Ο Κινγκ Κονγκ και η βεβήλωση του κόσμου

  

Μας είπαν ότι το πρώτο King Kong ήταν μια μεταφορά για την κρίση του 29... Και ο κόμης Ζαρόφ;

Nicolas Bonnal

Ο μεγάλος Κινγκ Κονγκ είναι ο δεύτερος, αυτός του Γκιγιερμίν, του (αυθεντικού) Γάλλου που δημιούργησε τον Καταχθόνιο Πύργο και ο οποίος για λίγα χρόνια σκηνοθέτησε λαμπρές υπερπαραγωγές που βυθίζουν όλα τα σύγχρονα έργα του Γκοντάρ και της παρέας του. και αυτή η ταινία είναι απαραίτητη για λόγους λιγότερο σχετικούς με τον κινηματογράφο από ό, τι αναμενόταν (ούτως ή άλλως έχει τελειώσει από τον κινηματογράφο Griffith ή Orson):

• έχουμε μια ξεπεσμένη αλλά διαυγή εποχή, λίγο αντικαθεστωτική (ο χαρακτήρας του Jeff Bridges)·
• έχουμε την πετρελαϊκή κρίση και την εξέγερση ενάντια στη βιομηχανία (αυτό που ο Spengler αποκαλεί στο βιβλίο του για την τεχνολογία ναυτία της μηχανής)·
• έχουμε τη σιδερένια φυλακή του μεγάλου πετρελαιοφόρου (φανταστικό τοπίο) όπου ο τρομερός ερωτευμένος ποιητής είναι κλειδωμένος και που μας θυμίζει ξανά και ξανά τη σιδερένια φυλακή του Ντικ.
• έχουμε την αδέξια και ωραία διαύγεια των χαρακτήρων που δεν είναι πολύ επιτηδευμένοι και ακόμα θετικοί (ο ένας θέλει να είναι αστέρι, ο άλλος πλουσιότερος να είναι ο σωτήρας της φύσης).
• έχουμε τον John Barry, έναν πρωταρχικό αλλά έξυπνο μουσικό, μια ιδιοφυΐα ικανή να σας μεταφέρει τρεις νότες.
• έχουμε το Kauai, το μαγικό νησί του αρχιπελάγους, και την παραλία Honopu και τον καθεδρικό βράχο του. Έχουμε λίγη ομίχλη και έχουμε έναν καλό πλέκτη μαϊμού.

Το αντι-θεαματικό και αντικαπιταλιστικό μάθημα της ταινίας (ο αστείος παραγωγός καταλήγει να συνθλίβεται από το τέρας του, είμαστε σε μια εποχή όπου η πρόσοψη του αντικαπιταλισμού, που προέρχεται από τον Ντεμπόρ ή τον Μαρκούζε, δεν έχει αμφιβολίες) γρήγορα ξεθύμανε, αλλά η ουσία παραμένει. Παίρνουμε τον πίθηκό τους από τους ντόπιους, βρισκόμαστε στη δεύτερη πτώση του Eliade, στην απογοήτευση του κόσμου που δεν καταλαβαίνει πολύ καλά ο Max Weber.

Αυτή η ταινία χλευάστηκε από τους κριτικούς - αλλά λιγότερο από τον εξαιρετικό Ιρανό κριτικό και επιστημολόγο Youssef Ishagpour, ο οποίος προσπαθεί να δει πέρα από το Χόλιγουντ και τα αστέρια του. Εκτός αυτού, ήταν μια ταινία χωρίς αστέρια: ούτε η ξανθιά (αδέξια και άτυχη Jessica Lange) ούτε οι ηθοποιοί είναι πραγματικά αστέρια. Το αστέρι είναι ο πίθηκος, το θέμα είναι η αγάπη αν θέλετε, και η τρέλα του σύγχρονου κόσμου που καταστρέφει τον πίθηκο αντί να τον εκμεταλλεύεται. Δεν έχουμε πετρέλαιο πια, έτσι έχουμε ιδέες, δεν έχουμε εργοστάσια πια, έτσι όλα γίνονται ένα θέαμα και ένα ομοίωμα (το Βιετνάμ της Αποκάλυψης τώρα...). Ζήτω ο Ντεμπόρ.

Κατά κάποιο τρόπο, η ταινία τελειώνει μόλις ο μεγάλος πίθηκος απομακρυνθεί από το νησί του. Οι ντόπιοι άγριοι, που είναι σαν τους αγρότες μας της Farrebique, όντα ριζωμένα στη γη τους με μια μαγική σχέση με το σύμπαν (βλ. τον μαρξιστή Henri Lefebvre και τις παρατηρήσεις του για το μικρό ξωκλήσι που ήταν ακόμα ανοιχτό στη δεκαετία του πενήντα). Ο Prescott εξηγεί πολύ καλά στα μετρημένα αγγλικά του:

Όχι, κάνεις λάθος. Ήταν ο τρόμος, το μυστήριο της ζωής τους και η μαγεία. Σε ένα χρόνο από τώρα αυτό θα είναι ένα νησί γεμάτο καμένους μεθυσμένους. Όταν πήραμε τον Κονγκ, απαγάγαμε τον θεό τους.

Όχι, κάνεις εντελώς λάθος. Ήταν ο τρόμος, το μυστήριο και η μαγεία της ζωής τους. Σε ένα χρόνο, θα είναι ένα νησί γεμάτο εξαντλημένους μέθυσους. Όταν πήραμε τον Κονγκ, απαγάγαμε τον θεό τους.

Και μιας και μιλούσαμε για τον Μιρτσέα Ελιάντε, ας μιλήσουμε για τη σχέση ανάμεσα στον κινηματογράφο και τη θρησκεία (βλέπε και τον Τρότσκι):

Ένα ολόκληρο βιβλίο θα έπρεπε να γραφτεί για τους μύθους του σύγχρονου ανθρώπου, για τις μυθολογίες που καμουφλάρονται στα θεάματα που αγαπά, στα βιβλία που διαβάζει. Ο κινηματογράφος, αυτό το «εργοστάσιο ονείρων», υιοθετεί και χρησιμοποιεί αμέτρητα μυθικά μοτίβα: την πάλη ανάμεσα στον Ήρωα και το Τέρας, τις μάχες και τις μυητικές δοκιμασίες, τις υποδειγματικές μορφές και εικόνες (το «Νεαρό Κορίτσι», τον «Ήρωα», το παραδεισένιο τοπίο, την «Κόλαση» κ.ά.).

Ο Eliade προσθέτει:

Η συντριπτική πλειοψηφία των «μη θρησκευόμενων» δεν είναι, αυστηρά μιλώντας, απαλλαγμένοι από θρησκευτικές συμπεριφορές, θεολογίες και μυθολογίες.

Το King Kong του Guillermin είναι επίσης η νοσταλγία για έναν συμπαγή παράδεισο (ομολογουμένως παράξενο):

Αλλά δεν είναι μόνο στις «μικρές θρησκείες» ή στους πολιτικούς μυστικιστές που βρίσκουμε καμουφλαρισμένη ή εκφυλισμένη θρησκευτική συμπεριφορά: τους αναγνωρίζουμε επίσης σε κινήματα που αυτοανακηρύσσονται ανοιχτά κοσμικά, ακόμη και αντιθρησκευτικά. Έτσι, στον γυμνισμό ή στα κινήματα για απόλυτη σεξουαλική ελευθερία, ιδεολογίες στις οποίες μπορεί κανείς να αποκρυπτογραφήσει τα ίχνη της «νοσταλγίας για τον Παράδεισο», την επιθυμία επιστροφής στην κατάσταση της Εδέμ πριν από την πτώση, όταν η αμαρτία δεν υπήρχε και δεν υπήρχε ρήξη μεταξύ των μακαρισμών της σάρκας και της συνείδησης.

Ο Eliade ανακοίνωσε ότι επρόκειτο να πέσουμε ακόμα πιο χαμηλά (βγάζουν selfies μπροστά στο πτώμα του πάπα τους):

Η μη-θρησκεία ισοδυναμεί με μια νέα «πτώση» του ανθρώπου: ο άθρησκος άνθρωπος θα είχε χάσει την ικανότητα να ζει συνειδητά τη θρησκεία και επομένως να την κατανοεί και να την υποθέτει. Αλλά, στα βάθη της ύπαρξής του, διατηρεί ακόμα τη μνήμη της, ακριβώς όπως μετά την πρώτη «πτώση», και παρόλο που ήταν πνευματικά τυφλωμένος, ο πρόγονός του, ο αρχέγονος άνθρωπος, ο Αδάμ, είχε διατηρήσει αρκετή νοημοσύνη για να μπορέσει να βρει τα ίχνη του Θεού ορατά στον Κόσμο. Μετά την πρώτη «πτώση», η θρησκευτικότητα είχε πέσει στο επίπεδο της σχισμένης συνείδησης: μετά τη δεύτερη, έπεσε ακόμη χαμηλότερα, στα βάθη του ασυνείδητου: «ξεχάστηκε». Εδώ τελειώνουν οι σκέψεις του ιστορικού των θρησκειών.

Nicolas Bonnal 

Πηγές

• Το Ιερό και το Βέβηλο (Eliade)
• Ο Monsignor Gaume και ο δαιμονικός χαρακτήρας της σύγχρονης τεχνολογίας
• Μεγάλοι παραδοσιακοί συγγραφείς ενάντια στον σύγχρονο κόσμο (Bonnal)

**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων