ΣΙΚΕΛΙΚΟΣ ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ ΚΑΙ...ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΑ!!!

 

Βασίλης Στοϊλόπουλος

"Σικελικός Εσπερινός" και ........ βυζαντινή διπλωματία.

Η 30η Μαρτίου του 1282 αποτελεί σταθμό στην ευρωπαϊκή ιστορία και ιδιαίτερα της Γαλλίας, η οποία κατείχε τότε τη Σικελία και τη νότια Ιταλία.

Ο Κάρολος του Ανζού (φ 1), αδελφός του Γάλλου βασιλιά Λουδοβίκου Θ΄, είχε αποσπάσει μερικά χρόνια πριν αυτές τις περιοχές της Ιταλίας από τους κληρονόμους του Γερμανού αυτοκράτορα Φρειδερίκου Β'. Αφού επέβαλε εκεί ένα σκληρότατο σύστημα διακυβέρνησης, έθεσε στο στόχαστρό του την Ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η οποία προσπαθούσε ακόμη να συνέλθει από τις καταστροφικές συνέπειες της «Πρώτης Άλωσης», το 1204 από τους Λατίνους και τους Φράγκους Σταυροφόρους.

Κι ενώ ο γαλλικός στόλος, που βρισκόταν στο λιμάνι της Μεσσήνης, επρόκειτο να αποπλεύσει άμεσα ενάντια στην Κωνσταντινούπολη, έγινε ένα κοσμοϊστορικό γεγονός, ο «Σικελικός Εσπερινός» (φ 2).

Την δεύτερη μέρα του Πάσχα ξέσπασε απρόσμενη λαϊκή εξέγερση στο Παλέρμο με συνέπεια να διαλυθούν μέσα σε μόνο λίγες ώρες όλα τα μεγάλα σχέδια του Καρόλου για μια νέα φράγκικη μεσογειακή αυτοκρατορία με πρωτεύουσα την Πόλη.

Για τους ιστορικούς παραμείνει ακόμα ένα ανοιχτό ερώτημα αν το περιστατικό που πυροδότησε την εξέγερση το Πάσχα του 1282 είχε σχεδιαστεί εκ των προτέρων. Γεγονός είναι ότι κάποιοι από τους υπηρέτες του Καρόλου βρέθηκαν μεθυσμένοι μέσα στο πλήθος των ντόπιων που γιόρταζε στην Εκκλησία του Αγίου Πνεύματος και κακοποίησαν μια νεαρή παντρεμένη. Αυτή ήταν η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι. Με την κραυγή «Θάνατος στους Γάλλους», η εξέγερση δεν άργησε να εξαπλωθεί σε πολλά μέρη του νησιού.

Περίπου 15.000 Γάλλοι σκοτώθηκαν, ενώ μερικούς μήνες αργότερα ο Πέτρος Γ' της Αραγωνίας (φ 3) αποβιβάστηκε στα δυτικά του νησιού και επέβαλε μια μακρόχρονη ισπανική κυριαρχία.

Προηγουμένως, με αρχικατάσκοπο τον καγκελάριο της Αραγωνίας Giovanni da Procida (φ 4) δημιουργήθηκε μια αντιγαλλική συμμαχία που ξεκινούσε από την Καστίλη-Αραγωνία και την Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία κι έφτανε μέχρι το παπικό κράτος, τις ιταλικές πόλεις και τον βυζαντινό αυτοκράτορα. Ο Μιχαήλ Παλαιολόγος Η΄ (φ 5), ως ενορχηστρωτής της αλλά και ιθύνων νους, αντί για στρατιώτες, που ασχολούνταν στ΄ ανατολικά με τους Τούρκους, διέθεσε πολύ χρυσάφι, κυρίως για τους βαρώνους της Σικελίας.

Όντας ο πραγματικός εγκέφαλος της αντιγαλλικής «συνομωσίας» ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Παλαιολόγος Η' απέδειξε με τον «Σικελικό Εσπερινό» (φ 6), για άλλη μια φορά, τη διπλωματική δεινότητα των Βυζαντινών.

Μόνο λίγους μήνες μετά τον μοιραίο για τους Γάλλους «Σικελικό Εσπερινό» ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Η΄ απεβίωσε, τον Δεκέμβριο του 1282. Άπαντες παραδέχονται σήμερα πως χωρίς τη δική του διπλωματική δεινότητα και το χρυσάφι των Βυζαντινών η αυτοκρατορία της Ανατολής πιθανότατα δεν θα έπαιρνε «ανάσα» 171 ετών, πριν έρθει η «Δεύτερη Άλωση», την φορά αυτή από τους Οθωμανούς.

ΥΓ . Μια λεπτομέρεια του Σικελικού Εσπερινού : Εδώ και χιλιάδες χρόνια το ρεβίθι (επιστημονικά «cicer arietinum», φ 7) αποτελεί, ως γνωστόν, αναπόσπαστο τμήμα της μεσογειακής κουζίνας. Στη σικελική διάλεκτο του Μεσαίωνα, το «ciciri» (ρεβίθι) ήταν ένας πραγματικός γλωσσοδέτης που δυσκόλευε πολύ να το εκφράσουν «σιτσελιάνικα» οι ξένοι, και μάλιστα οι Γάλλοι κατακτητές του νησιού. Έτσι, στις 30 Μαρτίου 1282, οι ξεσηκωμένοι Σικελοί έβαζαν όποιον συλλάμβαναν να προφέρει την ονομασία του τόσο σημαντικού για την μεσογειακή διατροφή όσπριου. Όποιος δεν περνούσε το γλωσσικό τεστ, απλά εκτελούνταν επί τόπου.