Οι ρίζες της αναρχίας εις το «χρυσούν γένος» (Μέρος ζ΄)
Η Εδέμ και ο Παράδεισος είναι ο περιφραγμένος κήπος των απολαύσεων. Των απολαύσεων φυσικά όπως τους όριζε η κρατική μηχανή. Έναν τέτοιο κήπο επιφυλάσσει και το Ισλάμ (= η υποταγή στο θεό) για τους πιστούς του Αλλάχ. Ο επουράνιος αιώνιος κήπος διαποτίζει τη 
συνείδηση του πιστού και την καθημερινότητά του και οι επίγειοι κήποι σε διάφορα ανατολικά κράτη έχουν το σκοπό της υπενθύμισης: του κήπου που κάθε απόλαυση τον κατακλύζει δίχως τους πόνους της επίγειας ζωής, είναι το βραβείο των θυσιών και των μαρτυρίων. Οι μυθολογικοί συγγενείς του «χρυσού γένους» δεν αναφέρονταν σε περιφραγμένους κήπους, γιατί άχρονος κήπος ήταν όλη η γη. Η χριστιανική παράδοση, αν και παρουσιάζει πολλά κοινά με την ισλαμική, άλλωστε η μία τροφοδότησε την άλλη, εμφανίζουν μία ουσιαστική διαφορά που εδώ μας ενδιαφέρει, γιατί αλλάζει την έννοια του παραδείσου για τις δύο θρησκείες. Ο θεός του κορανίου συγχωρεί το προπατορικό αμάρτημα του Αδάμ, ο οποίος δεν το κληροδοτεί στους απογόνους του, όπως κάνει αυτός της παλαιάς διαθήκης. Έτσι, στο Ισλάμ απουσιάζει και το σχέδιο σωτηρίας της ανθρωπότητας με την αποστολή του Χριστού. Από την άλλη το Ισλάμ δεν είναι, κατά βάση, μυστηριακή θρησκεία, όπως ο χριστιανισμός και δεν διακρίνεται η θρησκευτική δραστηριότητα από την καθημερινή. Η πολιτική και θρησκευτική εξουσία είναι ενιαία. Αφού δεν υπάρχει μεσσίας, δεν υπάρχει ιερατείο που τελεί τα μυστήρια. Υπάρχουν νομοδιδάσκαλοι («ulama» και «fuguha»), που μελετούν και γνωρίζουν το θεϊκό νόμο, καθοδηγώντας την κοινότητα, χωρίς να διαθέτουν ένα ιδιαίτερο ιερατικό χάρισμα.
Ωστόσο, και για τις δύο θρησκείες υπάρχει η αντίληψη για την έσχατη μέρα της κρίσης, που ξεχωρίζει πιστούς και απίστους και οδηγεί τους καλούς πιστούς στον παράδεισο. Η πίστη είναι το εισιτήριο χωρίς επιστροφή στη μέλλουσα ζωή, η ατομική επιβράβευση για τις θυσίες της επίγειας ζωής. Στο κοράνι η δοκιμασία πριν την είσοδο γίνεται με το βιβλίο της ζωής, που ο καθένας έχει γράψει στον επίγειο κόσμο και το φέρνει στο θεό, για να το διαβάσει και να ζυγίσει τις καλές με τις κακές πράξεις, για να δει ποιες βαραίνουν περισσότερο στο μανάβικο του ουρανού. Έπειτα, όλοι περνούν από μια γέφυρα (sirat) «λεπτή σαν τρίχα, κοφτερή σαν το ξίφος και σκοτεινότερη της νύχτας». Όσοι περάσουν απέναντι, βρίσκονται στον παράδεισο, όσοι πέσουν κάτω, κατακρημνίζονται στην κόλαση. Όσοι όμως από τους εκπίπτοντες είναι μουσουλμάνοι, δε μένουν αιώνια στην κόλαση, αλλά προσωρινά εν είδει καθαρτηρίου, μέχρι να εξαγνιστούν και να βρεθούν και αυτοί στον παράδεισο. Για τους άπιστους δεν υπάρχει εξιλέωση. Μόνο κάποιοι μυστικοί μουσουλμάνοι, όπως ο Τζαλαλεντίν Ρουμή (1204-1273), εξέφρασαν την γνώμη ότι τελικά ο θεός θα δείξει συμπόνια σε όλους. Γενικά οι λεγόμενοι μυστικοί εξέφρασαν πιο πανανθρώπινες αντιλήψεις σε σχέση με τη θρησκεία. Η ιδέα του καθαρτηρίου ενέπνευσε και τον Dante Aligheri να βάλει στη «Θεία Κωμωδία» του τα επτά πατώματα της κόλασης, όπου τα τρομερά βασανιστήρια κλιμακώνονται και υπάρχει το πέρασμα από το καθαρτήριο, πριν τον παράδεισο.
Ο παράδεισος είναι η μεγάλη ελπίδα και των μουσουλμάνων. Λέγεται jan (janna) eden και Firdaws (περσική λέξη). Σε αυτό τον παράδεισο οι μάκαρες ντυμένοι με χιτώνες μεταξωτούς και στολισμένοι με χρυσά ψελλίδια, θα κάθονται ο ένας απέναντι στον άλλο και θα συνδιαλέγονται πανευτυχείς. Ο προφήτης τους Μωάμεθ τους υπόσχεται ότι στον παράδεισο θα βρουν ποτάμια που θα ρέουν συνέχεια με γάλα, που η γεύση του δε θα αλλοιώνεται ποτέ, καθώς επίσης και ποτάμια κρασιού και μέλιτος και κάθε είδους καρπούς και θα προσφέρεται άφεση αμαρτιών («Το Κοράνι», 47,15). Οι μυστικοί του Ισλάμ, που έδωσαν μια πιο πνευματική διάσταση στον παράδεισο, υποστήριξαν ότι αυτός θα αποτελεί την ύψιστη ευδαιμονία της θέασης του θεού. Για τους Σουννίτες όμως, που φοβούνται μήπως παραβιαστεί το γράμμα του κορανίου, ο παράδεισος είναι αυτό ακριβώς που λέει το ιερό τους κείμενο, τελεία και παύλα.
Ο κήπος του παραδείσου αντανακλάται στη γη με τις μορφές που παίρνει στον ισλαμικό κόσμο ο οριοθετημένος κήπος ως παλάτι, ως καταυλισμός, αλλά και πόλη του βασιλιά, που ορίζει το ευρύτερο τοπίο. Παντού από την Αλάμπρα μέχρι το Νέο Δελχί συναντάμε μεγάλες παρεμβάσεις πρασίνου, με την χρήση αρδευτικών καναλιών και πηγών, που ορίζουν τον χώρο του κήπου. Από τον μικρότερο ως τον μεγαλύτερο χώρο αντανακλάται έτσι όχι μόνο η θεϊκή εξουσία (του παραδείσου), αλλά και η επίγεια (του Αλλάχ στη γη, δηλαδή του βασιλιά). Η εξημέρωση και εξύμνηση της φύσης, που περικλείεται μέσα σε τέσσερις τοίχους, αντιπαρατίθεται τις περισσότερες φορές με την έρημο που την περιβάλλει, θυμίζοντας ότι ούτε ο επίγειος ούτε ο επουράνιος παράδεισος είναι για όλους. Η κόλαση έχει το κίτρινο χρώμα της ερήμου. Δεν είναι τυχαίο ότι το Ισλάμ ένωσε σε ένα κράτος τις νομαδικές φυλές της ερήμου που πριν ήταν ανεξάρτητες και μετακινούνταν σε συγκεκριμένους δρόμους για αιώνες, χρησιμοποιώντας σταθερούς σταθμούς. Άρα, ο περίκλειστος κήπος εκφράζει και τη νέα σαρωτική εξουσία, που υπέταξε τα «κακά πνεύματα» των νομαδικών φυλών, οι οποίες ήξεραν να ζουν με αυτάρκεια.
Μέσα στα τείχη του επίγειου παραδείσου βέβαια δεν χωρούσαν παρά μόνο οι εκλεκτοί της εξουσίας: ο βασιλιάς και οι αυλικοί του. Δε θα πρέπει επίσης να φανταζόμαστε μία οργιαστική φύση, αλλά το αντίθετο: έναν οργανωμένο και διαχωρισμένο με γεωμετρική ακρίβεια χώρο, όπου όλα τα φυτά είχαν καλλιεργηθεί και μεγάλωναν τιθασευμένα στην αισθητική της εποχής. Μεγάλες κρήνες και δεξαμενές, νερά που κυλούσαν κάτω από τον θρόνο του βασιλιά, δημιουργούσαν την αίσθηση ενός ασφαλούς καταφυγίου, όπου ο βασιλιάς ήταν απερίσπαστος για ξεκούραση και περισυλλογή. Ούτως ή άλλως, αισθητικά συγκέντρωνε στοιχεία από όλες τις προ-ισλαμικές παραδόσεις των νομαδικών φυλών, που η ανάμιξή τους συνδέθηκε με την επικυριαρχία πάνω τους: των περσών, των αράβων και των τούρκων. Κοινό στοιχείο που ένωνε τις διαφορετικές φυλές ήταν η ιεραρχία, καθώς και η αναγκαιότητα και ματαιοδοξία να εκφραστεί η δύναμη του κυρίαρχου. Για αυτό και ο κήπος συγχωνεύεται στο παλάτι και παίζει σημαντικό ρόλο στο τελετουργικό του παλατιού. Το σημαντικότερο δε είναι ότι το περίπλοκο σύστημα κήπων και παλατιών, που πολλές φορές έχει τη μορφή λαβυρίνθου, εκφράζει την ιδέα της θεϊκότητας του βασιλιά και τον κάνει απροσπέλαστο από τους υπηκόους που ζουν στην πόλη που περιβάλλει τους επίγειους παραδείσους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτού του είδους η τυπολογία στα εξουσιαστικά κτίρια διατηρείται σε όλα τα κράτη σε όλες τις εποχές. Διαφορετικά, ποιος ο λόγος τα περισσότερα πρωθυπουργικά και κυβερνητικά κτίρια του πλανήτη να είναι συνήθως παλιά ανάκτορα ή επαύλεις και όχι σύγχρονα με όλες τις ανέσεις; Για παράδειγμα, το μέγαρο Μαξίμου και η βουλή στην Αθήνα.
Οι φυσικοί κόσμοι του «χρυσού γένους» δεν κατοικούνταν από εκλεκτούς πρωταγωνιστές και κεντρικούς ήρωες, που πρέπει να τους κερδίσουν. Απευθύνονταν σε όλους, όχι μόνο σε ανθρώπους, αλλά και σε κάθε ύπαρξη, καθώς δεν διαθέτουν πύλες εξόδου για την κόλαση, η φύση δεν έχει πύλες. Όταν πια ο πολιτισμός είχε προχωρήσει και ακόμη περισσότερο όταν απέκτησε εκσυγχρονιστικές διαθέσεις, το «χρυσούν γένος» αντικαταστάθηκε από τον παράδεισο, που μάλιστα η αξία του έγκειται στη σπανιότητα, στο ότι δεν είναι για όλους. έχει κιόλας φύλακα, είτε αυτός λέγεται Ραδάμανθυς είτε Άγιος Πέτρος. Αυτοί οι εκλεκτοί είναι και οι μόνοι ικανοί να τον αφηγηθούν. Για αυτό και οι παράδεισοι απευθύνονται στην ατομικότητα, είναι ένα προσωπικό συμβόλαιο με το θεό. Ακόμη και οι καλές πράξεις είναι οι «πιστωμένες μονάδες» που συγκεντρώνει ο πιστός για τη συνάντησή του με το θεό, είτε αυτός λέγεται Δίας είτε Γιαχβέ είτε Αλλάχ. Ο παράδεισος δεν είναι λαϊκό αφήγημα, εντάσσεται στα θεωρούμενα ιερά κείμενα. δεν τον περιγράφει ένας βοσκός, δεν τον συνθέτουν από κοινού ο αφηγητής και οι ακροατές της ιστορίας, αλλά είναι απαραβίαστα κείμενα. Γράφτηκαν από πεφωτισμένους και δεν πρέπει να αλλάξει ούτε μια λέξη τους, κάθε αλλαγή είναι «αμάρτημα». Ακόμη και στις αγιογραφίες, απεικονίζεται μεν η σκηνή του δέντρου της γνώσης, αλλά ιδιαίτερα σπάνια ο παράδεισος, ο οποίος μένει σχεδόν ασύλληπτος για τον καθένα, αλλόκοσμος, συνήθως δεν τολμά κανείς ούτε να τον φανταστεί. Είναι η θεϊκή χώρα, που πλέον διαθέτει τη δική της αδιατάρακτη και αιώνια εξουσία.
Οι παράδεισοι που υπόσχονται μία ευτυχισμένη ζωή μετά το θάνατο και επιβάλλουν έναν τρόπο ζωής σε αυτό τον κόσμο, είναι προϊόντα πολιτισμένων θρησκειών. Και ο χριστιανισμός και ο ισλαμισμός συνένωσαν ελεύθερες νομαδικές φυλές και λαούς κάτω από κεντρικές εξουσίες για τη δημιουργία κρατών, με όλο και πιο συγκεντρωτικές εξουσίες. Δημιούργησαν δίπολα και συνεχίζουν να αιματοκυλούν τον πλανήτη με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Έτσι, ο παράδεισος συσχετίστηκε με την ενοχή και την πτώση. Έγινε ο απωλεσθείς παράδεισος σε αυτή τη ζωή, που θα πρέπει να κερδηθεί για την επόμενη. Μία ακόμη συνέπεια αυτού του δίπολου ήταν η καθιέρωση της λογικής της προόδου και της οπισθοδρόμησης. Στην πορεία των αιώνων και υπό το βάρος των πολέμων, των διωγμών κλπ., που ουσιαστικά επεδίωκαν την κατάκτηση νέων εδαφών, η επιλογή της φυσικής ζωής ταυτίστηκε με την οπισθοδρόμηση και τον συντηρητισμό, που βρίσκεται στον αντίποδα της επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου.
Ένας μύθος που συνδέθηκε ιδιαίτερα με την αναζήτηση του δυτικού παραδείσου της προόδου ήταν αυτός του El Dorado. Προήλθε από το όνομα του αρχηγού της φυλής Muisca, που καλύφθηκε με χρυσόσκονη και σε μια ιεροτελεστία μύησης βούτηξε στη λίμνη Guatavita. Αργότερα, έγινε το όνομα μιας «Χαμένης Πόλης του Θεού», που μάγεψε τους εξερευνητές την εποχή των ισπανών κατακτητών και υποτίθεται ότι βρίσκεται στη λίμνη Parime στα υψίπεδα της Γουιάνας. Ως φανταστική τοποθεσία το El Dorado έγινε ένα βασίλειο, μια αυτοκρατορία και μία πόλη του θρυλικού Χρυσού Βασιλιά. Στην αναζήτηση του μύθου, ο Francisco Orellana και ο Gonzalo Pizarro αναχώρησαν από το Quito το 1541 σε μια αποστολή για την περιοχή του Αμαζονίου, αποτέλεσμα της οποίας ήταν ο Orellana να γίνει το πρώτο πρόσωπο που είναι γνωστό ότι έχει πλεύσει στο ποτάμι του Αμαζονίου, σε όλο το μήκος του.
Οι πόλεις των Miscua σύντομα έπεσαν στα χέρια των κατακτητών. Συγχρόνως, οι Ισπανοί άρχισαν να ακούνε ιστορίες για το El Dorado από τους αιχμάλωτους ιθαγενείς (κυρίως Ινδιάνους) και για τις τελετές που λάμβαναν χώρα στη λίμνη Guatavita. Οι ισπανοί βρήκαν επίσης πολύ χρυσό σε αυτούς τους ιθαγενείς, που τους έκανε να συμπεράνουν ότι το El Dorado ήταν κοντά. Η είδηση του χρυσού μεταδόθηκε από στόμα σε στόμα, σε βαθμό να ειπωθεί ότι ο χρυσός αυτών των ιθαγενών ήταν η απόδειξη ότι υπήρχε ένα βασίλειο τεράστιου πλούτου στο Νέο Κόσμο, στη σημερινή Νότια Αμερική. Οι ισπανοί κονκισταδόρες (κατακτητές) έκαναν επίσης πολλές προσπάθειες αποξήρανσης της λίμνης Guatavita, για να βρουν τον φημολογούμενο θησαυρό στα βαθύτερα νερά της. Μια προσπάθεια τον 16ο αι. απέφερε χρυσό, πανοπλίες και πολύτιμα αντικείμενα που βρέθηκαν στην λίμνη. Αυτά τα στοιχεία δεν ήταν τίποτε σε σύγκριση με τον φημολογούμενο θησαυρό, με αποτέλεσμα οι κονκισταδόρες να συνεχίσουν την αναζήτηση. Πλέον, είναι παράνομο να προσπαθήσει κανείς να αποστραγγίξει τη λίμνη Guatavita. Η έννοια του El Dorado υπέστη πολλές μεταβολές και, συνυπολογίζοντας τον παραπάνω μύθο, συνδέθηκε με τη θρυλική πόλη. Το El Dorado δελέασε τους Ευρωπαίους εξερευνητές για δύο αιώνες. Στη διάρκεια του 16ου και 17ου αι., οι Ευρωπαίοι, μην κατορθώνοντας να φτάσουν στο Νέο Κόσμο, πίστεψαν ότι υπήρχε μία κρυμμένη πόλη τεράστιου πλούτου. Πολλοί έψαξαν για αυτό τον θησαυρό σε αποστολές που κατέληξαν στην απώλεια αναρίθμητων ζωών. Η απεικόνιση της τοποθεσίας του El Dorado στους χάρτες έκανε απλώς χειρότερα τα πράγματα, καθώς έκανε κάποιους ανθρώπους να σκεφτούν ότι έτσι επιβεβαιωνόταν η ύπαρξη της πόλης του El Dorado.
Στη μυθολογία των σημερινών Miscua η Mnya, ο χρυσός ή το χρυσό χρώμα, αντιπροσωπεύει την ενέργεια που περιέχεται στην τριάδα της Chiminigagua, που αποτελεί τη δημιουργική δύναμη που περιέχει το καθετί. Η Chiminigagua είναι, μαζί με τους Bachue, Cuza, Chibchacum, Bochica, and Nemcatacoa, ένας από τους δημιουργούς του σύμπαντος. Στο μεταξύ, το όνομα του El Dorado κατέληξε να χρησιμοποιείται μεταφορικά για κάθε περιοχή με πλούτο, που θα μπορούσε να αποκτηθεί γρήγορα. Δόθηκε ως όνομα στο El Dorado County, στην Καλιφόρνια και σε πόλεις και πολλές πολιτείες. Έχει επίσης μετατραπεί στα αγγλικά σε μία λέξη, Eldorado. Χρησιμοποιείται επίσης μεταφορικά, για να παρουσιάσει το απόλυτο βραβείο ή το «Άγιο Δισκοπότηρο», που θα μπορούσε κανείς να περάσει τη ζωή του, αναζητώντας το. Θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει την αληθινή αγάπη, τον παράδεισο, την ευτυχία ή την επιτυχία. Χρησιμοποιείται επίσης ως σχήμα λόγου κάποιες φορές, για να αντιπροσωπεύσει κάτι που μετά από μεγάλη αναζήτηση μπορεί να μην υπάρχει καν ή τουλάχιστον δεν μπορεί να βρεθεί. Η άλλη πλευρά της μεταφοράς της αναζήτησης του ιδανικού μπορεί να αντιπροσωπεύεται από το Helldorado, ένα σατιρικό παρατσούκλι που είχε δοθεί στο Tombstone (πόλη της Αριζόνα), από έναν θυμωμένο μεταλλωρύχο, που παραπονιόταν ότι πολλοί του επαγγέλματός του είχαν ταξιδέψει μακριά, για να βρουν το El Dorado, καταλήγοντας να πλένουν απλά πιάτα στα εστιατόρια. Φυσικά βοήθησε και τους ιθύνοντες της γνωστής εταιρείας εξορύξεων να βρουν «πιασιάρικο» brand name.
Ο χαμένος παράδεισος σήμερα βρήκε το υποκατάστατό του από τον επίγειο καταναλωτικό παράδεισο, που ενέχει μια διαρκή τιμωρία και μια διαρκή στέρηση. «Κάθε απόκτημα συνεπάγεται και μια νέα στέρηση», όπως λέει ο Μάρσαλ Σάλινς («Η πρωταρχική κοινωνία της αφθονίας») και συνεχίζει «αυτή η καταδίκη σε μια ζωή εξαντλητικού μόχθου που επιβλήθηκε αποκλειστικά πάνω σε μας. Η σπανιότητα αποτελεί την ποινή που ορίστηκε από την οικονομία μας – όπως επίσης ορίστηκε και το παρακάτω αξίωμα των κοινωνιών μας: η χρήση των πενιχρών μας μέσων οφείλει να γίνεται με τέτοιον τρόπο, ώστε να ικανοποιούμε τους ποικίλους σκοπούς μας και να αντλούμε τη μεγαλύτερη δυνατή ικανοποίηση κάτω από τις παρούσες συνθήκες. Από αυτήν ακριβώς την πλεονεκτική θέση, θέση υψηλή, αν και πηγή άγχους, επανεξετάζουμε τους κυνηγούς». Αυτή η παρατήρηση μάς επιστρέφει στην αρχική μας θέση για τους κυνηγούς τροφοσυλλέκτες, οι οποίοι αντιμετωπίστηκαν ως επί το πλείστον αναχρονιστικά από τους ανθρωπολόγους, οι οποίοι μελέτησαν πρώην άγριους και έκαναν έρευνα στο «πτώμα μιας κοινωνίας», όπως είπε ο Γκρέυ, υποκείμενης πλέον στον έλεγχο μιας άλλης («Κοινωνίες Μοιράσματος»). Γενικά, ο δυτικός κόσμος πολλές φορές στήριξε τις ελπίδες του σε πολλά είδη πολιτικών παραδείσων, με χαρακτηριστικότερο τον μαρξιστικό παράδεισο του προλετάριου.
Ιδιαίτερα μετά τη δεύτερη παγκόσμια ανθρωποσφαγή, η Δύση ήταν η Γη της Επαγγελίας, ο περιφραγμένος παράδεισος, που εξακολούθησε να διέπεται από όλες τις χριστιανικές συμβάσεις και κανόνες. Λίγοι εκλεκτοί έφταναν σε αυτόν, αφού είχαν μοχθήσει και ακολουθήσει όλους τους κανόνες του κράτους, ήταν καλοί πολίτες, καλοί οικογενειάρχες, όπως και καλοί χριστιανοί. Ιδιαίτερα ο προτεσταντισμός και ο πουριτανισμός ανατροφοδότησαν με εργαλεία το νέο αυτό παράδεισο. Τα αυστηρά καθορισμένα και κλειστά σύνορα περιέφραξαν τον παράδεισο αυτό με φύλακες που σκότωναν τους λαθραίους, οι κάμερες αντικατέστησαν τον πανοπτικό έλεγχο του θεού και οι τράπεζες μάλλον έπαιξαν τον ρόλο του αγίου πνεύματος, που συμβάλλει στην καταναλωτική επιφοίτηση ή το ρόλο του άδυτου. Άλλωστε, οι τράπεζες και τα χρηματιστήρια χτίζονται συχνά, ακολουθώντας το σχήμα και τη μορφή αρχαίου ναού. Αυτό δεν είναι βέβαια τυχαίο. Σε όλες τις οργανωμένες θρησκείες, όχι μόνο υπάρχουν περιφραγμένοι παράδεισοι, αλλά και χώροι ιεροί και απροσπέλαστοι. Ιδιαίτερα στην αρχαιότητα οι ναοί και τα ιερά ανήκαν στο θεό και οι πιστοί εκτελούσαν το τελετουργικό τους εκτός του ναού. Αντίστοιχα ο χριστιανικός ναός έχει το άδυτο-ιερό, όπου μπορεί να μπει μόνο ο ιερέας και οι βοηθοί του (μόνο άνδρες με ελάχιστες εξαιρέσεις σε κάποια δόγματα) και αντίστοιχα τα τζαμιά περιλαμβάνουν χώρο μόνο για τον ιερέα-μουεζίνη, αλλά και χώρο ξεχωριστό και απομονωμένο για τις γυναίκες.
«Είναι αφελής όποιος πιστεύει ότι θα πάει στον παράδεισο μιας θρησκείας και δεν θα διακινδυνεύσει να καταλήξει στην κόλαση μιας άλλης». (Aνώνυμος)
Πολλές φορές η αρμονία με την φύση συλλαμβάνεται ως μία αφηρημένη ιδέα, ως μια κατάσταση άυλη, πνευματική και καθόλου υλική, δημιουργώντας μια παραπλανητική εικόνα για τη συμπαντική αρμονία. Οι άνθρωποι που έπρεπε να επιβιώσουν, όντας και αυτοί μικρά θηλαστικά, είχαν ανάγκη ο ένας τον άλλον για να ζήσουν. Το δέσιμο και η αλληλοϋποστήριξη ήταν μια φυσική κατάσταση, ώστε να μην καταλήξουν τροφή για τα μεγάλα ζώα που τους περιέβαλαν. Τα πράγματα άρχισαν να γίνονται συνθετότερα, όταν έπαψε ο κίνδυνος αυτός και ο ανταγωνισμός μεταξύ τους έθρεψε μια αρρώστια που εναντιώθηκε στην ίδια τους τη φύση. Και έτσι άρχισε η πτώση από την «χρυσή εποχή». Η εναρμόνιση με τη φύση, λοιπόν, δεν είναι μια γραμμική, ήρεμη κατάσταση, το αντίθετο. εμπεριέχει βία, θάνατο, πάθος, πίστη, επιμονή, πάλη (ευτυχώς όχι ταξική!), φθορά, αναγέννηση. Το να είσαι ένα με τα στοιχεία της φύσης σημαίνει ότι μπορείς να είσαι και συ το στοιχείο εκείνο που θα θρέψει και θα τροφοδοτήσει τον κόσμο γύρω σου, δεν κυριαρχείς και δεν κυριαρχείσαι, γίνεσαι μία ακόμη νότα στην αέναη συμπαντική μουσική.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα συνήθως οι ελεύθερες φυλές καλύπτονται από ένα πέπλο λογοτεχνίας του φανταστικού. Ένας τέτοιος τρόπος ζωής ελεύθερης κοινοτικής συμβίωσης έχει περάσει στη σφαίρα της απραγματοποίητης επιθυμίας και τον συναντάμε σε ταινίες τύπου «Άβαταρ». Βρίσκεται στα περιφραγμένα σύνορα της φαντασίας, που εκδηλώνεται στον ελεύθερο χρόνο και στη διασκέδαση, αλλά καμία σχέση δεν έχει με την καθημερινότητα, που υπακούει στα τερτίπια του κράτους. Έτσι, ξεχνάμε ότι αυτοί οι άνθρωποι υπήρξαν και εν μέρει ακόμη υπάρχουν απομονωμένοι σε περιορισμένες πια εκτάσεις, με αποτέλεσμα να θεωρούμε τον εαυτό μας ανίκανο ή αδύναμο να ζήσει αναλόγως.
Το να αντιλαμβανόμαστε τους ελεύθερους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες με πολιτικούς και οικονομικούς όρους (διαχείριση εξουσίας, φτώχεια-πλούτος, κοινοκτημοσύνη, αυτοδιαχείριση, κομμουνιστική κοινωνική οργάνωση), πέρα από το ότι τους σκεπάζει με ψευδείς ετικέτες, μας στερεί τη δυνατότητα να δούμε με καθαρή ματιά την χαμένη «χρυσή εποχή» της ελευθερίας, όπου οι άνθρωποι ζούσαν στην πράξη την Αναρχία, χωρίς οι ίδιοι να νιώθουν την ανάγκη να ορίσουν με δόγματα και ιδεολογίες, θεωρητικολογώντας για την καθημερινότητά τους. Η βίωση της ελευθερίας και η απαγκίστρωση από δόγματα και επιβεβλημένες συμπεριφορές είναι μια διαρκής πορεία, μέχρι να φτάσει ο καθένας να απεκδυθεί τα ρούχα που θέλησε να του φορέσει η εξουσία. Στο επόμενο και τελευταίο μέρος, όμως, θα επιχειρήσουμε έναν συνολικότερο σχολιασμό όσων είπαμε ως τώρα.
(Συνεχίζεται)
σύντροφοι για την Αναρχική απελευθερωτική δράση
συνείδηση του πιστού και την καθημερινότητά του και οι επίγειοι κήποι σε διάφορα ανατολικά κράτη έχουν το σκοπό της υπενθύμισης: του κήπου που κάθε απόλαυση τον κατακλύζει δίχως τους πόνους της επίγειας ζωής, είναι το βραβείο των θυσιών και των μαρτυρίων. Οι μυθολογικοί συγγενείς του «χρυσού γένους» δεν αναφέρονταν σε περιφραγμένους κήπους, γιατί άχρονος κήπος ήταν όλη η γη. Η χριστιανική παράδοση, αν και παρουσιάζει πολλά κοινά με την ισλαμική, άλλωστε η μία τροφοδότησε την άλλη, εμφανίζουν μία ουσιαστική διαφορά που εδώ μας ενδιαφέρει, γιατί αλλάζει την έννοια του παραδείσου για τις δύο θρησκείες. Ο θεός του κορανίου συγχωρεί το προπατορικό αμάρτημα του Αδάμ, ο οποίος δεν το κληροδοτεί στους απογόνους του, όπως κάνει αυτός της παλαιάς διαθήκης. Έτσι, στο Ισλάμ απουσιάζει και το σχέδιο σωτηρίας της ανθρωπότητας με την αποστολή του Χριστού. Από την άλλη το Ισλάμ δεν είναι, κατά βάση, μυστηριακή θρησκεία, όπως ο χριστιανισμός και δεν διακρίνεται η θρησκευτική δραστηριότητα από την καθημερινή. Η πολιτική και θρησκευτική εξουσία είναι ενιαία. Αφού δεν υπάρχει μεσσίας, δεν υπάρχει ιερατείο που τελεί τα μυστήρια. Υπάρχουν νομοδιδάσκαλοι («ulama» και «fuguha»), που μελετούν και γνωρίζουν το θεϊκό νόμο, καθοδηγώντας την κοινότητα, χωρίς να διαθέτουν ένα ιδιαίτερο ιερατικό χάρισμα.Ωστόσο, και για τις δύο θρησκείες υπάρχει η αντίληψη για την έσχατη μέρα της κρίσης, που ξεχωρίζει πιστούς και απίστους και οδηγεί τους καλούς πιστούς στον παράδεισο. Η πίστη είναι το εισιτήριο χωρίς επιστροφή στη μέλλουσα ζωή, η ατομική επιβράβευση για τις θυσίες της επίγειας ζωής. Στο κοράνι η δοκιμασία πριν την είσοδο γίνεται με το βιβλίο της ζωής, που ο καθένας έχει γράψει στον επίγειο κόσμο και το φέρνει στο θεό, για να το διαβάσει και να ζυγίσει τις καλές με τις κακές πράξεις, για να δει ποιες βαραίνουν περισσότερο στο μανάβικο του ουρανού. Έπειτα, όλοι περνούν από μια γέφυρα (sirat) «λεπτή σαν τρίχα, κοφτερή σαν το ξίφος και σκοτεινότερη της νύχτας». Όσοι περάσουν απέναντι, βρίσκονται στον παράδεισο, όσοι πέσουν κάτω, κατακρημνίζονται στην κόλαση. Όσοι όμως από τους εκπίπτοντες είναι μουσουλμάνοι, δε μένουν αιώνια στην κόλαση, αλλά προσωρινά εν είδει καθαρτηρίου, μέχρι να εξαγνιστούν και να βρεθούν και αυτοί στον παράδεισο. Για τους άπιστους δεν υπάρχει εξιλέωση. Μόνο κάποιοι μυστικοί μουσουλμάνοι, όπως ο Τζαλαλεντίν Ρουμή (1204-1273), εξέφρασαν την γνώμη ότι τελικά ο θεός θα δείξει συμπόνια σε όλους. Γενικά οι λεγόμενοι μυστικοί εξέφρασαν πιο πανανθρώπινες αντιλήψεις σε σχέση με τη θρησκεία. Η ιδέα του καθαρτηρίου ενέπνευσε και τον Dante Aligheri να βάλει στη «Θεία Κωμωδία» του τα επτά πατώματα της κόλασης, όπου τα τρομερά βασανιστήρια κλιμακώνονται και υπάρχει το πέρασμα από το καθαρτήριο, πριν τον παράδεισο.
Ο παράδεισος είναι η μεγάλη ελπίδα και των μουσουλμάνων. Λέγεται jan (janna) eden και Firdaws (περσική λέξη). Σε αυτό τον παράδεισο οι μάκαρες ντυμένοι με χιτώνες μεταξωτούς και στολισμένοι με χρυσά ψελλίδια, θα κάθονται ο ένας απέναντι στον άλλο και θα συνδιαλέγονται πανευτυχείς. Ο προφήτης τους Μωάμεθ τους υπόσχεται ότι στον παράδεισο θα βρουν ποτάμια που θα ρέουν συνέχεια με γάλα, που η γεύση του δε θα αλλοιώνεται ποτέ, καθώς επίσης και ποτάμια κρασιού και μέλιτος και κάθε είδους καρπούς και θα προσφέρεται άφεση αμαρτιών («Το Κοράνι», 47,15). Οι μυστικοί του Ισλάμ, που έδωσαν μια πιο πνευματική διάσταση στον παράδεισο, υποστήριξαν ότι αυτός θα αποτελεί την ύψιστη ευδαιμονία της θέασης του θεού. Για τους Σουννίτες όμως, που φοβούνται μήπως παραβιαστεί το γράμμα του κορανίου, ο παράδεισος είναι αυτό ακριβώς που λέει το ιερό τους κείμενο, τελεία και παύλα.
Ο κήπος του παραδείσου αντανακλάται στη γη με τις μορφές που παίρνει στον ισλαμικό κόσμο ο οριοθετημένος κήπος ως παλάτι, ως καταυλισμός, αλλά και πόλη του βασιλιά, που ορίζει το ευρύτερο τοπίο. Παντού από την Αλάμπρα μέχρι το Νέο Δελχί συναντάμε μεγάλες παρεμβάσεις πρασίνου, με την χρήση αρδευτικών καναλιών και πηγών, που ορίζουν τον χώρο του κήπου. Από τον μικρότερο ως τον μεγαλύτερο χώρο αντανακλάται έτσι όχι μόνο η θεϊκή εξουσία (του παραδείσου), αλλά και η επίγεια (του Αλλάχ στη γη, δηλαδή του βασιλιά). Η εξημέρωση και εξύμνηση της φύσης, που περικλείεται μέσα σε τέσσερις τοίχους, αντιπαρατίθεται τις περισσότερες φορές με την έρημο που την περιβάλλει, θυμίζοντας ότι ούτε ο επίγειος ούτε ο επουράνιος παράδεισος είναι για όλους. Η κόλαση έχει το κίτρινο χρώμα της ερήμου. Δεν είναι τυχαίο ότι το Ισλάμ ένωσε σε ένα κράτος τις νομαδικές φυλές της ερήμου που πριν ήταν ανεξάρτητες και μετακινούνταν σε συγκεκριμένους δρόμους για αιώνες, χρησιμοποιώντας σταθερούς σταθμούς. Άρα, ο περίκλειστος κήπος εκφράζει και τη νέα σαρωτική εξουσία, που υπέταξε τα «κακά πνεύματα» των νομαδικών φυλών, οι οποίες ήξεραν να ζουν με αυτάρκεια.
Μέσα στα τείχη του επίγειου παραδείσου βέβαια δεν χωρούσαν παρά μόνο οι εκλεκτοί της εξουσίας: ο βασιλιάς και οι αυλικοί του. Δε θα πρέπει επίσης να φανταζόμαστε μία οργιαστική φύση, αλλά το αντίθετο: έναν οργανωμένο και διαχωρισμένο με γεωμετρική ακρίβεια χώρο, όπου όλα τα φυτά είχαν καλλιεργηθεί και μεγάλωναν τιθασευμένα στην αισθητική της εποχής. Μεγάλες κρήνες και δεξαμενές, νερά που κυλούσαν κάτω από τον θρόνο του βασιλιά, δημιουργούσαν την αίσθηση ενός ασφαλούς καταφυγίου, όπου ο βασιλιάς ήταν απερίσπαστος για ξεκούραση και περισυλλογή. Ούτως ή άλλως, αισθητικά συγκέντρωνε στοιχεία από όλες τις προ-ισλαμικές παραδόσεις των νομαδικών φυλών, που η ανάμιξή τους συνδέθηκε με την επικυριαρχία πάνω τους: των περσών, των αράβων και των τούρκων. Κοινό στοιχείο που ένωνε τις διαφορετικές φυλές ήταν η ιεραρχία, καθώς και η αναγκαιότητα και ματαιοδοξία να εκφραστεί η δύναμη του κυρίαρχου. Για αυτό και ο κήπος συγχωνεύεται στο παλάτι και παίζει σημαντικό ρόλο στο τελετουργικό του παλατιού. Το σημαντικότερο δε είναι ότι το περίπλοκο σύστημα κήπων και παλατιών, που πολλές φορές έχει τη μορφή λαβυρίνθου, εκφράζει την ιδέα της θεϊκότητας του βασιλιά και τον κάνει απροσπέλαστο από τους υπηκόους που ζουν στην πόλη που περιβάλλει τους επίγειους παραδείσους. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτού του είδους η τυπολογία στα εξουσιαστικά κτίρια διατηρείται σε όλα τα κράτη σε όλες τις εποχές. Διαφορετικά, ποιος ο λόγος τα περισσότερα πρωθυπουργικά και κυβερνητικά κτίρια του πλανήτη να είναι συνήθως παλιά ανάκτορα ή επαύλεις και όχι σύγχρονα με όλες τις ανέσεις; Για παράδειγμα, το μέγαρο Μαξίμου και η βουλή στην Αθήνα.
Οι φυσικοί κόσμοι του «χρυσού γένους» δεν κατοικούνταν από εκλεκτούς πρωταγωνιστές και κεντρικούς ήρωες, που πρέπει να τους κερδίσουν. Απευθύνονταν σε όλους, όχι μόνο σε ανθρώπους, αλλά και σε κάθε ύπαρξη, καθώς δεν διαθέτουν πύλες εξόδου για την κόλαση, η φύση δεν έχει πύλες. Όταν πια ο πολιτισμός είχε προχωρήσει και ακόμη περισσότερο όταν απέκτησε εκσυγχρονιστικές διαθέσεις, το «χρυσούν γένος» αντικαταστάθηκε από τον παράδεισο, που μάλιστα η αξία του έγκειται στη σπανιότητα, στο ότι δεν είναι για όλους. έχει κιόλας φύλακα, είτε αυτός λέγεται Ραδάμανθυς είτε Άγιος Πέτρος. Αυτοί οι εκλεκτοί είναι και οι μόνοι ικανοί να τον αφηγηθούν. Για αυτό και οι παράδεισοι απευθύνονται στην ατομικότητα, είναι ένα προσωπικό συμβόλαιο με το θεό. Ακόμη και οι καλές πράξεις είναι οι «πιστωμένες μονάδες» που συγκεντρώνει ο πιστός για τη συνάντησή του με το θεό, είτε αυτός λέγεται Δίας είτε Γιαχβέ είτε Αλλάχ. Ο παράδεισος δεν είναι λαϊκό αφήγημα, εντάσσεται στα θεωρούμενα ιερά κείμενα. δεν τον περιγράφει ένας βοσκός, δεν τον συνθέτουν από κοινού ο αφηγητής και οι ακροατές της ιστορίας, αλλά είναι απαραβίαστα κείμενα. Γράφτηκαν από πεφωτισμένους και δεν πρέπει να αλλάξει ούτε μια λέξη τους, κάθε αλλαγή είναι «αμάρτημα». Ακόμη και στις αγιογραφίες, απεικονίζεται μεν η σκηνή του δέντρου της γνώσης, αλλά ιδιαίτερα σπάνια ο παράδεισος, ο οποίος μένει σχεδόν ασύλληπτος για τον καθένα, αλλόκοσμος, συνήθως δεν τολμά κανείς ούτε να τον φανταστεί. Είναι η θεϊκή χώρα, που πλέον διαθέτει τη δική της αδιατάρακτη και αιώνια εξουσία.
Οι παράδεισοι που υπόσχονται μία ευτυχισμένη ζωή μετά το θάνατο και επιβάλλουν έναν τρόπο ζωής σε αυτό τον κόσμο, είναι προϊόντα πολιτισμένων θρησκειών. Και ο χριστιανισμός και ο ισλαμισμός συνένωσαν ελεύθερες νομαδικές φυλές και λαούς κάτω από κεντρικές εξουσίες για τη δημιουργία κρατών, με όλο και πιο συγκεντρωτικές εξουσίες. Δημιούργησαν δίπολα και συνεχίζουν να αιματοκυλούν τον πλανήτη με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Έτσι, ο παράδεισος συσχετίστηκε με την ενοχή και την πτώση. Έγινε ο απωλεσθείς παράδεισος σε αυτή τη ζωή, που θα πρέπει να κερδηθεί για την επόμενη. Μία ακόμη συνέπεια αυτού του δίπολου ήταν η καθιέρωση της λογικής της προόδου και της οπισθοδρόμησης. Στην πορεία των αιώνων και υπό το βάρος των πολέμων, των διωγμών κλπ., που ουσιαστικά επεδίωκαν την κατάκτηση νέων εδαφών, η επιλογή της φυσικής ζωής ταυτίστηκε με την οπισθοδρόμηση και τον συντηρητισμό, που βρίσκεται στον αντίποδα της επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου.
Ένας μύθος που συνδέθηκε ιδιαίτερα με την αναζήτηση του δυτικού παραδείσου της προόδου ήταν αυτός του El Dorado. Προήλθε από το όνομα του αρχηγού της φυλής Muisca, που καλύφθηκε με χρυσόσκονη και σε μια ιεροτελεστία μύησης βούτηξε στη λίμνη Guatavita. Αργότερα, έγινε το όνομα μιας «Χαμένης Πόλης του Θεού», που μάγεψε τους εξερευνητές την εποχή των ισπανών κατακτητών και υποτίθεται ότι βρίσκεται στη λίμνη Parime στα υψίπεδα της Γουιάνας. Ως φανταστική τοποθεσία το El Dorado έγινε ένα βασίλειο, μια αυτοκρατορία και μία πόλη του θρυλικού Χρυσού Βασιλιά. Στην αναζήτηση του μύθου, ο Francisco Orellana και ο Gonzalo Pizarro αναχώρησαν από το Quito το 1541 σε μια αποστολή για την περιοχή του Αμαζονίου, αποτέλεσμα της οποίας ήταν ο Orellana να γίνει το πρώτο πρόσωπο που είναι γνωστό ότι έχει πλεύσει στο ποτάμι του Αμαζονίου, σε όλο το μήκος του.
Οι πόλεις των Miscua σύντομα έπεσαν στα χέρια των κατακτητών. Συγχρόνως, οι Ισπανοί άρχισαν να ακούνε ιστορίες για το El Dorado από τους αιχμάλωτους ιθαγενείς (κυρίως Ινδιάνους) και για τις τελετές που λάμβαναν χώρα στη λίμνη Guatavita. Οι ισπανοί βρήκαν επίσης πολύ χρυσό σε αυτούς τους ιθαγενείς, που τους έκανε να συμπεράνουν ότι το El Dorado ήταν κοντά. Η είδηση του χρυσού μεταδόθηκε από στόμα σε στόμα, σε βαθμό να ειπωθεί ότι ο χρυσός αυτών των ιθαγενών ήταν η απόδειξη ότι υπήρχε ένα βασίλειο τεράστιου πλούτου στο Νέο Κόσμο, στη σημερινή Νότια Αμερική. Οι ισπανοί κονκισταδόρες (κατακτητές) έκαναν επίσης πολλές προσπάθειες αποξήρανσης της λίμνης Guatavita, για να βρουν τον φημολογούμενο θησαυρό στα βαθύτερα νερά της. Μια προσπάθεια τον 16ο αι. απέφερε χρυσό, πανοπλίες και πολύτιμα αντικείμενα που βρέθηκαν στην λίμνη. Αυτά τα στοιχεία δεν ήταν τίποτε σε σύγκριση με τον φημολογούμενο θησαυρό, με αποτέλεσμα οι κονκισταδόρες να συνεχίσουν την αναζήτηση. Πλέον, είναι παράνομο να προσπαθήσει κανείς να αποστραγγίξει τη λίμνη Guatavita. Η έννοια του El Dorado υπέστη πολλές μεταβολές και, συνυπολογίζοντας τον παραπάνω μύθο, συνδέθηκε με τη θρυλική πόλη. Το El Dorado δελέασε τους Ευρωπαίους εξερευνητές για δύο αιώνες. Στη διάρκεια του 16ου και 17ου αι., οι Ευρωπαίοι, μην κατορθώνοντας να φτάσουν στο Νέο Κόσμο, πίστεψαν ότι υπήρχε μία κρυμμένη πόλη τεράστιου πλούτου. Πολλοί έψαξαν για αυτό τον θησαυρό σε αποστολές που κατέληξαν στην απώλεια αναρίθμητων ζωών. Η απεικόνιση της τοποθεσίας του El Dorado στους χάρτες έκανε απλώς χειρότερα τα πράγματα, καθώς έκανε κάποιους ανθρώπους να σκεφτούν ότι έτσι επιβεβαιωνόταν η ύπαρξη της πόλης του El Dorado.
Στη μυθολογία των σημερινών Miscua η Mnya, ο χρυσός ή το χρυσό χρώμα, αντιπροσωπεύει την ενέργεια που περιέχεται στην τριάδα της Chiminigagua, που αποτελεί τη δημιουργική δύναμη που περιέχει το καθετί. Η Chiminigagua είναι, μαζί με τους Bachue, Cuza, Chibchacum, Bochica, and Nemcatacoa, ένας από τους δημιουργούς του σύμπαντος. Στο μεταξύ, το όνομα του El Dorado κατέληξε να χρησιμοποιείται μεταφορικά για κάθε περιοχή με πλούτο, που θα μπορούσε να αποκτηθεί γρήγορα. Δόθηκε ως όνομα στο El Dorado County, στην Καλιφόρνια και σε πόλεις και πολλές πολιτείες. Έχει επίσης μετατραπεί στα αγγλικά σε μία λέξη, Eldorado. Χρησιμοποιείται επίσης μεταφορικά, για να παρουσιάσει το απόλυτο βραβείο ή το «Άγιο Δισκοπότηρο», που θα μπορούσε κανείς να περάσει τη ζωή του, αναζητώντας το. Θα μπορούσε να αντιπροσωπεύει την αληθινή αγάπη, τον παράδεισο, την ευτυχία ή την επιτυχία. Χρησιμοποιείται επίσης ως σχήμα λόγου κάποιες φορές, για να αντιπροσωπεύσει κάτι που μετά από μεγάλη αναζήτηση μπορεί να μην υπάρχει καν ή τουλάχιστον δεν μπορεί να βρεθεί. Η άλλη πλευρά της μεταφοράς της αναζήτησης του ιδανικού μπορεί να αντιπροσωπεύεται από το Helldorado, ένα σατιρικό παρατσούκλι που είχε δοθεί στο Tombstone (πόλη της Αριζόνα), από έναν θυμωμένο μεταλλωρύχο, που παραπονιόταν ότι πολλοί του επαγγέλματός του είχαν ταξιδέψει μακριά, για να βρουν το El Dorado, καταλήγοντας να πλένουν απλά πιάτα στα εστιατόρια. Φυσικά βοήθησε και τους ιθύνοντες της γνωστής εταιρείας εξορύξεων να βρουν «πιασιάρικο» brand name.
Ο χαμένος παράδεισος σήμερα βρήκε το υποκατάστατό του από τον επίγειο καταναλωτικό παράδεισο, που ενέχει μια διαρκή τιμωρία και μια διαρκή στέρηση. «Κάθε απόκτημα συνεπάγεται και μια νέα στέρηση», όπως λέει ο Μάρσαλ Σάλινς («Η πρωταρχική κοινωνία της αφθονίας») και συνεχίζει «αυτή η καταδίκη σε μια ζωή εξαντλητικού μόχθου που επιβλήθηκε αποκλειστικά πάνω σε μας. Η σπανιότητα αποτελεί την ποινή που ορίστηκε από την οικονομία μας – όπως επίσης ορίστηκε και το παρακάτω αξίωμα των κοινωνιών μας: η χρήση των πενιχρών μας μέσων οφείλει να γίνεται με τέτοιον τρόπο, ώστε να ικανοποιούμε τους ποικίλους σκοπούς μας και να αντλούμε τη μεγαλύτερη δυνατή ικανοποίηση κάτω από τις παρούσες συνθήκες. Από αυτήν ακριβώς την πλεονεκτική θέση, θέση υψηλή, αν και πηγή άγχους, επανεξετάζουμε τους κυνηγούς». Αυτή η παρατήρηση μάς επιστρέφει στην αρχική μας θέση για τους κυνηγούς τροφοσυλλέκτες, οι οποίοι αντιμετωπίστηκαν ως επί το πλείστον αναχρονιστικά από τους ανθρωπολόγους, οι οποίοι μελέτησαν πρώην άγριους και έκαναν έρευνα στο «πτώμα μιας κοινωνίας», όπως είπε ο Γκρέυ, υποκείμενης πλέον στον έλεγχο μιας άλλης («Κοινωνίες Μοιράσματος»). Γενικά, ο δυτικός κόσμος πολλές φορές στήριξε τις ελπίδες του σε πολλά είδη πολιτικών παραδείσων, με χαρακτηριστικότερο τον μαρξιστικό παράδεισο του προλετάριου.
Ιδιαίτερα μετά τη δεύτερη παγκόσμια ανθρωποσφαγή, η Δύση ήταν η Γη της Επαγγελίας, ο περιφραγμένος παράδεισος, που εξακολούθησε να διέπεται από όλες τις χριστιανικές συμβάσεις και κανόνες. Λίγοι εκλεκτοί έφταναν σε αυτόν, αφού είχαν μοχθήσει και ακολουθήσει όλους τους κανόνες του κράτους, ήταν καλοί πολίτες, καλοί οικογενειάρχες, όπως και καλοί χριστιανοί. Ιδιαίτερα ο προτεσταντισμός και ο πουριτανισμός ανατροφοδότησαν με εργαλεία το νέο αυτό παράδεισο. Τα αυστηρά καθορισμένα και κλειστά σύνορα περιέφραξαν τον παράδεισο αυτό με φύλακες που σκότωναν τους λαθραίους, οι κάμερες αντικατέστησαν τον πανοπτικό έλεγχο του θεού και οι τράπεζες μάλλον έπαιξαν τον ρόλο του αγίου πνεύματος, που συμβάλλει στην καταναλωτική επιφοίτηση ή το ρόλο του άδυτου. Άλλωστε, οι τράπεζες και τα χρηματιστήρια χτίζονται συχνά, ακολουθώντας το σχήμα και τη μορφή αρχαίου ναού. Αυτό δεν είναι βέβαια τυχαίο. Σε όλες τις οργανωμένες θρησκείες, όχι μόνο υπάρχουν περιφραγμένοι παράδεισοι, αλλά και χώροι ιεροί και απροσπέλαστοι. Ιδιαίτερα στην αρχαιότητα οι ναοί και τα ιερά ανήκαν στο θεό και οι πιστοί εκτελούσαν το τελετουργικό τους εκτός του ναού. Αντίστοιχα ο χριστιανικός ναός έχει το άδυτο-ιερό, όπου μπορεί να μπει μόνο ο ιερέας και οι βοηθοί του (μόνο άνδρες με ελάχιστες εξαιρέσεις σε κάποια δόγματα) και αντίστοιχα τα τζαμιά περιλαμβάνουν χώρο μόνο για τον ιερέα-μουεζίνη, αλλά και χώρο ξεχωριστό και απομονωμένο για τις γυναίκες.
«Είναι αφελής όποιος πιστεύει ότι θα πάει στον παράδεισο μιας θρησκείας και δεν θα διακινδυνεύσει να καταλήξει στην κόλαση μιας άλλης». (Aνώνυμος)
Πολλές φορές η αρμονία με την φύση συλλαμβάνεται ως μία αφηρημένη ιδέα, ως μια κατάσταση άυλη, πνευματική και καθόλου υλική, δημιουργώντας μια παραπλανητική εικόνα για τη συμπαντική αρμονία. Οι άνθρωποι που έπρεπε να επιβιώσουν, όντας και αυτοί μικρά θηλαστικά, είχαν ανάγκη ο ένας τον άλλον για να ζήσουν. Το δέσιμο και η αλληλοϋποστήριξη ήταν μια φυσική κατάσταση, ώστε να μην καταλήξουν τροφή για τα μεγάλα ζώα που τους περιέβαλαν. Τα πράγματα άρχισαν να γίνονται συνθετότερα, όταν έπαψε ο κίνδυνος αυτός και ο ανταγωνισμός μεταξύ τους έθρεψε μια αρρώστια που εναντιώθηκε στην ίδια τους τη φύση. Και έτσι άρχισε η πτώση από την «χρυσή εποχή». Η εναρμόνιση με τη φύση, λοιπόν, δεν είναι μια γραμμική, ήρεμη κατάσταση, το αντίθετο. εμπεριέχει βία, θάνατο, πάθος, πίστη, επιμονή, πάλη (ευτυχώς όχι ταξική!), φθορά, αναγέννηση. Το να είσαι ένα με τα στοιχεία της φύσης σημαίνει ότι μπορείς να είσαι και συ το στοιχείο εκείνο που θα θρέψει και θα τροφοδοτήσει τον κόσμο γύρω σου, δεν κυριαρχείς και δεν κυριαρχείσαι, γίνεσαι μία ακόμη νότα στην αέναη συμπαντική μουσική.
Είναι χαρακτηριστικό ότι σήμερα συνήθως οι ελεύθερες φυλές καλύπτονται από ένα πέπλο λογοτεχνίας του φανταστικού. Ένας τέτοιος τρόπος ζωής ελεύθερης κοινοτικής συμβίωσης έχει περάσει στη σφαίρα της απραγματοποίητης επιθυμίας και τον συναντάμε σε ταινίες τύπου «Άβαταρ». Βρίσκεται στα περιφραγμένα σύνορα της φαντασίας, που εκδηλώνεται στον ελεύθερο χρόνο και στη διασκέδαση, αλλά καμία σχέση δεν έχει με την καθημερινότητα, που υπακούει στα τερτίπια του κράτους. Έτσι, ξεχνάμε ότι αυτοί οι άνθρωποι υπήρξαν και εν μέρει ακόμη υπάρχουν απομονωμένοι σε περιορισμένες πια εκτάσεις, με αποτέλεσμα να θεωρούμε τον εαυτό μας ανίκανο ή αδύναμο να ζήσει αναλόγως.
Το να αντιλαμβανόμαστε τους ελεύθερους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες με πολιτικούς και οικονομικούς όρους (διαχείριση εξουσίας, φτώχεια-πλούτος, κοινοκτημοσύνη, αυτοδιαχείριση, κομμουνιστική κοινωνική οργάνωση), πέρα από το ότι τους σκεπάζει με ψευδείς ετικέτες, μας στερεί τη δυνατότητα να δούμε με καθαρή ματιά την χαμένη «χρυσή εποχή» της ελευθερίας, όπου οι άνθρωποι ζούσαν στην πράξη την Αναρχία, χωρίς οι ίδιοι να νιώθουν την ανάγκη να ορίσουν με δόγματα και ιδεολογίες, θεωρητικολογώντας για την καθημερινότητά τους. Η βίωση της ελευθερίας και η απαγκίστρωση από δόγματα και επιβεβλημένες συμπεριφορές είναι μια διαρκής πορεία, μέχρι να φτάσει ο καθένας να απεκδυθεί τα ρούχα που θέλησε να του φορέσει η εξουσία. Στο επόμενο και τελευταίο μέρος, όμως, θα επιχειρήσουμε έναν συνολικότερο σχολιασμό όσων είπαμε ως τώρα.
(Συνεχίζεται)
σύντροφοι για την Αναρχική απελευθερωτική δράση
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου