σε κείνα τα μέρη έχουν δημιουργήσει - και συνεχίζουν να δημιουργούν - γιγαντιαία προβλήματα εθνοθρησκευτικής φύσης ( Ισραηλινο-Παλαιστινιακό και ακολούθησαν οι Κούρδοι και στη συνέχεια οι Λιβανέζοι, Ιρακινοί και ούτω καθεξής). Γιατί αυτή η περιοχή είναι από τις πιο (εθνοτικά) ποικιλόμορφες που υπάρχουν.

Η Συρία, για παράδειγμα, έχει πολύ περίπλοκα εθνο-θρησκευτικά ρήγματα που είναι επίσης γεωγραφικά κατάγματα. Οι Άραβες Χριστιανοί υπολογίζονται μεταξύ 10 και 15% του πληθυσμού (ένας τεράστιος αριθμός για μια κατά κύριο λόγο μουσουλμανική περιοχή). Οι Αλαουίτες (στους οποίους ανήκε η οικογένεια Άσαντ και δεν είναι ξεκάθαρο για το τι ακριβώς είδους Μουσουλμάνους πρόκειται, αφού ο Σουνιτικός-Σιιτικός-Χριστιανικός συγκρητισμός είναι η βάση των πεποιθήσεών τους) είναι εξίσου πολλοί. Οι Σουνίτες Κούρδοι στο βορρά είναι επίσης πολυάριθμοι.

Το να διατηρούνται μαζί, σε μια τεχνητή κατάσταση συστατικά αυτού του είδους (στα οποία πρέπει να προστεθούν μειονότητες μικρής αριθμητικής σημασίας, αλλά όχι πολιτισμικής) ακόμη και εσωτερικά διαχωρισμένα, είναι μια επιχείρηση που μόνο οι πανίσχυρες αυτοκρατορίες μπορούν να αντέξουν οικονομικά. Οι οποίες με τη βία, τον συμβιβασμό και την αναδιανομή του πλούτου μπορούν να εξασφαλίσουν μεγάλη διάρκεια ζωής στα καθεστώτα τους.

Η Συρία, προφανώς, δεν είναι αυτοκρατορία και δεν υπήρξε ποτέ.

5) Η πτώση του καθεστώτος και η εδαφική κατάρρευση του τεχνητού κράτους (που φαίνεται να είναι, αυτή τη στιγμή, το μόνο πιθανό αποτέλεσμα, μαζί με μια μακροχρόνια αστάθεια, όπως στη Λιβύη ή άλλα αφρικανικά κράτη) είναι ταυτόχρονα η αποτυχία της κληρονομιάς του γαλλο-βρετανικού ιμπεριαλιστικού δυτικισμού, αλλά μια νίκη του αμερικανικού ιμπεριαλισμού (δική του ή μέσω τρίτων, όπως του Ισραήλ ή της Τουρκίας, λίγο μετράει) και επίσης μια επαλήθευση της αρχής ότι τα έθνη-κράτη μπορούν να προκύψουν - λίγο πολύ αυθόρμητα στη Μέση Ανατολή με βάση μόνο τη θρησκευτική ή εθνοθρησκευτική συνοχή. Αυτός που κατέλαβε σήμερα τη Δαμασκό είναι στην πραγματικότητα ένας συνασπισμός δυνάμεων που ενώνεται με μια κοινή θρησκευτική πεποίθηση: τη σουνιτική. Αυτοί που ελέγχουν τη βορειοανατολική Συρία, οι Κούρδοι, είναι εθνικά και θρησκευτικά ενωμένες δυνάμεις. Το δυτικό-μεσογειακό τμήμα της Συρίας (αυτό που δεν χτυπήθηκε από την αστραπιαία ισλαμική-σουνιτική κατάκτηση),το αλαουιτικό τμήμα, όπου βρίσκονται οι ρωσικές στρατιωτικές βάσεις, είναι επίσης λίγο πολύ θρησκευτικά συνεκτικό καθώς είναι το προπύργιο των Αλαουιτών.

Αυτή η διάσπαση είναι λειτουργική για τα συμφέροντα των σημερινών Αυτοκρατοριών.

Στον Αμερικανό που ενδιαφέρεται -λόγω της περίφημης αρχής του "διαίρει και βασίλευε" - για μια περιοχή όσο το δυνατόν πιο κατακερματισμένη, που εγγυάται στις ΗΠΑ συνεχή διαμεσολαβητικό ρόλο και άρα εξουσία. Είναι λειτουργική για τη Ρωσία στην υπεράσπιση των στρατιωτικών της βάσεων - αν μπορέσει να συνεχίσει να τις υπερασπίζεται και φαίνεται ότι τουλάχιστον θέλει - αφού της εγγυάται μια απαραίτητη και στρατηγική παρουσία στη Μεσόγειο, στη Λιβύη και την Αλγερία, απελευθερώνοντάς την ταυτόχρονα από το βάρος της στήριξης ενός παραλυμένου καθεστώτος, που εξάντλησε άχρηστα όλους τους πόρους που του διατέθηκαν. Είναι ακόμη λειτουργική για την Κίνα, η οποία - χάρη στον πλούτο της και την εξαιρετική ικανότητα διείσδυσης σε στυλ "χαμηλού προφίλ" - θα μπορεί να επωφεληθεί από τον διαμελισμό για να εξασφαλίσει τα σημεία υποστήριξης του ονείρου της να κάνει τον κόσμο μια τεράστια αγορά αγαθών (Δρόμοι του Μεταξιού) και ένας τεράστιος τόπος προμήθειας πρώτων υλών που της λείπουν.

Φυσικά, είναι αυτονόητο ότι ο τεμαχισμός της Συρίας εξυπηρετεί τουρκικά και ισραηλινά συμφέροντα. Αλλά αυτά όλα είναι περιορισμένα και δευτερεύοντα ζητήματα.

6) Το παιχνίδι που παίζεται είναι σε παγκόσμιο επίπεδο, όχι σε περιφερειακό.

Το παιχνίδι είναι να "ανακατατάξουμε" τον κόσμο με νέους κανόνες, που δεν είναι πια αυτοί που επιβάλλει αποκλειστικά η Δύση.

Η Παλαιά Παγκόσμια Τάξη καταρρέει και η Νέα είναι μακριά ακόμα από το να παγιωθεί.

Σε αυτό το μεσοβασιλείο κανόνων και συμφώνων θα δούμε τοπικές και περιφερειακές κρίσεις σε όλες τις "καυτές" περιοχές του πλανήτη, για πολύ καιρό ακόμη. Στην Αφρική, στη Μεσόγειο, στη Μέση και Άπω Ανατολή πάνω απ' όλα, αλλά και στην Ευρώπη (και δεν πρόκειται μόνο για την Ουκρανία, αλλά και για τη βαθιά πολιτική κρίση που πλήττει την ΕΕ).

Είναι και θα είναι συνεχή τα σοκ, άλλοτε βίαια, άλλοτε όχι τόσο, αλλά όχι και λιγότερο γεμάτα από συνέπειες.

Περπατάμε στην κόψη του ξυραφιού. Που είναι ένα πυρηνικό ξυράφι, σε αντίθεση με ό,τι συνέβη στο παρελθόν. Και το χειρότερο είναι ότι στην παρούσα συγκυρία, πυρηνικά διαθέτουν επίσης στην κατοχή τους χώρες και καθεστώτα, που δεν είναι απαραίτητα "ισορροπημένα" και με μακρά παράδοση διαχείρισης εξουσίας πίσω τους, ώστε να μπορούμε τουλάχιστον να ελπίζουμε σε μια ελάχιστη λογική και σύνεση που θα οδηγήσει τους κύριους πρωταγωνιστές αυτής της αλλαγής της εποχής.

--

Υ. Γ: φωτογραφίες από τα πλήθη που ζητωκραυγάζουν την απελευθέρωση από τον "τύραννο" Άσαντ κυκλοφορούν σχεδόν σε όλα τα διαδικτυακά μέσα.

Δύο πράγματα για να αποφευχθεί ο εύκολος ενθουσιασμός μεταξύ των υποστηρικτών της ιδέας ότι η δημοκρατία πάντα θριαμβεύει:

α) παρόμοιες φωτογραφίες κυκλοφόρησαν και μετά το λιντσάρισμα του Καντάφι. Τότε , οι ομάδες μαχητών της Λιβύης, δολοφόνησαν τον Αμερικανό πρέσβη και έκαψαν τη γαλλική και βρετανική πρεσβεία. Και η Λιβύη είναι το κολαστήριο που ξέρουμε.

β) για κάθε ένα άτομο που βρίσκεται στην πλατεία και πανηγυρίζει, λεηλατεί ή διαδηλώνει, υπάρχουν συνήθως δύο ή πολλαπλάσιο του δύο, που κάθονται σπίτι τους προσπαθώντας να καταλάβουν τί πρέπει να κάνουν. Και το να πάρουν τα όπλα δεν αποκλείεται ως λύση, εάν το απαιτήσουν οι συνθήκες.

Vlassis V.