Μήπως «συνηθίσαμε» τήν διαφθορά;

 

ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΟΤΤΑΚΗΣ

 ΣΤΟ ΜΑΚΡΙΝΟ 1986, ἐπί τῆς ἀλησμόνητης κυβερνήσεως τοῦ ΠΑΣΟΚ τοῦ Ἀνδρέα Παπανδρέου, ἕνας διοικητής τῆς ΔΕΗ κατηγορήθηκε ὅτι διεφθάρη ἀσυστόλως.

Δέν ἀνακαλῶ τό ἐπώνυμό του, γιατί ἀπό τότε ἔχουν περάσει χρόνια πολλά –σαράντα σχεδόν γιά τήν ἀκρίβεια, καί οἱ συγγενεῖς του δέν χρωστᾶνε σέ τίποτε νά ἀπολογοῦνται καί κυρίως νά ντρέπονται γι’ αὐτόν.

Ὅταν ἔμαθε ὁ Ἀνδρέας Παπανδρέου τά καθέκαστα γιά τήν περίπτωσή του, φέρεται νά δήλωσε ὅτι «εἴπαμε νά κάνει ἕνα δωράκι στόν ἑαυτό του ἀλλά ὄχι καί ἔτσι!». Ἡ φράση του αὐτή ἔγινε «καρρεδάκι» στό ὀπισθόφυλλο τοῦ Κυριακάτικου «Βήματος», στόν περίφημο «Βηματοδότη», καί ἦταν ἡ πρώτη ὁμολογία διαφθορᾶς τοῦ νεοπαγοῦς «καθεστῶτος». Σφράγισε μία ὁλόκληρη ἐποχή. Ἔκτοτε, μετά ἀπό ὅσα ἀκολούθησαν μέ τό σκάνδαλο Κοσκωτᾶ, ἡ συνήθης κριτική πού ἀσκεῖτο στό ΠΑΣΟΚ ἡ ὁποία κορυφώθηκε ἐπί τῆς ὀκταετίας Σημίτη μεταξύ 1996-2004 ἦταν πώς ὁ κατήφορος τῆς χώρας καί ἡ κατάρρευση τῶν ἠθικῶν ἀξιῶν ξεκίνησε ἀπό δύο γεγονότα πού ἐπισυνέβησαν τήν δεκαετία τοῦ 1980. Μέ τήν κατάργηση τῆς ἔννοιας τῆς ἱεραρχίας στό Δημόσιο μέ τήν καθαίρεση τῶν Γενικῶν Διευθυντῶν καί μέ τήν νομιμοποίηση τῆς διαφθορᾶς.

Ἡ κεντροδεξιά παράταξη κατάφερε ἐπί πολλές δεκαετίες νά μείνει ἔξω ἀπό τό κάδρο τῶν εὐθυνῶν γιά αὐτή τήν ἀπαράδεκτη κατάσταση. Κανένα στέλεχός της δέν παραδόθηκε στήν κρίση τοῦ Ἀνωτάτου Εἰδικοῦ Δικαστηρίου ἀπό τό Κοινοβούλιο, κανένα στέλεχός της δέν καταδικάστηκε. Προφανῶς δέν ἦταν ὅλοι ἅγιοι, ἀλλά τό ἠθικό πλεονέκτημα διατηρήθηκε ἐπί πολλές δεκαετίες. Τά τελευταῖα χρόνια ἡ κατάσταση ἔχει ἀλλάξει δραματικά. Προφανῶς δέν ἔχουν κατηγορηθεῖ, πόσῳ μᾶλλον παραπεμφθεῖ πολιτικά πρόσωπα γιά νόθευση δημοσίου ἐγγράφου ὅπως καταδικάστηκε ἕνας ὑπουργός τοῦ ΠΑΣΟΚ γιά τήν λίστα Λαγκάρντ, προφανῶς δέν παραπέμφθηκε καί δέν καταδικάστηκε κανείς γιά δωροληψία ὅπως τρεῖς ὑπουργοί τοῦ ΠΑΣΟΚ μέ ἀφορμή τίς «συναλλαγές» τους μέ τήν Siemens καί μέ τά ἐξοπλιστικά, ἀλλά ἡ ἀτμόσφαιρα στήν χώρα ὄζει.

Ἀπό πάνω πρός τά κάτω ἀλλά καί ἀπό κάτω πρός τά πάνω διαχέεται ἡ ὀσμή τῶν ὑπονόμων.

Τό γεγονός ὅτι ἀπεδείχθησαν διαβρωμένες κρίσιμες ὑπηρεσίες τοῦ στενοῦ πυρῆνα τοῦ κράτους ὅπως ἡ ΕΛ.ΑΣ., ὅπως οἱ ἰατροδικαστικές ὑπηρεσίες, ὅπως σποραδικά εὐτυχῶς κάποιοι μεμονωμένοι ἀξιωματικοί τῶν Ἐνόπλων Δυνάμεων, μᾶς δίνει τό μήνυμα, ὅτι ἡ διαφθορά δέν εἶναι πλέον ἐξαίρεση ἀλλά ὑπαρκτή καί ἐγκαθιδρυμένη κατάσταση. Ἔθος. Κατάσταση ἡ ὁποία ἄλλως τε ἐπιβεβαιώνεται πλήρως καί πανηγυρικῶς καί ἀπό ἐκθέσεις ξένων ὀργανώσεων ὅπως ἡ κάποτε ἀγαπημένη τῆς ΝΔ Transparency International. Τό μέγα θέμα πού προκύπτει πρός συζήτηση στίς μέρες ὅμως δέν εἶναι μόνον ἡ ἐκτίναξη τῆς διαφθορᾶς μέσα στό Κράτος καί στήν χώρα ὥστε ἡ λέξη «κλέφτες» νά βγαίνει ἀνέτως ἀπό τά χείλη τοῦ Πρωθυπουργοῦ ἐνῷ διανύει τόν ἕκτο χρόνο τῆς πρωθυπουργίας του. Τό μέγα θέμα πού προκύπτει εἶναι ἄν «συνηθίσαμε» τήν διαφθορά. Ἄν «ζηλεύουμε» τήν διαφθορά. Ἄν ὑποτιμοῦμε τήν διαφθορά.

Δύο εἶναι οἱ ἀφορμές γιά τήν ἔγερση αὐτῶν τῶν ἐρωτημάτων πού μᾶς γυρίζουν πίσω στό μακρινό 1986, ὅπου τά δωράκια ἦταν ἀνεκτά ἀρκεῖ νά μήν ξεπερνοῦσαν κάποιο ὅριο. Ἡ πρώτη εἶναι ὅτι οἱ ἀγρότες πού ἀποκλείστηκαν ἀπό τίς παράνομες ἐπιδοτήσεις δέν διαμαρτύρονται γιά τήν παρανομία. Διαμαρτύρονται, εἰδικῶς στήν Κρήτη, γιατί ἤθελαν νά λάβουν μέρος στήν παρανομία καί αὐτοί. Διαμαρτύρονται γιατί ἔμειναν ἔξω ἀπό τό κόλπο. «Γιατί δέν μᾶς τό εἴπατε καί ἐμᾶς;» εἶναι ὁ ψίθυρος πού σαρώνει τό νησί. Καί τόν ψιθυρίζουν γιατί γνωρίζουν ὅτι καμμία κυβέρνηση δέν θά τολμήσει νά ζητήσει χρήματα πίσω ἀπό «φραπέδες» καί «χασάπηδες». Ὄ,τι ἐνθυλάκωσαν, ἐνθυλάκωσαν.

Ἡ δεύτερη ἀφορμή ἑδράζεται στήν κυβερνητική ἐπιχειρηματολογία. Μέ τήν ἀναδρομική ἐξεταστική, ἕως τό 1998, τό ἐπιχείρημα πού αἰωρεῖται στόν ἀέρα εἶναι ὅτι ἐν τάξει κλέβουν ἐπί τῶν ἡμερῶν μας, ἀλλά ἔκλεβαν καί ἐπί τῶν ἄλλων. Τό περίφημο ἐπιχείρημα γιά τίς παθογένειες. Πολιτικά ἐν προκειμένῳ ἡ Κυβέρνηση δέν θέλει νά διαφέρει ἀπό τούς ἄλλους σέ θέματα παραβιάσεως τοῦ νόμου καί διαφθορᾶς, θέλει νά μοιάζει μέ τούς ἄλλους. Νά ἐξισώνεται μέ τούς ἄλλους. Καί κατά τοῦτο ἀπεμπολεῖ καί ἐπισήμως κάτι πού ἤδη ἔχει χαθεῖ στήν πράξη, δέν δίδει κἄν ὑποψία μάχης γιά νά τό σώσει, τό περίφημο ἠθικό πλεονέκτημά της. Τό ὁποῖο κάποτε καμάρωνε ὅτι ἔχει κερδίσει ἀπό τόν ΣΥΡΙΖΑ.

Σήμερα γιά νά μοιράσει τό πολιτικό κόστος τῆς διαφθορᾶς πού σαρώνει καί γιά νά ἐπιπλεύσει πολιτικά δέν ἔχει κανένα πρόβλημα νά λέει ὅτι εἶναι ἴσα καί ὅμοια μέ τόν ΣΥΡΙΖΑ. Δέν ἔχει πρόβλημα νά ὁμολογεῖ ὅτι οἱ ἀξίες τῆς ἐντιμότητας εἶναι θέμα μιᾶς περιστασιακῆς πλειοψηφίας (ἄν τήν ἔχεις ἀθωώνεις ὅποιον ἔνοχο θέλεις), καί ὄχι μιά συνολική ἀντίληψη γιά τήν ζωή.

Τό πλέον ἐνδιαφέρον εἶναι ὅτι ἡ πολιτική ἐκστρατεία τῆς Κυβερνήσεως κάνει καί «τουρισμό» στήν Εὐρώπη. «Δέν εἴμαστε μόνο ἐμεῖς διεφθαρμένοι, δέν πληρώνουμε μόνο ἐμεῖς πρόστιμα, δείτε τά στατιστικά τῆς Εὐρωπαϊκῆς Εἰσαγγελίας! Κάνει ἀντίστοιχες ἔρευνες καί σέ ἄλλες χῶρες τῆς Εὐρώπης!». Καί ἐδῶ τά ἴδια. Δέν μᾶς ἀρέσει νά διαφέρουμε ἀπό τήν διεφθαρμένη Εὐρώπη, ἔχουμε ἄγχος νά τῆς μοιάζουμε μέ αὐτήν γιά νά εἶναι τό πολιτικό κόστος γιά τήν Κυβέρνηση μηδέν. Μηδενικοῦ πολιτικοῦ ἀθροίσματος. Καί τό ἀποκορύφωμα! Κυβερνητικά στελέχη πανηγυρίζουν ἰδιωτικῶς ὅτι τό σκάνδαλο τοῦ ΟΠΕΚΕΠΕ στοίχισε μόνο δύο μονάδες στίς δημοσκοπήσεις γιά τήν ΝΔ, περίμεναν περισσότερο.

Συνήθισε ὁ ἑλληνικός λαός τήν διαφθορά λοιπόν; Εἶναι τό καταληκτικό κυνικό ἐρώτημα. Ἐάν τό ἀπαντήσω, διατυπώνω εὐχή. Τήν ἀπάντηση θά μᾶς τήν δώσουν οἱ προσεχεῖς ἐκλογές, ὄχι τά δικαστήρια. Ἱστορικά οἱ Ἕλληνες τιμωροῦν πρῶτοι τούς πολιτικούς τους μέ τήν λαϊκή ἐτυμηγορία. Ἡ δικαστική ἐτυμηγορία ἕπεται καθυστερημένη συνήθως. Τό μόνο πού μποροῦμε νά ποῦμε εἶναι ὅτι, ναί, ὑπάρχει μιά κρίσιμη μᾶζα πολιτῶν πού ὄχι ἁπλῶς δέν καταγγέλλει, ὄχι ἁπλῶς ἀνέχεται, ἀλλά θέλει νά συμμετάσχει καί αὐτή στήν διαφθορά. Αὐτό εἶναι τό ὄνειρό της. Εἶναι μιά κρίσιμη μᾶζα πού ἐκπαιδεύεται ἀπό τόν ἀρχηγό τοῦ κυνισμοῦ νά εἶναι καί αὐτή κυνική. Εἶναι πλειοψηφική, εἶναι μειοψηφική αὐτή ἡ μᾶζα; Ὁ καιρός θά τό δείξει. Σέ καιρούς παρακμῆς μήν ὁρκίζεστε γιά τίποτε πάντως. Τά ἀξιώματα ὑποχωροῦν ἐνίοτε.

**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων