ΕΦΥΓΕ Ο ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ...--Για τον Διονύση, που θα μας λείψει.

 

Asterios Kechagias

Για τον Διονύση, που θα μας λείψει.

Ήρθα σε επαφή με την τέχνη του στην εφηβική μου ηλικία, κυρίως επηρεασμένος από συγγενικά άτομα που άκουγαν, μεταξύ άλλων, και Σαββόπουλο. Αγαπημένα μου άλμπουμ το Φορτηγό και η Ρεζέρβα. Το τραγούδι που πάντα με συγκινούσε ήταν το ''Τι έπαιξα στο Λαύριο''. Πάντα στενοχωριόμουν να τον ακούω να λέει ότι είναι άσχημος παπαγάλος γιατί τον έβρισκα γοητευτικό. Σιγά σιγά, όσο μεγάλωνα σε ηλικία, κατανοούσα όλο και περισσότερο το νόημα των στίχων του, ακόμη και τραγουδιών που νόμιζα ότι είχα καταλάβει αλλά που έκρυβαν μεγαλύτερες ιστορίες. Σε όποιο μέρος του κόσμου κι αν με έβρισκε ο θάνατός του, δεν θα μπορούσα να τον προσπεράσω σιωπηλός, καθώς νιώθω ότι με επηρέασε τόσο με την τέχνη όσο και με τη στάση του σαν άνθρωπος. Τι είδα εγώ στον Σαββόπουλο; Ένα θαρραλέο, ελεύθερο πνεύμα σε έναν καλλιτεχνικό χώρο που τείνει διαρκώς στον αυταρχισμό.

Στο φαντασιακό των περισσότερων Ελλήνων, ο καλλιτεχνικός χώρος είναι αρρήκτως συνδεδεμένος με την αριστερά. Τόσο στα μυαλά των μη καλλιτεχνών όσο και στα μυαλά των καλλιτεχνών, οι οποίοι, ως καλλιτέχνες, θα περίμενε κανείς να έχουν λιγότερα στεγανά. Πολύ συχνά εντοπίζεις αυτή την αντίληψη ακόμη και στα μυαλά μη αριστερών καλλιτεχνών. Είναι γνωστό το ρητό του Χατζιδάκι ότι ''ο καλλιτέχνης είναι είτε κομμουνιστής είτε ομοφυλόφιλος''. Πρόκειται προφανώς για μια στρεβλή αντίληψη που προσπαθεί να εγκλωβίσει ένα ολόκληρο πεδίο δημιουργίας σε έναν συγκεκριμένο πολιτικό χώρο. Αυτή η αντίληψη αντιμετωπίζει στην ουσία την τέχνη ως ουσιωδώς στρατευμένη και δημιουργεί στη χώρα μας ένα σωρό προβλήματα σε νεώτερους καλλιτέχνες που μπορεί να έχουν ανοικτότερα μυαλά αλλά που συνάμα εξαναγκάζονται στη σιωπή γιατί ξέρουν το κόστος που θα πληρώσουν και τον αντίκτυπο που θα υπάρξει στην εργασία τους αν αντιταχθούν, έστω και υπό τη μορφή κόσμιας διαφωνίας, σε έναν νόμο που θέλει την τέχνη εξαρχής στρατευμένη.

Ο Διονύσης Σαββόπουλος ήταν ένας από τους καλλιτέχνες που τόλμησε να αντιταχθεί σε αυτή την ατέλειωτη παράγκα της Ελλάδας και σε αυτόν τον εξευτελισμό της καλλιτεχνικής διαδικασίας, χαρίζοντας στον νεώτερο καλλιτεχνικό κόσμο μια ώθηση αλλά και ένα παράδειγμα προς μίμηση. Βοήθησε η ηλικία του και η εμπειρία του. Ό,τι και να του έσερναν, δεν θα είχε πλέον το κόστος που θα είχε σε έναν πολύ νεώτερο και πρωτοεμφανιζόμενο μουσικό ή ηθοποιό. Μέσα από τα τραγούδια του, ήδη από τα πιο πρώιμα, αναδύεται η ώριμη κατανόηση πως η τέχνη, όπως και η φύση, είναι πολύμορφη, ότι αγαπάει την αλλαγή και όχι τη στασιμότητα και την ταυτότητα. Οι καλλιτέχνες, άλλωστε, είναι άνθρωποι και στους ανθρώπους επίσης δεν μπορείς να βρεις ομοιομορφία. Το να ισχυρίζεται κάποιος σιωπηρώς ότι όλοι οι καλλιτέχνες πρέπει να είναι αριστεροί, αποτελεί έναν ευνουχισμό της καλλιτεχνικής ελευθερίας. Όπως δεν γίνεται όλοι οι άνθρωποι να είναι αριστεροί ή δεξιοί, έτσι δεν γίνεται και όλοι οι καλλιτέχνες να είναι μόνο αριστεροί (ή μόνο δεξιοί). Δεν παράγονται σε κάποιο (ρωσικό) εργοστάσιο ή τουλάχιστον δεν παράγονται όλοι με αυτόν τον τρόπο. Με το να σου λένε ότι σαν καλλιτέχνης πρέπει να είσαι αριστερός, όχι μόνο σε υποχρεώνουν να δέσεις την τέχνη σου με κάποια πολιτική ή κομματική οπτική (και με τα συμφέροντά της) αλλά αυτομάτως περιορίζουν την ελευθερία έκφρασής σου, αφού αν τολμήσεις να πεις κάτι που διαφοροποιείται από τον ''κυρίως'' καλλιτεχνικό χώρο, αμέσως πέφτουν να σε φάνε, θεωρώντας σε προδότη ή φασίστα και εν τέλει, μη καλλιτέχνη. Παρατηρήστε το πρόσφατο εγχείρημα ακύρωσης της Γλυκερίας, αποκλειστικά από τον χώρο της αριστεράς. Τα παραδείγματα είναι πολλά.

Ως άτομο που αντιτάχθηκε σε όλη αυτή τη ''λογική'', ο Σαββόπουλος δέχτηκε πάρα πολλές επιθέσεις, τόσο από συναδέλφους του στο επάγγελμα που είδαν με αρνητική ματιά ή και ως προδοσία την ύστερη αποστασιοποίησή του από τον αριστερό χώρο όσο και από οπαδούς του χώρου που συχνά παίζουν άθελά τους τα παιχνίδια άλλων παρακινημένοι από την παρόμοια ιδεολογική κοσμοεικόνα. Θα μπορούσαν απλώς να εκφράσουν την αντίθεσή τους με κάποιον ή την κόσμια κριτική. Δεν έμειναν όμως μόνο εκεί. Προσπάθησαν να τον ακυρώσουν, όπως προσπαθούν να ακυρώσουν το κάθε πρόσωπο που πηγαίνει κόντρα στους ίδιους. Προσπάθησαν να τον εκμηδενίσουν και να τον παρουσιάσουν σαν κακό καλλιτέχνη, αφού, στα μυαλά τους, ο καλός καλλιτέχνης είναι μόνο ο αριστερός. Δεν τους ενδιέφερε ούτε το αντιστασιακό παρελθόν του Σαββόπουλου ούτε το ξύλο που έφαγε από τη χούντα. Όλα αυτά διαγράφονται τη στιγμή που αποστασιοποιείσαι. Αν ξεκινήσεις αριστερός, δεν δικαιούσαι να απομακρυνθείς, ακόμη κι αν αντιληφθείς στο μεταξύ ότι η αριστερά πλέον στη χώρα σου έχει εξελιχτεί σε μια αντιδραστική αυταρχικότητα, δηλαδή στο ακριβώς αντίθετο από αυτό που σε εξέφραζε και σε ενέπνεε στην αριστερά της νεαρής σου ηλικίας. Όποιος ψελλίσει κάτι που δεν συμφωνεί με το εκάστοτε αριστερό αφήγημα, παύει αυτομάτως να είναι καλός καλλιτέχνης. Απλοί άνθρωποι που μπορεί μέχρι προχτές να άκουγαν Σαββόπουλο, ξαφνικά ένιωσαν ότι δεν είναι και τόσο καλός καλλιτέχνης. Γιατί; Γιατί αποστασιοποιήθηκε από τη μαμά Ιδεολογία.

Σε όλα τα αυταρχικά καθεστώτα και κινήματα, μεγάλης ή μικρής κλίμακας, πάντα εκείνοι που έπαιζαν τον πιο σημαντικό ρόλο, ήταν όσοι τολμούσαν να αντιταχθούν σε αυτά. Εκείνοι που απλώς ακολουθούσαν το ρεύμα είτε υποκύπτοντας στον φόβο είτε αποδεχόμενοι το μεγάλο αφήγημα, δεν άλλαξαν ποτέ τίποτε προς το καλύτερο. Η αλλαγή έρχεται μόνο με το θάρρος όσων τολμούν να πάνε κόντρα πρωτίστως στον δικό τους χώρο, καταδεικνύοντας τα στρεβλά του και εκφράζοντας τη γνώμη τους με ελευθερία και όχι μέσα στα αυστηρά πλαίσια που όρισε κάποια κλίκα. Πολύ πιο σημαντική είναι η συμβολή αριστερών που ασκούν κριτική στην αριστερά παρά δεξιών που ασκούν κριτική στην αριστερά. Πολύ πιο σημαντική είναι η συμβολή δεξιών που ασκούν κριτική στη δεξιά, παρά αριστερών. Πολύ πιο σημαντική είναι η συμβολή δεξιών που επαινούν την αριστερά όπου χρειάζεται, παρά αριστερών που την επαινούν. Και έτσι είναι πολύ πιο σημαντική η συμβολή αριστερών που επαινούν τη δεξιά εκεί που χρειάζεται παρά αριστερών. Διότι αυτοί που έχουν το θάρρος να παραδεχτούν λάθη του χώρου τους και να επαινέσουν καλά των αντιπάλων, είναι αυτοί που βοηθούν στην εξυγίανση του χώρου τους και στην πιο αντικειμενική και άρα λιγότερο φανατική κριτική στον αντίπαλο. Τη στιγμή που οι περισσότεροι ευλογούν τα γένια τους και βρίσκουν αρνητικά μόνο στους αντιπάλους, ευτυχώς υπήρξαν άτομα σαν τον Σαββόπουλο που τόλμησαν να πάνε κόντρα στο ημέτερο και να είναι πιο ανοιχτοί στην κατανόηση του διαφορετικού.

Την καλλιτεχνική του συμβολή και αξία δύσκολα την απορρίπτεις. Μπορεί να το επιχειρείς μέσω του μηδενιστικού λόγου αλλά το έργο τέχνης κείται έξω από τη δική σου γλώσσα και -πολύ περισσότερο- έξω από εσένα τον ίδιο και από τα ιδεολογικά σου κολλήματα. Βρίσκεται εκεί, ενέπνευσε και συνεχίζει να εμπνέει. Εκείνο που ακόμη πιο δύσκολα μπορείς να αρνηθείς είναι ότι ο Σαββόπουλος ανήκε στους σπάνιους για τα δεδομένα της Ελλάδας καλλιτέχνες που δεν δίσταζαν ποτέ να πουν ελεύθερα τη γνώμη του με προσωπικό κόστος. Δεν δίσταζε να επαινέσει τον αντίπαλο και να κατακρίνει τον χώρο στον οποίο ζυμώθηκε και από τον οποίο προήλθε. Ήταν άνθρωπος που ήξερε τι θα πει αριστερά και που έζησε ουκ ολίγα επί χούντας. Ήξερε τι θα πει αριστερά πολύ περισσότερο απ' όσο νομίζουν ότι τη γνωρίζουν όσοι τα τελευταία χρόνια την έχουν ταυτίσει με τον αντι-ευρωπαϊσμό, με το ξέπλυμα δικτατορικών καθεστώτων και τρομοκρατικών οργανώσεων, με τη μισαλλοδοξία και τον φθόνο. Μέσα σε μια παράλογη και αυτοκτονική αντιμνηνονιακή παράνοια που επικρατούσε την εποχή των μνημονίων, ο Σαββόπουλος προτίμησε να σταθεί στην απέναντι όχθη. Όχι απαραιτήτως επειδή συμφωνούσε ιδεολογικά μαζί της αλλά γιατί του θύμιζε -πολύ περισσότερο από τις αντιμνημονιακές ασυναρτησίες- τις αξίες για τις οποίες είχε αγωνιστεί νεώτερος. Και κάπως έτσι, είχαμε κι εμείς οι υπόλοιποι ένα καλλιτεχνικό στήριγμα στη μοναξιά του ορθολογισμού.

Αντί, λοιπόν, να αναρωτιέστε, όσοι είστε αριστεροί, ''τι τον έπιασε και προτίμησε τελευταία τη δεξιά;'', θα πρέπει περισσότερο να αναρωτηθείτε μήπως κατάφερε να δει πράγματα για τον χώρο σας που εσείς αρνείστε πεισματικά να τα δείτε. Αντί να θεωρήσετε ότι απλώς ''γέρασε και έκανε κλίση προς τη δεξιά'', ένας άνθρωπος που έφαγε ξύλο από δεξιούς, σκεφτείτε λίγο, μήπως αντί γι' αυτόν, είστε εσείς που βρίσκεστε στη λάθος πλευρά και δεν έχετε καταλάβει ακόμη πόσο αυταρχικός έχει γίνει ο χώρος σας.

Διότι τότε θα καταλάβετε ότι ο Σαββόπουλος και πολλοί άλλοι πρώην σύντροφοί σας που μετακινήθηκαν περισσότερο στο κέντρο και στη δεξιά, δεν έγιναν δεξιοί επειδή γέρασαν ούτε επειδή τους κέρδισε ο πολιτικός της λόγος και το ηθικό της ανάστημα (τα οποία είναι επίσης για γέλια πολύ συχνά), αλλά επειδή βρήκαν στη σημερινή δεξιά περισσότερα ψήγματα σοβαρότητας και ελευθερία έκφρασης απ' ό,τι στην παιδαριώδη και αυταρχική αριστερά του σήμερα, με την οποία αν διαφωνήσεις, αμέσως υφίστασαι στοχοποίηση και ακύρωση. Για άτομα που αγάπησαν και πάλεψαν πραγματικά για την ελευθερία, είναι αποπνικτικό να παραμένουν μέσα σε κάτι τόσο ανελεύθερο και μη ανεκτικό στη διαφορετική άποψη, όσο η σύγχρονη ελληνική αριστερά. Οι πραγματικά ελεύθεροι άνθρωποι δεν κλείνονται ποτέ σε καλούπια. Πηγαίνουν όπου υπάρχει περισσότερη ελευθερία. Είμαι σίγουρος ότι ο αγαπημένος μας Διονύσης, αποφάσισε να μας αφήσει για να βαδίσει ακόμη περισσότερο προς τα εκεί.

Ωωω... Δεν έχει τέλος αυτό το πανηγύρι. Χόρεψε τώρα γύφτισσα καρδιά.

***********************

Την τελευταία του πνοή άφησε το βράδυ της Τρίτης ο τραγουδοποιός, συνθέτης και μουσικός Διονύσης Σαββόπουλος σε ηλικία 81 ετών.

O σπουδαίος τραγουδοποιός «έφυγε» στις 21.10 απο ανακοπή καρδιάς ενώ έδινε μάχη με τον καρκίνο εδώ και αρκετά χρόνια. Από τις αρχές Οκτωβρίου νοσηλευόταν στο ιδιωτικό θεραπευτήριο Υγεία στην καρδιολογική κλινική με προβλήματα στο αναπνευστικό.

Η οικογένειά του είχε δώσει οδηγίες να σεβαστούν όλοι το ιατρικό απόρρητο και έτσι δεν είχε γίνει γνωστό πόσο σοβαρή ήταν η κατάστασή του.

Η ανακοίνωση της οικογένειας 

Με μια λιτή ανάρτησή της, η οικογένεια του Διονύση Σαββόπουλου -σύζυγος, παιδιά και εγγόνια- ανακοινώνει τον θάνατο του τραγουδοποιού.

Την ανάρτηση υπογράφουν η σύζυγός του Ασπα, τα παιδιά τους Κορνήλιος και Ρωμανός με τη σύντροφό του Αγγέλλα) και τα εγγόνια Διονύσης και Ανδρέας.

Λεπτομέρειες για το «τελευταίο αντίο» θα γίνουν γνωστές τις επόμενες ώρες.

Στην ανάρτησή τους γράφουν:

Ο πολυαγαπημένος μας σύζυγος, πατέρας, παππούς και τραγουδοποιός έφυγε απόψε Τρίτη 21 Οκτωβρίου 2025.
Λεπτομέρειες για τον αποχαιρετισμό του θα ανακοινωθούν τις επόμενες ώρες.
Η σύζυγος του: Ασπα
Τα τέκνα: Κορνήλιος, Ρωμανός και Αγγέλλα
Τα εγγόνια: Διονύσης και Ανδρέας.

«Αν σας συμβεί, μη φοβηθείτε»

Υπενθυμίζεται ότι ο «Νιόνιος» του ελληνικού πενταγράμμου πέρασε μια περιπέτεια με την υγεία του, το 2020, εν μέσω της πανδημίας του κορωνοϊού, όταν, αμέσως μετά το τέλος των εμφανίσεών του στο «Άλσος», διαγνώστηκε με καρκίνο στον πνεύμονα.

«Μια και είχα χρόνο στη διάθεσή μου, πήγα να δω τους γιατρούς, γιατί είχα κάτι ενοχλήσεις. Στις εξετάσεις διαπιστώθηκε καρκίνος στον πνεύμονα. Έτσι ξαφνικά; Όχι και τόσο ξαφνικά», είχε πει ο ίδιος τότε για τη διάγνωση.

«Όλο γκούχου – γκούχου ήμουν το τελευταίο διάστημα, πάνω από πενήντα χρόνια καπνίζω, και σάς το λέω αυτό για προσέχετε, να ‘χετε το νου σας, κι αν – ο μη γένοιτο – σάς συμβεί, μη φοβηθείτε, αντιμετωπίστε το, κι έχει ο Θεός. Μού αφαίρεσαν μισό πνευμόνι, κι ύστερα μπήκα σε κάποιες θεραπείες, που όσο να ΄ναι έχουν τις παρενέργειές τους. Κόπωση βασικά. Μια αίσθηση μεγάλη αδυναμία», εξομολογήθηκε.

Μια μεγάλη διαδρομή

Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 2 Δεκεμβρίου 1944. Οι πρόγονοί του ήταν από την Κωνσταντινούπολη και τη Φιλιππούπολη. Το 1963 μετακόμισε στην Αθήνα και εγκατέλειψε τη Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης προκειμένου να ασχοληθεί με το τραγούδι. Γνώρισε μεγάλη επιτυχία από τις πρώτες ημέρες του ως μουσικός και έγινε δημοφιλής στην Ελλάδα. Είχε συνδυάσει τη μουσική Αμερικανών μουσικών όπως του Μπομπ Ντίλαν και του Φρανκ Ζάπα με τη μακεδονική λαϊκή μουσική και πολιτικά διεισδυτικούς στίχους.

Το 1963 πρωτοπαρουσίασε τραγούδια που ερμήνευε ο ίδιος σε στίχους και μουσική δική του. Τα τραγούδια του συνιστούν τομή για την ελληνική μουσική γιατί καθιέρωσαν στα νεότερα χρόνια ένα παμπάλαιο είδος που πριν από τον Σαββόπουλο ήταν ακατάτακτο και αταξινόμητο, συγχρονίζοντας έτσι το αίσθημα της ελληνικής παραδοσιακής τραγουδοποιίας με τα σύγχρονα παγκόσμια μουσικά ρεύματα. Οι ερμηνείες και οι ενορχηστρώσεις του θεωρούνται μοναδικές και αξεπέραστες, ενώ τραγούδια του όπως τα «Φορτηγό», «Περιβόλι του τρελλού», «Μπάλλος», «Βρώμικο ψωμί», «Ρεζέρβα» και «Τραπεζάκια έξω» όσα χρόνια κι αν περάσουν, παραμένουν άφθαρτα και πάντοτε επίκαιρα. Επίσης, επέλεξε από την αρχή της καριέρας του να σκηνοθετεί ο ίδιος τις παραστάσεις του που έγιναν σημεία αναφοράς τόσο για τη θεατρικότητά τους όσο και για τους χώρους όπου παρουσιάστηκαν. Ο Σαββόπουλος ανακάλυπτε χώρους που είχαν άλλη χρήση, δημιουργούσε μουσικές σκηνές και τις διαμόρφωνε όπως εκείνος οραματιζόταν.

Ιστορικές είναι για την Ελλάδα η συναυλία του στο Ολυμπιακό Στάδιο της Αθήνας το 1983 (το στάδιο όπου μετέπειτα έγιναν οι τελετές των Ολυμπιακών αγώνων του 2004 στις οποίες πρωτοστάτησε) και το καλοκαίρι του 2017 στο Καλλιμάρμαρο Παναθηναϊκό Στάδιο με την συμμετοχή εξήντα χιλιάδων θεατών. Τα τραγούδια του ερμηνεύονται στις συναυλίες πολλών ομοτέχνων του, διδάσκονται στα ελληνικά σχολεία, κυκλοφορούν μελέτες για το έργο του και στίχοι του διδάσκονται μεταφρασμένοι στα ιταλικά από την έδρα Ελληνικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Sapienza της Ρώμης.

Αυτοδίδακτος και προικισμένος δημιουργός, εκπληκτικός περφόρμερ και αφηγητής, ο Σαββόπουλος εξέδωσε 14 κύκλους τραγουδιών σε δίσκους βινυλίου και ακτίνας, καθώς και ζωντανές ηχογραφήσεις εμφανίσεών του. Όλοι οι δίσκοι του κυκλοφορούν και στο εξωτερικό, παντού όπου υπάρχει ελληνισμός. Ταξίδεψε πολύ και έγραψε μουσική για τα θέατρα της Αθήνας, για την Επίδαυρο αλλά και για τον κινηματογράφο όπου κέρδισε βραβείο μουσικής για το Happy Day το 1976 αλλά αρνήθηκε να το παραλάβει. Παρουσίασε στη δισκογραφία, ως μουσικός παραγωγός, νεότερους και πρωτοεμφανιζόμενους συναδέλφους του. Εξέδωσε 5 βιβλία με στίχους, παρτιτούρες και κείμενά του. Τον Δεκέμβριου του 2003 κυκλοφόρησε την επιτομή του συνόλου των στίχων του, καθώς και δύο βιβλία αφιερωμένα στη ζωή και το έργο του από τον Κώστα Μπλιάτκα και τον Δημήτρη Καράμπελα. Είχε κατά καιρούς δικές του σειρές εκπομπών, τόσο στην τηλεόραση όσο και στο ραδιόφωνο. Μία από αυτές ήταν και το «Ζήτω το ελληνικό τραγούδι».

O Διονύσης Σαββόπουλος στην ομιλία του κατά την τελετή αναγόρευσης του σε επίτιμο διδάκτορα του Τμήματος Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στην αίθουσα Τελετών του ΑΠΘ, τον Νοέμβριο του 2017, αναφέρθηκε στη γέννηση του, μέσα στα «Δεκεμβριανά του 1944», όπου ένας ΕΛΑΣιτης με μια μοτοσικλέτα με καλάθι μετέφερε στο μαιευτήριο την ετοιμόγεννη, κυοφορούσα αυτόν, μητέρα του και στο πώς, ως νήπιο, πριν ακόμη αντιληφθεί το νόημα των λέξεων που άκουγε στο ραδιόφωνο, ένοιωθε τη μουσικότητά τους.

«Η μουσική των λέξεων με επισκέφθηκε πριν από τις λέξεις, τότε δεν άκουγα παρά φωνήματα, τη σημασία των οποίων κατάλαβα σιγά – σιγά αργότερα …ποτέ μου δεν έγραψα στίχους χωρίς μουσική, ούτε ξέρω πώς να το κάνω αυτό…. γράφω μουσική και στίχο σχεδόν ταυτόχρονα και μέσα μου προπορεύεται λιγάκι η μουσική και ο ρυθμός… Στη δουλειά μου, οι στίχοι και η μουσική είναι ένα. Και εάν υπάρχει ποίηση σε αυτά που κάνω, αυτά δεν βρίσκονται μόνο στα λόγια, αλλά στο τραγούδι, εν τω συνόλω….’Ακουγα εντελώς διαφορετικά είδη μουσικής, μόνο που με τα χρόνια, ένας εσωτερικός θα έλεγα κρυφός, τεχνίτης τα σμίλευε, ένωνε τα διάφορα είδη δημιουργώντας ένα αμάγαλμα μια καινούργια μορφή. Ούτε εγώ ο ίδιος πια δεν ξέρω να ξεχωρίσω στα τραγούδια μου, ποιο είναι το λαϊκό στοιχείο, ποιό το ελαφρύ, ποιο το έντεχνο, ποιο το παλιό και πιο το νέο»» είχε αναφέρει ο γνωστός τραγουδοποιός.

Από τις πρώτες του δουλειές «Φορτηγό» και «Περιβόλι του τρελλού» ο Σαββόπουλος ξεχωρίζει για το καθαρά προσωπικό και πρωτότυπο ύφος με το οποίο επιχειρεί να ανανεώσει, νοηματικά και μουσικά το ελληνικό τραγούδι. Το 1971 κυκλοφορεί το LP «Ο Μπάλλος» – όπου το ομώνυμο κομμάτι διάρκειας 18 λεπτών καλύπτει όλη την πρώτη πλευρά του δίσκου 33 στροφών. Το 1972 κυκλοφορεί ο δίσκος «Το Βρώμικο Ψωμί», από το οποίο ξεχωρίζουν η δωδεκάλεπτη «Μαύρη Θάλασσα», το «Ζεϊμπέκικο», «Η Δημοσθένους λέξις», το «Έλσα σε φοβάμαι» και ο «Αγγελος εξάγγελος», δηλαδή το τραγούδι του Μπομπ Ντίλαν, «The wicked messenger» σε μετάφραση και διευρυμένη διασκευή του Σαββόπουλου.

Τον Σεπτέμβριο του 1983, ο Διονύσης Σαββόπουλος γιορτάζοντας τα 20 του χρόνια στο ελληνικό τραγούδι μετέτρεψε το Ολυμπιακό Στάδιο σε συναυλιακό χώρο. Η συναυλία που συγκέντρωσε πάνω από εκατόν πενήντα χιλιάδες άτομα αποτελούσε την κορύφωση της περιοδείας «20 χρόνια δρόμος» που ξεκίνησε τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς και αποτυπώθηκε λίγο αργότερα και δισκογραφικά. Την ίδια χρονιά κυκλοφόρησαν τα «Τραπεζάκια έξω», με τραγούδια που έμειναν διαχρονικά και προμετωπίδα τους το περίφημο «Ας κρατήσουν οι χοροί».

Το 1997 ο Διονύσης Σαββόπουλος βρήκε πάλι τον τρόπο να ταρακουνήσει τα νερά της ελληνικής μουσικής σκηνής, παρουσιάζοντας ένα άλμπουμ αφιέρωμα στους μεγάλους εκείνους καλλιτέχνες που θαύμαζε και τον ενέπνευσαν στην (μέχρι τότε) τριαντάχρονη πορεία του: Πρώτα απ’ όλα, στον Bob Dylan και στο Lucio Dalla, αλλά και στον Nick Cave, τον Lou Reed, τον Van Morisson, τους Cream, τους Jethro Tull, τους Spencer Davis Group, τους Talking Heads και τους Quicksilver Messenger Service. Συνολικά δώδεκα τραγούδια φιλοξένησε στο «Ξενοδοχείο» του ο Σαββόπουλος, έχοντας δίπλα του μια All Star μπάντα, απαρτιζόμενη από Γιάννη Σπάθα (κιθάρες και μαντολίνο), τον Σταύρο Λάντσια (πλήκτρα και κρουστά), τη «Γιώτη Κιουρτσόγλου (μπάσο), όπως και μια παρέα εκλεκτών τραγουδιστών για τα φωνητικά (Βασίλης Παπακωνσταντίνου, Ορφέας Περίδης, Αλκίνοος Ιωαννίδης, Νίκος Πορτοκάλογλου, Αργύρης Μπακιρτζής, Νίκος Ζιώγαλας, Ελένη Τσαλιγοπούλου, Λαυρέντης Μαχαιρίτσας, Διονύσης Τσακνής, κ.ά.) και από κοντά τους πιο εκλεκτούς session μουσικούς των ελληνικών στούντιο.

Ο Διονύσης Σαββόπουλος καταπιάστηκε με τον «Πλούτο» του Αριστοφάνη, ως μουσικοσυνθέτης, το καλοκαίρι του 1985 στην παράσταση του Εθνικού Θεάτρου, σε σκηνοθεσία Λούκα Ρονκόνι, στην Επίδαυρο. Το Ιούλιο του 2013 επανέρχεται με το ίδιο έργο στο αργολικό θέατρο αναλαμβάνοντας τη σκηνοθεσία, αλλά και τον πρωταγωνιστικό ρόλο πάνω σε δική του, νέα μετάφραση.

Ηταν πολιτικά ενεργός σε όλη τη σταδιοδρομία του στη μουσική. Κατά τη διάρκεια της Χούντας φυλακίστηκε δύο φορές για τις πολιτικές του πεποιθήσεις, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1967. Για την περίοδο που βρισκόταν στη φυλακή είχε δηλώσει: «Έχω μείνει σε ένα κελί για πάρα πολύ καιρό. Μπορεί βέβαια να ήμουν στενεμένος, αλλά ένα φως μέσα μου έγραφε τραγούδια. Το τραγούδι “Δημοσθένους λέξις” γράφτηκε εκεί. Μάλιστα ο πρώτος τίτλος του τραγουδιού ήταν “Εμβατήριο για μετέωρο φυλακισμένο”. Ανακάτεψα εκ των υστέρων τον Δημοσθένη για να ξεγελάσω τηλογοκρισία. Τους δούλεψα κανονικά! Δεν με επηρέασε η στενότης ή ο περιορισμός, πετούσα μέσα μου. Πάντα έφερνα εκείνο που συνέβη τότε και το ζούσα στο τώρα. Δεν πήγαινα στο παρελθόν. Έφερνα το παρελθόν στον παρόντα χρόνο».

Με το βιβλίο του «Γιατί τα χρόνια τρέχουν», εκδόσεις Πατάκη, 2024, ο Σαββόπουλος θα τιμήσει τα ογδόντα του χρόνια αφηγούμενος το πώς από τροβαδούρος για «τα παιδιά με τα μαλλιά και με τα μαύρα ρούχα» μετατράπηκε σε εθνικό βάρδο.

Με την αυτοβιογραφία του απευθύνεται, μεταξύ άλλων, και σε εκείνους τους οποίους δυσαρέστησε κατά καιρούς ή και σε όσους τον πίκραναν για να πει σε όλους «νερό κι αλάτι». Έχοντας πια περάσει στην αιωνιότητα, ο Διονύσης Σαββόπουλος ανακαλεί τη δεκαετία του 1960 και τη Μεταπολίτευση για να φτάσει μέχρι την ωριμότητά του. Όπως γράφει, «αυτό που λέμε Σαββόπουλος δεν υπάρχει. Ο Σαββόπουλος είναι ένας ρόλος που τον έπλασα σιγά σιγά με τα χρόνια: Ο τύπος με τα στρόγγυλα γυαλιά, τις τιράντες, αργότερα το γενάκι, που βγαίνει στη σκηνή, φτιάχνει αυτά τα τραγούδια, κάνει σχόλια και λέει ιστορίες. Είναι ο “Σάββο”, όπως τον έλεγε ο συγχω­ρεμένος ο Τάσος Φαληρέας. Είναι ένας άλλος. Εγώ είμαι εγώ. Χώνομαι πολλές φορές μέσα σ’ εκείνον τον άλλο. Δικός μου είναι. Χωρίς εμένα θα ήταν αέρας κοπανιστός.

Τώρα όμως τον χρειάζομαι, γιατί μεγάλωσα και θα ’θελα να δω πώς ήμουν πιτσιρίκος, πώς φέρθηκα στον επαγγελματικό μου βίο, πώς ήμουν σαν σύζυγος, πατέρας και παππούς, κι ακόμα πώς ήμουν σαν πολίτης, σαν φίλος και σαν γιος. Σ’ αυτά είναι καλός ο Σάββο».

Ας μην ξεχνάμε πως το 2025 συμπληρώθηκαν 50 χρόνια από την τηλεοπτική προβολή του ντοκιμαντέρ «Χαίρω πολύ Σαββόπουλος», από την ΕΙΡΤ σε παραγωγή Cinetic (Παπαστάθης–Χατζόπουλος) και σε σκηνοθεσία Λάκη Παπαστάθη. Ήταν μια προσπάθεια να συστηθεί στο τηλεοπτικό κοινό της χώρας ο Σαββόπουλος. Ο Λάκης Παπαστάθης, με την υποστήριξη της ομάδας Cinetic στην παραγωγή, σκηνοθέτησε ένα ντοκιμαντέρ στο οποίο καταγράφονται σημαντικές ερμηνείες, αλλά και ιδιαίτερα κινηματογραφικά στοιχεία ενδεικτικά της μουσικής και αισθητικής τόσο του Σαββόπουλου όσο και του Παπαστάθη. Το ανακάλυψαν τους τελευταίους μήνες του 2024 και τις αρχές του 2025, ο σκηνοθέτης Ηλίας Γιαννακάκης και οι άνθρωποι του Αρχείου της ΕΡΤ και προβλήθηκε στις 14 Μαΐου 2025, στο αίθριο του Μουσείου Μπενάκη / Πειραιώς 138, παρουσία του Δ. Σαββόπουλου.

Ήταν παντρεμένος με την Ασπασία Αραπίδoυ (γνωστή με το χαϊδευτικό, Άσπα, από τα τραγούδια και τις παραστάσεις του) και είχαν αποκτήσει δύο γιους : τoν Κoρνήλιo (γενν. 1968) και τoν Ρωμανό (γενν. 1972), και δύο εγγονούς : τον Διονύση και τον Ανδρέα.  https://www.topontiki.gr/

**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων