Τράβηξε την προσοχή ακόμη και αυτών που μετά βίας μπορούσαν να εντοπίσουν την Ουρουγουάη στον χάρτη. Έγινε σημείο αναφοράς για την αριστερά της Λατινικής Αμερικής, γνωστός για τον λιτό τρόπο ζωής του και τη δέσμευσή του στον αγώνα κατά της φτώχειας και υπέρ της κοινωνικής ισότητας.

Ο πρώην αντάρτης του αριστερού Εθνικού Απελευθερωτικού Κινήματος-Tupamaros, ο “El Presidente mas pobre” -ο φτωχότερoς αρχηγός κράτους- ή απλώς El Pepe, πεθαίνει. «Ο κύκλος μου έκλεισε. Ξεκάθαρα, πεθαίνω. Ο πολεμιστής έχει δικαίωμα στην ξεκούραση».

Ο Χοσέ Μουχίκα, οδεύει ταπεινός προς τον θάνατο. Ο καρκίνος στον οισοφάγο, νικάει.

Το τέλος του «γράφει» ο ίδιος, σχεδιάζοντας τον τρόπο που θα θαφτεί. Στον κήπο του  αγροκτήματός του, στα προάστια του Μοντεβιδέο, κάτω από ένα δέντρο που φύτεψε ο ίδιος και δίπλα στη σκυλίτσα του, τη Μανουέλα.

«Εδώ θα πεθάνω. Έξω, υπάρχει μια γιγάντια σεκόγια. Εκεί είναι θαμμένη η Μανουέλα. Φτιάχνω τα χαρτιά για να με θάψουν κι εμένα εκεί. Αυτό είναι όλο».

Εκκεντρικός, με την τάση να είναι ο κλασικός γκρινιάρης ερημίτης, έχει αυτοπροσδιοριστεί ως «ένας τρελός γέρος». 

SHUTTERSTOCK

«Είμαστε τρία εκατομμύρια και αγοράζουμε παπούτσια, σα να είμαστε σαρανταποδαρούσες»

Το εξαιρετικά σεμνό ύφος του, κατά τη διάρκεια της προεδρίας του στην Ουρουγουάη -αλλά και μετά- αντικατοπτρίζει την παλιά αριστερή φιλοσοφία ζωής, σχετικά με τα κακά του καταναλωτισμού.

Ως πρόεδρος –την περίοδο 2010-2015– αποφάσισε να δωρίσει όλο σχεδόν τον μισθό του σε ένα πρόγραμμα κοινωνικής κατοικίας.

«Το πρόβλημα είναι ότι ζούμε σε μια καταναλωτική εποχή, όπου νομίζουμε ότι η επιτυχία στη ζωή είναι να αγοράζεις νέα πράγματα. Έχεις χρόνο για να δουλέψεις, αλλά όχι για να ζήσεις. Ο κόσμος απέχει πολύ από τη σωφροσύνη που εγγυάται ελεύθερο χρόνο για να ζήσεις. Στη χώρα μου, είμαστε τρία εκατομμύρια και εισάγουμε 27 εκατομμύρια ζευγάρια παπούτσια. Δεν είναι σαν να είμαστε σαρανταποδαρούσες; Είναι τρελό. Γεννηθήκαμε μόνο για να δουλεύουμε; Είσαι ελεύθερος να κάνεις ό,τι θέλεις με τη ζωή σου, η οποία μερικές φορές είναι απλώς ανοησία» είχε πει στην El Pais.

«Αφιέρωσα τον εαυτό μου στο να αλλάξω τον κόσμο και δεν άλλαξα τίποτα»…

«Έδωσα νόημα στη ζωή μου- θα πεθάνω ευτυχισμένος», είχε αναφέρει στην ίδια συνέντευξη, όχι όμως χωρίς κάποια δόση απογοήτευσης. «Αφιέρωσα τον εαυτό μου στο να αλλάξω τον κόσμο και δεν άλλαξα τίποτα»…

Για να συνεχίσει: «Αλλά διασκέδασα. Και έχω κάνει πολλούς φίλους και πολλούς συμμάχους σε αυτή την τρέλα να αλλάζω τον κόσμο για να τον βελτιώσω. Και έδωσα νόημα στη ζωή μου. Θα πεθάνω ευτυχισμένος. Δεν είχα μια χαμένη ζωή, γιατί δεν την πέρασα απλώς καταναλώνοντας πράγματα. Την πέρασα κάνοντας όνειρα, παλεύοντας. Δεν έχω χρέη να πληρώσω».

Από αντάρτης, πρόεδρος

Γεννημένος στο Μοντεβιδέο το 1935, ο Μουχίκα πέρασε μεγάλο μέρος της νεότητάς του δουλεύοντας στην ύπαιθρο.

Σύντομα άρχισε να ενδιαφέρεται για αγροτικά και κοινωνικά ζητήματα, τα οποία τον οδήγησαν να ασχοληθεί με την πολιτική. Αρχικά εντάχθηκε στο κεντροδεξιό Εθνικό Κόμμα.

Η Ουρουγουάη γνώρισε οικονομική άνθηση μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1950, αλλά ξεκίνησε τη δεκαετία του 1960 με στασιμότητα και ραγδαίο πληθωρισμό που έπληξε περισσότερο τις μεσαίες και κατώτερες τάξεις.

Το 1962, ο Μουχίκα εγκατέλειψε το Εθνικό Κόμμα και προσχώρησε στους Tupamaros, αντάρτικο κίνημα πόλης εμπνευσμένο από την Κουβανική Επανάσταση και τις μαρξιστικές ιδέες.

SHUTTERSTOCK

Σε απομόνωση το μεγαλύτερο μέρος στης φυλάκισής του

Συμμετείχε σε δράσεις αστικού αντάρτικου και φυλακίστηκε αρκετές φορές, την τελευταία φορά το 1972, στην αρχή της επιβολής δικτατορίας. Πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της φυλάκισής του σε απομόνωση μέχρι που τελικά αποφυλακίστηκε το 1985, όταν η Ουρουγουάη επέστρεψε στη δημοκρατία. Αυτή η εμπειρία θα σηματοδοτήσει την εστίασή του στη συμφιλίωση, το διάλογο και την κοινωνική ειρήνη.

Μετά την αποφυλάκισή του, μπήκε στην ενεργό πολιτική. Μαζί με άλλους πρώην αντάρτες, ίδρυσε το Κίνημα για τη Λαϊκή Συμμετοχή (Movimiento de Participación Popular), το οποίο συμμετείχε στο Frente Amplio, ένα αριστερό συνασπισμό που ιδρύθηκε τη δεκαετία του 1970.

Το έργο του, από διάφορες θέσεις της εξουσίας, και η δημοτικότητά του τον οδήγησαν στην προεδρία της Ουρουγουάης το 2010.

Πρωτοποριακοί νόμοι και πόλεμος κατά της φτώχιας

Κατά τη διάρκεια της θητείας του έως το 2015, ο Πέπε Μουχίκα εφάρμοσε πολιτικές και προγράμματα με στόχο την κοινωνική ενσωμάτωση και την πρόνοια.

Ο νόμος για τον γάμο των ομοφυλόφιλων, που ψηφίστηκε το 2013, ήταν ένας από τους πρώτους στη Λατινική Αμερική.

Το Plan Juntos επικεντρώθηκε στη βελτίωση των συνθηκών στέγασης για τις φτωχότερες οικογένειες, ενώ η συνέχιση του Plan de Equidad διατήρησε την οικονομική στήριξη των νοικοκυριών με παιδιά σε ευάλωτες καταστάσεις. 

Ταυτόχρονα, η οικονομία της Ουρουγουάης συνέχισε να αναπτύσσεται και η φτώχεια συνέχισε να μειώνεται σταθερά.

Η κυβέρνηση Μουχίκα διαφοροποίησε το παραγωγικό πλέγμα επενδύοντας στη γεωργία, γεγονός που ενίσχυσε τη θέση της Ουρουγουάης ως εξαγωγέα τροφίμων.

Μια άλλη πρωτοποριακή πρωτοβουλία, παγκοσμίως, ήταν η νομιμοποίηση της παραγωγής, του εμπορίου και της κατανάλωσης κάνναβης το 2013.

SHUTTERSTOCK

Διπλωματική ισορροπία

Στη διεθνή σκηνή, ο Μουχίκα επεδίωξε τη διπλωματική ισορροπία και προώθησε τον διάλογο για την επίλυση των συγκρούσεων στη Λατινική Αμερική.

Κατά τη διάρκεια αλλά και μετά τη θητεία του στην εξουσία υποστήριξε την αυτοδιάθεση των λαών και την κυριαρχία των χωρών της Λατινικής Αμερικής. Μετά την ολοκλήρωση της προεδρικής του θητείας, ο Μουχίκα επανήλθε στη Γερουσία της Ουρουγουάης από το 2015 έως το 2018 και το 2020, ενώ παρέμεινε ενεργός στο Κίνημα για τη Λαϊκή Συμμετοχή.

Λουσία: «Σκληρό καρύδι» και σύντροφος ζωής

Η πολωνικής καταγωγής Λουσία Τοπλάνσκι, υπήρξε η σκληροπυρηνική σύζυγος του Μουχίκα. Έγινε η πρώτη γυναίκα αντιπρόεδρος της Ουρουγουάης όταν ανέλαβε καθήκοντα έπειτα από την παραίτηση του Χοσέ Σεντίκ, εν μέσω κατηγοριών για διαφθορά.

Υπήρξε αντάρτισσα στα χρόνια της δικτατορίας, όπως και ο σύζυγός της. Πέρασε 13 χρόνια στη φυλακή και επέζησε από τα βασανιστήρια. Απέκτησε την φήμη πως ήταν πολύ «σκληρό καρύδι» γιαυτό της έδωσαν το ψευδώνυμο “La Tronka”, που σημαίνει «Κορμός Δέντρου».

Το 1971, 38 πολιτικές κρατούμενες επιχείρησαν μία θεαματική απόδραση από τις φυλακές Carcel Cabildo. Σύρθηκαν μέσα από στους σωλήνες αποχέτευσης για 45 λεπτά μέχρι να φτάσουν σε άλλο τούνελ  που είχαν σκάψει άλλοι σύντροφοί της αντάρτες, και που οδηγούσε σε ένα ασφαλές σπίτι. Ωστόσο, φυλακίστηκε ξανά μερικούς μήνες αργότερα και πέρασε χρόνια σε απομόνωση  

 https://www.naftemporiki.gr