Γράφει ο Χαράλαμπος Ι. Χαραλαμπίδης
Στρατοί με «Ρομπότ Δολοφόνους» – Ηθικά, πολιτικά και νομικά διλήμματα εν όψει
Η ραγδαία ανάπτυξη της τεχνολογίας στον 21ον αιώνα έχει φέρει σημαντικές αλλαγές σε πολλούς τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, με την Τεχνητή Νοημοσύνη (ΤΝ) να είναι μία από τα καινοτόμα επιτεύγματα. Σήμερα, η ΤΝ έχει ενσωματωθεί σε πολλές πτυχές της καθημερινής ζωής, από τους προσωπικούς βοηθούς στα smartphones μέχρι τα αυτοκίνητα που οδηγούνται αυτόνομα. Ήταν λοιπόν αναπόφευκτο οι στρατιωτικές βιομηχανίες ν’ αρχίσουν να πειραματίζονται με αυτήν την τεχνολογία, χρησιμοποιώντας την για τη δημιουργία νέων τύπων όπλων. Αυτά τα όπλα, που λειτουργούν με ΤΝ, ονομάζονται αυτόνομα και έχουν προκαλέσει πολλές αντιδράσεις. Ορισμένοι ανθρωπιστικοί Οργανισμοί τα έχουν χαρακτηρίσει ως «Ρομπότ Δολοφόνους» (Killer Robots), εξαιτίας της απρόβλεπτης φύσης τους και του φόβου ότι μπορεί να οδηγήσουν σε ανεπανόρθωτες αρνητικές συνέπειες για την ανθρωπότητα. Συνεπώς εγείρονται τα εξής ερωτήματα: 1. Τι είναι τα αυτόνομα όπλα; 2. Πώς έχουν χρησιμοποιηθεί στα πεδία των μαχών; 3. Ποια ηθικά, νομικά και πολιτικά διλήμματα δημιουργούνται;
Τι είναι τα αυτόνομα όπλα;
Τα αυτόνομα όπλα είναι μηχανές που λειτουργούν χωρίς την ανάγκη ανθρώπινης παρέμβασης. Χρησιμοποιούν αλγορίθμους ΤΝ και αισθητήρες για να εντοπίσουν και να εξουδετερώσουν στόχους. Σε αντίθεση με τα παραδοσιακά μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV) και drones, τα οποία απαιτούν χειροκίνητη καθοδήγηση από έναν χειριστή, τα αυτόνομα όπλα λειτουργούν ανεξάρτητα, αφού έχουν προγραμματιστεί εκ των προτέρων να στοχεύουν συγκεκριμένα «προφίλ στόχου». Χρησιμοποιούν τεχνολογίες αναγνώρισης προσώπου και άλλες μεθόδους για να επιλέξουν τον στόχο και να τον εξουδετερώσουν. Ορισμένα από αυτά τα όπλα έχουν τη δυνατότητα να «αισθάνονται» πιθανούς κινδύνους και να επιτίθενται πρώτα, χαρακτηριστικό που χρησιμοποιείται κυρίως σε αποστολές αναγνώρισης. Επιπλέον, τα αυτόνομα όπλα δεν περιορίζονται μόνο σε επιθετικές ενέργειες, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για αμυντικούς σκοπούς. Παρά τις σημαντικές τεχνολογικές εξελίξεις, ένα όπλο με πλήρη θανατηφόρα αυτονομία δεν έχει αναπτυχθεί ακόμη, καθώς η χρήση τους παραμένει περιορισμένη και απαιτεί την έγκριση ή την επίβλεψη ενός διοικητή κατά τη διάρκεια της αποστολής.
Παραδείγματα και πραγματικές συγκρούσεις
Η χρήση των αυτόνομων όπλων στον σύγχρονο πόλεμο είναι ακόμα περιορισμένη, λόγω του καινοτόμου χαρακτήρα τους και της ανάπτυξης των τεχνολογιών τους. Ωστόσο, οι πρώτες εφαρμογές αυτών των όπλων έχουν ήδη γίνει σε διάφορες συγκρούσεις, με χώρες όπως η Κίνα, το Ισραήλ, η Νότια Κορέα, η Ρωσία, το Ηνωμένο Βασίλειο και οι Ηνωμένες Πολιτείες να αναπτύσσουν και να χρησιμοποιούν αυτά τα συστήματα. Στον συνεχιζόμενο πόλεμο στην Ουκρανία και σ’ εκείνον της Γάζας, η χρήση αυτόνομων όπλων έχει αποκαλύψει τις δυνατότητές τους και τις εξελίξεις που έχουν γίνει.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία
Από την αρχή του πολέμου στην Ουκρανία, η χώρα έχει χρησιμοποιήσει αυτόνομα όπλα και μηχανές που λειτουργούν με ΤΝ για να καταγράψουν την πορεία του πολέμου και να αμυνθούν εναντίον των ρωσικών κυβερνοεπιθέσεων. Τα drones Saker Scout, για παράδειγμα, μπορούν αυτόνομα να εντοπίσουν και να επιτεθούν σε 64 διαφορετικούς τύπους ρωσικών στρατιωτικών εξοπλισμών, ακόμα και σε περιοχές όπου οι ραδιοπαρεμβολές εμποδίζουν τη λειτουργία άλλων drones. Το 2023, η Ουκρανία χρησιμοποίησε μαζικά drones για να πλήξει ρωσικά πλοία στο λιμάνι της Σεβαστούπολης, στην περιοχή της Κριμαίας.
Η Ρωσία, από την άλλη, έχει επενδύσει επίσης σε αυτόνομα όπλα και τεχνολογίες ΤΝ. Η Ρωσία έχει αναπτύξει μια σειρά από drones, όπως το Orion UAV, το οποίο χρησιμοποιείται για επιτήρηση και μάχες. Το 2023, η Ρωσία εξαπέλυσε μια μεγάλη επίθεση με drones στην πόλη του Κιέβου, τα περισσότερα από τα οποία ήταν ιρανικής προέλευσης. Επίσης, έχει αναπτύξει «αιωρούμενα πυρομαχικά» ή «καμικάζι drones», τα οποία αιωρούνται πάνω από μια περιοχή και, μόλις εντοπίσουν τον στόχο, συντρίβονται πάνω του.
Ο πόλεμος στη Γάζα
Στον πόλεμο στη Γάζα, το Ισραήλ χρησιμοποίησε το Iron Dome, ένα από τα πιο ισχυρά αυτόνομα συστήματα αεράμυνας στον κόσμο. Το Iron Dome έχει αποδειχθεί εξαιρετικά αποτελεσματικό στην προστασία από πυραύλους και ρουκέτες, αποτρέποντας επιθέσεις κατά πόλεων και στρατηγικών στόχων. Επιπλέον, το Ισραήλ χρησιμοποίησε drones για να επιτύχουν αναγνωριστικές αποστολές στα υπόγεια τούνελ της Χαμάς. Τα drones αυτά έχουν αισθητήρες που αποφεύγουν τις συγκρούσεις με τα τοιχώματα των τούνελ και λογισμικό αναγνώρισης για πλοήγηση, μειώνοντας τις απώλειες ζωών.
Ζητήματα που προκύπτουν από τη χρήση αυτόνομων όπλων
Η ανάπτυξη των αυτόνομων όπλων έχει εγείρει σημαντικά ζητήματα, τα οποία συζητούνται διεθνώς. Αυτά τα ζητήματα μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε ηθικά και νομικά.
Ηθικά και πολιτικά διλήμματα
Το κύριο ηθικό ζήτημα που δημιουργούν τα αυτόνομα όπλα είναι η έλλειψη ανθρώπινης παρέμβασης. Οι μηχανές, σε αντίθεση με τους ανθρώπους, δεν διαθέτουν συναισθήματα ή ηθικό κώδικα, πράγμα που τα καθιστά επικίνδυνα για την ανθρωπότητα. Δεν έχουν την ικανότητα ν’ αποφασίσουν αν θα πρέπει να χαρίσουν τη ζωή ενός ατόμου ή όχι, απορρίπτοντας έτσι την ανθρώπινη αξία και ηθική. Επιπλέον, τα αυτόνομα όπλα ενδέχεται να είναι μεροληπτικά, στοχεύοντας σε αθώους ανθρώπους λόγω φυλετικών ή άλλων προκαταλήψεων, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε διεθνή εγκλήματα όπως κατά της ανθρωπότητας και εγκλήματα πολέμου.
Νομικά διλήμματα
Το κύριο νομικό ζήτημα που εγείρουν τα αυτόνομα όπλα είναι η λογοδοσία. Όταν ένα αυτόνομο όπλο παραβιάζει το Διεθνές Ποινικό Δίκαιο, ποιος είναι υπεύθυνος; Θα είναι ο στρατιωτικός αξιωματικός που διευθύνει την αποστολή ή ο εφευρέτης του αλγορίθμου που προκάλεσε το λάθος; Η έλλειψη νομοθεσίας που να ρυθμίζει τη χρήση και τη λογοδοσία των αυτόνομων όπλων έχει δημιουργήσει ένα νομικό κενό, το οποίο πρέπει να καλυφθεί άμεσα, προκειμένου ν’ αποφευχθούν μελλοντικές καταχρήσεις και παραβιάσεις του Διεθνούς Δικαίου.
ΠΗΓΗ:https://simerini.sigmalive.com/article/2025/8/3/e-nea-taxe-pragmaton-tes-tekhnetes-noemosunes/
**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου