ΜΕΡΟΣ Α΄
Η Πολιτεία των Νήσων του Ήλιου
Η Ουτοπιστική κοινότητα της αρχαιότητας και η επιρροή της στα κατοπινά χρόνια.
Μία ουτοπιστική πολιτεία όπου για πρώτη φορά αποτυπώθηκαν έννοιες όπως αυτές της κοινοκτημοσύνης και της μη ιεραρχικής δομής ήταν η Πολιτεία του Ήλιου όπως περιγράφηκε από τον Ιάμβουλο τον 4ο αιώνα π.Χ. Το έργο του είχε μια σημαντική επιρροή στα κατοπινά χρόνια καθώς ενέπνευσε από τη μια επαναστάσεις σκλάβων κι από την άλλη, πολλούς συγγραφείς που επιδοκίμασαν με τη σειρά τους την Ουτοπία. Συγγραφείς όπως ο Καμπανέλλα του Μεσαίωνα μέχρι, εμμέσως, και ο Burroughs της γενιάς των Beat. Το γεγονός και μόνο της ύπαρξης μιας τέτοιας περιγραφής κι αν μη τι άλλο η επιρροή που άσκησε σε μέλλοντα γεγονότα κι εμπνεύσεις τη κάνει ενδιαφέρουσα ακόμη και σήμερα…
Το χρονικό του ταξιδιού προς την Πολιτεία του Ήλιου.
Ο Ιάμβουλος
Ως γιος εμπόρου και ιστορικός είχε ζήσει τον 4ο αιώνα, κατά την ακμή της Αλεξανδρινής εποχής. Το επάγγελμα που ασκούσε ο πατέρας του, τον επέτρεπε να πραγματοποιεί πολλά ταξίδια στο τότε γνωστό κόσμο που περιελάμβανε χώρες όπως την Αραβία και την Ινδική Χερσόνησο. Το έργο του "Η Πολιτεία των Νήσων του Ήλιου" συγγράφηκε μάλλον προς το τέλος τη ζωής του και είχε ήδη χαθεί από τα αρχαία ακόμη χρόνια. Διεσώθη ωστόσο ως περίληψη στο 20ο βιβλίο της "Ιστορικής Βιβλιοθήκης" του ιστορικού Διόδωρου του Σικελιώτη (1ο αιώνα π.Χ.) και ως σποραδική αναφορά στο έργο του Λουκιανού "Αληθινές Ιστορίες". Στην περίληψη του Διόδωρου, παρόλη την αταξία της περιγραφής, ήταν δυνατόν να επαναδομηθεί ως ένα βαθμό η αρχική φόρμα και το περιεχόμενο της διήγησης του Ιάμβουλου για την Πολιτεία των Νήσων του Ήλιου, δίνοντας μια γενική εικόνα ενός τρόπου ζωής διαφορετικό από τον μέχρι τότε γνωστό.
Το ταξίδι και η Πολιτεία
Κατά την περιγραφή της διασωσμένης περίληψης του Διόδωρού, ο Ιάμβουλος μαζί με κάποιον σύντροφο του ταξιδεύοντας προς Αραβία πιάστηκαν αιχμάλωτοι από μια νησιώτικη φυλή Αβησσυνών-σημερινοί Αιθίοπες- οι οποίοι αφού τους κράτησαν για λίγο καιρό τους έβαλαν κατόπιν σε κάποιο μικρό πλοιάριο με αρκετά τρόφιμα για μερικούς μήνες και τους πρόσταξαν ν' ανοιχτούνε στο πέλαγος, με κατεύθυνση συνεχώς προς τον Νότο. Εκεί, κατά τα λεγόμενα τους θα συναντούσαν ένα νησί όπου θα μπορούσαν να ζήσουν, και μάλιστα ευτυχισμένοι.
Πράγματι, μετά από 4 μήνες ταξιδιού στον Ωκεανό συνάντησαν ένα σύμπλεγμα 7 μεγάλων νήσων με ήπιο κλίμα και πλούσια φύση. Η περιγραφή δίνει με γλαφυρό τρόπο την εικόνα των κατοίκων των νησιών αυτών οι οποίοι ήτανε μια ξεχωριστή φυλή ανθρώπων που δεν έμοιαζαν με καμία άλλη γνωστή. Ήτανε όλοι τους πανύψηλοι, με ύψος κοντά στα 3 μέτρα, άτριχοι, με πολύ εύκαμπτο σώμα, λόγω ότι διέθεταν οστά μαλάκά σαν νεύρα. Είχανε τεράστια, μυϊκή δύναμη, με οξύτατη ακοή, δεν αρρώσταιναν ποτέ τους ενώ η γλώσσα τους ήταν δίπτυχη και τους επέτρεπε να μιλάνε με δυο άτομα συγχρόνως.
Το πιο ενδιαφέρον ωστόσο σημείο είναι, μάλλον εκεί όπου περιγράφεται η κοινωνία των Ηλιουπολιτών. Σύμφωνα με τη περιγραφή λοιπόν, το σύστημα τους δεν είχε γνώση των εννοιών πόλεμος και δουλεία, γι' αυτό και δεν υπήρχε ούτε στρατός ούτε κάστρα καθώς επίσης η εσωτερική εγκληματικότητα ήταν μηδενική. Η γη και τα μέσα παραγωγής-όπως και οι γυναίκες με τα παιδιά-ανήκαν σε όλους, υπό ένα σύστημα κοινοκτημοσύνης. Οι ενήλικοι πολίτες υποχρεούνταν σε εργασία μόνο όταν υπήρχε ανάγκη, ενώ για να μην καταπονούνται από αυτή, εναλλάσσονταν κυκλικά σε διάφορες ειδικεύσεις, αποκλείοντας έτσι τον καταμερισμό της εργασίας. Το ίδιο ίσχυε και για τα δημόσια αξιώματα στο οποίο εναλλάσσονταν το ίδιο κυκλικά και από τα οποία απαλλάσσονταν μόνο οι γέροι.
Οι κάτοικοι καθεμιάς από Νήσους του Ήλιου ήταν οργανωμένοι σε φυλές 400 ατόμων οι οποίες ονομάζονταν Συστήματα. Επικεφαλής καθεμίας φυλής ήταν ο γεροντότερος ο οποίος ωστόσο δεν είχε ούτε περισσότερα αξιώματα ούτε κάποια εξουσία, αλλά περιορίζονταν μονάχα στο να έχει συμβουλευτικό χαρακτήρα. Επίσης υπήρχαν κάποιοι εθιμοτυπικοί κανόνες και νόμοι οι οποίοι ακολουθούνταν, ήταν ωστόσο άγραφοι και το σπάσιμο τους δεν επέφερε τιμωρία. Ένας από αυτούς απαιτούσε ότι τα άρρωστα και πνευματικά καθυστερημένα νεογέννητα θα πρέπει να θανατώνονται, κατ' ομοιότητα προς το σύστημα της Σπαρτιάτικης Πολιτείας.
Το περισσότερο από το χρόνο τους οι Ηλιοπολίτες τον περνούσαν με διάφορες πνευματικές ενασχολήσεις και ψυχαγωγία. Επειδή η διάρκεια ζωής ήταν πολύ μεγάλη κατόπιν της παρόδου 150 χρόνων βίου φεύγανε εκούσια από τη ζωή ξαπλώνοντας σ' ένα στρώμα από αρωματικά και θανατηφόρα φυτά όποτε αποκοιμιότανε και πεθαίνανε.
Σύμφωνα πάντα με τη διήγηση ο Ιάμβουλος έμειναν μαζί με το σύντροφο του για 7 χρόνια στη Πολιτεία των Νήσων του Ήλιου χωρίς όμως να μπορέσουν να λησμονήσουν τις παλιές τους συνήθειες και να προσαρμοστούν στον εκεί τρόπο ζωής. Γι' αυτό το λόγο οι Ηλιοπολίτες τελικά τους έδιωξαν, όπως ακριβώς είχαν κάνει και οι Αβησσυνοί, θαλασσοδάρθηκαν για 4 μήνες, όποτε και χάθηκε ο σύντροφος του Ιάμβουλου και κατέληξε τελικά μόνος στις ακτές της Ινδίας απ' όπου έφτασε τελικά στην Ελλάδα.
Από τη μελέτη, τώρα της περίληψης της περιγραφής του ταξιδιού του Ιάμβουλου φαίνεται καθαρά η επιρροή που έχει δεχθεί από τα θέματα και παραστάσεις που συχνά συναντούνται στις Ελληνικές Ουτοπικές περιγραφές παράξενων ταξιδιών, κι αυτό όσον αφορά τουλάχιστο τη περιγραφή της περιπλάνησης, των χωρών και των κατοίκων τους που συναντά. Ο νεωτερισμός ωστόσο στη διήγηση του είναι το πολιτικό σύστημα που περιγράφει το οποίο αν και από τη μία είναι καθαρά γραμμένο "από" και "προς" την πολιτεία μέσα στην οποία βρισκότανε, από την άλλη διαθέτει καινοτομίες οι οποίες μάλλον οφείλονταν σε πολιτικά συστήματα τα οποία ίσως είχε συναντήσει ή πιθανότερα έπλασε, έχοντας υπόψιν πηγές διάφορων Ινδικών ταξιδιωτικών περιγραφών. Ο Ιάμβουλος είδε μια κοινωνία ελεύθερη, χωρίς ιδιοκτησία και εξουσία. Είδε ακόμη την ανικανότητα προσαρμογής και την ευθυγράμμιση στη λογική ενός ελευθεριακού καθεστώτος, ξένο προς αυτό μέσα στο οποίο ο ίδιος είχε διαπαιδαγωγηθεί Το έργο του ήταν μόνο μια εξωτική περιγραφή ενός φανταστικού τόπου χωρίς άμεσες πολιτικές επιδιώξεις. Αποτέλεσε ωστόσο κατόπιν-με κάπως παράδοξο τρόπο-την πηγή έμπνευσης για μια επανάσταση των σκλάβων στην αρχαιότητα, από τη μία, και για μια αλυσιδωτή άνθηση της Ουτοπικής λογοτεχνίας από την άλλη, κυρίως του Μεσαίωνα, όπου ελευθεριακές πολιτείες περιγράφθηκαν σε παρόμοιο μοτίβο.
Η Νέα Πολιτεία του Ήλιου. Η Πολιτεία των σκλάβων της Μ. Ασίας
Μια από τις δυο μεγάλες εξεγέρσεις των σκλάβων στην αρχαιότητα ήτανε- μαζί με αυτή του Σπάρτακου- η εξέγερση των σκλάβων στο βασίλειο του Περγάμου της Μικρά Ασίας, το 133-128 π.Χ. Πρωταίτιος της επανάστασης ήτανε ο Αριστόνικος, γιος σκλάβας και νόθο του βασιλιά της Περγάμου, Άτταλο Β'. Μετά το θάνατο του τελευταίου κι αφού οι λοιποί ευγενείς του βασιλείου προσπαθούσαν να σφετεριστούν το θρόνο, ο Αριστόνικος-ο οποίος είχε μεγαλώσει και μορφωθεί μακριά από την βασιλική αυλή και σε κάποια απομακρυσμένη επαρχία-διεκδίκησε την ηγεσία, εκμεταλλευόμενος την καταγωγή του, ζητώντας την υποστήριξη και καλώντας σε συναγερμό όλους αυτούς μέσα στο περιβάλλον των οποίων είχε μεγαλώσει. Δούλοι, δουλοπάροικοι, ακτήμονες αγρότες κι ελεύθεροι τεχνίτες κλήθηκαν να επαναστατήσουν κατά το κράτος των πλουσίων και να εγκαθιδρύσουν μια νέα κοινοκτημονική πολιτεία τη οποία ο Αριστόνικος-προφανέστατα επηρεασμένος από τις διηγήσεις του Ιάμβουλου-ονόμασε Νέα Πολιτεία του Ήλιου. Θα ήταν μια πολιτεία που θα επιδίωκε να λειτουργήσει χωρίς αφέντες και δούλους, πλούσιους και φτωχούς υπό ένα καθεστώς πλήρους ισότητας κι ελευθερίας. Ο στωικός φιλόσοφος Βλόσσιος, από τη Κύμη τη Κάτω Ιταλίας ακολούθησε επίσης την εξέγερση, έχοντας πρότινος δραπετεύσει από τις φυλακές της Ρώμης. Το κάλεσμα της εξέγερσης βρήκε έτσι ευρεία απήχηση σε ολόκληρη τη Μ. Ασία κάνοντας ξεκίνημα από τη πόλη της Μυσίας και εξαπλώνοντας κατόπιν την επανάσταση σχεδόν σε όλες τις άλλες εγγύτατες πόλεις κάτι που ο Πλούταρχος κατέγραψε με μια φράση: "Ο Αριστόνικος έσπειρε ολάκερη την Ασία με πολέμους κι επαναστάσεις".
Αν και η ανταπόκριση της εξέγερσης ήταν τεράστια η επανάσταση τελικά απότυχε πριν προλάβει να παγιωθεί. Αυτό οφείλονταν στο ότι οι ολιγαρχικοί και οι άρχοντες της περιοχής προτίμησαν να ζητήσουν τη βοήθεια της Ρώμης, παρόλο που το αντίτιμο της κίνησης αυτής θα ήταν το Βασίλειο της Περγάμου να υποδουλωθεί και να γίνει επαρχία της Ρώμης. Η καταστολή της επανάστασης επιτεύχθηκε έπειτα σκληρών μαχών από το 130 ως το 128, όποτε καταλύθηκε και το τελευταίο προπύργιο των δούλων επαναστατών. Ο Αριστόνικος τελικά θανατώθηκε παραδειγματικά ενώ ο φιλόσοφος Βλόσσιος προτίμησε ν' αυτοκτονήσει για ν' αποφύγει τη τιμωρία
Από την περίοδο της Ελληνικής αρχαιότητας μέχρι και τον Μεσαίωνα δεν συναντάται άλλη αξιόλογη εξέγερση που να τείνει προς την εγκαθίδρυση ενός ελευθεριακού Ουτοπικού καθεστώτος με την εξαίρεση των Ουτοπιστικών αιρέσεων των Αναβαπτιστών και των Αντινομιστών που εμφανίστηκαν στον 16ο και τον 17 αιώνα αντιστοίχως, χωρίς ωστόσο να έχουν κάποιο δεσμό με το έργο του Ιάμβουλου.
Η Πολιτεία του Ήλιου και η Ουτοπική φιλολογία του Μεσαίωνα
Η επόμενη φορά που συναντούμε την Πολιτεία του Ήλιου μετά την επανάσταση των σκλάβων είναι στα συγγράμματα ενός Ιταλού μοναχού και φιλόσοφου του Μεσαίωνα, τον Tommaso Campanella (1568-1639). Γεννημένος στη πόλη Στίλο στη Καλαβρία της Κάτω Ιταλίας, είχε από νεαρή ηλικία καταταγεί στο τάγμα των Δομινικανών μοναχών και ακολούθησε τους οπαδούς της Πλατωνικής φιλοσοφίας. Ως διανοητής κατατάχτηκε στους Ουτοπιστές πολιτειολόγους καθώς-κατά μίμηση του Πλάτωνα, δανειζόμενος προφανώς διάφορα στοιχεία και τον τίτλο της ιστορία του Ιάμβουλου και επηρεασμένος από άλλος σύγχρονούς του όπως τον Thomas More που είχε συγγράψει την "Ουτοπία", μια εμπνευσμένη κριτική για τη κοινωνία όπου ζούσε-περιγράφει κι αυτός στο σύγγραμμα του την "Ηλιακή πολιτεία", μια φανταστική πολιτεία που θα μπορούσε να χρησιμέψει ως πρότυπο για τη οργάνωση της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Το έργο γράφηκε το 1602 στην πρώτη Ιταλική έκδοση λίγο μετά της καταδίκης του Campanella σε φυλάκιση πολλών ετών με της κατηγορία της αίρεσης και της ανταρσίας, ενώ τελικά εκδόθηκε και στη Λατινική το 1613.
Η περιγραφή της πολιτείας που είχε οραματιστεί με τη σειρά του, ξεδιπλώνεται μέσα από ένα ποιητικό διάλογο με κάποιον Γενοβέζο ναυτικό ο οποίος υποτίθεται πως είχε συναντήσει τη Πολιτεία του Ήλιου στο νησί Ταπροβάνη-τη σημερινή Κεϋλάνη ή Σρι Λάνκα. Στη γενικότερη δομή της η περιγραφή δεν είναι παρά μια παραλλαγή της ιστορίας του Ιάμβουλου. Υπάρχει μια πόλη η οποία είναι διαιρεμένη σε 7 δακτυλίους καθένας με ονόματα από τους 7, τότε, γνωστούς πλανήτες. Υπάρχει μια εξελιγμένη αστική δομή με ναούς και πολεμικές κατασκευές ενώ η κοινωνική οργάνωση, αν και μικρή σχέση έχει με αυτή του Ιάμβουλου, ακολουθεί ένα συμβολικό τρόπο ιεραρχίας όπου ο κύριος άρχοντας καλείται "Μεταφυσικόν" ενώ υπάρχουν και 3 διευθύνουσες πριγκίπισσες ίσων αρμοδιοτήτων με τα ονόματα Σοφία, Αγάπη και Δύναμη.
Η Ουτοπία που περιέγραψε ο Campanella θεωρήθηκε από τις σημαντικές της εποχής του. Προσπάθησε να προσφέρει μιαν άλλη οπτική της κοινωνικής διαχείρισης, στηριζόμενη περισσότερο στην φιλοσοφία και τη θρησκεία, χωρίς ωστόσο να έχει αποταχθεί από τον παραδοσιακό τρόπο δόμησης μιας κοινωνίας με τον τρόπο που συναντάται στο έργο του Ιάμβουλου.
Το 1627, μερικά χρόνια μετά την έκδοση του έργου του Campanella, δημοσιεύεται μιαν άλλη σημαντική Ουτοπία του Μεσαίωνα, η "Νέα Ατλαντίς", ένα χρόνο κατόπιν του θανάτου του συγγραφέα της, του Francis Bacon, Άγγλου φιλόσοφου και λογοτέχνη. Το έργο αυτό του Bacon συγγράφηκε μάλλον γύρω στα 1623 και κατά πολλούς είχε δεχθεί επιρροή-περισσότερο στη σύλληψη του και λιγότερο στο περιεχόμενο-από τη Πολιτεία του Ήλιου του Campanella και την "Ουτοπία" του T. More.
Το μοτίβο στο οποίο κινείται η εξιστόρηση του Bacon είναι παρόμοιο με αυτό της Πολιτείας του Ήλιου. Ο ήρωας της διήγησης περιγράφει πως μετά από περιπλάνηση στις Νότιες Θάλασσες συναντά με τους συντρόφους του μια νησιώτικη πολιτεία, την Μπενσαλέμ. Η κοινωνία της πολιτείας αυτής αν και στις γενικότερες δομές της μοιάζει με τις υπόλοιπες γνωστές, με ύπαρξη οργανωμένης Χριστιανικής θρησκείας, ιεραρχίας κτλ, η κεντρική κινητήριο της δύναμη ωστόσο είναι το Σπίτι του Σολόμωντα, ένα πνευματικό κέντρο-πανεπιστήμιο όπου χρησιμοποιείται η επιστήμη, στη πρακτική της μορφή, ως άξονας διακυβέρνησης και μέσο καλυτέρευσης της κοινωνίας και της ζωής των πολιτών. Στη κοινωνία της Μπενσαλέμ η μεταφυσικές έγνοιες έχουν δευτερεύοντα ρόλο, παρόλο του θρησκευτικού χαρακτήρα από τον οποίο χαρακτηρίζεται η δομή της, ενώ αφήνεται καθαρά να εννοηθεί το πώς η επιστημονική πρόοδο είναι αυτή που θα οριοθετήσει το πλαίσιο μέσα στο οποίο πρέπει να κινηθεί η ανθρωπότητα για την καλυτέρευση της.
Το έργο του Bacon έχει χαρακτηριστεί σχεδόν προφητικό από πολλούς για τον τρόπο με τον οποίο φαντάστηκε πως τελικά η υλιστική επιστήμη-το σύγχρονο ερευνητικό πανεπιστήμιο-και η χειραγώγηση της φύσεως για συμφέρον του ανθρώπου θα ήταν αυτή που θα ορίσει τον τρόπο δόμησης μιας σύγχρονης κοινωνίας, αποταγμένη στην ουσία από οτιδήποτε περισσότερο ιδεατό και λιγότερο πρακτικό. Παρόλο λοιπόν την ανοιχτόμυαλη και εμπνευσμένη προσέγγιση την οποία επιχειρεί να κάνει ο Bacon, για το πώς θα έπρεπε να είναι μια κοινωνία, δεν μπορεί να συγκριθεί με την πριμιτιβιστική "Πολιτεία του Ήλιου" που περιγράφει ο Ιάμβουλος-καθρέφτης ίσως του καιρού στον όποίο συνέγραψε και διαμετρικά αντίθετη με τη κοινωνία της "προόδου" που αντιπροσωπεύει η "Νέα Ατλαντίς", η θετικιστική ουτοπία που μάλλον κέρδισε και το στοίχημα με το μέλλον.
Οι Πόλεις της Κόκκινης Νύχτας του Burroughs. Τα πειρατικά ουτοπικά κοινόβια του 18ου αιώνα.
Ο Αμερικανός συγγραφέας W. Burroughs (1914-1997) ήταν από τους πρωτεργάτες του κινήματος Beat, που άνθισε στην δεκαετία του '50 λογοτεχνικά και κοινωνικά. Ένα από τα βιβλία που συνέγραψε γύρω στα 1980 ο Burroughs ήταν "Οι Πόλεις της Κόκκινης νύχτας", έχοντας ως ένα από τα κύρια θέματα έμπνευσης πολιτικά συστήματα που αναπτύχθηκαν από πειρατές σε ουτοπικές πολιτείες που ίδρυσαν, προσπαθώντας να αποφύγουν τον νόμο των μεγάλων ναυτικών αυτοκρατοριών της Ευρώπης.
Ο Burroughs χρησιμοποιεί ως πηγή ένα βιβλίο του 1900, το "Under the black Flag" του Don C. Seitz όπου περιγράφεται η ζωή κάποιων πειρατών του 18ου αιώνα. Οι αυτούσιες αναφορές που υπάρχουν στον Seitz και οι περαιτέρω πληροφορίες που δίνει ο Burroughs αν και δεν δείχνουν καμία άμεση σύνδεση με την Πολιτεία του Ήλιου, διέπονται ωστόσο από το ίδιο ακριβώς πνεύμα το οποίο αποτύπωσε ο Ιάμβουλος και εφάρμοσαν δούλοι στην αρχαιότητα όσο και κάποιοι Ευρωπαίοι πειρατές χωρίς να έχουν γνώση των προηγουμένων. Από βιβλίο του Seitz διαβάζουμε:
"…Ο κάπταιν Mission υπήρξε ένας από τους πρωτοπόρους της Γαλλικής Επανάστασης. Εκατό χρόνια μπροστά από τη εποχή του, άρχισε την καριέρα του με τη επιθυμία να ρυθμίσει πιο δίκαια τις υποθέσεις της ανθρωπότητας, πράγμα που κατέληξε, ως συνήθως σε μια πιο γενναιόδωρη ρύθμιση της δικής του τύχης… αφού πρώτα νίκησε ένα αγγλικό πολεμικό κάλεσε σε συγκέντρωση το πλήρωμα. Αυτούς που επιθυμούσαν να τον ακολουθήσουν θα τους μεταχειρίζονταν σαν αδέρφια, οι υπόλοιποι θα αποβιβάζονταν ασφαλείς στη στεριά. Όλοι ασπάστηκαν ομόφωνα την Νέα Ελευθερία. Μερικοί ζήτησαν να υψωθεί αμέσως η Μαύρη σημαία, μα ο Μission αντιτάχθηκε, λέγοντας πως δεν είναι πειρατές, μα εραστές της Ελευθερίας, που μάχονταν για ίσα δικαιώματα ενάντια σε όλα τα έθνη τα υποταγμένα στην τυραννία των κυβερνήσεων…τα χρήματα μπήκαν όλα σ' ένα σεντούκι και ρούχα μοιράστηκαν σε όσους είχαν ανάγκη.. Ο Mission τους υπέδειξε να ζουν σε αυστηρή αρμονία μεταξύ τους, ότι μια στενόμυαλη κοινωνία θα τους θεωρούσε πάντα πειρατές… σκλάβοι προστέθηκαν στο πλήρωμα και ντύθηκαν με τα περρισευάμενα ρούχα. Ο Mission έβγαλε λόγο όπου κατάγγελλε τη δουλεία και υποστήριζε πως άνθρωποι που πουλούν άλλους σαν ζώα αποδεικνύουν πως η θρησκεία τους δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια προσποίηση…".
Ο Burroughs συνεχίζει: «...Ο Mission εξερεύνησε τις ακτές της Μαγαδασκάρης… και αποφάσισαν να εγκαταστήσουν εκεί τη χερσαία βάση τους…να χτίσουν μια πόλη και να έχουν ένα μέρος που θα μπορούσαν να το καλούν δικό τους. Η Πολιτεία ονομάστηκε Λιμπερτάτια και τέθηκε κάτω από άρθρα…να μπαίνουνε σε ψηφοφορία όλες οι αποφάσεις, την κατάργηση της δουλείας, τη κατάργηση της θανατικής ποινής και την ελευθερία ν' ασχοληθούν με οποιαδήποτε πίστη και λατρεία χωρίς την ανάγκη επικύρωσης ή άλλες οχλήσεις…
Η αποικία του Mission καταστράφηκε τελικά από μια αιφνιδιαστική επίθεση ιθαγενών και ο ίδιος σκοτώθηκε λίγο αργότερα σε μια ναυμαχία. Υπήρξαν κι άλλες τέτοιες παρόμοιες αποικίες στις δυτικές Ινδίες, καθώς και στην Κεντρική και Νότια Αμερική αλλά δεν στάθηκαν ικανές να επιζήσουν, ο περιορισμένος πληθυσμός τους δεν τους επέτρεπε να αντισταθούν στις επιθέσεις. Αν το κατόρθωναν θα είχε αλλάξει ίσως η ιστορία του κόσμου. Σκεφτείτε κάμποσες τέτοιες οχυρές θέσεις διάσπαρτες….Φανταστείτε ένα τέτοιο κίνημα σε παγκόσμια κλίμακα. Μπροστά στη γνήσια αυτή εφαρμογή της ελευθερίας, η γαλλική και η αμερικάνικη επανάσταση θα αναγκάζονταν να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους. Θα περιορίζονταν επίσης τα καταστροφικά αποτελέσματα της ανεξέλεγκτης εκβιομηχάνισης, καθώς οι βιομηχανικοί εργάτες και οι κάτοικοι των αστικών φτωχογειτονιών θα ζητούσαν καταφύγιο στις Έναρθρες περιοχές. Τέλος με τα λευκά αφεντικά, τους Πούκα Σαχίμπ, τους Παδρόν, τους αποίκους…. Η ευκαιρία υπήρχε, η ευκαιρία χάθηκε. Οι αρχές της γαλλικής και της αμερικάνικης επανάστασης γίνανε φουσκωμένα λόγια στα στόματα των πολιτικών. Οι φιλελεύθερες επαναστάσεις….της Κεντρικής και Νότιας Αμερικής έπειτα από μια τρομερή ιστορία διδακτοριών, καταπίεσης, δωροδοκιών και γραφειοκρατικών μεθόδων απέκλεισαν κάθε πιθανότητα να δημιουργηθούν κοινόβια στην κατεύθυνση που είχε χαράξει ο Κάπταιν Mission…..Βέβαια δεν γίνεται λόγος πια για «απελευθέρωση από την τυραννία των κυβερνήσεων» αφού οι κάτοικοι των πόλεων εξαρτώνται από αυτές για τροφή, ενέργεια, ύδρευση, μεταφορές, ασφάλεια και ευημερία. Το δικαίωμα σου να ζεις όπου θέλεις εσύ, με συντρόφους που τους διάλεξες ο ίδιος, και με νόμους με τους οποίους συμφωνείς πέθανε τον δέκατο όγδοο αιώνα μαζί με τον Κάπταιν Mission. Μόνο ένα θαύμα ή μια καταστροφή θα μπορούσε να το αναστήσει…»
Επιμύθιο
Η Πολιτεία του Ήλιου είναι μόνο μια φανταστική ιστορία, ένα παραμύθι. Η σημερινή πραγματικότητα δεν αφήνει περιθώρια για τέτοιες αναζητήσεις εξωτικών χώρων όπου θα απαντηθεί το ιδανικό περιβάλλον, ο παράδεισος που θα παρηγορήσει και θα δώσει τη λύση και στον πραγματικό κόσμο.
Η Πολιτεία του Ήλιου ωστόσο, είναι ένα ισχυρό σύμβολο. Έδειξε καλύτερα απ' oτιδήποτε, στην εποχή της, πως μια πολιτική τοποθέτηση έξω από τους καναλιζαρισμένους τρόπους μπορεί άκραφνα να γεννήσει εκδηλώσεις-φαινόμενα, χαρακτηριστικές και παράταιρες από την ροή της Ιστορίας, την γεμάτη ελλείμματα ελευθερίας.
Οι σκλάβοι της Περγάμου ίσως ποτέ να μην οραματίζονταν την εγκαθίδρυση της ελευθερίας τους αν δεν εμπνέονταν ότι αυτή μπορεί να υπάρξει. Το ίδιο και οι συγγραφείς φιλόσοφοι των νεώτερων χρόνων, ίσως ποτέ να μην έδιναν ένα στίγμα γραφής τόσο διαφορετικό χωρίς τη προηγούμενη έμπνευση της ελευθεριακής αυτής πολιτείας.
Κάποτε, κάποια στιγμή της ιστορίας του, ο άνθρωπος άγγιξε ένα σημείο όπου η φτώχεια και η ταλαιπωρία του χώματος είχαν αποτραβηχτεί σε τέτοιο βαθμό ώστε σταμάτησαν να τον βασανίζουν στη κάθε μέρα. Από εκείνο το σημείο και για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, πλησίαζε ένα οριακό σημείο ευτυχίας. Τραγουδούσε το τραγούδι που ήθελε να τραγουδήσει, έφτιαχνε το φαγητό που ήθελε να φάει και σκεφτότανε τα ερεθίσματα που ο ίδιος ο περίγυρος του-όχι ο αντίκτυπος του αυτού- του έδινε.
Κάποια στιγμή, η Ιστορία η ίδια έπαψε να είναι στη πραγματικότητα της αυτό που βιώνεται από τον άνθρωπο και υπέπεσε στο να υφίσταται σ’ εκείνο που ανιδιοτελώς αποτυπώνεται. Η υπόσταση της έπαψε να κινείται με βιολογικούς ρυθμούς. Έπαψε να είναι υλοποιημένη ανάμεσα μας και μετουσιώθηκε σε οσμές, συνήθως μπαρουτιού και μελάνης.
Το σημαντικότερο ωστόσο απ' όλα είναι μάλλον τούτο. Η ιστορία δεν ξέπεσε ποτέ της από κανένα ανώτερο βασίλειο. Το σύνολο σερνότανε για χρόνια στη λάσπη σηκώνοντας κάποτε, σποραδικά μόνο, το πρόσωπο στον Ήλιο. Ποτέ δεν υπήρξε μιαν ανώτατη κατάσταση η οποία χάθηκε στα σκοτεινά υπονοούμενα των προηγουμένων αιώνων.
Αν υπάρχει κάποια αιωνιότητα, αυτή δεν είναι παρά η αιωνιότητα των πράξεων. Το αντίκτυπο τους-και μόνο αυτό-μπορεί να παράγει πραγματικότητα, και η έμπνευση να δείξει το μονοπάτι. Κανένα ένδοξο παρελθόν, κανένα ελπιδοφόρο μέλλον λοιπόν. Η Πολιτεία του Ήλιου είναι μόνο να γίνει.
ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.....
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου