Η έννοια του ζεύγους Ιράν και Τουράν έχει υποστεί πολλές τροποποιήσεις στην ιστορία. Η κλασική χρήση του συνδέεται με το μεσαιωνικό περσικό έπος και ειδικότερα το Ferdowsi. Σε αυτήν την περίπτωση, το Ιράν νοείται ως κράτος εγκατεστημένων αγροτών και το Τουράν νοείται ως ο κόσμος των νομάδων της Κεντρικής Ασίας (στην αρχαιότητα - ιρανόφωνος, και ξεκινώντας από τον 6ο αιώνα μ.Χ. - τουρκόφωνοι και μογγόφωνοι ). Ως προς την αρχαιότητα, μιλάμε, λοιπόν, για την αντιπαράθεση του δυτικού ιρανικού και του ανατολικοϊρανικού (με τη γλωσσική έννοια) κόσμου.
Στις αρχές του 20ου αιώνα, η έννοια του όρου «Τουράν» άλλαξε ριζικά από παντουρκιστές όπως ο Γιουσούφ Ακτσούριν και ο Ζίγια Γκιοκάλπ. Ξεκινώντας από το 1911-1912 στον απόηχο της επανάστασης των Νεότουρκων, άρχισαν να κατανοούν το Τουράν ως το σύνολο των τουρκόφωνων λαών πολύ πέρα από τα όρια του ιστορικού Τουράν (Κεντρική Ασία). Το 1923, ο Gökalp δημοσίευσε το βιβλίο «Βασικές Αρχές του Τουρκισμού», ολοκληρώνοντας έτσι τη διαδικασία δημιουργίας του μύθου του Τουράν, εναντιούμενος τόσο στον Άριο όσο και στον Αραβικό κόσμο.
Εκείνη την εποχή, ένα κίνημα Ευρασιωτών εμφανίστηκε και δυνάμωνε στη ρωσική μετανάστευση, επικεφαλής της οποίας ήταν ο Ν.Σ. Trubetskoy και P.N. Ο Σαβίτσκι αντιτάχθηκε στον παντουρκισμό, αντιπαραθέτοντας τον με την ιδέα της ιστορικής και γεωγραφικής ενότητας των λαών Ρωσίας-Ευρασίας. Με αυτήν την προσέγγιση, οι νομάδες των στεπών (Καζάκοι) και οι εγκατεστημένοι Τούρκοι της περιοχής του Βόλγα (Τάταροι) αποδείχτηκαν άρρηκτα συνδεδεμένοι με τον ρωσικό κόσμο [1] , και οι Τούρκοι της Ανατολίας - με την ελληνική, τη Βαλκανική, τη Μεσόγειο κόσμος.
Ωστόσο, η ενδιάμεση θέση της Κεντρικής Ασίας σε ένα τέτοιο σχήμα παρέμεινε απροσδιόριστη και προκάλεσε ένα αίσθημα δυσφορίας στους Ευρασιάτες. Στο πλαίσιο της δημιουργίας το 1924 των ενωσιακών σοβιετικών δημοκρατιών, κυρίως του Τουρκμενιστάν και του Ουζμπεκιστάν, ήταν απαραίτητο να καθοριστεί εάν αυτή η περιοχή ανήκε στη Ρωσία-Ευρασία, στο Τουράν ή στο Ιράν ως τόπος ανάπτυξης. Εν τω μεταξύ, στην αρχή δεν υπήρχαν ειδικοί για το Ιράν και την Κεντρική Ασία μεταξύ των Ευρασιατών. Θα μπορούσαν να βασιστούν στα παλιά έργα του V.I. Lamansky για τα σύνορα του "μεσαίου κόσμου της ασιατικής-ευρωπαϊκής ηπείρου", αλλά ακόμη και σε αυτά τα νότια σύνορα του ρωσικού, ευρασιατικού κόσμου καθορίστηκαν εξαιρετικά αόριστα, κυρίως κατά μήκος των συνόρων της Ρωσικής Αυτοκρατορίας με το Αφγανιστάν, κατά μήκος του Hindu Kush και το Θιβέτ σειρές [2] .
Ως εκ τούτου, ευτυχές απόκτημα για τους Ευρασιάτες ήταν η προσθήκη ενός έμπειρου ανατολίτη, διπλωμάτη, Ιρανιστή Βασίλι Πέτροβιτς Νικήτιν (1885-1960). Από το 1912 έως το 1919 εργάστηκε στα ρωσικά προξενεία στην Περσία, μάλιστα ήταν επικεφαλής τους, γνώρισε από κοντά τη ζωή των Κούρδων και των Ασσυρίων και των αρχηγών τους, συμμετείχε στα γεγονότα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου σε αυτό το μέτωπο. Μετά την επανάσταση μετανάστευσε στο Παρίσι και δεν επέστρεψε ποτέ στην πατρίδα του. Εργαζόμενος για τριάντα χρόνια σε μια γαλλική τράπεζα, αφιέρωσε τον ελεύθερο χρόνο του στη συγγραφή επιστημονικών εργασιών για τις ανατολικές σπουδές, κέρδισε την αναγνώριση μεταξύ Γάλλων ανατολίτικων, έγινε μέλος διαφόρων ακαδημιών και επιστημονικών εταιρειών. Πίσω στη Ρωσία, παντρεύτηκε μια Γαλλίδα, κάτι που του επέτρεψε να μπει εύκολα στον κοινωνικό κύκλο των Γάλλων ακροδεξιών και παραδοσιακών.
Ο Nikitin έπρεπε μερικές φορές να γράψει έργα για την Ινδία, την Κίνα, την Ιαπωνία, ακόμη και την Πολωνία, αλλά παρόλα αυτά, οι λαοί του Ιράν ήταν πάντα στο επίκεντρο της προσοχής του. Μετά το θάνατό του, το θεμελιώδες έργο του για τους Κούρδους [3] δημοσιεύτηκε στη Σοβιετική Ένωση . Ως εκ τούτου, ενδιέφερε αμέσως τους Ευρασιανιστές ως Ιρανιστής. Στην πρώτη συνάντηση με τον Νικήτιν στις 24 Σεπτεμβρίου 1925, ο αρχηγός του ευρασιατικού κινήματος Ν.Σ. Ο Τρουμπετσκόι τον διέταξε να γράψει ένα μακροσκελές άρθρο για τη Ρωσία, το Ιράν και το Τουράν προκειμένου να καθορίσει τα μεταξύ τους όρια. Ο Nikitin έγραψε τη θέση της συνομιλίας του με τον Trubetskoy: «Ο Τουρανισμός μας παρεμβαίνει στον Ιρανισμό και τον τρομάζει (μεγάλο και μικρό Τουράν)» [4]. Οι Ευρασιανιστές έπρεπε να ξεκαθαρίσουν το θέμα της έννοιας του Τουράν, ώστε να τους επιτρέψει να διαδώσουν την ιδεολογία τους μεταξύ των τουρκόφωνων λαών της ΕΣΣΔ. Ο Nikitin άρχισε να δουλεύει ενεργά, τελείωσε το άρθρο μέχρι το τέλος του έτους και στις 4 Ιανουαρίου 1926, δέχτηκε μια επίσκεψη από τον P.P. Suvchinsky, ο οποίος το εκτιμούσε ιδιαίτερα [5] . Αυτό το θέμα ενδιέφερε και άλλους Ευρασιάτες: ειδικότερα, ο L.P. Ο Καρσάβιν ρώτησε τον Νικήτιν: «Μπορεί ένας Πέρσης να ρωσικοποιηθεί; Τι θα γινόταν με τον Χριστιανισμό αν τον αποδεχόντουσαν οι Πέρσες; Άλλωστε, δεν ήταν χωρίς λόγο που παρέκκλιναν από τον Ζωροαστρισμό στον «σατανικό» μανιχαϊσμό» [6] .
Από τον Ιανουάριο του 1926 έως τον Σεπτέμβριο του 1929 Ο Nikitin δημοσίευσε 24 άρθρα του σε ευρασιατικές εκδόσεις. Μεταξύ αυτών, πολλά ήταν αφιερωμένα στο γενικό σκεπτικό για την ανάγκη εντατικοποίησης της πολιτικής της Σοβιετικής Ρωσίας στις ασιατικές χώρες, αλλά μια σειρά από έργα ασχολήθηκαν ειδικά με την Περσία, τις σχέσεις της με τη Ρωσία πριν από την επανάσταση, κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και επί του παρόντος το καθεστώς του Ρεζά Σαχ Παχλαβί [7] . Επιπλέον, ο Nikitin μίλησε για ιρανικά θέματα με προφορικές παρουσιάσεις στα σεμινάρια των Ευρασιατών στο Παρίσι [8] .
Με φόντο αυτά τα έργα, το προαναφερθέν άρθρο «Ιράν, Τουράν και Ρωσία», τον πρόλογο του οποίου έγραψε ο Π.Ν. Σαβίτσκι [9] . Κέρδισε τέτοια δημοτικότητα που ακόμη και περισσότερα από τριάντα χρόνια αργότερα σημείωσε επιτυχία. Μέχρι εκείνη τη στιγμή, ο Nikitin είχε διανείμει όλες τις εκτυπώσεις της και ήταν χαρούμενος όταν ο P.N. Ο Σαβίτσκι τον Νοέμβριο του 1959 έστειλε αντίγραφά του σε φοιτητές στην ΕΣΣΔ [10] .
Πώς τέθηκε το πρόβλημα του ορισμού του Τουράν σε αυτό το έργο; Ο Σαβίτσκι υπενθύμισε τη συνεργασία μεταξύ Ρωσίας και Ιράν κατά τον Μεσαίωνα, αλλά ταυτόχρονα αρνήθηκε να συμπεριλάβει το Ιράν στον τόπο ανάπτυξης Ρωσίας-Ευρασίας. Κατά τη γνώμη του, το «εσωτερικό Ιράν» είναι μια ασιατική χώρα και για αιώνες πολέμησε με τους Σκυθοσαρματικούς νομάδες των ευρασιατικών στεπών ως εκπρόσωποι του «εξωτερικού Ιράν». Αναγνωρίζοντας μια ορισμένη ιρανική συμβολή στη διαμόρφωση του ρωσικού λαού, ο Σαβίτσκι τη θεωρούσε ακόμη μικρή [11] .
Ο Nikitin κοίταξε το πρόβλημα πολύ διαφορετικά. Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ρωσία και το Ιράν βρίσκονται σε παρόμοια θέση στο σταυροδρόμι των πολιτισμών και ο ρωσικός εθνικός χαρακτήρας συνδυάζει τουρανικά και ιρανικά χαρακτηριστικά. Ο χαρακτήρας Turan είναι γνωστός από τα έργα του N.S. Trubetskoy (αυτός είναι ένας πολεμιστής, ξένος στην αφηρημένη φιλοσοφία, ανθεκτικός, αφοσιωμένος, παθητικός), αλλά ο Nikitin έδειξε επίσης έναν άλλο πόλο της ρωσικής ψυχής - τον Ιρανό, που αντιπροσωπεύεται στον ατομικισμό και τον μυστικισμό των Παλαιών Πιστών, των σεχταριστών, των μαστιγίων και των κηρύκων γενικά [12] . Ο επιστήμονας θεώρησε την ιστορία της Ευρασίας ως μια διαλεκτική του αγώνα μεταξύ του Ιράν και του Τουράν, την άμπωτη και τη ροή τους. Συμπλήρωσε το άρθρο του με τρεις χάρτες που σχεδιάστηκαν αργότερα με το χέρι, δείχνοντας πώς η έννοια του Τουράν επεκτάθηκε με την πάροδο των αιώνων, έως ότου συμπεριέλαβε τόσο τη ζώνη της στέπας όσο και τη γεωργική Κεντρική Ασία (Maverannahr)[13] . Ο Nikitin αναφέρθηκε στα έργα ενός άλλου ευρασιανιστή, του P.M. Bitsilli για την προσπάθεια συμμαχίας μεταξύ του Βυζαντίου και του Τουρκικού Χαγανάτου εναντίον του Σασανικού Ιράν ως τυπική εκδήλωση της πάλης μεταξύ των δύο ευρασιατικών αρχών [14] . Λαμβάνοντας υπόψη την ιστορία των πολέμων του Ιράν με τους νομάδες κατά τη διάρκεια πολλών αιώνων, ο ερευνητής επέστησε την προσοχή στις ανεπαρκώς μελετημένες ρωσο-ιρανικές σχέσεις και τις αμοιβαίες επιρροές [15] . «Αυτός ο ιρανορωσικός καμβάς περιέχει επίσης νήματα Τουρανίου», κατέληξε [16] .
Ο Νικήτιν έδωσε ιδιαίτερη προσοχή στην ευκολία της αμοιβαίας κατανόησης μεταξύ Ρώσων και Περσών αγροτών και εμπόρων, στην «όσμωση» μεταξύ τους, στην ταχύτητα της ρωσικής εγκατάστασης στο Ιράν.
Συνόψισε: «Η θέση της Ρωσίας μεταξύ του Ιράν και του Τουράν υποδείχθηκε επίσης από εμάς. Κάτω από τον μογγολικό ζυγό, τόσο η Ρωσία όσο και το Ιράν βρίσκονταν στην ίδια θέση με τους ούλους που ήταν υποταγμένοι στο Τουράν. μετά την απελευθέρωση από τον ζυγό, η Ρωσία και το Ιράν ακολούθησαν τους δικούς τους δρόμους, με αποτέλεσμα η Ρωσία να καταλάβει τη γεωγραφική θέση του Τουράν σε σχέση με το Ιράν, όταν η κρατική υπόσταση της τουρανικής ρίζας ενισχύθηκε στον Βόσπορο» [17] . Ο Nikitin ενίσχυσε αυτό το πολιτικό συμπέρασμα σκεπτόμενος την ανάγκη για αυτογνωσία του ρωσικού χαρακτήρα με τη δυαδικότητα των τουρανικών και ιρανικών χαρακτηριστικών του: «Ο Τουράν στη διανοητική μας αποθήκη είναι ένα άρτελ, «κος» αρχή, ενώ το Ιράν είναι ατομικισμός, σε μια μορφή που φτάνει στην ανταρσία, την αναρχία» [ 18] .
Η Marlene Laruelle, αναλύοντας τους λόγους για τους οποίους διέταξε μια λεπτομερή μελέτη για το Ιράν και το Τουράν από τους Troubetzkoy και Savitsky στον Nikitin, πιστεύει ότι «η καθιστική Κεντρική Ασία ... παρουσίαζε πρόβλημα για την ευρασιατική σκέψη», ότι «τα σύνορα με την Ασία παρέμειναν ... θολά , και το κίνημα απέτυχε να καλύψει όλη την αρχική και φανταστική δυνατότητα που είχαν οι αξιώσεις για την κληρονομιά των Τιμουρίδων και των Μογγόλων» [19] . Επομένως, σύμφωνα με τον Laruelle, «ο ευρασιανισμός θα παραμένει πάντα σε αναποφασιστικότητα σε σχέση με τους εγκατεστημένους λαούς της Κεντρικής Ασίας» [20] . Αυτά τα συμπεράσματα, λαμβάνοντας υπόψη τα προαναφερθέντα, δεν φαίνονται απολύτως ακριβή και είναι απίθανο τα αναλυμένα έργα των Nikitin, Savitsky, Trubetskoy και Bitsilli να μπορούν να ακολουθήσουν άμεσα τον τύπο που προτείνει ο Laruelle: «Η Κίνα ενσαρκώνει την Ασία , την Περσία -η εξωτερική Ανατολή σε σχέση με τη Ρωσία, το Τουράν είναι η εσωτερική της Ανατολή » [21] . Ο ίδιος ο Nikitin δεν έκανε ποτέ διάκριση μεταξύ «Ανατολής» και «Ασίας», αλλά πάντα έβαζε το Ιράν στο ίδιο επίπεδο με την Ινδία, την Κίνα και τη «Μεσογειακή Τουρκία» ως ασιατικούς πολιτισμούς, όχι ευρασιατικούς.
Στο πιο πρόσφατο ευρασιατικό άρθρο του, The Persian Renaissance (1929) [22]Ο Nikitin πρότεινε τη θέση ότι, παρά τη φανταστική απάθεια, η πολιτιστική ζωή στο Ιράν δεν πέθανε ποτέ, από τα μέσα του 19ου αιώνα. άρχισε να αναβιώνει γρήγορα και έφτασε σε νέο επίπεδο μετά το 1925 υπό τον Reza Shah Pahlavi. Ο επιστήμονας μίλησε για τον γενικό ρυθμό της ιστορίας της Ρωσίας και του Ιράν από την πτώση των Σαφαβιδών και την περσική εκστρατεία του Πέτρου Α έως τα επαναστατικά γεγονότα του πρώτου τετάρτου του 20ού αιώνα. και στις δύο χώρες. Ο Νικήτιν εξέφρασε την ελπίδα ότι η περίοδος της Πετρούπολης της ρωσικής ιστορίας με τη δυτικοποιημένη διανόησή της, που δεν ήθελε να καταλάβει την Ασία, είχε τελειώσει. Τα καθήκοντα του ανθρώπου ενώπιον του Θεού αντί των δικαιωμάτων, η συλλογικότητα των ανθρώπων αντί της δημοκρατίας και της ιθαγένειας - που, σύμφωνα με τον Νικίτιν, ένωσαν τη Ρωσία με τον ισλαμικό κόσμο. Ο ερευνητής ήλπιζε[23] . Ταυτόχρονα, ο Nikitin δεν εγκατέλειψε τα ευρασιατικά συνθήματα «περί δημοτικισμού, ιδεοκρατίας, για το εργατικό κράτος και την «κοινή υπόθεση» [24] . Ο επιστήμονας προέβλεψε τις μελλοντικές ιδέες του Χομεϊνί και της ισλαμικής επανάστασης, επισημαίνοντας την ανάγκη για το Ιράν να αναπτύξει ένα νέο κρατικό σύστημα: όχι κοινοβουλευτισμό και όχι απολυταρχισμό, αλλά συνδυασμό της σιιτικής αρχής του «φωτεινού» ιμάτιου και των σύγχρονων συνθηκών . 25] .
Ο Nikitin προέβλεψε την "άνοδο της εθνικής ενέργειας" στην Περσία, που εκφράστηκε μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του '20 με την πλήρη πολιτική ανεξαρτησία της χώρας, την ενεργό κατασκευή σιδηροδρόμων, βελτιώσεις στη γεωργία, ανάπτυξη νέων κοιτασμάτων - όλα αυτά με τη γερμανική και σοβιετική υποστήριξη . Στον τομέα της θρησκείας και του πολιτισμού, ο επιστήμονας σημείωσε στο σύγχρονο Ιράν μια «πυρετώδη» αύξηση των χόμπι για τον Ζωροαστρισμό, την νεοπαγανιστική ανασυγκρότηση της εποχής των Σασανίων, τον Μπαμπισμό και τον ανανεωμένο σιισμό. Σημείωσε την κλίση της ιρανικής σκέψης προς την πρωτοτυπία, σε αντίθεση με τη μιμητική φύση του Τουράν, που περιγράφηκε νωρίτερα από τον Ν.Σ. Trubetskoy [26] .
Έτσι, σύμφωνα με τους Ευρασιανιστές της δεκαετίας του 20, το Ιράν (λαοί της Δύσης του Ιράν) αντιτάχθηκε στη στέπα, το νομαδικό Τουράν (λαοί του Ανατολικού Ιράν και αργότερα των Τούρκων). Η Ρωσία είναι ο άμεσος διάδοχος του Τουράν, αλλά θα πρέπει να επιλέξει τον δρόμο όχι της αντιπαράθεσης με το Ιράν (καθώς και με την Ινδία και την Κίνα), όπως ήταν την εποχή των νομαδικών επιδρομών, αλλά τον δρόμο μιας ενεργούς εξωτερικής πολιτικής και συνεργασίας σε μια ισότιμη βάση, εναρμόνιση των ρυθμών ανάπτυξης και επαναστατικής αναβίωσης Ρωσίας και Ιράν.
Όσο για το Turan, με μια τέτοια ερμηνεία, καλύπτοντας όχι μόνο τις στέπες του Καζακστάν, αλλά και την εγκατεστημένη Κεντρική Ασία, αποδείχθηκε ότι συμπεριλήφθηκε στην ευρασιατική τοπική ανάπτυξη, καθιστώντας αναπόσπαστο μέρος της Ρωσίας.
Έτσι, οι Ευρασιανιστές, με τα ιστορικά και γεωγραφικά επιχειρήματά τους, έριξαν όλο το έδαφος κάτω από την παντουρκική κατανόηση του μύθου του Τουράν ως συλλογή μόνο τουρκόφωνων «απογόνων λύκου», αντίθετα με όλα τα άλλα. λαών της Ευρασίας. Ο Nikitin έκανε ειδική επιφύλαξη ότι η «παντουρανική ιδέα» στην Τουρκία και την Ουγγαρία ήταν «ένα φαινόμενο πνευματικών κύκλων και κάποια λογοτεχνική μόδα» [27] . Μια τέτοια δήλωση του ζητήματος δεν έχει μόνο ακαδημαϊκό ενδιαφέρον, αλλά ακούγεται πολύ επίκαιρη σήμερα, όταν η ιδεολογία του παντουρκισμού έχει λάβει υποστήριξη από τις ελίτ της Τουρκίας και της Μεγάλης Βρετανίας και η προσέγγιση της Ευρασιατικής Ένωσης με επικεφαλής τη Ρωσία και την Η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν έχει φτάσει σε ένα ποιοτικά νέο επίπεδο.
geopolitika-ru
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου