ΠΑΣΧΑ ΚΥΡΙΟΥ ΠΑΣΧΑ!!!Η ΛΑΜΠΡΗ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ!!!

 

Μια για όλους είναι η ουσία. Πάσχα. Ένα το γεγονός, κοινή η πίστη, την ίδια Ανάσταση προσκυνά, σ’ όποιο σημείο της γης κι αν βρίσκεται, ο χριστιανός. Κάνετε όμως ότι τη μέρα της Λαμπρής τοποθετείτε τον εαυτό σας έξω από τον ελληνικό χώρο, κι’ αμέσως τη γιορτή αυτή, με το ίδιο νόημα και περιεχόμενο για όλους, θα τη νιώσετε σαν κάτι ξένο από σας. Ένας ο Θεός, μια η πίστη, ένα το θαύμα. Αν όμως σας τύχη τη μέρα του εορτασμού να βρεθήτε μακρυά από την Ελλάδα, σε κανένα Χαρτούμ ή σε καμμιά Ζυρίχη, θα αισθανθήτε να πέφτη η ψυχική σας θερμοκρασία. Κάτι σας λείπει. Η γεύση της γιορτής. Τη συλλαμβάνετε εγκεφαλικά· δεν τη γεύεσθε, δεν τη ζήτε.

Είναι γιορτές που προσφέρονται περισσότερο στη διεθνοποίηση. Όπως, έξαφνα, τα Χριστούγεννά μας. Τα φραγκέψαμε με τα δέντρα και τα ρεβεγιόν. Το Πάσχα έχει πολύ Ρωμέικο μέσα του για ν’ ανθέξη σε προσαρμογές. Ζούμε σε αιώνα που κατάργησε τις αποστάσεις. Μοιραία δε συνέπεια της καταργήσεως αυτής είναι και η κάμψη των εθίμων μας. Η πυκνή επαφή και η αλληλογνωριμία ασκούν αφομοιωτική επίδραση στους ανθρώπους.

Το Πάσχα μη το φοβάστε. Είναι το τελευταίο που θα υποστή την αφομοίωση. Θα μείνη κάτι απ’ αυτό. Θα μείνη γιατί είναι η γιορτή που δεν πηγάζει μόνο από τις σελίδες του Ευαγγελίου· αναπηδά και από τη φύση, τη φύση την ελληνική. «Η Νύχτα των Παθών μα και τ’ Απρίλη η νύχτα», τραγουδά ο Παλαμάς. Η γιορτή που ξεκινά από τους ουρανούς, για να σμίξη με την πνοή της ανοίξεως, κι’ έτσι, ολοκληρωμένη, να μας εμποτίση με την ουράνια και τη γήινη υπόστασή της. Το ξέρουμε. Δεν είναι ελληνική επινόηση η άνοιξη. Ούτε την τοποθετούμε πάνω από των άλλων χωρών τις ανοίξεις. Δεν τη λέμε καλύτερη, τη λέμε διαφορετική από τις άλλες. Με δική της φυσιογνωμία, με το χρώμα της, με το άρωμα, με την ένταση των φώτων της. Μέσα στο κλίμα της ελληνικής ανοίξεως και το Πάσχα, συγκερασμένο μ’ αυτήν, συνυφασμένο, ζυμωμένο και αναπόσπαστα δεμένο μαζί της. Κάνετε πως το χωρίζετε και χάνετε την ατμόσφαιρα, την εξωτερική μορφή του.

Πάσχα, Κυρίου Πάσχα, αλλά και Ελλήνων Πάσχα. Θα ατονήση η ευφορία που δίνει στην ψυχή η μέρα, αν ζήσετε το ένα χωρίς το άλλο. Θέλει τα φυσικά του πλαίσια για να δονήση τις χορδές. Θέλει την ανθισμένη του αχλαδιά, τα ψηλωμένα στάχυα, το ανθισμένο θυμάρι. Θέλει Αιγαίο που ν’ αχνίζη κάτω από τη μαγιάτικη ευδία. Θέλει βέλασμα προβάτου, το σκίρτημα του εριφίου· θέλει την παπαρούνα του, που θα υψώση τα κόκκινα λάβαρά της την ώρα της Αναστάσεως, το χαμομήλι που θα προσπέση στα πόδια του Ιησού, μόλις τον δη ν’ αναδύεται από τον τάφο Του· θέλει τα μύρτα του για να στολίσουνε τις πόρτες των ναών, τις δάφνες του για να τις ρίξουμε στα μάρμαρα των εκκλησιών και να τρίξουν καθώς τις πατούμε, να ευωδιάζουν όταν περνούμε από πάνω τους. Θέλει φτερούγισμα πεταλούδας, βουτιές χελιδονιών στο γαλάζιο, αναστάσιμα που ψάλλουν αηδόνια, άρωμα κέδρου και κυπαρισσιού, κνίσσα αμνού που ροδίζει στη φωτιά.

Του χρειάζεται ακόμα η ελιά, το πεύκο, η συκιά, το πουρνάρι και, πιο πολύ, η σπατάλη του φωτός – η μόνη σπατάλη που επιτρέπει ο Βράχος μας: «Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός, ουρανοί τε και γη και καταχθόνια». Η πιο φωτεινή γιορτή, γι’ αυτό και η πιο ελληνική. Δεν σηκώνει ομίχλες αυτή· ούτε φράκο σηκώνει. Η φουστανέλα, το επίσημο ένδυμά της. Ένα χωριό ακουμπισμένο στη ράχη του βουνού, μυρωδιά σταύλου, ξωκκλήσια και μοναστήρια, φιγούρες καλόγερων, τα τσαμπιά της γλυσίνας και της πασχαλιάς, μπαρούτι βαρελότου, βασανισμένες μορφές χωρικών που έγδαραν τα μάγουλα στο ξύρισμα και –κομμάτια να γίνη, μια μέρα είναι αυτή– μοσχοβολούν λεβάντα του βουνού και πράσινο σαπούνι.

Θέλει ακόμα το Πάσχα γνώριμο περιβάλλον, τον τόπο των αναμνήσεων και των παραδόσεων, το «Χριστός Ανέστη» στη γλώσσα μας, τις ψαλμωδίες από τα χείλη παπά δικού μας. Και για να τα πούμε όλα, θέλει και μια γαλανόλευκη πάνω στο καμπαναριό. Καλά-κακά, αυτό είναι. Έτσι τα καταφέραμε, να σμίξουμε θρησκεία και πατρίδα. Πάσχα Κυρίου, αλλά και Ρωμέικο Πάσχα. Χωρίζοντας το ένα από το άλλο αφαιρείτε από το Πάσχα τη «Λαμπρή», που είναι βασικό γνώρισμά του.

*Κείμενο του Παύλου Παλαιολόγου για το Πάσχα, το Πάσχα των Ρωμιών, τη μεγάλη γιορτή του Ευαγγελίου αλλά και της φύσης. Έφερε τον τίτλο «Ουράνιο και γήινο» και είχε δημοσιευτεί στην εφημερίδα «Το Βήμα» στις 6 Μαΐου 1956, ανήμερα το Πάσχα.

*********

ΚΑΛΗ ΛΑΜΠΡΗ!!!!Καλή Λαμπρή. Έτσι, Λαμπρή την έλεγε ο λαός μας την Ανάσταση, τη μέρα που συμβόλιζε τη νίκη πάνω στο Θάνατο. Χρησιμοποιούσε δηλαδή, ίσως χωρίς να το γνωρίζει, μια αρχαιοελληνική λέξη για να αντιπαραβάλει αυτήν την ξεχωριστή μέρα με το Σκοτάδι που μαύριζε τις ζωές των απλών, φτωχών ανθρώπων τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου. Στη διάρκεια όλων των περιπετειών και των μαρτυρίων των κατοίκων αυτής της γωνιάς της γης, η μέρα του Πάσχα ήταν πάντα ξεχωριστή, ελπιδοφόρα. Συνοδευόταν εδώ και αιώνες από το κόκκινο αυγό, ένα από τα λίγα αγαθά που υπήρχε και στις πιο φτωχικές οικογένειες, συμβολίζοντας ήδη από τα χρόνια της αρχαιότητας τη Ζωή – βαμμένο κόκκινο μονάχα τις πασχαλινές μέρες, για να δείχνει γιορτινό και ταυτόχρονα να ξορκίζει το κακό.Μαζί και το τσουρέκι, που παλιά το ονόμαζαν λαμπρόψωμο ή λαμπροκουλούρα, και θεωρούσαν ότι φέρνει ευλογία στο σπιτικό. Και φυσικά το κερί για την εκκλησία, κίτρινο τη Μεγάλη Βδομάδα και λευκό τη νύχτα της Ανάστασης – η λαμπάδα, που σήμερα στα παιχνιδάδικα και στα σούπερ μάρκετ αποτελεί πρόσχημα για την αγορά αυτοκινήτων του Σούπερμαν και αξεσουάρ της Μπάρμπι ή όποιας άλλης φιγούρας γίνεται κάθε χρόνο της μόδας. Το σουβλιστό αρνί, αντίθετα, ήταν μάλλον πολυτέλεια μέχρι τα πρώτα μετεμφυλιακά χρόνια. Και δυστυχώς, ιδίως στα αστικά κέντρα, τα τελευταία χρόνια, πολύ περισσότερο φέτος, ξαναγίνεται πολυτέλεια για πολλούς ανθρώπους…

Αλλά, μέρες που είναι, ας οπλιστούμε με το πνεύμα της Λαμπρής: η Σταύρωση εγκυμονεί την Ανάσταση, όπως έλεγε κι ο Κωστής Μοσκώφ. Ας χρησιμοποιήσουμε λοιπόν αυτές τις στιγμές σαν ευκαιρία να καταδυθούμε στην ιστορία αυτής της γιορτής στον τόπο μας, μέσα από τα ποιήματα και τα πεζά κείμενα σημαντικών Ελλήνων διανοητών και μελετητών. Θα θυμηθούμε –ή θα ανακαλύψουμε, ανάλογα με τη γενιά μας– πόσο η Λαμπρή είναι δεμένη με την ιστορία μας, με την ανάγκη μας να γιορτάσουμε την αναγέννηση όχι μόνο της φύσης αλλά και της ελπίδας.

EDROMOS.GR

Αναγνώσεις της Λαμπρής - Δρόμος της Αριστεράς