Μέγας Αλέξανδρος: Ευρασιατική φωτιά!!!

 

Κονσταντίν φον Χοφμάιστερ

Μέ αφορμή τα γενέθλια του Αλέξανδρου, στις 21 Ιουλίου, θυμόμαστε την κληρονομιά του μέσα από το κινηματογραφικό έπος του Όλιβερ Στόουν.

Η οθόνη σκίζεται και ο χρόνος χάνει τη λαβή του. Ο Στόουν δεν προσφέρει μια ταινία με τη συμβατική έννοια, αλλά μια πομπή οραμάτων που βαδίζουν σε αρμονία με τα σφυρί του πεπρωμένου. Ο Αλέξανδρος ξεκινά το μπλε σούρουπο της Μακεδονίας, όπου ένα αγόρι με μαλλιά λιονταριού ονειρεύεται πέτρινες κιονοστοιχίες, που έχουν ήδη επιλεγεί από αστέρια και φίδια. Η μητέρα του Ολυμπιάδα εμφυσά θεότητα στο αυτί του, μιλώντας για γενεαλογίες από τον Δία και τον Αχιλλέα. Ο βασιλιάς Φίλιππος Β' - μονόφθαλμος πατέρας του Αλεξάνδρου, με βροντερή φωνή, οδηγούμενος από μια όρεξη ίση με τους θεούς - εκπαιδεύει το αγόρι στην κατάκτηση και την καχυποψία, χτίζοντας ένα θεμέλιο σκαλισμένο στο τραύμα και τον θρίαμβο. Η οικογενειακή τριάδα εκρήγνυται με κάθε ματιά, κάθε αγκαλιά και κάθε προφητεία. Οι σκιές των φιλοδοξιών του Φιλίππου απλώνονται σε όλη τη χώρα, αλλά ο Αλέξανδρος τις συγκεντρώνει και μετατρέπει τις σκιές σε επιταχυντή. Μέσα από την άμμο της Πέλλας, το πεπρωμένο βαδίζει χέρι-χέρι με την προφητεία. Η φωνή του Πτολεμαίου, πρώην συντρόφου του Αλεξάνδρου, ηλικιωμένου και αντανακλώντας από τα χρυσά θησαυροφυλάκια της Αιγύπτου, διπλώνει την ιστορία σε ιερή ανάμνηση. Στην υφή αυτών των αναμνήσεων, η οθόνη καίγεται με τη σκόνη προέλευσης και το άρωμα της αυτοκρατορικής αναπνοής.Η πέτρα βυθίζεται στα Γαυγαμέλα σαν ιερέας στη φωτιά. Ο περσικός στρατός απλώνεται ασταμάτητα, δόρατα που λάμπουν σαν κύματα γυαλισμένου γυαλιού, τύμπανα που κουνούν τον αέρα με βροντές. Ο Αλέξανδρος – πυρετώδης και ατρόμητος – οδηγεί προς τα εμπρός στα σαγόνια αυτής της καταιγίδας ατσαλιού, με ένα σχέδιο διαμορφωμένο σαν ποίηση. Το ιππικό του προελαύνει σε ένα ευρύ τόξο, κόβοντας το κέντρο της άμυνας του Δαρείου, σαν ο ίδιος ο χρόνος να υποχώρησε στην ελληνική ώθηση. Η κάμερα γίνεται συμμετέχων: τρέχει ανάμεσα στις οπλές των αλόγων, τις καταιγίδες των βελών και τη δύναμη λείανσης της φάλαγγας ενάντια στα πολεμικά άρματα. Ο Ντάριο φεύγει, ο Αλεξάντρ προχωράει, τα μάτια του δεν κουνιούνται ποτέ. Η Βαβυλώνα ανοίγει την αγκαλιά της και ο κατακτητής μπαίνει σαν γιος και ήλιος. Μπαίνει στο ναό του Marduk και οι ιερείς του προσφέρουν τίτλους που δημιουργήθηκαν στην αρχαία φωτιά. Κάθε βήμα βαθαίνει τον μύθο. Ο Colin Farrell διοχετεύει περισσότερους από έναν χαρακτήρες. Γίνεται το δοχείο μιας λαχτάρας που εκτείνεται στο κοσμικό της όριο. Οι σκηνές στη Βαβυλώνα λάμπουν από χρυσό και μέθη. Πολυτελή πάρτι, πολιτικό θέατρο και ιδιωτικές τελετουργίες εκτυλίσσονται κάτω από το φως των πυρσών. Η δύναμη περιβάλλει τον Αλέξανδρο, αλλά το βλέμμα του δείχνει μακρύτερα, πάντα μακρύτερα.

Ο Αλέξανδρος αναδύεται όχι ως ηγεμόνας, αλλά ως άξονας. Η ύπαρξή σου υπερβαίνει τις κατηγορίες. Ο Σούπερμαν του Νίτσε αναπνέει σε κάθε πράξη. Διαμορφώνει τον κόσμο του σε μια νέα μορφή μέσω της κίνησης, του οράματος και της άρνησης της ακινησίας. Ο Αλέξανδρος ανεγείρει πόλεις με βλέμμα και συγχωνεύει πολιτισμούς με χειρονομίες. Η αγάπη του για τον Ήφαιστιο λάμπει με ιερή φωτιά: ισότιμη, πλήρης και ελεύθερη από τα όρια της τάξης. Η Ρωξάνα, άγρια και συγκινημένη από τη φλόγα, προσθέτει τον εαυτό της σε αυτόν τον θεϊκό αστερισμό. Μέσα από αυτό, η άγρια Ανατολή φιλά τη λαχταριστή Δύση. Κάθε ένωση επιβεβαιώνει την επέκταση, τον πολλαπλασιασμό και την εντατικοποίηση. Η ταινία ακολουθεί τον Αλέξανδρο μέσα από πολιτικές εντάσεις, στασιαστές στρατιώτες και φιλοσοφικές συζητήσεις. Η αυλή του είναι γεμάτη φωνές, αλλά η διαύγειά του παραμένει. Οι σκηνές στη Βακτριανή και τη Σογδιανή είναι γεμάτες χιόνι, σιωπή και μεταβαλλόμενη πίστη. Μέσα από όλα αυτά, η θέληση του Αλεξάνδρου παραμένει ανέγγιχτη. Διεξάγει εκστρατείες σαν να ζωγραφίζει μια τοιχογραφία κατά μήκος της σπονδυλικής στήλης του κόσμου. Η γενικότητά του συγχωνεύει τη λογική και τη φωτιά. Η ψυχή σας τρέφεται με όραμα και ομορφιά. Μέσα από τον φακό του Stone, βλέπουμε τον Superman να διαμορφώνει τον κόσμο μέσα από ένα αδιάκοπο γίγνεσθαι.

Το κεντρικό σημείο της ταινίας βρίσκεται στο όνειρο του Αλεξάνδρου: μια ευρασιατική αυτοκρατορία που γεννήθηκε από τη σύνθεση, όχι από την κατάκτηση. Η επιθυμία τους υπερβαίνει την πείνα των βασιλιάδων. Αναζητά ένα βασίλειο όπου η Ανατολή και η Δύση κινούνται με τον ίδιο ρυθμό. Παντρεύεται τη Ρωξάνα όχι για να διεκδικήσει, αλλά για να ενωθεί. Εξυψώνει τους Πέρσες αξιωματικούς, γιορτάζει τις ζωροαστρικές τελετές και διδάσκει ελληνικά σε παιδιά που γεννήθηκαν στην Καμπούλ και την Περσέπολη. Στα Σούσα, οργανώνει μαζικούς γάμους μεταξύ Μακεδόνων στρατιωτών και Περσίδων: μια ιερή τελετή συγχώνευσης. Η φωνή του μιλάει μέσω μεταφραστών, οι νόμοι του περιλαμβάνουν ερήμους και ποτάμια. Βλέπει την Αλεξάνδρεια προς όλες τις κατευθύνσεις: την Αλεξάνδρεια στον Ώξο, την Αλεξάνδρεια Escate και την Αλεξάνδρεια στον Ινδό. Το όνειρό σας λάμπει σαν φωτιά ορατή τόσο από τον Παρθενώνα όσο και από τα Ιμαλάια. Το ταξίδι στην Ινδία ενσαρκώνει αυτή την αναζήτηση σε φυσική μορφή: μια αποστολή στην άκρη του κόσμου που φέρνει το έδαφος, το κλίμα και τη γλώσσα σε μια εκστατική αντιπαράθεση. Μέσα από ζούγκλες και πλημμυρισμένες πεδιάδες, ελέφαντες ορμούν και τύμπανα άγνωστου ρυθμού αντηχούν μέσα από τα δέντρα. Τα μάτια του Αλέξανδρου λάμπουν μέσα από τη βροχή και την ασθένεια. Πηγαίνει πιο μακριά από ό, τι επιτρέπει οποιοσδήποτε χάρτης.

Οι μεταγενέστερες ακολουθίες στη Βαβυλώνα αποκτούν μεταφυσικό βάρος. Ο Ήφαιστιος πεθαίνει και ο Αλέξανδρος καταρρέει από το πένθος. Η νεκρική πυρά ανεβαίνει στους ουρανούς, στεφανωμένη με φλόγες, και η σιωπή πλημμυρίζει το παλάτι. Σε αυτή τη σιωπή, η κληρονομιά μιλάει. Ένας άνθρωπος φτιαγμένος για το άπειρο δεν μπορεί να εξαφανιστεί. Καλεί τους στρατηγούς του και διακηρύσσει την ενότητα, τη δύναμη και τη συνέχεια. Το σώμα του εξασθενεί, αλλά το πνεύμα του εντείνεται. Τις τελευταίες μέρες, προστάζει από ένα κρεβάτι, με τη φωνή του ακόμα γεμάτη ατσάλι. Η οθόνη τρέμει από θυμίαμα και χρυσό φως. Δεν κατονομάζει ούτε έναν κληρονόμο. Αντίθετα, προστάζει τη μοίρα να συνεχίσει με τη βία. Το παλάτι είναι γεμάτο φιλοδοξία και φλογερές φωνές. Στο εξωτερικό, τα θεμέλια του ελληνιστικού πολιτισμού εκτείνονται προς την Αφρική, την Ινδία, τη Σκυθία και την Αραβία. Στην Αίγυπτο, ο τάφος του λάμπει από θεϊκή γαλήνη. Μέσω της Αλεξάνδρειας, η σκέψη πετάει. Στις ανατολικές επαρχίες, το εμπόριο και ο μύθος διαπλέκονται. Ο Αλέξανδρος δεν τελειώνει. Περνά σε μορφή.

Ο Oliver Stone διοχετεύει αυτό το όραμα με ευλάβεια και μανία. Σφυρηλατεί μια κινηματογραφική γραφή, απέραντη και ξεχειλίζει από κίνηση. Ο Alexandre δεν προσφέρει ασφάλεια. Απαιτεί κατάπληξη. Η μουσική πάλλεται σαν χτύπος της καρδιάς που βγαίνει από τα βουνά. Τα χρώματα αιμορραγούν το ένα μέσα στο άλλο σαν το μείγμα των καλλιεργειών. Από τη Μακεδονία μέχρι τους Ινδουιστές, κάθε πίνακας επιβεβαιώνει το μέγεθος. Η φαουστική ψυχή του Σπένγκλερ τροφοδοτεί κάθε κίνηση: την παρόρμηση να πάει παραπέρα, να σκαρφαλώσει, να διασχίσει, να συγχωνευθεί. Ο Αλέξανδρος ποτέ δεν αμφιβάλλει, ποτέ δεν σταματά, ποτέ δεν υποχωρεί. Γίνεται το όχημα της μεγαλύτερης συγχώνευσης στην ιστορία. Σε αυτή την ταινία, δεν στέκεται ως μνήμη, αλλά ως μέλλον. Το ευρασιατικό σας όνειρο ζει ξανά, τώρα μέσα από τον καμβά και τη λέξη. Αυτή την ημέρα της γέννησής του, ο Αλέξανδρος προσφέρει στον σύγχρονο κόσμο έναν καθρέφτη, όχι του παρελθόντος, αλλά του εφικτού.

Πηγή: Ευρωσιβηρία

**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων