Κρατήρας, 6ος αιώνας π.Χ. (μάχη για το σώμα του Πατρόκλου).
Ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει πλέον ξεπεράσει τον τρίτο χρόνο του. Παρ' όλες τις προβλέψεις της δυτικής αυθεντίας για επικείμενη κατάρρευση της Ουκρανίας ή την ενδεχόμενη ήττα της Ρωσίας, τίποτα δραστικό δεν έχει συμβεί. Αντ 'αυτού, υπάρχει μόνο ο ζωφερός, εξαντλητικός μηχανισμός του πολέμου που βουίζει. Η Ουκρανία υποτίθεται ότι είχε ξεμείνει από άνδρες μέχρι τώρα, αλλά δεν υπάρχει σχεδόν καμία απόδειξη μιας τέτοιας έλλειψης και συνεχίζουν να πολεμούν. Η Ρωσία ήταν τεχνολογικά καθυστερημένη, ξεμένοντας από πυρομαχικά και άνδρες, αλλά η Ρωσία συνεχίζει να πολεμά.
Οι πολλές αφηγήσεις που κατασκευάζονται για και γύρω από αυτή τη σύγκρουση έχουν από καιρό κάνει τον κύκλο τους και είναι πλέον άχρηστες – αλλά η αυθεντία συνεχίζει να τις επαναλαμβάνει, για το τι άλλο πρόκειται να κάνουν, αφού τραγουδούν για τα «δείπνα» τους μέσω τέτοιων αφηγήσεων.
Θα έρθει τώρα η ώρα να αναγνωρίσουμε τις βασικές αλήθειες όλων των σύγχρονων πολέμων – η έκβασή τους δεν μπορεί ποτέ να σχεδιαστεί, πόσο μάλλον να προβλεφθεί. Η καταστροφή τους είναι τόσο βαθιά που δεν υπάρχουν πραγματικοί νικητές. υπάρχουν μόνο επιζώντες· Και έτσι, η ήττα ενός εχθρού είναι επίσης η ήττα του «νικητή», ο οποίος έχει κερδίσει μόνο δειχνοντας μεγαλύτερη βαρβαρότητα – ή, για να το θέσουμε αλλιώς, ενσαρκώνοντας μια μεγαλύτερη απανθρωποποίηση.
Περιέργως, αυτό το μοτίβο των σύγχρονων πολέμων παρουσιάζεται για πρώτη φορά σε δύο αρχαία έργα, τηνΙλιάδακαι την Οδύσσεια , από τον Όμηρο.
Η Ιλιάδα(η οποία εξιστορεί τον Τρωικό πόλεμο) παρουσιάζει μια σύνθετη και αμφίσημη άποψη του πολέμου, προκειμένου να δείξει ότι τελικά δεν υπάρχουν πραγματικοί νικητές στους πολέμους. Ενώ η Ιλιάδα γιορτάζει την πολεμική ανδρεία, τον ηρωισμό και τη δόξα στη μάχη, αντανακλά επίσης βαθιά το τραγικό κόστος του πολέμου – την απώλεια νέων ζωών, τον πόνο, την καταστροφή και την απόκτηση της ανθρώπινης ψυχής.
Ταυτόχρονα, ο Όμηρος απεικονίζει τον πόλεμο ως αναπόφευκτο μέρος της ανθρώπινης και θεϊκής ύπαρξης, όπου οι πολεμιστές αναζητούν τη δόξα μέσω της μάχης, ακόμη και όταν προβλέπουν την καταστροφή που φέρνει. Για παράδειγμα, ο Έκτορας καταλαβαίνει την καταστροφή που περιμένει την Τροία και την οικογένειά του, αλλά συνεχίζει να αγωνίζεται από υπερηφάνεια και προσήλωση στις ηρωικές αξίες, παρά το γεγονός ότι γνωρίζει τα δεινά που θα ακολουθήσουν.
Ο Τρωικός πόλεμος παρουσιάζεται ως μια αδίστακτη και τραγική επιχείρηση χωρίς απλούς νικητές. Το ανθρώπινο κόστος – θάνατος, απώλεια αγαπημένων προσώπων, υποδούλωση και διαρκής πόνος – τονίζεται, ειδικά μέσα από σκηνές που δείχνουν τον πόνο των μελών της οικογένειας που έμειναν πίσω.
Ο Όμηρος συνδυάζει τον θαυμασμό για την ηρωική αριστεία στον πόλεμο με μια νηφάλια αναγνώριση του τρομερού τιμήματός του.Η Ιλιάδατελειώνει με μια νότα οίκτου και πένθους, όπως όταν ο Αχιλλέας επιστρέφει το σώμα του Έκτορα στον πατέρα του, τονίζοντας τη θλίψη παρά τον θρίαμβο – ο Αχιλλέας γνωρίζει ότι σκοτώνοντας την Έκτορα έχει αυτοκτονήσει και ο ίδιος.
Στην Οδύσσεια , η βία και οι απανθρωποποιητικές επιπτώσεις του πολέμου διερευνώνται περαιτέρω, δείχνοντας πώς ο πόλεμος χωρίζει τους άνδρες από το σπίτι, την αγάπη και την ευτυχία, υπογραμμίζοντας έτσι το κενό της στρατιωτικής δόξας με φόντο την απώλεια και την καταστροφή, καθώς και τις τραγικές τους συνέπειες.
Παρά τις ηρωικές πράξεις και την ανδρεία, η Ιλιάδα αμφισβητεί τον απώτερο σκοπό του πολέμου, υποδηλώνοντας ότι καμία δόξα δεν μπορεί πραγματικά να αντισταθμίσει τα εκτεταμένα βάσανα και την καταστροφή, συμπεριλαμβανομένης της τελικής καταστροφής της Τροίας, η οποία συμβολίζει την εξάλειψη του πολιτισμού και της κοινωνίας.
Η ηθική ασάφεια στην Ιλιάδα υπογραμμίζει τα σύνθετα ηθικά και συναισθηματικά διλήμματα που αντιμετωπίζουν οι χαρακτήρες κατά τη διάρκεια του πολέμου. Σε αντίθεση με τις απλές ιστορίες καλού εναντίον κακού, ο Όμηρος παρουσιάζει τον πόλεμο ως μια ηθικά μπερδεμένη εμπειρία γεμάτη με αντικρουόμενες αξίες, δύσκολες επιλογές και εσωτερικούς αγώνες που επηρεάζουν τους συμμετέχοντες, έτσι ώστε το σωστό και το λάθος να μην μπορούν να διαχωριστούν εύκολα. Αυτή η λεπτή απεικόνιση μας αναγκάζει να αντιμετωπίσουμε τις ηθικές προκλήσεις που παρουσιάζονται από το ανθρώπινο κόστος που κρύβεται κάτω από ηρωικές αφηγήσεις.
Στην Ιλιάδα , ο Αχιλλέας και ο Έκτορας δεν είναι ούτε εντελώς ενάρετοι ούτε εντελώς κακοί. Ο Αχιλλέας είναι ένας μεγάλος πολεμιστής που καθοδηγείται από υπερηφάνεια και οργή, του οποίου ο θυμός προκαλεί πολλά βάσανα, όμως δείχνει επίσης στιγμές βαθιάς συμπόνιας και τιμής. Ο Έκτορας μάχεται για να υπερασπιστεί την πόλη και την οικογένειά του, αλλά τελικά συμμετέχει σε βία που οδηγεί στην ολοκληρωτική καταστροφή της Τροίας.
Οι πολεμιστές έχουν ως κίνητρο την τιμή και τη δόξα (κλέος), αλλά αυτές οι επιδιώξεις συχνά έρχονται με τραγικές συνέπειες για τον εαυτό τους και τους άλλους. Για παράδειγμα, η άρνηση του Αχιλλέα να πολεμήσει λόγω πληγωμένης υπερηφάνειας οδηγεί σε μεγαλύτερους θανάτους και από τις δύο πλευρές, δείχνοντας πώς τα προσωπικά συναισθήματα επηρεάζουν το ευρύτερο ανθρώπινο κόστος στον πόλεμο.
Οι θεοί συχνά παρεμβαίνουν, άλλοτε βοηθώντας και άλλοτε εμποδίζοντας τους χαρακτήρες απρόβλεπτα, περιπλέκοντας την ανθρώπινη ηθική ευθύνη. Αυτή η θεϊκή επιρροή θολώνει τη γραμμή μεταξύ μοίρας, ελευθερία βούλησης και λογοδοσίας.
Ο Όμηρος εξανθρωπίζει τόσο τους Έλληνες όσο και τους Τρώες πολεμιστές, δείχνοντας τους φόβους, τις αγάπες και τις αμφιβολίες τους. Αυτή η εικόνα αμφισβητεί τις απλοϊκές απόψεις του εχθρού, παρουσιάζοντας και τις δύο πλευρές ως ελαττωματικές και αξιοπρεπείς, γεγονός που καθιστά τις ηθικές κρίσεις λιγότερο σαφείς.
Ο κύκλος της βίας – η εκδίκηση για τα λάθη που υπέστη – εγείρει ερωτήματα σχετικά με τη δικαιοσύνη και το αν κάποια πλευρά πραγματικά «κερδίζει» ηθικά. Για παράδειγμα, η δολοφονία του Έκτορα από τον Αχιλλέα εκδικείται τον Πάτροκλο αλλά διαιωνίζει τον πόνο, αναδεικνύοντας έτσι τον τραγικό βρόχο της τιμωρίας.
Και στα δύο έπη του Ομήρου, ο πόλεμος παρουσιάζεται συχνά ως ένα τραγικό πεπρωμένο ή θεϊκή βούληση που επιβάλλεται από τους θεούς, υποδηλώνοντας ότι οι άνθρωποι βρίσκονται παγιδευμένοι σε έναν αναπόφευκτο κύκλο βίας που δεν μπορούν να ελέγξουν πλήρως ή να θριαμβεύσουν. Αυτό καθιστά κάθε νίκη μερική και ακυρώνεται από μεγαλύτερες δυνάμεις πέρα από την εμβέλεια των θνητών.
Ενώ ο Όμηρος αναγνωρίζει την ευγένεια και την ηρωική ανδρεία στον πόλεμο, όπως έχει ήδη σημειωθεί, απεικονίζει επίσης τις τεράστιες θυσίες που απαιτεί - θάνατο, θλίψη, καταστροφή οικογενειών και πόλεων. Για παράδειγμα, ο Έκτορας συνεχίζει να πολεμά παρά το γεγονός ότι προβλέπει την καταστροφή της Τροίας και τον δικό του θάνατο, καταδεικνύοντας πώς η υπερηφάνεια και το καθήκον υποχρεώνουν τους πολεμιστές παρά τις τραγικές συνέπειες.
Ο Όμηρος προσπαθεί να δείξει πολλαπλές προοπτικές για τον πόλεμο, απεικονίζοντας τόσο τους Έλληνες όσο και τους Τρώες με συμπάθεια σε κάποιο βαθμό και αναγνωρίζοντας τις απώλειες και των δύο πλευρών. Αυτό δημιουργεί ένα όραμα σύγκρουσης στο οποίο κάθε νίκη συνεπάγεται πόνο και ήττα, αποδυναμώνοντας κάθε έννοια ενός καθαρά θριαμβευτικού αποτελέσματος.
Στην Οδύσσεια και την Ιλιάδα , ο Όμηρος υπογραμμίζει ότι ο πόλεμος στερεί από τους ανθρώπους την ανθρωπιά, την ευτυχία και την ίδια τη ζωή. Το μακρύ, θλιβερό ταξίδι του Οδυσσέα για την επιστροφή στην πατρίδα αντανακλά την καταστροφή που προκαλεί ο πόλεμος στις ανθρώπινες ζωές και σχέσεις. Ακόμα και οι ηρωικές πράξεις επισκιάζονται από την επίγνωση του αναπόφευκτου του θανάτου και της ματαιότητας των ηρωισμών στην αποτροπή του.
Ο Όμηρος χρησιμοποιεί συμπαθητικές ιστορίες για χαρακτήρες που σκοτώθηκαν στη μάχη για να δείξει πώς ο πόλεμος τερματίζει απότομα ζωές που είχαν ελπίδες, οικογένειες και μέλλον. Για παράδειγμα, νεαροί γιοι όπως ο Ξανάθος και ο Θούν, των οποίων ο θάνατος αφήνει τον ηλικιωμένο πατέρα τους Φαίνοπα σε απόγνωση, καταδεικνύουν πώς ο πόλεμος διασπά τις οικογενειακές γραμμές και σβήνει το ανθρώπινο δυναμικό πέρα από το πεδίο της μάχης. Αυτό υπογραμμίζει πώς ο πόλεμος απανθρωποποιεί μετατρέποντας ζωντανές ζωές σε τραγικές απώλειες χωρίς κέρδος.
ΗΟδύσσειαεξερευνά τα επακόλουθα του πολέμου δείχνοντας πώς οι βετεράνοι και οι αγαπημένοι τους υποφέρουν συναισθηματικά. Χαρακτήρες όπως ο Μενέλαος και ο Οδυσσέας στοιχειώνεται από τη θλίψη, την απώλεια και τον χωρισμό που προκαλείται από τον πόλεμο, ο οποίος επηρεάζει βαθιά την ψυχική ειρήνη και τις σχέσεις τους. Η παρατεταμένη απουσία του Οδυσσέα προκαλεί πόνο και αστάθεια στην οικογένειά του, τονίζοντας πως ο πόλεμος στερεί όχι μόνο ζωές, αλλά και την ουσία του σπιτιού και της συναισθηματικής ευεξίας.
Ο Όμηρος απεικονίζει πολεμιστές παγιδευμένους σε κύκλους βίας που τους υποβιβάζουν σε φιγούρες που μοιάζουν με λεία – συγκρίνονται με τα ζώα που κυνηγούνται ή αποκόπτονται από τα κοπάδια τους. Η περιγραφή του θανάτου του Σαρπηδόνα απεικονίζει εικόνες ενός ταύρου που γίνεται από ένα λιοντάρι, απεικονίζει την αντανακλαστική, σκληρή βία που επιβάλλει ο πόλεμος, απανθρωποποιώντας τους μαχητές που παγιδεύονται σε πρωτόγονα ένστικτα επιβίωσης παρά σε ηθικά μόνο. Ο πόλεμος αφαιρεί από τον Σαρπηδόνα την ανθρωπιά του, ωθώντας τον ίδιο και τους γύρω του σε ληστρικούς και σκληρούς ρόλους πέρα από τα ηθικά όρια.
Τα δύο έπη αποκαλύπτουν πώς ο πόλεμος όχι μόνο σκοτώνει, αλλά παραβιάζει τους κοινωνικούς και ηθικούς κανόνες, ασκώντας μια διαβρωτική επιρροή στις ταυτότητες των χαρακτήρων και στη φυσική τάξη της ζωής. Για παράδειγμα, η αντικειμενοποίηση και η σύνδεση γυναικών ως πολεμικών βραβείων με ευρύτερες απάνθρωπες επιδράσεις χαρακτηριστικές της απεικονίσεις της ευρύτερης κοινωνικής βίας της σύγκρουσης από τον Όμηρο.
Ο Τρωικός πόλεμος διήρκεσε δέκα χρόνια και τελείωσε μόνο με την ολοκληρωτική καταστροφή της Τροίας, που κατέστη δυνατή με ένα τέχνασμα και όχι με στρατιωτική ανδρεία. Όταν έρθει το τέλος, είναι η πλήρης διαγραφή της Τροίας και όλων των Τρώων, μέχρι τη σφαγή των νηπίων, με τις γυναίκες που επέζησαν να πωλούνται ως σκλάβες.
Όποιος ρόλος κι αν επιλέξουμε να δώσουμε στους δύο διαγωνιζόμενους στα πεδία των μαχών της Ουκρανίας, το αποτέλεσμα θα είναι όπως το ήξερε ο Όμηρος: πένθος και θλίψη. Όλοι οι ηρωισμοί του πολέμου πρέπει να φτάσουν σε αυτό το τέλος, επειδή όλοι οι πόλεμοι είναι υπερξιακοί, και έτσι μας λένε: η Ουκρανία δεν πρέπει να χάσει, ή η Ρωσία δεν πρέπει να χάσει. Με εκατοντάδες και χιλιάδες νεκρούς ήδη, ή ακόμα και ένα εκατομμύριο ή περισσότερους, πώς μοιάζει πλέον η «νίκη» σε αυτόν τον πόλεμο μεταξύ Ουκρανίας και Ρωσίας;
Οι σπόροι του μίσους που φυτεύτηκαν στο αίμα δεν ξεριζώνονται εύκολα https://www-thepostil-com.
**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου