ειδικός Συνεργάτης*
Και όμως: Όλα πάνε στραβά για την Ευρώπη και η Ελλάδα δεν αισθάνεται καθόλου ασφαλής. Μια αλληλουχία γεγονότων, οδηγεί στο συμπέρασμα, ότι η μία αποτυχία φέρνει την άλλη και όλες μαζί την κρίση. Μια ιστορία αποτυχίας που στοιχίζει πολλά, σε πολλούς.Η Ουκρανία συμπυκνώνει την αποτυχία της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, καθώς πέραν της γεωπολιτικής σημασίας, αποτελούσε εν δυνάμει διέξοδο της ευρωπαϊκής οικονομίας από την δυσπραγία.
Η Γερμανία, ως «ατμομηχανή» της ΕΕ, απετέλεσε το πρότυπο της εξαγωγικής χώρας με σημαντικά εμπορικά πλεονάσματα. Το γερμανικό θαύμα στηρίχθηκε, πέραν της φθηνής ρωσικής ενέργειας, στις χαμηλές αμυντικές δαπάνες και στις χαμηλές αμοιβές εργασίας. Χαμηλές αμοιβές με την μεταρρύθμισης Σρέντερ και φθηνή εργασία με τη μεταναστευτική πολιτική Μέρκελ.Μετά ήρθε και η «πράσινη μετάβαση», με την βεβαιότητα ότι η Δύση θα αποτελέσει τη μητρόπολη της πράσινης τεχνολογίας, η οποία θα «κυριαρχήσει» στο παγκόσμιο σύστημα εμπορίου. Και τώρα τι; έρχονται και οι δασμοί Τραμπ μετά την Κίνα, τον Καναδά και το Μεξικό. Ηφαίστειο...
Γιατί πήγαν όλα στραβά
Όλα όμως πήγαν στραβά. Σε γεωοικονομικό επίπεδο, οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, χωρίς σημαντικές εμπορικές ροές με την Ρωσία, εκμεταλλεύθηκαν τη σύγκρουση στην Ουκρανία, για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας τους, ενώ οι ΗΠΑ υποκατέστησαν την φθηνή ρωσική ενέργεια με πωλήσεις ακριβού LNG στην Ευρώπη.
Η Γερμανία και η Γαλλία ακολούθησαν την αγγλοσαξωνική επιλογή, πέραν των γεωπολιτικών δεσμεύσεων, εκτιμώντας ότι ο κίνδυνος στασιμοπληθωρισμού θα αντιμετωπιζόταν με αύξηση των αμυντικών δαπανών, ενώ το υψηλότερο κόστος ενέργειας θα αντισταθμιζόταν από την φθηνή εργασία των μεταναστών. Η Ουκρανία προσομοίαζε σε σύγχρονο Ελ Ντοράντο, στο οποίο όλοι ήθελαν μερίδιο.
Οι δύο αυτές επιλογές της ΕΕ, στο ουκρανικό και στο μεταναστευτικό, όμως, επέτειναν τελικά την στασιμότητα στην ευρωπαϊκή οικονομία. Σε αυτό συνέτεινε η στρατιωτική αντίδραση της Ρωσίας στην προοπτική «δυτικής περικύκλωσης» και ο συνασπισμός των αναδυόμενων οικονομικών δυνάμεων των χωρών BRICS και της Μέσης Ανατολής, ο οποίος με αφορμή τις κυρώσεις ενίσχυσε τις εναλλακτικές εφοδιαστικές αλυσίδες.
Η Κίνα, ιδιαίτερα, πέραν της ενίσχυσης της τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης, αποδείχθηκε «πρωτοπόρος» στην πράσινη τεχνολογία, ελέγχοντας σημαντικό ποσοστό παγκοσμίων των αποθεμάτων σπάνιων γαιών. Έτσι η Κίνα κυριάρχησε στην ηλεκτροκίνηση, απειλώντας την ευρωπαϊκή αυτοκινητοβιομηχανία.
Οι ΗΠΑ επλήγησαν από την Κίνα λιγότερο σε σύγκριση με την ΕΕ, καθώς διατηρήθηκαν οι υψηλοί δασμοί και δόθηκαν σημαντικές επιδοτήσεις σε επενδύσεις στις ΗΠΑ, με αποτέλεσμα ευρωπαϊκές εταιρείες να μετεγκατασταθούν στις ΗΠΑ.
Το κόστος του μεταναστευτικού στην περίοδο της στασιμότητας μεταφέρθηκε στις χώρες εισόδου «νέων» μεταναστών με αντίτιμο ευρωπαϊκά κονδύλια για σίτιση και στέγαση σε «αποθήκες» μεταναστών με αμφίβολης ποιότητας συνθήκες και αδύναμες συμφωνίες επαναπροώθησης.
Οι μετανάστες στις ισχυρές οικονομικά χώρες, ενώ αρχικά απετέλεσαν εργασιακή εφεδρεία, στη συνέχεια μετεξελίχθηκαν σε «απειλή» για τους εργαζόμενους λόγω χαμηλότερων αμοιβών.
Ο συγκερασμός των επιλογών αυτών ανέδειξε στις χώρες της ΕΕ την ακροδεξιά, ως αντισυστημική δύναμη, καθώς η ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία και η ευρωπαϊκή αριστερά δεν προσέφεραν εναλλακτική στις συντηρητικές επιταγές της ΕΕ.
Η ακροδεξιά θα ενισχύεται όσο θα μειώνεται η αγοραστική δύναμη των ευρωπαίων πολιτών λόγω ακρίβειας. Συνδυασμός παραγόντων οδήγησε στη μείωση των πραγματικών απολαβών.
Πρώτος παράγοντας ήταν η ποσοτική χαλάρωση, με τα κονδύλια της ΕΚΤ να διοχετεύονται αρχικά στους χρηματοοικονομικούς επενδυτές για τη στήριξη της κεφαλαιαγοράς, οδήγησαν σε αύξηση των τιμών των περιουσιακών στοιχείων (μετοχές, ακίνητα κλπ), αλλά όχι των μισθών.
Δεύτερος παράγοντας ήταν η πράσινη μετάβαση που κλήθηκε να πληρώσει ο εργαζόμενος, μειώνοντας περαιτέρω τα εισοδήματα του. Τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης κατευθύνθηκαν κυρίως σε μεγάλες επενδύσεις μετάβαση, συνδυαζόμενα με αύξηση των τιμών ενέργειας λόγω Ουκρανίας, επιβαρύνοντας τον ευρωπαίο πολίτη.
Στις ΗΠΑ, ο Τραμπ εστιάζει στη μείωση του χρέους των ΗΠΑ, με προστατευτισμό για αντιμετώπιση των εμπορικών ελλειμμάτων και επενδύσεις στην τεχνητή νοημοσύνη. Η επικρατούσα άποψη περί συναλλακτικής πολιτικής Τραμπ είναι λανθασμένη, καθώς ο Πρόεδρος Τραμπ δεν συναλλάσσεται, επιβάλει τους αμερικανικούς όρους στις διεθνείς σχέσεις, επιδιώκοντας με κάθε μέσο επενδύσεις και θέσεις εργασίας στις ΗΠΑ. Προϋπόθεση είναι η επαναλειτουργία της διεθνούς οικονομίας με απεμπλοκή των ΗΠΑ από συγκρούσεις.
Χωρίς πυξίδα
Η ΕΕ, παρά τις προσπάθειες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, παραμένει χωρίς πυξίδα, όσο δεν λαμβάνει υπόψη τους γεωοικονομικούς παράγοντες. Ο έλεγχος των αμερικανικών ψηφιακών πλατφορμών, η παροχή εγγυήσεων και η ανοικοδόμηση της Ουκρανίας και οι ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες συνιστούν χίμαιρα, όσο οι ΗΠΑ κυριαρχούν και οι χώρες της ΕΕ δεν έχουν κοινά συμφέροντα.
Οι αναφορές εγγύησης της ασφάλειας της Ουκρανίας δύσκολα υλοποιούνται, καθώς σε αντίθεση με τις ηγεσίες της ΕΕ, οι ευρωπαίοι πολίτες δύσκολα θα αποδεχθούν την πρόταση του ΓΓ του ΝΑΤΟ για περαιτέρω μείωση του βιοτικού επιπέδου και των κοινωνικών παροχών στις ευρωπαϊκές χώρες για την στήριξη της Ουκρανίας.
Στο περιβάλλον αυτό η Τουρκία «διάβασε» τις εξελίξεις και πέτυχε την ανάδειξη της σε γεωοικονομική περιφερειακή δύναμη, αξιοποιώντας και τις μεταναστευτικές ροές. Η Τουρκία στρέφεται προς το Νότιο Καύκασο και την Ανατολική Μεσόγειο, κεφαλαιοποιώντας οικονομικά τις δυτικές κυρώσεις σε Ρωσία και Ιράν, ενώ ενίσχυσε τους οικονομικούς δεσμούς της με την Κίνα και χώρες BRICS.
Η Ελλάδα απουσιάζοντας από τις γεωπολιτικές εξελίξεις, εγκλωβισμένη από τις μνημονιακές υποχρεώσεις αποπληρωμής του χρέους, δείχνει να περιμένει τις αποφάσεις των ισχυρών του πλανήτη για την επαρχία. Η κατάσταση αυτή γίνεται πιο επώδυνη για την Ελλάδα, δεδομένου ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι πλέον αδύναμη πολιτικά για να αναλάβει πρωτοβουλίες και να κινηθεί με ένα νέο σχέδιο. Ο πρωθυπουργός κάνει ακριβώς το αντίθετο. Γίνεται όλο και πιο εσωστρεφής και στρέφεται προς την παραδοσιακή “δεξιά πεπατημένη”. Η συνταγή της εξωστρέφειας είναι πολύ βαριά πλέον, ο Κυριάκος Μητσοτάκης νοιώθει ασταθής και αναζητά σταθερότητα στο φλερτ με την ακροδεξιά, αλλά δεν αντιλαμβάνεται ότι το σοβαρό πρόβλημα που έχει να αντιμετωπίσει ότι ως προσωπικότητα είναι διεθνώς άφαντος, όπως όλοι οι δεδομένοι και προβλέψιμοι, ενώ στο εσωτερικό βάλλεται από παντού για τον αυταρχισμό του, το πελατειακό σύστημα, την προσβολή του κράτους δικαίου. Προφανώς η συσσώρευση πολλαπλών κρίσεων, εσωτερικών και διεθνών θα είναι η κινητήριος δύναμη , πιθανόν ραγδαίων εξελίξεων...
** Ο ειδικός συνεργάτης είναι διπλωμάτης https://www.omegapress.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου