Η ΟΜΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ ΤΟΥ ΑΧΙΛΛΕΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΒΡΙΣΗΙΔΑ..

 
 Η ομολογία της αγάπης του Αχιλλέα για την Βρισηίδα

      (Προχριστιανική ομολογία της αγάπης του ανδρός προς την γυναίκα)

                                              Γράφει ο Ιωάννης Γ. Βαφίνης

 Ο θυμός του Αχιλλέα για την αρπαγή της Βρισηίδα από τον Αγαμέμνονα. Έτοιμος να τραβήξει το σπαθί του και να τον εξόντωση αλλά τον σταματάει η θεά Αθήνα. Στη μέση βρίσκεται η πρωταγωνίστρια της σκηνής. Πίνακας του Ζακ Λουί Νταβίντ  

 

Στην προϊστορική εποχή, όταν οι λαοί της γης ανέπτυσσαν τις κοινωνικές τους δομές, η εκδήλωση της αγάπης, του άρρεν προς το θήλυ, ήταν άδηλη, ίσως και ανυπόστατη. 

      Ωστόσο, στην Ελλάδα, άνθισε από νωρίς το βαθύ ερωτικό στοιχείο. Από τα πρώιμα κιόλας χρόνια του πολιτισμού οι σπαραξικάρδιοι έρωτες, όπως του Ορφέα με την Ευρυδίκη, του Λέανδρου με την Ηρώ και του Αχιλλέα με την Βρισηίδα, έθεσαν τις βάσεις της παγκόσμιας ερωτικής-ρομαντικής ανθολογίας.

 Σύμφωνα με την διδασκαλία, των παλαιότατων επικών αοιδών, η φυσιολογική σχέση του άνδρα με την γυναίκα είναι η μόνη που μπορεί γίνει εκτός από καρδιακή και σαρκική, όταν δεν υφίστανται εξ αίματος συγγένεια. Μόνο τότε, η συνένωση του ζεύγους γίνεται πιο δυνατή κι η αγάπη πιο μεγάλη. Επί παραδείγματι, ο Αχιλλεύς, ο μέγιστος ήρωας του τρωικού πολέμου, κατακτώντας με το δόρυ του την Βρισηίδα κατακτήθηκε από τα πανώρια κάλλη της.
 Παρότι ήταν αιχμάλωτη του πιο ατρόμητου πολεμιστή, εκείνος την είδε ως ίση προς ίσο. Ο έρωτας με την πρώτη ματιά τον έκανε να την καταστήσει σύντροφο της ζωής του και να μοιράζεται μαζί της, κάθε νύχτα, την ίδια κλίνη.
 Παράλληλα, τιθασεύοντας τον εγωισμό του, τόλμησε να παραδεχθεί δημοσίως την αγάπη που αισθάνθηκε για την κόρη του ιερέα Βρίση. Έτσι, δια στόματος του Ομήρου, παρουσιάζεται ως σώφρων διδάσκαλος του γένους των Ελλήνων απαγγελόμενος νουθεσίες περί του συζυγικού βίου. Ιδού και τα λεχθέντα του:

ἐπεὶ ὅς τις ἀνὴρ ἀγαθὸς καὶ ἐχέφρων

τὴν αὐτοῦ φιλέει καὶ κήδεται, ὡς καὶ ἐγὼ τὴν

ἐκ θυμοῦ φίλεον δουρικτητήν περ ἐοῦσαν.

(ραψωδία Ι, στιχ. 341-343)

μετάφραση: 

[όποιος άνδρας είναι καλός και γνωστικός 

αγαπάει και νοιάζεται τη δική του (γυναίκα) όπως κι εγώ την αγαπούσα μέσα από την ψυχή μου,

 παρόλο που την κατέκτησα με το κοντάρι μου

 (υπονοώντας ότι δεν κέρδισε με το φυσιολογικό τρόπο της φιλικής γνωριμίας ή του συνοικεσίου)].

  Η διδαχή του Αχιλλέως, άγνωστη σε πολλούς σήμερα, εφώτισε γενεές ανδρών, κατά τους μεταγενέστερους αιώνες. Ήταν οι γενιές εκείνων των ανδρείων ανδρών που παρήγαγαν το θαύμα του κλασσικού πολιτισμού και των δημοκρατικών αξιών στην αρχαία Αθήνα αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα.
 Στην ιοστεφανωμένη Αθήνα, τα ομηρικά έπη, υπήρξαν  ως μαθησιακή ύλη όλων των εφήβων. Οι ομηρικοί στίχοι μετουσιώθηκαν σε φωτεινό πυλώνα της ρομαντικής διαπαιδαγώγησης της αθηναϊκής νεολαίας.

  Το μήνυμα της αγάπης και της φροντίδας του συζύγου προς την σύζυγο δεν είχε μέχρι τότε εκφρασθεί, από κανέναν άλλο λαό. Όλοι άλλοι λαοί υποτιμούσαν την γυναίκα και την θεωρούσαν ως τρόπαιο.

 Προκύπτει λοιπόν ότι, η ρήση του Αχιλλέως ήταν μία "χριστιανική" διδαχή προ Χριστού. Το αγαπάτε και φροντίζεται, έκαστος, τις κατά κόσμον συζύγους ξαναεμφανίστηκε στη νουθεσία της πρωτοχριστιανικής κοινότητας από τον απόστολο Παύλο. Φερειπείν, στην προς Εφεσίους επιστολή επισημαίνονται τα εξής: καθ' ἕνας ἕκαστος τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα οὕτως ἀγαπάτω ὡς ἑαυτόν (κεφ. ε', 33) & οὕτως ὀφείλουσιν οἱ ἄνδρες ἀγαπᾶν τὰς ἑαυτῶν γυναῖκας ὡς τὰ ἑαυτῶν σώματα. ὁ ἀγαπῶν τὴν ἑαυτοῦ γυναῖκα ἑαυτὸν ἀγαπᾷ· (κεφ. ε' 28).

   Εν κατακλείδι, η αγάπη του Αχιλλέα για την Βρισηίδα ήταν τόσο μεγάλη, ώστε, μετά την άδικη αρπαγή της από τον Αγαμέμνονα, να αποσυρθεί από τα πεδία των μαχών που τόσο τα ποθούσε. Ο θυμός του γιου του Πηλέα ήταν ικανός να ανατρέψει ακόμα και τα θεϊκά σχέδια. Τόσο πολύ την αγάπησε, την Βρισηίδα. Η οδύνη του αποχωρισμού, μεταφραζόμενη σε θυμό, έσβυνε τις ώρες που ο πληγωμένος ήρωας έπαιρνε την κιθάρα του και τραγουδούσε ηρωικά άσματα. 

  Της άξιζε, όμως, όλη αυτή η αγάπη; Σύμφωνα με τον Όμηρο ήταν ένα θείο πλάσμα που έτρεφε αγνά συναισθήματα. Είχε ερωτευτεί και εκείνη τον Αχιλλέα. Κάθονταν πολλές φορές με τον Πάτροκλο, και σχεδίαζαν τον γάμο της με τον Αχιλλέα στο Πήλιο. Ο Πάτροκλος ήταν ο αγαπημένος ξάδερφος του Πηλεΐδη κι ο καλύτερος φίλος, όμοιος με συγγενή, της Βρισηίδας. Όταν σκοτώθηκε, η Βρισηίς, τον πένθησε σαν αδερφό της.

 Μια ετέραν περιγραφή, για τα εξωτερικά της χαρακτηριστικά, έχει διασωθεί από τον Ιωάννη Μαλάλα, κατά τους πρώτος χριστιανικούς αιώνες. Το κείμενο εμπεριέχει τα εξής σχόλια:

 ἡ  δὲ Ἱπποδάμεια  ἡ  καὶ  Βρισηὶς  ἦν  μακρή,  λευκή,  καλλίμασθος,  εὔστολος,  σύνοφρυς,  εὔρινος, μεγαλόφθαλμος,  κεχολλαϊσμένα  ἔχουσα  βλέφαρα,  οὐλόθριξ,  ὀπισθόκομος,  φιλόγελως, οὖσα  ἐνιαυτῶν  καʹ.  ἥντινα  ἑωρακὼς  ὁ  Ἀχιλλεὺς  ἐπόθησε·  καὶ  πεσὼν  εἰς  ἔρωτα  αὐτῆς, λαβὼν  ἀποκρύβει  αὐτὴν  ἐν  τῷ  ἰδίῳ  παπυλεῶνι,  μὴ  ἀγαγὼν  αὐτὴν  εἰς  τὸ  πλῆθος  τῶν Ἑλλήνων· (Λόγος πέμπτος χρόνων Τρωικών, παρ. 101).

  Κλείνοντας, ενδείκνυται δε να παρατεθεί και η ομολογία του Δαναού άνακτος Αγαμέμνων, δια την φυσικήν επιλογήν του άνδρα να συν κοιμάται με την γυναίκα και να σμίγει ερωτικώς. Τα λεγόμενα του Ατρεείδη ραψωδούνται, από τον Όμηρο, στους εξής στίχους:

  δώσω δ' ἑπτὰ γυναῖκας ἀμύμονα ἔργα ἰδυίας

Λεσβίδας, ἃς ὅτε Λέσβον ἐϋκτιμένην ἕλεν αὐτὸς

ἐξελόμην, αἳ κάλλει ἐνίκων φῦλα γυναικῶν. 

   

τὰς μέν οἱ δώσω, μετὰ δ' ἔσσεται ἣν τότ' ἀπηύρων

κούρη Βρισῆος· ἐπὶ δὲ μέγαν ὅρκον ὀμοῦμαι

μή ποτε τῆς εὐνῆς ἐπιβήμεναι ἠδὲ μιγῆναι,

ἣ θέμις ἀνθρώπων πέλει ἀνδρῶν ἠδὲ γυναικῶν.

 Μετάφραση: [επτά γυναίκες θα του δώσω που εργάζονται εξαιρετικά όπως οι γυναίκες απ' την Λέσβο με γνωστικό μυαλό, αυτές που όταν κυρίεψε τη Λέσβο, τις πήρε ως λάφυρο και τις έδωσε σε μένα, γιατί τα κάλλη τους ξεπερνούσαν κάθε άλλη γυναίκα. Αυτές του δίνω, και μαζί μ' αυτές και την κόρη του Βρισέα. Επιπλέον μέγα όρκο πέρνω ότι ποτέ στην κλίνη της ξάπλωσα μαζί της κι ούτε έσμιξα μαζί της ερωτικώς, όπως η δικαιοσύνη των ανθρώπων το όρισε ως συνήθειο να συνευρίσκονται ερωτικά ο άνδρας με την γυναίκα].

Ӿ

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ομήρου, Ιλιάς

Καινή διαθήκη, επιστολές Παύλου

Ιωάννης Μαλάλας, Χρονογραφία        http://odysseospaide.blogspot.com/