«Πού οδηγείται η Πατρίς;»

 

του Ηλία Λεοντάρη, Αντιστρατήγου ε.α.*

Ηεγκατάλειψη του πρωτογενούς τομέα (γεωργία, κτηνοτροφία),οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης (λειψυδρία, ερημοποίηση, ακραία φαινόμενα), οι ασθένειες της κτηνοτροφίας (π.χ. καταστροφές κοπαδιών, οικονομική ζημία παραγωγών), το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ ως ενδεικτικό της κακοδιαχείρισης και της απουσίας στρατηγικού σχεδιασμού αλλά και η ανάγκη μιας εθνικής αγροτικής πολιτικής που να συνδυάζει βιωσιμότητα, διαφάνεια και καινοτομία, είναι τα θέματα συζήτησης σ’ όλα τα καφενεία της ελληνικής υπαίθρου(όπου απέμειναν άνθρωποι).

Η ελληνική ύπαιθρος πεθαίνει σιωπηλά. Τα χωράφια μένουν ακαλλιέργητα, τα κοπάδια λιγοστεύουν, τα δημόσια κτίρια ρημάζουν, οι δρόμοι διαλύονται. Μα πάνω απ’ όλα, οι άνθρωποι φεύγουν. Φεύγουν γιατί δεν βλέπουν προοπτική· γιατί ο τόπος τους δεν τους κρατά, αλλά τους διώχνει μακριά.

Η γεωργία και η κτηνοτροφία βρίσκονται υπό πίεση και οι παραγωγοί αντιμέτωποι με τριπλή απειλή: την αύξηση του κόστους παραγωγής, την κλιματική κρίση και τις ανεπαρκείς πολιτικές στήριξης. Η λειψυδρία και οι παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας έχουν ήδη αρχίσει να περιορίζουν την αγροτική παραγωγή, ιδιαίτερα σε περιοχές όπως η Θεσσαλία, η Θράκη και η Στερεά Ελλάδα, όπου τα υδάτινα αποθέματα μειώνονται δραματικά.

Η ερημοποίηση δεν είναι πλέον σενάριο για το μέλλον, αλλά πραγματικότητα που οδηγεί σε απώλεια καλλιεργήσιμης γης.

Η γεωργία και η κτηνοτροφία, που άλλοτε αποτελούσαν τη ραχοκοκαλιά της ελληνικής οικονομίας, σήμερα αντιμετωπίζονται ως βάρος. Χωρίς ουσιαστική στήριξη, χωρίς μακροπρόθεσμο σχέδιο, χωρίς κίνητρα για τους νέους, οι παραγωγοί εγκαταλείπουν το χωράφι και το στάβλο. Και μαζί τους εγκαταλείπεται η αυτάρκεια της χώρας μας, η διατροφική μας ασφάλεια, η ίδια η ταυτότητά μας.

Στην κτηνοτροφία, η κατάσταση είναι εξίσου κρίσιμη. Ασθένειες όπως ο καταρροϊκός πυρετός και η ευλογιά των αιγοπροβάτων έχουν προκαλέσει μαζικές απώλειες κοπαδιών τα τελευταία χρόνια, αφήνοντας πολλούς κτηνοτρόφους χωρίς εισόδημα. Η έλλειψη συστηματικής πρόληψης και επαρκούς κτηνιατρικής υποστήριξης εντείνει το πρόβλημα.

Οι Υποδομές σε παρακμή

Το οδικό δίκτυο της υπαίθρου, οι αρδευτικές εγκαταστάσεις, τα δημόσια κτίρια και τα σχολεία φθείρονται χωρίς συντήρηση. Η απουσία σύγχρονων τεχνικών έργων –όπως φράγματα και ολοκληρωμένα αρδευτικά δίκτυα– καθιστά ανέφικτη την προσαρμογή στις νέες περιβαλλοντικές συνθήκες. Αυτό οδηγεί σε περαιτέρω εγκατάλειψη των χωριών, καθώς οι νέοι δεν βρίσκουν ούτε υπηρεσίες ούτε ευκαιρίες για να παραμείνουν.

Ένα παιδί που μεγαλώνει σε ένα απομακρυσμένο χωριό συχνά δεν έχει πρόσβαση σε γιατρό, σε σχολείο με δασκάλους, σε ευκαιρίες μάθησης και εξέλιξης. Πώς να μείνει, λοιπόν, στον τόπο του;

Λεωφορεία και ΤΑΞΙ μεταφέρουν καθημερινά τα παιδιά στις πόλεις για τα σχολεία τους!! Θα μπορούσε ή μάλλον θάπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο! Τα παιδιά από τις πόλεις να πηγαίνουν στα γειτονικά χωριά για να νοιώσουν τι σημαίνει φύση και να μπορούν να ξεχωρίσουν το «γαϊδουράγκαθο» από το «χρυσάνθεμο». Υπάρχουν καταπληκτικά, ιστορικά κτίρια στην επαρχία τα οποία με την απαραίτητη αναβάθμιση και συντήρηση μπορούν να ικανοποιήσουν τις σημερινές εκπαιδευτικές απαιτήσεις!

Αντ’ αυτού κτίζονται καινούργια σχολεία στις πόλεις……

Οι συνέπειες είναι ορατές: χωριά που ερημώνουν, σπίτια κλειστά, καφενεία άδεια.

Ο πολιτισμός της υπαίθρου σβήνει μαζί με τους τελευταίους ηλικιωμένους που αντιστέκονται.

Και όμως, η ελληνική ύπαιθρος δεν είναι απλώς μια ρομαντική εικόνα· είναι η ζωντανή βάση της κοινωνίας μας. Χωρίς αυτήν, η Ελλάδα χάνει τη ρίζα της.

Η εγκατάλειψη της ελληνικής υπαίθρου δεν αποτελεί απλώς κοινωνικό φαινόμενο αλλά δομικό πρόβλημα εθνικής στρατηγικής. Ο πρωτογενής τομέας, που θα έπρεπε να αποτελεί θεμέλιο της οικονομικής και κοινωνικής συνοχής, παραμένει εγκλωβισμένος σε ένα καθεστώς υποχρηματοδότησης, γραφειοκρατίας και πολιτικής αδιαφορίας.

Στο φόντο όλων αυτών μας προστέθηκε και το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Αυτό το σκάνδαλο  (του ΟΠΕΚΕΠΕ),  ανέδειξε με τον πιο ωμό τρόπο τις παθογένειες της αγροτικής πολιτικής στην Ελλάδα. Ένας οργανισμός που θα έπρεπε να διασφαλίζει τη δίκαιη και διαφανή διανομή των ευρωπαϊκών ενισχύσεων μετατράπηκε σε πεδίο αδιαφάνειας και κακοδιαχείρισης. Οι συνέπειες είναι διπλές: αφενός χιλιάδες αγρότες και κτηνοτρόφοι μένουν χωρίς τα απαραίτητα εισοδήματα, αφετέρου η χώρα χάνει αξιοπιστία έναντι της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θέτοντας σε κίνδυνο μελλοντικές χρηματοδοτήσεις.

Η αναστροφή αυτής της πορείας δεν είναι εύκολη, αλλά είναι αναγκαία.

Απαιτεί πολιτική βούληση, μακροπρόθεσμο σχέδιο, στοχευμένες επενδύσεις.

Απαιτεί στήριξη στον πρωτογενή τομέα με σύγχρονα εργαλεία, αξιοποίηση νέων τεχνολογιών, ουσιαστική πρόσβαση σε χρηματοδοτήσεις. Απαιτεί αναβάθμιση υποδομών, σχολείων, κέντρων υγείας, δρόμων.

Απαιτεί ένα νέο κοινωνικό συμβόλαιο με την ύπαιθρο χώρα!!  Να αναφερόμαστε σ’ αυτήν ως τόπο ζωής και δημιουργίας  και όχι ως χώρο εγκατάλειψης. Αν αναπτυχθεί ο Πρωτογενής Τομέας, θα παρασύρει τη Μεταποίηση και αυτή θα φέρει με τη σειρά της και τη Βιομηχανία!!!!

Απαιτεί μια νέα στρατηγική και όραμα

Η αντιμετώπιση της κρίσης της υπαίθρου απαιτεί μια νέα, συνεκτική πολιτική στήριξης του Πρωτογενούς τομέα με βασικούς άξονες τη/την:

• Βιώσιμη διαχείριση υδάτινων πόρων με επενδύσεις σε φράγματα, ανακύκλωση νερού και έξυπνα συστήματα άρδευσης.
• Ενίσχυση της ανθεκτικότητας στην κτηνοτροφία μέσω συστηματικών ερευνητικών προγραμμάτων και ενίσχυσης των κτηνιατρικών υπηρεσιών.
• Διαφάνεια στη διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων με ψηφιακές πλατφόρμες ελέγχου και αυστηρό μηχανισμό εποπτείας.
• Στήριξη των νέων αγροτών με φορολογικά κίνητρα, πρόσβαση σε χρηματοδότηση και τεχνολογική εκπαίδευση.
• Αναβάθμιση υποδομών σε οδικά δίκτυα, σχολεία και υγειονομικές μονάδες, ώστε η παραμονή στην ύπαιθρο να αποτελεί ρεαλιστική επιλογή ζωής.

Η εγκατάλειψη της ελληνικής υπαίθρου δεν είναι μοιραία. Είναι ένα έγκλημα χωρίς ενόχους!!

Είναι αποτέλεσμα πολιτικών επιλογών και θεσμικών αποτυχιών. Αν δεν υπάρξει άμεση παρέμβαση, η Ελλάδα κινδυνεύει να χάσει όχι μόνο τον πρωτογενή της τομέα, αλλά και την κοινωνική και πολιτισμική συνοχή της.

Η ελληνική ύπαιθρος δεν χρειάζεται ελεημοσύνη. Χρειάζεται προοπτική.

Γιατί χωρίς αυτήν, η χώρα μας δεν έχει μέλλον.

*Ο Αντιστράτηγος ε.α. Ηλίας Λεοντάρης είναι Επίτιμος Διοικητής Α’ Στρατιάς και πρώην Αρχηγός της Εθνικής Φρουράς Κύπρου  https://www.anixneuseis.g

**Τό ιστολόγιο δέν συμφωνει απαραίτητα με τις απόψεις των αρθρογράφων