Μια ενδιαφέρουσα διαφορά μεταξύ της Δύσης και της Κίνας

 

Αρνό Μπερτράν

Μια ενδιαφέρουσα διαφορά που έχω παρατηρήσει μεταξύ της Δύσης και της Κίνας, για την οποία λίγοι μιλούν, είναι η διαφορά στην προσέγγιση όσον αφορά τη διαχείριση της αφήγησης.

Σε μεγάλο βαθμό η προσέγγιση της Δύσης είναι να αλλάξει το αφήγημα για να αλλάξει την πραγματικότητα, ενώ η προσέγγιση της Κίνας είναι σχεδόν το αντίθετο: να αλλάξει την πραγματικότητα για να αλλάξει το αφήγημα. Είναι βασικά υλισμός εναντίον ιδεαλισμού.

Πάρτε δύο συγκεκριμένα παραδείγματα. Από την πλευρά της Δύσης, ένα φανταστικό παράδειγμα είναι τα συνθήματα της προεδρικής εκστρατείας όπως το «ναι μπορούμε» του Ομπάμα ή το «κάντε την Αμερική μεγάλη ξανά». Καθαρά αφηγηματικά πράγματα, εξαιρετικά φιλόδοξα και μεγαλεπήβολα, όλα σχετικά με την πίστη της αλλαγής σε ύπαρξη.

Και ποια αλλαγή ακριβώς; Αυτά τα συνθήματα μπορεί να σημαίνουν πολλά πράγματα για πολλούς διαφορετικούς ανθρώπους και αυτό είναι το όλο θέμα: είναι ένας κενός καμβάς όπου ο καθένας μπορεί να προβάλει τις δικές του ελπίδες, ο στόχος είναι να κερδίσουμε μια μάχη λέξεων, η πραγματικότητα έρχεται αργότερα.

Υπάρχουν πολύ βαθιές ρίζες σε αυτό. Στην πραγματικότητα, το Ιωάννης 1:1 (πρώτο εδάφιο του πρώτου κεφαλαίου του Ευαγγελίου του Ιωάννη) δηλώνει: «Στην αρχή ήταν ο Λόγος, και ο Λόγος ήταν με τον Θεό, και ο Λόγος ήταν Θεός»! Μιλάμε για θεμελιώδη!

Στην κινεζική κουλτούρα, αντίθετα, η συζήτηση είναι φθηνή, ακόμη και χυδαία. Αυτό με εξέπληξε πραγματικά στην αρχή με τη γυναίκα μου (την οποία γνώρισα ήδη πριν από περισσότερα από 20 χρόνια!). Ένιωθε πραγματικά άβολα, ακόμη και οριακά ενοχλημένη όταν της έλεγα ότι την αγαπούσα. Στο μυαλό της, απλά δεν λες αυτά τα πράγματα, αλλά θα πρέπει να ενεργείς για να τα αποδείξεις.

Και αυτό συμβαίνει στις περισσότερες κινεζικές οικογένειες. Είναι σπάνιο να πεις «σ' αγαπώ». Αλλά σε αντάλλαγμα, η αφοσίωση και η αφοσίωση που θα επιδείξουν οι Κινέζοι γονείς και παππούδες στους απογόνους τους είναι απολύτως απαράμιλλη.

Στην κινεζική κουλτούρα έχει να κάνει πολύ με το να αποδείξεις την αγάπη σου. Το να μιλάς για αγάπη είναι οριακά προσβλητικό, ή τουλάχιστον να το βλέπεις με κάπως χειριστικό πρίσμα, σαν να πρέπει να πείσεις κάποιον για κάτι που θα έπρεπε να είναι προφανές μέσω της συμπεριφοράς σου.

Το ίδιο πράγμα με την κυβέρνηση. Πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι η κινεζική κυβέρνηση είναι καλή στην προπαγάνδα, ενώ στην πραγματικότητα είναι εξαιρετικά απλοϊκή σε αυτήν - θα βγάλει 800 εκατομμύρια ανθρώπους από τη φτώχεια, αλλά πραγματικά αγωνίζονται να αρθρώσουν μια συναρπαστική ιστορία γύρω από αυτήν. Θα μοιράζονται στατιστικά στοιχεία και θα δείχνουν φωτογραφίες πριν/μετά, σαν η πραγματικότητα να είναι όλη η αφήγηση που χρειάζεστε. Και ίσως έχουν δίκιο 🤷

Αυτό πιθανότατα έχει επίσης να κάνει πολύ με το γιατί οι Κινέζοι βρίσκουν την επιλογή του προέδρου αμερικανικού τύπου τόσο ξένη. «Εννοείς ότι επιλέγεις κάποιον με βάση αυτό που ΛΕΕΙ; Αλλά θα πουν τα πάντα για να εκλεγούν» είναι βασικά η άποψη. Για τους Κινέζους, ένα αξιοκρατικό σύστημα σύμφωνα με το οποίο όσοι έχουν επιδείξει την ικανότητα να κάνουν πράγματα κατά τη διάρκεια των ετών προάγονται προοδευτικά έχει πολύ περισσότερο νόημα.

Διάβαζα την αυτο-αγιογραφία του Ομπάμα και ο τύπος βασικά δεν απέδειξε τίποτα πριν γίνει πρόεδρος. Ήταν βασικά απλώς ένας πανεπιστημιακός δάσκαλος και ένας μικρός νομοθέτης για λίγα χρόνια. Αδιανόητο στην Κίνα! Και δεν μιλάω καν για τον Τραμπ...

Αυτό έχει επίσης πολύ βαθιές φιλοσοφικές ρίζες. Ο Shen Buhai, ένας θεμελιώδης πολιτικός φιλόσοφος του 4ου αιώνα π.Χ., είχε αυτό το περίφημο ρητό: «Ο σοφός ηγεμόνας εξαρτάται από τις μεθόδους, όχι από την οξυδέρκειά του. Χρησιμοποιεί τεχνική, όχι θεωρία». (philpapers.org/archive/...) Με άλλα λόγια, οι σοφοί ηγεμόνες δεν πρέπει να πείθουν, αλλά να επικεντρώνονται σε μεθόδους και τεχνικές που παράγουν μετρήσιμα αποτελέσματα.

Αυτό είναι παρόμοιο με την έννοια του 无为 (wu wei), η οποία επηρέασε την ταοϊστική σκέψη, όπου η αποτελεσματική δράση προέρχεται από την ευθυγράμμιση με το πώς λειτουργούν πραγματικά τα πράγματα. Η πραγματικότητα έρχεται πρώτη, όχι η λέξη.

Αυτό έχει πολλές συγκεκριμένες συνέπειες, και πιθανώς είναι σε μεγάλο βαθμό ένας λόγος για τον οποίο ο ιστορικός υλισμός του Μαρξ - η ιδέα ότι οι υλικές συνθήκες και οι οικονομικές σχέσεις αποτελούν τη βάση που καθορίζει το ιδεολογικό εποικοδόμημα - είχε ισχυρή απήχηση στην Κίνα και λιγότερο στη Δύση.

Και αυτό μεταφράζεται επίσης, σε κάποιο βαθμό, στην τρέχουσα αλλαγή της παγκόσμιας τάξης. Όπως υποστήριξα στο νέο μου άρθρο χθες (open.substack.com/pub/a...), αυτή τη στιγμή γινόμαστε μάρτυρες μιας μετατόπισης όπου «ο χάρτης επαναβεβαιώνεται ενάντια στην αφήγηση», όπου η γεωγραφία αρχίζει και πάλι να έχει μεγαλύτερη σημασία από τις ιστορίες (όταν, για μεγάλο χρονικό διάστημα, το να είσαι «δημοκρατία» ή «σύμμαχος» ή μέρος της «τάξης που βασίζεται σε κανόνες» καθόριζε τη θέση σου στον κόσμο).

Αυτό, αναμφίβολα, είναι σε μεγάλο βαθμό μια δικαίωση ότι αυτοί οι παλιοί Κινέζοι στοχαστές 2500 ετών μπορεί να είχαν κάτι.

**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων