by
Το σημαντικότερο ίσως ζήτημα της ευρωπαϊκής συγκυρίας πολύ λίγο απασχολεί τα ΜΜΕ κάθε ιδεολογικής κατεύθυνσης τις μέρες μας: Αυτό της χρηματοδότησης της συνέχισης του πολέμου στην Ουκρανία. Κάποια επιμέρους στοιχεία της μεγάλης αμφιθυμίας και των διλημμάτων που κατακλύζουν τις οικονομικές και πολιτικές ελίτ της ΕΕ φτάνουν στην επιφάνεια, αλλά δεν γίνεται εύκολα αντιληπτό από τους ‘θεατές’ του δράματος η σημασία της σύγκρουσης.
Έτσι, από τη μία έχουμε αποσπάσματα από ομιλίες της προέδρου της Κομισιόν (π.χ. αυτή για την “Κατάσταση της Ένωσης” που δόθηκε στο Ευρωκοινοβούλιο στις 10 Σεπτεμβρίου) σύμφωνα με τις οποίες αναζητείται νόμιμη διαδικασία ουσιαστικά κατάσχεσης των αποθεμάτων της Ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας (CBR) που βρίσκονται δεσμευμένα στην Ευρώπη—τα περισσότερα από αυτά (περίπου 200 δις ευρώ) στο Euroclear του Βελγίου—χωρίς όμως να ομολογείται ότι αυτά «κατάσχονται», καθώς η «κατάσχεση» εκτός από παράνομη ανοίγει και τεράστια προβλήματα για την ευστάθεια του ευρωπαϊκού χρηματοπιστωτικού συστήματος και του ίδιου του ευρώ*.
Δεν θα ασχοληθούμε εδώ με τους προτεινόμενους μηχανισμούς “νόμιμης” κατάσχεσης—και μόνο η πολυπλοκότητά τους αποδεικνύει όχι μόνο την πρόθεση της παρανομίας αλλά και την γνώση από τους ίδιους τους αυτουργούς ότι παρανομούν. Παρόλ’ αυτά, στο ίδιο μήκος κύματος με την κα Ούρσουλα, και ο καγκελάριος της Γερμανίας Μερτς συμφώνησε με το σχέδιο της Κομισιόν σε άρθρο γνώμης στους Financial Times της 25ης Σεπτεμβρίου.
Διερωτάται κανείς γιατί αυτή η μανία να κατασχεθούν τα ρωσικά αποθεματικά από τους πολεμοχαρείς ‘Ευρωπαίους’ ηγέτες που μπορεί να συγκριθεί μόνο με την εξίσου μεγάλη μανία τους να κλιμακωθεί η πολεμική σύγκρουση στην Ευρώπη. Στόχος αυτού του άρθρου είναι να εισχωρήσει σε κάποιες βαθύτερες αιτίες αυτών των μανιακών συμπεριφορών καταδεικνύοντας την κοινή προέλευσή τους.
Το μέγεθος της οξύτητας της συζήτησης, που διεξάγεται με ιδιαίτερη ένταση μέσα στους κύκλους των πολιτικών και οικονομικών ελίτ των Ευρωπαϊκών χωρών, αφήνουν να διαφανεί κάποιες άλλες τοποθετήσεις που βγαίνουν σποραδικά στην επιφάνεια. Για παράδειγμα, παράγοντες όπως π.χ. ο πρωθυπουργός του Βελγίου Bart De Wever—ιδιαίτερα σημαντικός στη συζήτηση καθώς στην χώρα του εδρεύει το Euroclear όπου βρίσκονται τα διαθέσιμα της CBR—στο περιθώριο της ΓΣ του ΟΗΕ δήλωσε με γλαφυρή γλώσσα ότι οι ιδέες της ‘κατάσχεσης’ των αποθεματικών της CBR εκθέτουν σε τεράστιο κίνδυνο τη χώρα του: «[Θέλετε] να πάρουμε τα χρήματα του Πούτιν και να αφήσουμε τους κινδύνους στη Βέλγιο. Αυτό δεν πρόκειται να συμβεί, ας είμαι πολύ σαφής σε αυτό».
Αλλά ποιοι είναι οι κίνδυνοι που τρομοκρατούν τον Βέλγο πρωθυπουργό; Πρώτα-πρώτα είναι ανοικτό το ενδεχόμενο τα ένδικα μέσα που θα ασκήσει η Ρωσία να υποχρεώσουν την ΕΕ να αποκαταστήσει τα αποθεματικά, πράγμα ακατόρθωτο αν τους έχει βάλει χέρι και τα έχει στείλει στο Κίεβο. Μια τέτοια απόφαση θα επιβαρύνει το Βέλγιο οδηγώντας το στην χρεοκοπία, πράγμα που εξηγεί την κάθετη τοποθέτηση του Βέλγου πρωθυπουργού. Δεύτερο, είναι πολύ πιθανό να προκληθεί αλυσιδωτή αντίδραση από τρίτες χώρες που θα αποσύρουν τα αποθεματικά τους από την Ευρώπη προκαλώντας σοβαρά προβλήματα στο ευρωπαϊκό χρηματοπιστωτικό σύστημα και στο ευρώ—ήδη η Σαουδική Αραβία έχει προειδοποιήσει για πωλήσεις ευρωπαϊκών ομολόγων σε μια τέτοια περίπτωση. Πολλές και πλούσιες χώρες δεν θα αισθάνονται πλέον ασφαλείς καθώς πολιτικές διαμάχες με την «Δύση» θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε κατασχέσεις περιουσιακών τους στοιχείων—π.χ. τι θα συμβεί αν η κατάσταση στο θέμα της Ταϊβάν οξυνθεί στο μέλλον όπως όλοι προβλέπουν. Και τρίτο, στην εξίσωση μπαίνει και το ζήτημα των βέβαιων ρωσικών αντιποίνων που θα πλήξουν περιουσιακά στοιχεία της Δύσης που παραμένουν εγκλωβισμένα στη Ρωσία.
Το ζήτημα της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας ανησυχεί και την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα καθώς οι αναταράξεις μιας κατάσχεσης των ρωσικών αποθεματικών, με όποιο πρόσχημα και αν αυτή πραγματοποιηθεί, και κυρίως τα ενδεχόμενα παρεπόμενα αν αναγκαστεί κάποτε η ΕΕ να αναστρέψει την απόφαση, τρομοκρατούν τους επικεφαλής της. Είναι χαρακτηριστική η παρέμβαση της επικεφαλής της ΕΚΤ Κριστίν Λαγκάρντ στο Στρασβούργο στις 6 Οκτωβρίου καθώς απαιτεί πλήρη ευθυγράμμιση με το διεθνές δίκαιο και πλήρη συμφωνία όλων των μερών σε οποιαδήποτε σχετική απόφαση ληφθεί.
Αλλά από πού προκύπτει η εμμονή της κατάσχεσης των ρωσικών αποθεματικών αν οι κίνδυνοι είναι τόσο σοβαροί; Κάποιος μπορεί να νομίσει ότι πρόκειται απλά για εκδίκηση από την Κομισιόν κατά της Ρωσίας ή για κάποια παρανοϊκή προσπάθεια περαιτέρω όξυνσης. Όμως η πραγματικότητα είναι ότι ιδιαίτερα άμεσοι και σοβαροί υλικοί και πιεστικοί λόγοι ωθούν την Κομισιόν στην επικίνδυνη για το μέλλον της ΕΕ ακροβασία.
Το άρθρο που ακολουθεί είναι κατά τη γνώμη μου ιδιαίτερα σημαντικό στην αποσαφήνιση των κινήτρων για την κατάσχεση των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων. Αναφέρεται στις εκτιμήσεις του Timothy Ash, ο οποίος είναι υποστηρικτής του καθεστώτος του Κιέβου και υποστηρικτής της κατάσχεσης σύμφωνα με μια ψυχρή εξέταση της χρηματοπιστωτικής κατάστασης της ΕΕ λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Ο Timothy Ash είναι ο ανώτερος στρατηγικός αναλυτής της BlueBay Asset Management–του επενδυτικού βραχίονα της RBC (Royal Bank of Canada) εκτός Β. Αμερικής–ειδικός σε θέματα Ρωσίας και Ουκρανίας. Ο Ash προειδοποιεί ότι πλησιάζει χρηματοπιστωτική καταιγίδα, καθώς η Ουκρανία ενδέχεται να εξαντλήσει τα χρήματά της και βλέπει σαν μόνη και προφανή λύση την κατάσχεση των ρωσικών αποθεματικών καθώς, κατά την άποψή του, οι κίνδυνοι αν δεν συμβεί αυτό είναι ακόμη μεγαλύτεροι για το χρηματοπιστωτικό σύστημα της ΕΕ.
Το άρθρο είναι σαφές και καλογραμμένο, με ξεχωριστό ενδιαφέρον καθώς μας κάνει να σκεφτούμε την ουσία του βασικότερου διλήμματος που αντιμετωπίζουν σήμερα οι ευρωπαϊκές ελίτ, και το οποίο δεν είναι ευρέως αντιληπτό: Πώς θα χρηματοδοτηθεί η εξέλιξη του πολέμου στην Ουκρανία από τη Δύση καθώς καμία από τις δυνατές επιλογές δεν είναι επιλέξιμη;
Οι ευρωπαϊκές πολιτικές και οικονομικές ελίτ έχουν παγιδευτεί σε εξελίξεις που εκθέτουν σε άμεσο και σοβαρό κίνδυνο όλο το εγχείρημα της «Ευρωπαϊκής Ένωσης». Η πορεία και οι ριψοκίνδυνες ακροβασίες που βλέπουμε τόσο στον πολιτικό τομέα, με την εμφανή σε όλους απόπειρα να εμπλακούν άμεσα οι ΗΠΑ στον πόλεμο, όσο και στον οικονομικό τομέα, με την αυτό-τοποθέτηση του οικονομικού μέλλοντος της ΕΕ μεταξύ σφύρας και άκμονος, είναι κοινή απόρροια ενός άγριου αγώνα επιβίωσης που δεν θα είχε ποτέ υπάρξει αν είχαν αναγνωριστεί τα λογικά συμφέροντα της Ρωσίας και δεν είχε επιδιωχτεί η συρρίκνωση και εν τέλει διάλυσή της.
ΣΧΟΛΙΟ: Η επερχόμενη οικονομική καταιγίδα στην Ουκρανία
του Ben Aris από το Βερολίνο
16 Σεπτεμβρίου 2025
«Μια κρίση πλησιάζει όλο και περισσότερο. Θα ξεσπάσει στην Ουκρανία, αλλά δεν θα ξεκινήσει στα μέτωπα, όπου οι κουρασμένες από τις μάχες ταξιαρχίες της χώρας συνεχίζουν να επιφέρουν σκληρό κόστος στον ρωσικό εισβολέα. Η επερχόμενη κρίση κυοφορείται στη Δύση, όπου η απόσυρση των ΗΠΑ και η διστακτικότητα της Ευρώπης απειλούν πλέον με μια χρηματοπιστωτική καταστροφή», έγραψε ο Timothy Ash, ανώτερος στρατηγικός αναλυτής της BlueBay Asset Management στο Λονδίνο, σε σημείωμα για το Κέντρο Ανάλυσης Ευρωπαϊκής Πολιτικής (CEPA) στις 16 Σεπτεμβρίου.
Όπως έχει αναφέρει το bne IntelliNews, η Ουκρανία κινδυνεύει να πέσει σε οικονομικό γκρεμό φέτος. Το πρόβλημα είναι ότι η κυβέρνηση έχει έλλειψη 8-19 δισ. δολαρίων για να καλύψει το προβλεπόμενο έλλειμμα φέτος. Το Υπουργείο Οικονομικών [της] προειδοποιεί εδώ και πάνω από ένα χρόνο ότι η Ουκρανία χρειάζεται περισσότερη βοήθεια από τους δυτικούς συμμάχους της για να πληρώσει για τον πόλεμο. Έχει έλλειμμα περίπου 50 δισ. δολαρίων ετησίως και το προβλεπόμενο μη χρηματοδοτούμενο έλλειμμα για το 2026 είναι 37,5 δισ. δολάρια, αλλά η ομάδα του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) που βρίσκεται αυτή την εβδομάδα στο Κίεβο για συνομιλίες χρηματοδότησης, δήλωσε ότι θεωρεί ότι το Κίεβο χρειάζεται επιπλέον 10-20 δισ. δολάρια το επόμενο έτος: Η Ουκρανία ξόδεψε 97 δισ. δολάρια το 2025, αλλά αναμένεται να ξοδέψει 120 δισ. δολάρια το 2026.
Ο Timothy Ash, ανώτερος στρατηγικός αναλυτής της BlueBay Asset Management και ειδικός σε θέματα Ουκρανίας, προειδοποιεί ότι πλησιάζει χρηματοπιστωτική καταιγίδα, καθώς η Ουκρανία ενδέχεται να εξαντλήσει τα χρήματά της. / bne IntelliNews
Από πού θα προέλθουν αυτά τα χρήματα; Η συγκέντρωσή τους από τους συμμάχους της Ουκρανίας έχει καταστεί σχεδόν αδύνατη, τώρα που οι ΗΠΑ έχουν ουσιαστικά αποσύρει κάθε υποστήριξη προς την Ουκρανία. Όπως ανέφερε το bne IntelliNews, η Ευρώπη δεν μπορεί να αναλάβει μόνη της το βάρος της υποστήριξης της Ουκρανίας, καθώς οι περισσότερες χώρες της ΕΕ βρίσκονται είτε σε ύφεση είτε πλησιάζουν σε κρίση. Η αύξηση του χρέους των χωρών του G7 έχει ήδη προκαλέσει αναταραχή στην αγορά ομολόγων, ενώ η γαλλική κυβέρνηση κατέρρευσε την περασμένη εβδομάδα υπό το βάρος ενός δυσεπίλυτου δημοσιονομικού ελλείμματος 5,7% του ΑΕΠ. Τόσο το Ηνωμένο Βασίλειο όσο και η Γαλλία βρίσκονται κοντά σε δικές τους κρίσεις χρέους, οι οποίες ενδέχεται να καταλήξουν σε μια ελληνικού τύπου διάσωση από το ΔΝΤ. Το να συγκεντρωθούν επιπλέον 58 δισ. δολάρια το επόμενο έτος για την Ουκρανία από τα ταμεία της ΕΕ δεν είναι πλέον δυνατό.
«Τα μηνύματα του ΔΝΤ υποδηλώνουν ότι τα προηγούμενα συμπεράσματά του ότι οι χρηματοδοτικές ανάγκες του ακαθάριστου προϋπολογισμού και του ισοζυγίου πληρωμών της Ουκρανίας κατά την τετραετή διάρκεια του προγράμματος ήταν μόλις 150 δισ. δολάρια ήταν υπερβολικά αισιόδοξα», λέει ο Ash. “Η διαθέσιμη σήμερα χρηματοδότηση είναι ανεπαρκής για να καλύψει τις επερχόμενες ανάγκες της Ουκρανίας. Απαιτείται ταχεία αλλαγή πορείας, εάν πρόκειται να αποτραπεί ένας χρηματοπιστωτικός κατακλυσμός“.
Η Ευρώπη έχει δεσμεύσει κάτι λιγότερο από 170 δισ. δολάρια για την Ουκρανία από την έναρξη του πολέμου – περισσότερα από τις ΗΠΑ, οι οποίες έχουν δαπανήσει κάτι λιγότερο από 100 δισ. δολάρια, σύμφωνα με τον Ουκρανό πρόεδρο Volodymyr Zelenskiy. Στα χαρτιά είναι περισσότερα. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ ισχυρίστηκε νωρίτερα φέτος ότι οι ΗΠΑ έχουν δεσμεύσει πάνω από 350 δισ. δολάρια, αλλά μετά τον έλεγχο των αριθμών από την Bankova** οι επίσημες χορηγήσεις από το Κογκρέσο ανέρχονταν σε 196 δισ. δολάρια, αλλά τουλάχιστον 100 δισ. δολάρια από αυτά δεν έφτασαν ποτέ, δήλωσε ο Zelenskiy τον Μάρτιο. Και από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του, η κυβέρνηση Τραμπ δεν έχει στείλει σχεδόν τίποτα.
«Το μακροοικονομικό και χρηματοδοτικό πλαίσιο του Ταμείου στηριζόταν στην υπόθεση ότι ο πόλεμος θα άρχιζε να μειώνεται φέτος και, ως εκ τούτου, οι χρηματοδοτικές ανάγκες της Ουκρανίας θα μειώνονταν επίσης σημαντικά», αναφέρει ο Ας.
Κανένα τέλος του πολέμου στον ορίζοντα
Αυτό είναι σαφές ότι δεν πρόκειται να συμβεί. Οι συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός που ξεκίνησαν στο Ριάντ στις 18 Φεβρουαρίου δεν έχουν καταλήξει πουθενά, αφού ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν προέβαλε απίθανες αξιώσεις και ο Τραμπ έκανε στροφή 180 μοιρών ως προς τη μορφή της πιθανής ειρηνευτικής συμφωνίας. Όπως εκτίμησε η bne IntelliNews, υπάρχουν δύο ομάδες τοποθετήσεων σε εξέλιξη: η κυβέρνηση Τραμπ απείλησε τη Ρωσία με ακραίες δευτερογενείς κυρώσεις, αλλά ταυτόχρονα κράτησε ανοιχτή την πόρτα για την ελάφρυνση των κυρώσεων και για επιχειρηματικές συμφωνίες με στόχο την αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της Ρωσίας.
Από την πλήρη εισβολή, η Ουκρανία έχει δημοσιονομικά ελλείμματα που αντιστοιχούν σε 3 δισ. έως 4 δισ. δολάρια το μήνα, τα περισσότερα από τα οποία έχουν καλυφθεί από το ΔΝΤ και τη δυτική χρηματοδότηση. Υποθέτοντας ότι ο πόλεμος θα τελείωνε ουσιαστικά το 2025, το Ταμείο είχε υποθέσει ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα και οι χρηματοδοτικές ανάγκες θα μειώνονταν περίπου στο μισό το 2026 και στη συνέχεια θα έπεφταν σε ένα κλάσμα αυτού το 2027. «Ήταν μια ηρωική υπόθεση και ήταν λάθος», λέει ο Ας.
Το πρόβλημα αυτό είναι εμφανές εδώ και αρκετό καιρό, ωστόσο το ΔΝΤ δεν έχει ακόμη αναπροσαρμόσει το μοντέλο του που καθορίζει την ατζέντα για το μέγεθος του χρηματοδοτικού του προγράμματος.
Γίνεται όλο και πιο προφανές ότι το Κρεμλίνο δεν ενδιαφέρεται για ειρηνευτικές συνομιλίες, καθώς συνεχίζει να σημειώνει σταθερή, αν και αργή, πρόοδο στο πεδίο της μάχης. Ταυτόχρονα, μετά από τρία χρόνια μεγάλων επενδύσεων, η στρατιωτική του παραγωγή παράγει πλέον περισσότερο υλικό από ό,τι χρειάζεται, έτσι ώστε να έχει ξεκινήσει η διαδικασία ανανέωσης των αποθεμάτων, καθώς η Ρωσία αρχίζει να ξαναχτίζει τη στρατιωτική της ικανότητα. Οι προσπάθειες για ειρηνευτικές συνομιλίες έλαβαν οριστικό τέλος την περασμένη εβδομάδα, όταν ο εκπρόσωπος του προέδρου Ντμίτρι Πεσκόφ στις 12 Σεπτεμβρίου έθεσε επισήμως σε αναστολή τις συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός.
Οι προσδοκίες κινούνται τώρα προς έναν μακροχρόνιο πόλεμο, ο οποίος συνεπάγεται πολύ υψηλότερες μακροπρόθεσμες χρηματοδοτικές ανάγκες, λέει ο Ash. Στις 11 Σεπτεμβρίου, η επικεφαλής των εξωτερικών υποθέσεων της ΕΕ Kaja Kallas δήλωσε ότι αναμένει ότι ο πόλεμος θα συνεχιστεί για τουλάχιστον άλλα δύο χρόνια. Άλλοι εικάζουν ότι ο Πούτιν θα συνεχίσει απλώς μέχρι να καταρρεύσει εντελώς η Ουκρανία ή να συνθηκολογήσει ο Ζελένσκι, όσος χρόνος και αν χρειαστεί. Ο χρόνος είναι με το μέρος του.
Μεγάλη προσοχή έχει δοθεί στα οικονομικά προβλήματα της Ρωσίας, τα οποία επιδεινώνονται, αλλά με τον πληθωρισμό – το βασικό μακροοικονομικό πρόβλημα – να μειώνεται πολύ ταχύτερα από το αναμενόμενο χάρη στο ανορθόδοξο σχέδιο της διοικητού της CBR Elvira Nabiullina για την τεχνητή ψύξη της οικονομίας, η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί φέτος πριν αρχίσει να ανακάμπτει το επόμενο έτος, σύμφωνα με τις τελευταίες προβλέψεις της CBR.
Το Κρεμλίνο έχει επίσης έλλειψη χρημάτων. Το έλλειμμα του φετινού προϋπολογισμού διογκώνεται, αλλά η κυβέρνηση έχει ήδη ξεκινήσει συζήτηση για την αύξηση του ΦΠΑ και διαθέτει επίσης περίπου 20 τρισεκατομμύρια ρούβλια σε ρευστότητα του τραπεζικού τομέα που μπορεί να αξιοποιήσει για να καλύψει ένα έλλειμμα έως και 5 τρισεκατομμύρια ρούβλια που τώρα αναμένεται για φέτος. Εν ολίγοις, το Κρεμλίνο έχει πρόσβαση σε αρκετά χρήματα για να συνεχίσει τον πόλεμο για αρκετά ακόμη χρόνια.
Το σωρευτικό έλλειμμα του προϋπολογισμού της Ρωσίας, ετήσιο, σε δισεκατομμύρια ρούβλια
Το σωρευτικό έλλειμμα του προϋπολογισμού της Ρωσίας, ετήσιο, σε δισεκατομμύρια ρούβλια
Η εθελοτυφλούσα προσέγγιση του ΔΝΤ
Το ΔΝΤ αναγνώρισε ότι η προηγούμενη εκτίμησή του ήταν λανθασμένη. Λέει τώρα ότι θα χρειαστούν επιπλέον 10-20 δισ. δολάρια από την Διευρυμένη Χρηματοδοτική Διευκόλυνσή του (EFF) μέχρι το τέλος του 2027. Το υπουργείο Οικονομικών της Ουκρανίας ανεβάζει τον αριθμό στα 37 δισ. δολάρια. «Και τα δύο θα μπορούσαν να αποδειχθούν σημαντικές υποεκτιμήσεις», λέει ο Ash.
Ο Ash υποστηρίζει ότι τόσο η [Ουκρανική] κυβέρνηση όσο και το ΔΝΤ ακολουθούν μια «εθελοτυφλούσα» προσέγγιση στην εκτίμηση των χρηματοδοτικών αναγκών της Ουκρανίας. Επικεντρώνονται μόνο στις απαιτήσεις του προϋπολογισμού και του ισοζυγίου πληρωμών. Αυτό εξαιρεί την ευρύτερη, αλλά απαραίτητη, στρατιωτική στήριξη. Χρησιμοποιώντας τα στοιχεία από το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Οικονομίας του Κιέλου, ο Ash εκτιμά ότι το ετήσιο κόστος του πολέμου για την υποστήριξη της Ουκρανίας από τη Δύση προσεγγίζει τα 100 δισ. δολάρια ετησίως – υπερδιπλάσιο των εκτιμήσεων του ΔΝΤ.
Η εξεύρεση νέας χρηματοδότησης από το ΔΝΤ για την Ουκρανία θα πρέπει να ξεπεράσει αρκετά εμπόδια. Θα πρέπει να λάβει διαβεβαίωση ότι μπορεί να εξασφαλιστεί η αποπληρωμή της χρηματοδότησής της για να πάρει την υπογραφή των μετόχων.
«Με άλλα λόγια,[την διαβεβαίωση] ότι οι αριθμοί βγαίνουν. Ακόμα και μόνο για να ανταποκριθεί το ΔΝΤ στη στενή εστίαση στις ανάγκες χρηματοδότησης του προϋπολογισμού, η Δύση θα πρέπει να βρει 20- 37 δισ. δολάρια σε νέα χρηματοδότηση, μόνο και μόνο για να μπορέσει η χώρα να φτάσει μέχρι το τέλος του προγράμματος τον Μάρτιο του 2027», λέει ο Ας, και αυτό σημαίνει ότι πρέπει να υπολογιστεί ότι θα ξοδευτούν 100 δισ. δολάρια για τουλάχιστον άλλα τρία χρόνια.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν κάλυπτε περίπου το 40% των χρηματοδοτικών αναγκών της Ουκρανίας, αλλά με την κυβέρνηση Τραμπ να έχει πλέον βγει από το παιχνίδι, αυτή η πολύ σημαντική ετήσια χρηματοδοτική απαίτηση θα πέσει εξ ολοκλήρου στην Ευρώπη.
«Η Ευρώπη δεν είναι σε θέση και δεν θα αναλάβει αυτόν τον λογαριασμό», λέει ο Ash. «Η σκληρή πολιτική, κοινωνική και οικονομική πραγματικότητα σε ολόκληρη την ήπειρο σημαίνει ότι δεν υπάρχει ρεαλιστική πιθανότητα να λάβει η Ουκρανία μια τέτοια μακροπρόθεσμη δέσμευση χρηματοδότησης. Η Ευρώπη παλεύει με αυξανόμενα δημοσιονομικά ελλείμματα, υποτονική ανάπτυξη, αντικρουόμενες απαιτήσεις για την άμυνα και τις κοινωνικές ανάγκες και ένα λαϊκιστικό ρεύμα που απαιτεί δαπάνες στο εσωτερικό των χωρών της. Η κατάσταση είναι πλέον σοβαρή».
Ο Ash εικάζει ότι οι μέτοχοι του ΔΝΤ ενδέχεται να απορρίψουν οποιαδήποτε πρόταση για αύξηση της χρηματοδότησης ακόμη και κατά άλλα 20 δισ. δολάρια βραχυπρόθεσμα, γεγονός που θα επισπεύσει ταχύτατα μια κρίση. Και θα δημιουργούσε αμέσως αμφιβολίες για την ικανότητα της Ουκρανίας να συνεχίσει την άμυνά της έναντι των ρωσικών επιθέσεων.
«Η Ευρώπη χρειάζεται ένα σχέδιο Β, αλλά στην πραγματικότητα αυτό είναι τώρα στην πραγματικότητα το σχέδιο Α. Για περισσότερα από τρία χρόνια, η Ευρώπη έχει αγνοήσει την πολύ προφανή λύση στο πρόβλημά της», λέει ο Ash.
Τα χρήματα της CBR
Ο Ash, και πολλοί άλλοι, υποστηρίζουν εδώ και αρκετά χρόνια να κατασχεθούν τα 300 δισ. δολάρια των δεσμευμένων περιουσιακών στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας (CBR) και να χρησιμοποιηθούν για την πληρωμή του πολέμου. Η ιδέα επανήλθε πρόσφατα στη συνεδρίαση των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στην Κοπεγχάγη την 1η Σεπτεμβρίου, αλλά τελικά απορρίφθηκε. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen το έθεσε επίσης κατά τη διάρκεια της ομιλίας της για την κατάσταση της ΕΕ (βλ. βίντεο, βλ. απομαγνητοφώνηση) στις 10 Σεπτεμβρίου, αλλά δήλωσε ότι η ιδέα έχει πλέον αποσυρθεί από το τραπέζι.
Το πρόβλημα είναι ότι τα χρήματα έχουν μεν δεσμευτεί, αλλά τεχνικά εξακολουθούν να ανήκουν στην Τράπεζα της Ρωσίας. Η κατάσχεσή τους – η ανάληψη της κυριότητας και η δαπάνη τους – σε αντίθεση με την απλή δέσμευσή τους, θα υπονόμευε την εμπιστοσύνη τόσο στο ευρώ όσο και στο ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα, λένε οι επικριτές – κάτι που οι κεντρικοί τραπεζίτες στην Ευρώπη δεν είναι διατεθειμένοι να κάνουν. Εν τω μεταξύ, η φον ντερ Λάιεν πρότεινε ότι τα χρήματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν πιο “δημιουργικά” και να επενδυθούν σε κάποιου είδους “ομόλογα νίκης” για τη δημιουργία περισσότερων εσόδων. Τα κέρδη από αυτά τα περιουσιακά στοιχεία έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί για να στηρίξουν ένα δάνειο ύψους 50 δισ. δολαρίων της G7 για την Ουκρανία, το πρόγραμμα έκτακτης επιτάχυνσης των εσόδων (ERA), αλλά το δάνειο αυτό έχει ήδη καταβληθεί σχεδόν πλήρως ***.
Ενώ οι ηγέτες της ΕΕ αισθάνονται πολύ δυσάρεστα σχετικά με την κατάσχεση των χρημάτων της CBR, μπροστά στην προοπτική μιας ρωσικής στρατιωτικής νίκης στην Ουκρανία, η πίεση για την αρπαγή αυτών των κεφαλαίων θα αυξάνεται σταθερά.
«Όλοι οι δρόμοι οδηγούν πίσω στο ζήτημα της δέσμευσης, κατάσχεσης και χρήσης των περιουσιακών στοιχείων της Κεντρικής Τράπεζας της Ρωσίας (CBR) ύψους 330 δισ. δολαρίων που βρίσκονται σε Δυτικές δικαιοδοσίες», λέει ο Ash. «Τα χρήματα αυτά θα χρηματοδοτούσαν επαρκώς τις αμυντικές ανάγκες της Ουκρανίας για έναν μακροχρόνιο πόλεμο και θα έστελναν ένα ισχυρό μήνυμα ότι η Ουκρανία μπορεί να ανταπεξέλθει στο μακροχρόνιο πολεμικό σενάριο του Πούτιν και στη δική του προβληματική οικονομία. Αυτό θα αύξανε το ρίσκο του Κρεμλίνου ως προς τη συνέχιση του επιθετικού του πολέμου και πολύ πιθανόν θα το ανάγκαζε να προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
«Οι αντίπαλοι της ανάγκης κατάσχεσης των περιουσιακών στοιχείων της CBR της Ρωσίας έχουν ένα οπλοστάσιο δικαιολογιών, αν και καμία δεν είναι πολύ πειστική. Τέτοια επιχειρήματα είναι, ούτως ή άλλως, λιγότερο αποτελεσματικά όσο χειροτερεύει το χρηματοδοτικό δίλημμα της Ουκρανίας», υποστηρίζει ο Ash, υπογραμμίζοντας το δίλημμα που αντιμετωπίζει τώρα η Ευρώπη. «Και ενώ αυτοί οι επικριτές βάζουν ως στόχο να εξηγήσουν τι πιστεύουν ότι δεν θα λειτουργήσει, δεν υπάρχουν προτάσεις [από αυτούς] για το τι θα λειτουργήσει».
Έρχεται κρίση
Μια κρίση πλησιάζει. Η εξάρτηση από τη συνδρομή των ευρωπαίων φορολογουμένων δεν είναι πλέον βιώσιμη. Οι πολιτικές επιπτώσεις από την αφαίμαξη των ευρωπαϊκών οικονομιών και την εκτίναξη των ελλειμμάτων και του χρέους είναι ήδη ορατές, τροφοδοτώντας μια λαϊκή αντίδραση και την άνοδο των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη. Το AfD («Alternative für Deutschland») της Γερμανίας μόλις τριπλασίασε το ποσοστό του στις περιφερειακές εκλογές στη Γερμανία αυτό το Σαββατοκύριακο, λαμβάνοντας το 15% των ψήφων στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία, το κρατίδιο καταγωγής του καγκελάριου Φρίντριχ Μερτς. Το AfD προηγείται πλέον στις εθνικές δημοσκοπήσεις. Παρόμοια πράγματα συμβαίνουν και στην υπόλοιπη ΕΕ.
«Και παρόλα αυτά, η εναλλακτική λύση της ουκρανικής χρεοκοπίας και ήττας είναι ένα τρομακτικό φάντασμα για την ήπειρο», λέει ο Ash. «Αν συμβεί αυτό, η Ευρώπη θα βρεθεί αντιμέτωπη με πολλά, πολλά εκατομμύρια Ουκρανών που θα μετακινηθούν προς τη Δύση, επιβαρύνοντας περαιτέρω τον κοινωνικό, οικονομικό και πολιτικό της ιστό. Οι συνέπειες γίνονται χειρότερες όσο πιο προσεκτικά εξετάζονται».
Ο Ash συνεχίζει ζωγραφίζοντας μια ζοφερή εικόνα για το πώς θα έμοιαζε η Ευρώπη αν η Ουκρανία χάσει: Τα δύο μεγαλύτερα στρατιωτικά βιομηχανικά συγκροτήματα της Ευρώπης θα πέσουν στα χέρια του Κρεμλίνου, οι ευρωπαϊκές αμυντικές δαπάνες θα πρέπει να αυξηθούν αμέσως στο 5% του ΑΕΠ, τα ελλείμματα του προϋπολογισμού και οι ανάγκες δανεισμού θα εκτοξευθούν, τα επιτόκια σε όλη την Ευρώπη θα αυξηθούν, και η πραγματική αύξηση του ΑΕΠ θα επιβραδυνθεί.
«Οι πολέμιοι της κατάσχεσης των περιουσιακών στοιχείων της CBR, ιδίως το Βέλγιο, η Euroclear και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), πρέπει να περιγράψουν λεπτομερώς το ακριβές σχέδιό τους για την άμυνα της Ευρώπης, εάν τα δισεκατομμύρια της Ρωσίας μείνουν ανεκμετάλλευτα», λέει ο Ash. «Προς το παρόν, το μόνο που βλέπουμε είναι αμήχανα πρόσωπα – δεν έχουν κανένα σχέδιο».
Το πρόβλημα με αυτό το επιχείρημα είναι ότι υποθέτει ότι η μόνη λύση είναι να χρηματοδοτηθεί η Ουκρανία για να συνεχίσει τον πόλεμο με την εξίσου μάταιη ελπίδα ότι η ρωσική οικονομία θα καταρρεύσει τελικά ή ότι ο Τραμπ θα μπει ξανά στο παιχνίδι και θα επιβάλει τόσο σκληρές κυρώσεις στη Ρωσία, ώστε ο Πούτιν θα αναγκαστεί να καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων – ένα εξίσου απίθανο σενάριο.
Βραχυπρόθεσμα, το μόνο άμεσα διαθέσιμο σενάριο που μπορεί να τερματίσει τον πόλεμο είναι ότι ο Ζελένσκι θα αποδεχθεί τους όρους που έχει θέσει το Κρεμλίνο στους διάφορους γύρους συνομιλιών φέτος κατά το πρότυπο της αποτυχημένης ειρηνευτικής συμφωνίας της Κωνσταντινούπολης το 2022. Πρόκειται ουσιαστικά για τη φινλανδοποίηση της Ουκρανίας, όπου παραδίδει το 20% του εδάφους της, επιστρέφει στην ουδετερότητα και υπόσχεται να μην ενταχθεί ποτέ στο ΝΑΤΟ. Υπάρχουν κάποιες δύσκολες επιλογές μπροστά μας και καμία από τις εναλλακτικές λύσεις δεν είναι ιδιαίτερα εύπεπτη.
Πηγή: bne IntelliNews
*Η συζήτηση για το πώς μπορούν να κατασχεθούν τα ρωσικά διαθέσιμα, χωρίς αυτό να θεωρηθεί κατάσχεση από τα δικαστήρια, κρατά τρία χρόνια τώρα. Το τελευταίο σχέδιο, που όμως δεν είναι ευρέως αποδεκτό και δεν εγκρίθηκε στην τελευταία συνάντηση των υπουργών εξωτερικών της ΕΕ στην Κοπεγχάγη (1 Σεπτεμβρίου) όπου συζητήθηκε, προβλέπει την «επένδυση» των ρωσικών χρημάτων σε zero-coupon ομόλογα που θα εκδώσει η Κομισιόν υπό την εγγύηση των κυβερνήσεων των κρατών-μελών και την μεταφορά των χρημάτων στη συνέχεια στο Κίεβο ως δάνειο που θα παράσχει η Κομισιόν. Δεδομένου ότι, όπως όλοι αντιλαμβάνονται, το δάνειο αυτό ποτέ δεν πρόκειται να αποπληρωθεί, επιδιώκεται η σύνδεσή του με «πολεμικές αποζημιώσεις» που θα υποχρεωθεί—κατά το σχέδιο—να καταβάλει η Ρωσία, δηλαδή ουσιαστικά να πληρώσει η Ρωσία ως αποζημιώσεις προς το Κίεβο τα χρήματα που θα λάβει για την αποπληρωμή του δανείου, επομένως να μη λάβει πίσω τίποτα—έτσι κι αλλιώς τα χρήματα θα έχουν φαγωθεί. Το ρίσκο εδώ είναι μεγάλο για τις εγγυήτριες κυβερνήσεις, διότι, πέρα από ενδεχόμενη δικαστική κατάπτωση του όλου κόλπου, πιθανότατα το Κίεβο να υποχρεωθεί, λόγω της έκβασης του πολέμου, να αποποιηθεί των υποτιθέμενων ‘πολεμικών αποζημιώσεων’ στις οποίες υπολογίζει (στα χαρτιά) η Κομισιόν, οπότε και πάλι υπόλογες για την αποπληρωμή του δανείου θα είναι οι κυβερνήσεις των χωρών μελών, δηλαδή οι ευρωπαίοι φορολογούμενοι. Χωρίς υπερβολή, στην κατάσταση που βρίσκεται αυτή τη στιγμή η ΕΕ, μια τέτοια εξέλιξη πιθανότατα θα σημάνει το τέλος της.
**Με τον όρο Bankova αναφέρεται συνήθως το προεδρικό γραφείο της Ουκρανίας από το όνομα του δρόμου στον οποίο βρίσκεται.
***Οι τόκοι από ομόλογα κ.λπ. στα οποία ήταν τοποθετημένα τα διαθέσιμα της CBR έχουν χρησιμοποιηθεί ως εγγύηση εξασφάλισης του δανείου των 50 δις δολαρίων σε μια αμφιλεγόμενη κίνηση τόσο ως προς τη νομιμότητά της όσο και ως προς την πραγματική εξασφάλιση που δίνουν οι τόκοι μερικών δις δολαρίων σε δάνειο ύψους 50 δις.https://www.antapocrisis.gr/
**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου