Ομηρικός Αχιλλέας και Τήλεφος, Χετταίος βασιλιάς Telebenu, qe-re-qo-ta-o και a-ki-re-u στη Γραμμική Β σε σύγκριση με τη γλωσσική χρονολόγηση των στίχων της Ιλιάδας

 Γιαννακός Κωνσταντίνος

1 Εισαγωγή 

Η αρχαία Ελληνική Γραμματεία (Graves 1978:2:148/137/160· Κακριδής 1986:τομ.4-5· Latacz 2004:200-201· Giannakos 2016:67-69) διηγείται αρκετές στρατιωτικές εκστρατείες των Ελλήνων εναντίον της Τροίας, κατά τη διάρκεια μιας απροσδιόριστης περιόδου πριν από τον -περιγραφόμενo στην Ιλιάδα- Τρωικό Πόλεμο: ο Ηρακλής -είτε μόνος με έξη (ή δεκαοχτώ πλοία) από την Τίρυνθα είτε μαζί με την ομάδα την αποτελούμενη από εξήντα «Μινύες» Αργοναύτες2 , που είχε προηγηθεί(;) χρονικά, με ένα μόνο πλοίο (Αργώ)- «ερήμωσαν τις πλατιές οδούς της Τροίας», σκότωσαν τον βασιλιά της Τροίας Λαομέδοντα και όλους τους γυιούς του εκτός από έναν. Ενθρόνισαν τον Ποδάρκη, τον τελευταίο γυιό του Λαομέδοντα και αδελφό της ερωμένης του Ηρακλή Ησιόνης, δίνοντάς του νέο όνομα, Πρίαμος, και μετά ο Ηρακλής έπλευσε και κατέκτησε τη νήσο Κω.

Η τελευταία ιστορία αντηχεί πιθανά την Μυκηναϊκή αποίκηση της Κω. Μετέπειτα, η Ησιόνη παντρεύτηκε τον Τελαμώνα, βασιλιά της νήσου Σαλαμίνας. Μία «γενεά» αργότερα, «ο Πάρις/Αλέξανδρος απήγαγε την Ελένη» και στη συνέχεια, μετά από μία περίοδο ανεπιτυχών διαπραγματεύσεων μεταξύ Αχαιών-και-Τρώων, ακολούθησε μία αναποτελεσματική εκστρατεία (όλων) των Ελλήνων ηγεμόνων -υπό την ηγεσία του Αγαμέμνονα- εναντίον της Μικράς Ασίας, κατά τη διάρκεια της οποίας ο Αχιλλεύς τραυμάτισε τον Τήλεφο, τον βασιλιά της Μυσίας (Μάσα στα Χεττιτικά κείμενα· . Αργότερα, μετά από μία περίοδο που διήρκεσε από μερικούς μήνες έως δέκα έτη, ακολούθησε ο δεκαετής Τρωικός Πόλεμος, που περιγράφεται στην Ιλιάδα. Εμηνεύοντας την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία για την Τροία 

Εάν η Γραμματεία διαφυλάσσει κάποια μνήμη η οποία μεταφέρει έναν πυρήνα ιστορικών γεγονότων (πρβλ. Giannakos 2018-forthcoming), τότε αντηχεί διαδοχικές στρατιωτικές εκστρατείες εναντίον της Τροίας, στην αρχή μιας απροσδιόριστης χρονικής περιόδου, με σχετικά μικρές δυνάμεις («επίθεση και απόσυρση»): οι ‘πρωιμότατες επιδρομές’ έγιναν από «Μινύες-Αργοναύτες»/πρώιμους-Έλληνες, υπό την ηγεσία της Ιωλκού και τη συμμετοχή ηρώων-πολεμαρχών από άλλες περιοχές της Ελλάδας και, οι ‘επόμενες επιδρομές’ [έγιναν] από έξη/δεκαοχτώ πλοία της Τίρυνθας υπό έναν επί κεφαλής διοικητή, που είχε γεννηθεί στη Θήβα. Αυτές οι επιδρομές είχαν ως αποτέλεσμα την αντικατάσταση του βασιλιά της Τροίας όχι από τον νόμιμο διάδοχό του αλλά από τον τελευταίο γυιό του, με παράκαμψη της βασιλικής γραμμής διαδοχής, έναν δυναστικό γάμο μεταξύ της δυναστείας της Τροίας και της Σαλαμίνας στην Αττική και τον αποικισμό της Κω.

 . Έπειτα από ένα -επίσης- απροσδιόριστο χρονικό διάστημα μετά τις πρώτες αυτές επιδρομές, ακολούθησε μια «εικοσαετής περίοδος» Μυκηναϊκών επιδρομών, με την προσωπική στρατιωτική ανάμιξη, στην Μικρά Ασία, του Αχαιού Μεγάλου Βασιλά ((ϝ)Ἂναξ) των Μυκηνών ακολουθούμενου -στην «Ομηρική» εκστρατεία της τελευταίας «δεκαετίας» της παραπάνω «εικοσαετούς περιόδου»- από πολυάριθμους ελάσσονες ηγεμόνες: 44 ηγεμόνες από 26 “κράτη” και 32 “φυλές” από την ηπειρωτική ενδοχώρα της Ελλάδας συν έναν ηγεμόνα από την Κρήτη και 5 ηγεμόνες από την υπόλοιπη νησιωτική Ελλάδα, σε «1186 πλοία» (Hom.Il.2:484-762)· πρακτικά, όλες οι δυνάμεις της Ελλάδας, υπό την ηγεσία των πολυάριθμων τοπικών ηγεμόνων, περιγράφονται να συμμετέχουν με αρχιστράτηγο τον Μεγάλο Βασιλιά [των Μυκηνών], ενώ, κατά την Ανακτορική περίοδο η εξουσία είχε συγκεντρωθεί σε μόνον επτά-έως-δέκα ανακτορικά κέντρα και, μετά το 1200π.Χ. υφίσταντο ανακτορικά κέντρα μόνον στις Μυκήνες και πιθανά στην Τίρυνθα. Η τελευταία αυτή αποφασιστική-αναμέτρηση είχε ως αποτέλεσμα -αυτήν τη φορά- την ολοκληρωτική αλλαγή της βασιλεύουσας δυναστείας στην Τροία, από εχθρική σε φιλο-Ελληνική: οι “Αινειάδες” αντικατέστη σαν τους “Πριαμίδες” (Giannakos 2016: σύμφωνα με την Αιολική παράδοση). Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου και μετέπειτα, οι δυνάμεις των Αχαιών ηγεμόνων έκαναν επιδρομές και εναντίον περιοχών της Μικράς Ασίας, της Κύπρου, του Λεβάντε/Εγγύς Ανατολής και της Αιγύπτου (Giannakos 2016· 2018-forthcoming). Η Ιλιάδα διηγείται μόνον πενήντα-μία ημέρες του δέκατου έτους αυτής της «δεκαετούς εκστρατείας» και παραλείπει ακόμη και την Άλωση της Τροίας, η οποία περιγράφεται συνοπτικά στην Οδύσσεια. Θα μπορούσαμε -έμμεσα- να συμπεράνουμε επαγωγικά το πόσο σημαντικός εθεωρείτο κάθε Μυκηναίος ήρωας, από τον αριθμό που αναφέρεται το όνομά του στην Ιλιάδα: ο Αχιλλεύς 367 φορές, ο Αγαμέμνων 164, ο Μενέλαος 134, ο Οδυσσεύς 123, ο Διομήδης 82, ο Νέστωρ 79, ο Ιδομενεύς 73 και οι δύο Αίαντες 192 φορές αθροιστικά· ο Έκτωρ της Τροίας αναφέρεται 450 φορές, ο βασιλιάς Πρίαμος 142, ο (ϝ) Ἂναξ Αινείας 82, ο Πάρις 55, η Ελένη 39 και οι άλλοι Τρώες ήρωες (Πάνδαρος, Αντήνωρ, Έλενος, Δηίφοβος, Αντίμαχος) κατά μέσον όρο 11 φορές έκαστος (TLGsearch-machine· Giannakos 2012:166, 120). Ο Αχιλλεύς είναι ο πλέον διαπρεπής Αχαιός ήρωας στην Ιλιάδα. Αχιλλέας και Τήλεφος Στην παραπάνω «εικοσαετή περίοδο», που ακολούθησε την «απαγωγή της Ελένης», έγιναν δύο εκστρατείες των Αχαιών υπό την ηγεσία του Αγαμέμνονα και με τη συμμετοχή του Αχιλλέος. Στην πρώτη, «από λάθος» οι Αχαιοί αποβιβάσθηκαν στην Τευθρανία και στη Μυσία (όχι στην Τρωάδα), κατέκτησαν αυτές τις χώρες και πολέμησαν εναντίον του βασιλιά Τήλεφου5 . Ο Τήλεφος τραυματίσθηκε από τον Αχιλλέα, δεν μπορούσε να θεραπευθεί και υποχρεώθηκε αργότερα να ταξιδέψει στην Ελλάδα για να θεραπευθεί από τη σκουριά της αιχμής του δόρατος του Αχιλλέος. Μητέρα του Τήλεφου ήταν η Αύγη/Αυγή, ιέρεια της Αθηνάς, θυγατέρα του Άλεου βασιλιά της Τεγέας στην Αρκαδία της Πελοποννήσου. Πατέρας του ήταν ο Ηρακλής, ο οποίος γοήτευσε/ βίασε(;) την Αύγη. Όταν ο Άλεος το ανεκάλυψε, προσπάθησε να εξολοθρεύσει τη μητέρα και το παιδί, αλλά τελικά και οι δύο κατέληξαν στη Μικρά Ασία στην αυλή του Τεύθραντα, βασιλιά της Μυσίας, όπου ο Τήλεφος υιοθετήθηκε ως ο διάδοχος του άκληρου βασιλιά. Υπήρχαν τρείς εκδοχές περί του πως ο Τήλεφος, ο γυιός μιας πριγκίπισσας από την Αρκαδία, κατέληξε να γίνει ο διάδοχος ενός βασιλιά της Μυσίας. Στην παλιότερη σωζόμενη αφήγηση, η Αύγη πηγαίνει στη Μυσία, ανατρέφεται ως θυγατέρα του Τεύθραντα και ο Τήλεφος γεννιέται εκεί. Σε μερικές αφηγήσεις ο Τήλεφος φθάνει στην Μυσία, όταν ήταν παιδί με τη μητέρα του, όπου ο Τεύθραντας παντρεύεται την Αύγη και υιοθετεί τον Τήλεφο. Σε άλλες, ενώ η Αύγη (με διάφορους τρόπους) φθάνει στην Αυλή της Μυσίας, ο Τήλεφος αφήνεται πίσω στην Αρκαδία, εγκαταλειφθείς στο όρος Παρθένιον, είτε από τον Άλεο είτε από την Αύγη, όταν η τελευταία οδηγούνταν στη θάλασσα από τον Ναύπλιο, όπου υποτίθεται θα την έπνιγε. Όμως, αντί γι’ αυτό η Αύγη οδηγείται στη Μυσία, όπου έγινε η σύζυγος του βασιλιά. Εν τω μεταξύ, ένα ελάφι θηλάζει τον Τήλεφο, που ανευρίσκεται από τον

 βασιλιά Κόρυθο ή τους βοσκούς του και ανατρέφεται από τον Κόρυθο. Αναζητώντας τη μητέρα του, ο Τήλεφος συμβουλεύεται το Μαντείο των Δελφών, το οποίο τον κατευθύνει στη Μυσία, όπου επανασυναντάται με την Αύγη και υιοθετείται από τον Τεύθραντα (Κακριδής 1986:τομ.5:26-27· Graves 1978,§141/160:w-z/166:i/168:d· Wikipedia· Scott-Smith/Trzaskoma 2007:78-79/131- 132, Apollodorus-Library/Hyginus-Fabulae). Ο Νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πρόκλος6 διηγείται: ἔπειτα ἀναχθέντες Τευθρανίᾳ προσίσχουσι καὶ ταύτην ὡς Ἴλιον ἐπόρθουν. Τήλεφος δὲ ἐκβοηθεῖ Θέρσανδρόν τε τὸν Πολυνείκους κτείνει καὶ αὐτὸς ὑπὸ Ἀχιλλέως τιτρώσκεται. ἀποπλέουσι δὲ αὐτοῖς ἐκ τῆς Μυσίας χειμὼν ἐπιπίπτει καὶ διασκεδάννυνται. Ἀχιλλεὺς δὲ Σκύρῳ προσσχὼν γαμεῖ τὴν Λυκομήδους θυγατέρα Δηϊδάμειαν. ἔπειτα Τήλεφον κατὰ μαντείαν παραγενόμενον εἰς Ἄργος ἰᾶται Ἀχιλλεὺς ὡς ἡγεμόνα γενησόμενον τοῦ ἐπ’ Ἴλιον πλοῦ......... Έπειτα έπλευσαν στην Τευθρανία και την κατέκτησαν και αυτήν όπως το Ίλιον. Ο Τήλεφος δε επιτίθεται στον Θέρσανδρο, το γυιό του Πολυνείκους, και τον σκοτώνει και αυτός (ο Τήλεφος) τραυματίζεται από τον Αχιλλέα. Αποπλέουν από τη Μυσία, επέρχεται χειμώνας και διασκορπίζονται. Ο Αχιλλεύς έφθασε στο νησί της Σκύρου και νυμφεύεται την Δηιδάμεια την κόρη του Λυκομήδη. Στη συνέχεια, ο Τήλεφος, μετά από ένα χρησμό, έφθασε στο Άργος και ο Αχιλλεύς τον θεράπευσε για να τον χρησιμοποιήσει ως οδηγό κατά τον πλούν προς το Ίλιον........

 Ο λυρικός ποιητής Πίνδαρος γράφει: υἱὸν δ’ Ἄκτορος ἐξόχως τίμασεν ἐποίκων Αἰγίνας τε Μενοίτιον. τοῦ παῖς ἅμ’ Ἀτρείδαις Τεύθραντος πεδίον μολὼν ἔστα σὺν Ἀχιλλεῖ μόνος, ὅτ’ ἀλκάεντας Δαναοὺς τρέψαις ἁλίαισιν πρύμναις Τήλεφος ἔμβαλεν· ὥστ’ ἔμφρονι δεῖξαι μαθεῖν Πατρόκλου βιατὰν νόον· -ἐξ οὗ Θέτιος †γόνος οὐλίῳ νιν ἐν Ἄρει παραγορεῖτο μή ποτε σφετέρας ἄτερθε ταξιοῦσθαι δαμασιμβρότου- αἰχμᾶς. Μεταξύ των εποίκων αυτός ετίμησε εξόχως τον γυιό του Άκτορος και της Αίγινας τον Μενοίτιο, του οποίου ο γυιός αφού ήλθε στην πεδιάδα του Τεύθραντος με τους Ατρείδες, εστάθη μόνος μαζί με τον Αχιλλέα, Ο Τήλεφος, όταν έτρεψε σε φυγή τους ισχυρούς Δαναούς, αφού επετέθη στα πλοία τους παρά τη θάλασσα, απέδειξε με (τέτοιον) τρόπο ώστε κάθε έμφρων άνθρωπος να μάθει το δυνατό μυαλό του Πατρόκλου. Από αυτό το γεγονός (και μετά) ο γυιός της Θέτιδος παρότρυνε πολύ τον Άρη ώστε να μην βάλει ποτέ τον εαυτό του σε περίπτωση θανατερού πολέμου εμπρός από την ανθρωποκτόνο αιχμή του δόρατος του Πατρόκλου. Ο Στράβων αναφέρει: 6. TLG-Proclus:Chrestomathia:125-134, απόδοση στη νέα ελληνική από τον συγγραφέα. Κακριδής, 1986:τομ.5:25- 27· «Τήλεφος» Ευριπίδου, «Τήλεφος» Αισχύλου, «Αχαιών Σύλλογος» Σοφοκλέους. 7. TLG-Pindarus:Olympic_Ode_IX:69-79· απόδοση στη νέα ελληνική από τον συγγραφέα. Garstang/Gurney 1959:97/υποσημ.1. 8. TLG-Strabo:Geographica:1:1:1:6-10. Απόδοση στη νέα ελληνική από το συγγραφέα.  ὅσῳπερ καὶ τὰ ἆθλα μείζω τὰ τῆς ἐμπειρίας καὶ τὰ σφάλματα τὰ ἐκ τῆς ἀπειρίας. ὁ μέντοι Ἀγαμέμνονος στόλος τὴν Μυσίαν ὡς τὴν Τρῳάδα πορθῶν ἐπαλινδρόμησεν αἰσχρῶς. Όσον οι επιτυχίες λόγω εμπειρίας είναι μεγαλύτερες, τόσο και τα σφάλματα λόγω απειρίας. Έτσι, ο στόλος του Αγαμέμνονα, αφού επόρθησε τη Μυσία (και την περιοχή) έως την Τρωάδα, υποχώρησε ντροπιαστικά. Ο Κακριδής αναφέρει ότι: Ο Τήλεφος αρνήθηκε να συμμετάσχει στις πολεμικές επιχειρήσεις εναντίον της Τροίας και να «χρησιμοποιηθεί ως οδηγός κατά τον πλούν προς το Ίλιον», επειδή η σύζυγός του Λαοδίκη ήταν θυγατέρα του Πριάμου -πριγκίπισσα της Τροίας- (κάτι που οδηγεί στο επαγωγικό συμπέρασμα ενός δυναστικού γάμου μεταξύ Μυσίας-Τροίας), και η δεύτερη ‘εκστρατεία εναντίον της Τροίας, που περιγράφει η Ιλιάδα’ έλαβε χώρα δέκα έτη μετά την εκστρατεία εναντίον της Μυσίας-Τευθρανίας και του επεισοδίου μεταξύ Αχιλλέος-Τήλεφου. Τελέπενου/Τελίπινου, μεγάλος βασιλιάς της χώρας του Χάττι Ο Huxley (1965:40) -ομότιμος καθηγητής Ελληνικών στο Κολλέγιο Τρίνιτι, Δουβλίνο- θεωρεί: «Μερικοί Χετταίοι πράγματι επενέβησαν στον Τρωικό Πόλεμο και οι Έλληνες Επικοί ποιητές δεν ξέχασαν εντελώς το όνομά τους. Στην Οδύσσεια, ο Νεοπτόλεμος λέγεται ότι σκότωσε τον Ευρύπυλο, τον γυιό του Τήλεφου, ο οποίος πέθανε μαζί με τους συντρόφους του, που αποκαλούνται Κήτειοι ή Χήτειοι, αργά στον Πόλεμο. Ο Τήλεφος είναι Χεττιτικό όνομα [Τελέπινους/Telepinuš], και οι Χήτειοι, όπως πρέπει να διαβαστούν εδώ, είναι ακριβές ισοδύναμο στην Ελληνική γλώσσα των κατοίκων της Χώρας-του-Χάττι[<*Χάτειοι], του βασιλείου των Χετταίων . Είναι επίσης πιθανόν ότι ο Ευρύπυλος είναι μια λέξη στην Ελληνική, αποδίδουσα το Χεττιτικό όνομα Ουρπαλάς/Urpallaš.

 Οι Αμαζόνες του Ομήρου, που πολλές φορές έχουν ταυτοποιηθεί με τους Χετταίους, είναι απίθανο να ήταν οι άνδρες από το Χάττι/Χετταίοι, για τους οποίους η Ελληνική Επική ποίηση διέθετε το όνομα Χήτειοι». Ο Όμηρος (Od.11/λ:505-506/519-52210) διηγείται: ἦ τοι μὲν Πηλῆος ἀμύμονος οὔ τι πέπυσμαι, αὐτάρ τοι παιδός γε Νεοπτολέμοιο φίλοιο …..ἀλλ’ οἷον τὸν Τηλεφίδην κατενήρατο χαλκῷ, ἥρω’ Εὐρύπυλον· πολλοὶ δ’ ἀμφ’ αὐτὸν ἑταῖροι Κήτειοι κτείνοντο γυναίων εἵνεκα δώρων. κεῖνον δὴ κάλλιστον ἴδον μετὰ Μέμνονα δῖον. «Λυπάμαι, που δεν ξέρω να σου πώ κάτι για τον πατέρα σου, τον ανεπίληπτο Πηλέα· αλλά για το παιδί, τον ακριβό σου Νεοπτόλεμο, …όταν το γυιό του Τήλεφου κάτω τον σώριασε, με το χαλκό κοντάρι του, τον ήρωα Ευρύπυλο. Και γύρω του να πέφτουν πλήθος οι σύντροφοι, οι Κήτειοι, νεκροί, για δώρα μιας γυναίκας. Αλήθεια, δεν είδα άλλον ομορφότερο από κείνον, εξόν τον θείο Μέμνονα». Ο Τήλεφος -στο εδάφιο αυτό της Οδύσσειας- είναι ο βασιλιάς που περιγράφεται στο επεισόδιο μεταξύ Αχιλλέος-Τήλεφου. Ο Huxley συμπεραίνει επαγωγικά ότι Τήλεφος=Τελίπινου, ο Μεγάλος Βασιλιάς της Χώρας-του-Χάττι/Χεττιτικού-Βασιλείου, που βασίλευσε το 1525-1500π.Χ. (Bryce 2005), 1500-1480π.Χ. (Latacz 2004) ή 1480-1460π.Χ. (Miller 2013)11. Ο Τελίπινου ανήκει στην περίοδο του Παλαιού Χεττιτικού Βασιλείου και η φωνητική απόδοση του ονόματός του, στη Γραμ9. Κακριδής (1986:τομ.5:26-27): εκδοχή βασιζόμενη στον Ευριπίδη. 10. Μαρωνίτης 2002:224-225. 11. Giannakos 2013: περισσότερες παραπομπές. 2ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο Φαρσάλων - 2nd International Farsala Conference 166 ματεία, δεν είναι τυποποιημένη· είναι Τελίπινου, Τελέπινου ή Τελέπενου. Η τελευταία απόδοση οφείλεται στους Kimball/Slocum (2018:5/69), Κέντρο Γλωσσολογικής Έρευνας, Πανεπιστήμιο Τέξας στο Ώστιν, οι οποίοι αποδίδουν φωνητικά το Χεττιτικό κείμενο «Προκήρυξη του Τελέπενους»: 

«MTe-le-pe-nu-us-sa-az=κύριο όνομα· ονομαστική ενικού του ζώντος <Τελέπενου->Τελέπενους+εγκλιτικός σύνδεσμος· <-α-> και+εγκλιτικό αυτοπαθές μόριο· <-za>...=και Τελέπενους». Όμως υπάρχουν μαρτυρίες για τα ονόματα Τήλεφος και Ἀχιλλεύς στις πινακίδες Γραμμικής B; qe-re-qo-ta-o ΚΑΙ a-ki-re-u Σε πινακίδες Γραμμικής B Τα κείμενα της Γραμμικής B αναπαράγουν -σε γραπτή μορφή- μια πανάρχαια Μυκηναϊκή-Ελληνική γλώσσα που ομιλείτο πριν το 1400π.Χ., αφού τα πρωιμότερα κείμενα [που έχουν ανευρεθεί μέχρι σήμερα] προέρχονται από την Ίκλαινα της Μεσσηνίας και χρονολογούνται στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα π.Χ.. Τα κείμενα της συλλαβικής, και όχι αλφαβητικής, Γραμμικής B  είχαν χαραχθεί σε πινακίδες από υγρό πηλό, οι οποίες αποξηραίνονταν και φυλάσσονταν κατά τη διάρκεια μιας ετήσιας-ή-διετούς περιόδου ως αρχεία, ενώ στη συνέχεια το υλικό τους ανακυκλώνονταν για να επαναχρησιμοποιηθεί. 

 Συλλαβογράμματα Γραμμικής Β, με τις φωνητικές τους αξίες, στις τομές στηλών και γραμμών: t+a=ta/τα, d+e=de/δε. Εάν, κατά κατά τη διάρκεια της χρήσης τους, το Ανάκτορο καίγονταν, στην περίπτωση κατάκτησης ή καταστροφής, αυτές οι υγρές-και-αποξηρανθείσες πινακίδες ψήνονταν και μετατρέπονταν σε κεραμικά-πλακίδια . Σε τέτοιες περιπτώσεις οι αρχαιολόγοι ευρίσκουν αυτά τα επιγεγραμμένα κεραμικά-πλακίδια και μπορούν να τα χρονολογήσουν από τη χρονολόγηση των -μερικών ή ολικών- καταστροφών των Μυκηναϊκών Ανακτόρων: οι πινακίδες της Κνωσσού χρονολογούνται -οι πιο πρώιμες πινακίδες που ήλθαν στο φως στην Αίθουσα των Πινακίδων Αρμάτων/Room of Chariot Tablets/RCT - πριν από ή κατά την ΥΜIIIA1 (1430/1390-1390/1370/1360π.Χ.) έως -

οι υστερότερες πινακίδες- το 1300π.Χ., οι πινακίδες των   Πινακίδες της Κνωσσού, . Θηβών και των Μυκηνών το 1300(+)-1200(-)π.Χ. και οι πινακίδες της Πύλου το 1200π.Χ., ενώ μερικά θραύσματα πινακίδων στην Πύλου χρονολογούνται το 1300(+)π.Χ. (Driessen 2008:76: ύστερη-ΥΕIIIA2· οι απόλυτες χρονολογίες στο παρόν άρθρο βασίζονται στο Shelmerdine (2008:4-5)). Στην πινακίδα PY-En659 της Πύλου, όπου ο Blegen βρήκε ένα αρχείο με πολυάριθμες πινακίδες Γραμμικής Β γραφής, διαβάστηκε =qe-reqo-ta-o/Qwēleqwho(n) tāo/Κβελεκβχό(ν)τᾱο/ Telepontao/(ou)/Τελεπόνταο/ου· σύμφωνα με τους Ventris/Chadwick (1956: 244-245) είναι «ίσως το ισοδύναμο ενός κλασικού *Τηλεφόντης, πρβλ. Τήλεφος»  με τις θέσεις ανεύρεσης πινακίδων. «είναι αξιοσημείωτο ότι άλλες εμφανίσεις αυτού του ανθρωπονυμίου», ακόμη και στην ίδια πινακίδα, «προφέρονται με ένα αρχικό ‘pe-/πε-’: = pe-re-qo-ta-o. Ο δε Bennet θεωρεί ότι αποκαλύπτεται κατ’ αυτόν τον τρόπο μια λιγότερο αρχαϊκή προφορά του χειλικο-υπερωικού (προφερόμενου με χείλη και ουρανίσκο)· εάν είναι έτσι, αυτό δείχνει, προς έκπληξη, εξέλιξη της Αιολικής και όχι της Αρκαδικής» διαλέκτου. Το όνομα =Qwēleqwho(n)tāo/Κβ ελεκβχό(ν)τᾱο/ Telepontao/Τελεπόνταο της Γραμμικής B, προφέρεται πάρα πολύ κοντά στο όνομα Τελέπενους του Χεττιτικού κειμένου «Διακήρυξη του Τελέπινου». Τελεπόνταο/Τηλεφόντης/Τήλεφος=Τελέπενου(ς), έπειτα από μια πολύ συχνή και συνήθη τροπή ε/ο στο θέμα λέξεων: Τελεπον→Τελεπεν, από το όνομα Τηλεφόντης/Τήλεφος της Γραμμικής Β στο Χεττιτικό Τελέπενου(ς). 

. Συνεπώς, και οι δύο γραφές -πιθανότατα- εκφράζουν φωνητικά το ίδιο όνομα, όπως συμβαίνει σήμερα σε διαφορετικές γλώσσες: London, Londen, Londres, Λονδίνο, Lontoo, Luân-Đôn, Londra, Londýn/dyn (Giannakos 2018-forthcoming) στα Αγγλικά, Ολλανδικά, Γαλλικά-Ισπανικά-Πορτογαλικά, Ελληνικά, Φινλανδικά, Βιετναμέζικα, Ιταλικά-Τουρκικά, Τσέχικα-Πολωνικά1

4. Το όνομα *Τελεπόνταο χρονολογείται στον ύστερο-15ο/πρώιμο-14ο αιώνα π.Χ. (πλησιέστερα χρονικά στη βασιλεία του Βασιλιά Τελέπενου), αφού τα δύο τμήματα του θέματος του ονόματος έχουν ήδη αναγνωσθεί σε πινακίδες της Κνωσσού (Melena 2014:34, 32-33: qe-re-qo-ta-o=Τήλεφος · Duhoux (2008:359): pe/qe- re-qo-ta· Garcia-Ramon 2011:225): qe-re=Qwēle/Κβ ελε=“Tele/Τηλε”, (KN-L523.a), το αρχικό τμήμα του ονόματος Kweresij eus/ Κβ ελεσιγιεύς, όνομα ενός ανδρός, συντετμημένη μορφή ενός σύνθετου του Τελέσι, παρόμοιου προς το Τελέσιος ή Τελεσίας” και, qo-ta/qwho(n)tā/Κβχο(ν)τᾱ/-φόντης, (KN-Ak(2)615.1). Στην πινακίδα της Κνωσσού KN-Vc106 -που ανευρέθη στην Αίθουσα-Πινακίδων-Αρμάτων/ RCT15 ύστερος-15ος/πρώιμος-14ος αιώνας, αναγνώσθηκε το όνομα =a-ki-re-u, δηλαδή Ἀχιλλεύς. Στην πινακίδα της Πύλου PY-Fn06 (ύστερος-13ος αιώνας) αναγνώσθηκε επίσης η δοτική του =a-ki-re-we/Akhillēwei/Ἀχιλλέϝει= =Ἀχιλλέει=Ἀχιλλεῖ και, στην πινακίδα PY-Jn01, αναφέρεται μια περιοχή a-ke-re-wa/α-χε-λε-β α δηλαδή –«περιοχή(;) του Αχιλλέος»- (Ventris/Chadwick 1956:415/253-254/100-104· Garcia-Ramon 2011:227). Ανακαλούμε στην μνήμη μας ότι ο Αγαμέμνων είχε υποσχεθεί στον Αχιλλέα «επτά πόλεις» στη Μεσσηνία, για να μαλακώσει την οργή του, ώστε ο Αχιλλεύς να επιστρέψει στις μάχες μετά το επεισόδιο της Χρυσηίδας 

εἰ δέ κεν Ἄργος ἱκοίμεθ’ Ἀχαιϊκὸν οὖθαρ ἀρούρης γαμβρός κέν μοι ἔοι· τίσω δέ μιν ἶσον Ὀρέστῃ, ὅς μοι τηλύγετος τρέφεται θαλίῃ ἔνι πολλῇ. τρεῖς δέ μοί εἰσι θύγατρες ἐνὶ μεγάρῳ εὐπήκτῳ Χρυσόθεμις καὶ Λαοδίκη καὶ Ἰφιάνασσα, τάων ἥν κ’ ἐθέλῃσι φίλην ἀνάεδνον ἀγέσθω πρὸς οἶκον Πηλῆος· ἐγὼ δ’ ἐπὶ μείλια δώσω πολλὰ μάλ’, ὅσσ’ οὔ πώ τις ἑῇ ἐπέδωκε θυγατρί· ἑπτὰ δέ οἱ δώσω εὖ ναιόμενα πτολίεθρα Καρδαμύλην Ἐνόπην τε καὶ Ἱρὴν ποιήεσσαν Φηράς τε ζαθέας ἠδ’ Ἄνθειαν βαθύλειμον καλήν τ’ Αἴπειαν καὶ Πήδασον ἀμπελόεσσαν. πᾶσαι δ’ ἐγγὺς ἁλός, νέαται Πύλου ἠμαθόεντος· ἐν δ’ ἄνδρες ναίουσι πολύρρηνες πολυβοῦται, οἵ κέ ἑ δωτίνῃσι θεὸν ὣς τιμήσουσι καί οἱ ὑπὸ σκήπτρῳ λιπαρὰς τελέουσι θέμιστας. ταῦτά κέ οἱ τελέσαιμι μεταλήξαντι χόλοιο. δμηθήτω· Ἀΐδης τοι ἀμείλιχος ἠδ’ ἀδάμαστος, τοὔνεκα καί τε βροτοῖσι θεῶν ἔχθιστος ἁπάντων· καί μοι ὑποστήτω ὅσσον βασιλεύτερός εἰμι ἠδ’ ὅσσον γενεῇ προγενέστερος εὔχομαι εἶναι. 

Αλλά, κι όταν γυρίσουμε πίσω στων Αχαιών το Άργος, στον γόνιμο μαστό της γης, γαμπρός μου ας γίνει, τιμημένος όσο και όπως ο δικός μου Ορέστης, που στερνοπαίδι τώρα μεγαλώνει μ’ όλου του κόσμου τα καλά. Τρεις είναι στο βασιλικό παλάτι οι θυγατέρες μου: η Λαοδίκη, η Ιφιάνασσα, η Χρυσόθεμη· όποια απ’ τις τρεις θελήσει ας μου την πάρει, στο σπίτι να την πάει του Πηλέα, δίχως προικώο αντάλλαγμα -εγώ υπόσχομαι μεγάλη προίκα, πολλαπλάσια, όση ποτέ δεν έδωσε πατέρας για την κόρη του. Κι ακόμη επτά υπόσχομαι να του παραχωρήσω πόλεις, ευνομούμενες: την Καρδαμύλη, την Ενόπη, την καταπράσινη Ιρή, την ιερή Φυρή, την Άνθεια με τους πολλούς λειμώνες, την όμορφη Αίπεια, την αμπελόφυτή μας Πήδασο- πόλεις αυτές παράλιες, στην άκρη εκεί της Πύλου, με τις μεγάλες αμμουδιές. Όπου και ζούνε πολυπρόβατοι νοικοκυραίοι, με βόδια αμέτρητα· αυτοί με δωρεές θα τον τιμήσουν σαν θεό, θα του πληρώνουν νόμιμες τις δόσεις παχυλές, αναγνωρίζοντας το σκήπτρο του. Υπόσχομαι αυτά να τα εκτελέσω, φτάνει ν’ αλλάξει εκείνος τον θυμό, να τον δαμάσει – ο Άδης μόνον είναι αδάμαστος κι αλύγιστος – γι’ αυτό και στους θνητούς πιο μισητός απ’ όλους τους θεούς. Ας κάνει λίγο πίσω, είμαι εξάλλου βασιλικότερός του, κι όσο να πεις, από γενιά ο μεγαλύτερος.

 Τα τμήματα του θέματος -qe-re/Τε-λε και qo-ta/qwho(n)tā/Κβχο(ν)τᾱ/φόντης/φος- που συγκροτούν το θέμα του ονόματος Τηλεφόντης/Τήλεφος αλλά και το όνομα Ἀχιλλεύς/a-ki-re-u καταγράφονται στις πινακίδες της Κνωσσού, που χρονολογούνται στον ύστερο-15ο/πρώιμο-14ο αιώνα π.Χ., ένα κατώτατο-χρονικό-σημείο/terminus-ante-quem. Γι’ αυτό θα πρέπει να διερευνήσουμε εάν τμήματα του Επικού Κύκλου και ειδικά της Ιλιάδας θα μπορούσαν και αυτά να χρονολογηθούν πίσω στο χρόνο. Χρονολογώντας τμήμα των επών για τον Αχιλλέα, με βάση τα γλωσσολογικά στοιχεία Η Ομηρική Κοινωνία φαίνεται να αποτελεί έναν (τελείως) διαφορετικό κόσμο από τους ανθρώπους και τα συστήματα που αναδύονται από τις πινακίδες της Γραμμικής Β (Shelton 2007:170) . Ο Palaima (2008:355), καθηγητής Αιγαιακών Γραφών και Προϊστορίας στο Πανεπιστήμιο Τέξας στο Ώστιν, υποστηρίζει: «τα Ομηρικά ποιήματα μπορεί να είναι πιο χρήσιμα στο να διατηρούν κάποια μορφή αυθεντικών μνημών της θρησκείας της Εποχής του Χαλκού, από όσο είναι της μόδας να γίνεται αποδεκτό». Ο Wiener (2007:12) δηλώνει: «το πότε μια ιστορία που εξυμνεί μια εκστρατεία εναντίον της Τροίας πρωτοτραγουδήθηκε σε εξάμετρο παραμένει ένα κρίσιμο άλυτο ζήτημα, που απαιτεί γλωσσολογική ανάλυση της χρονολογίας της προέλευσης του επικού-μύθου/ saga του Τρωικού Πολέμου». Η γλωσσολογική ανάλυση θα μπορούσε να οδηγήσει σε κάποια επιχειρήματα που υποστηρίζουν ισχυρά την υπόθεση μιας πρωιμότερης χρονολόγησης του Τρωικού Πολέμου. Ο West (1998:151/154-159) αναλύει λεπτομερώς τα γλωσσολογικά στοιχεία της Ιλιάδας και συμπεραίνει ότι υπεραρκετοί στίχοι της Ιλιάδας προέρχονται από τόσο ενωρίς όσο ο 15ος αιώνας π.Χ. είτε ακόμη και από τον 16ο αιώνα π.Χ.· πιστεύει επίσης ότι υπάρχει λόγος να υποθέσουμε ότι η Ελληνική επική ποίηση υπήρχε ήδη από τον 15ο αιώνα π.Χ. και ότι ακόμη πιο πριν υπήρχε και μία αρχαία παράδοση ποίησης. Αλλά «η Ιλιάδα και η Οδύσσεια μπορεί να έχουν υφάνει μαζί προϋπάρχοντες μύθους [προερχόμενους] από ποικίλες χρονικές περιόδους ή να επαναδιατύπωσαν αντιτιθέμενες εκδοχές μιας εκστρατείας. Υπάρχουν περιγραφές ενδυμάτων και στρατιωτικού εξοπλισμού (π.χ. η ασπίδα του Έκτορος από τον λαιμό έως τους αστραγάλους) ενώ, σε πολλές περιπτώσεις, η περιγραφόμενη πανοπλία είναι της πρώιμης-Ανακτορικής-περιόδου» (Wiener 2007:5-7/9-10). Φαίνεται ότι τα Έπη πέρασαν από την προ-Ανακτορική/προ-της-Γραμμικής Β περίοδο στην Ανακτορική Μυκηναϊκή γλώσσα και μετά στην μετ-Ανακτορική, Θεσσαλική διάλεκτο την ομιλούμενη στη Φθιώτιδα. Ερευνητές εξέφρασαν επιχειρήματα ότι μερικά τμήματα των Επών συνετέθησαν πριν το 1400π.Χ. και ότι το εξάμετρο είναι στοιχείο της προ-της-Γραμμικής Β εποχής. Ο Tom Palaima17 έθεσε το ερώτημα περί του εάν το εξάμετρο κατάγεται από οιαδήποτε Ελληνική διάλεκτο, ή εάν, μαζί με πολλά άλλα στη Μυκηναϊκή καλλιτεχνική και συμβολική ζωή, υιοθετήθηκε από τους Μινωίτες (προ του 15ου αιώνα π.Χ.), μαζί με τη γραφή και ποικίλες λέξεις, που δεν έχουν γνωστές Ινδο-Ευρωπαϊκές ρίζες (πρβλ. Wiener 2007:8-9/11-12· Latacz 2004:267-274· Janko 2003:10). Ο Ruijgh (2011:257-25818) αποδίδει επίσης την προέλευση του πρωτο-Μυκηναϊκού δακτυλικού εξαμέτρου ως δάνειο από τους Μινωίτες: βασιζόμενος στην αρχαία (γλωσσική) μορφή του Μηριόνη και του Ενυάλιου, σε ένα στίχο πολύ πρώιμου-πρωτο-Μυκηναϊκού «τέλειου ολοδακτυλικού εξαμέτρου» (περί το 1600π.Χ.), συμπεραίνει ότι το δακτυλικό εξάμετρο έχει έλθει ως δάνειο από τους Μινωίτες (σελ.287). Ο Nagy (2011:131), καθηγητής Κλασικής Ελληνικής και Συγκριτικής Φιλολογίας, Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, αναλύει ότι ο «προ-κλασικός Όμηρος» ανήκει στην Εποχή του Χαλκού και τα Έπη σηματοδοτούνται από ένα γεγονός: τον Τρωικό Πόλεμο· ο ίδιος (2008, ‘διαλεκτολογία’)19 διακρίνει -στη γλώσσα των Επών- τουλάχιστον τρεις σύνθετες ομάδες διαλέκτων: Αρκαδο-Κυπριακή ή Αχαιο-Μυκηναϊκή20, Αιολική και Ιωνική. Αυτές οι τρεις ομάδες μαζί με την Δωρική ή δυτική Ελληνική είναι οι αρχετυπικές διάλεκτοι, οι οποίες μπορούν να ανασυντεθούν μέχρι τη δεύτερη χιλιετία π.Χ.. Ο καθηγητής Nagy (2011) ταξινομεί την Μυκηναϊκή φάση της γλώσσας των Επών ως την αρχαιότατη με την Αιολική και την Ιωνική να ακολουθούν (κατά σειράν χρονικά)· διακρίνει τρεις τουλάχιστον γλωσσολογικές/χρονολογικές φάσεις των Επών: τον Ίωνα Όμηρο (σελ.12-28/211- 227), τον Αιολέα Όμηρο (σελ.141-146) και μερικά τμήματα των Επών χρονολογούμενα πίσω στην Εποχή του Χαλκού (σελ.273-310). Ο Janko21 (2003:15/8-19), καθηγητής Κλασικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν, Άνν-Άρμπορ, χρονολογεί μερικά τμήματα των Επών «βαθιά εντός της Εποχής του Χαλκού». Γλωσσολογικές μορφές προ-της-Γραμμικής Β εμφανίζονται στον Όμηρο, π.χ. περιγραφές της Κρήτης και των φυλάρχων της, του Ιδομενέως και του Μηριόνη –«Μηριόνης . «Με τον Warren καταλήξαμε -ανεξάρτητα- σε παρόμοια αποτελέσματα (βάσει) διαφορετικών «σωμάτων μαρτυριών», για το πως αρχαιολογία και γραπτές μαρτυρίες μπορούν να συμπίπτουν» (προσωπική επικοινωνία, 12-8-2016). 18. Πρβλ. Janko 2003:10-12· West (1988:158): η Μυκηναϊκή ηρωική ποίηση καλουπώθηκε σε εξάμετρο από τον 14ο αιώνα π.Χ. τουλάχιστον. 19. Ruijgh (2011), West (1988). Latacz: η Αιολική διάλεκτος, αποτελεί την πρωιμότερη φάση της Ελληνικής γλώσσας· Ruijgh (και Nagy): η πρωτο-Μυκηναϊκή αποτελεί την πρωιμότερη φάση της Αιολικής υστερότερης φάσης. 20. Nagy (2015· προσωπική επικοινωνία (21-8-2016)): Akhaiā́=Ἀχαιά=‘επίθετο-της-Δήμητρας’=βασίλειο-των-Αχαιών, Χεττιτικό Αχχιγιά(βα)=Χώρα-Ἀχαΐα. 21. Wiener 2007:12. Latacz (2004:271): Ο Richard Janko είναι ένας από τους πιο σημαντικούς ερευνητές της Ελληνικής «διαλεκτολογίας».  τ’ἀτάλαντος Ἐνυαλίῳ ἀνδρειφόντῃ»/«ο Μηριόνης όμοιος του ανθρωποφόνου Ενυάλιου22»– όπου ο Μηριόνης συγκρίνεται με τον Ενυάλιο, την προ-Ελληνική θεότητα του πολέμου, που αργότερα ταυτίσθηκε μέσω συγκρητισμού με τον Άρη· αυτός ο τύπος (περιγραφής) θεωρείται ως ένας των πλέον αρχαίων στην Ιλιάδα. Ο καθηγητής Janko επισημαίνει ότι η τμήσις των επιρρημάτων στα προθέματα των Επών -σε παραλληλισμό με τις Βέδες- είναι απαρχαιωμένη στην Μυκηναϊκή (γλώσσα), όπου η τμήσις είναι σπάνια. Αυτό οδηγεί στο επαγωγικό συμπέρασμα ότι οι βάρδοι κληρονόμησαν τους στίχους από μία πρωιμότερη περίοδο. Ο Ιδομενεύς με τον Μηριόνη παρουσιάζουν μόνον μια πολύ-λίγο μικρότερη απαίτηση [να ανάγονται] στην βαθιά αρχαιότητα από ό,τι οι Αίαντες, αφού συχνά συνδέονται με τον Αίαντα στη διήγηση -ιδιαίτερα ο Ιδομενεύς- και βρίσκονται στον ίδιο στίχο με τον Αίαντα ή τους «δύο-Αίαντες/Αἴαντε δύω25» έξη φορές, γεγονός που οδηγεί επαγωγικά στο συμπέρασμα ότι ήσαν σύγχρονοι (West 1988: 156/158-159/υποσημ.62). Οι καταλήξεις με το Ινδο-Ευρωπαϊκό επίθημα «-ιο-» όπως στο «Ἀχιλλήος θείοιο/του θεϊκού Αχιλλέος» από το «*Ἀχιλλῆϝος θεhίοιο» ή το προ-Ελληνικό επίθημα «-ειο-» όπως στο «*Διϝομηδέhειος/του-Διομήδους» χρονολογούνται πίσω στην Πρωτο-Μυκηναϊκή (1600-1450π.Χ.)26. Αναλύοντας τη λέξη «δέπας», το οποίο είναι «ένα είδος κυπέλλου-πόσεως», που εμφανίζεται στο Μυκηναϊκό «di-pa/δί-πα», ο Ruijgh δηλώνει ότι η ταλάντευση/τροπή μεταξύ ε/ι είναι χαρακτηριστική των δανείων προ-Ελληνικών λέξεων· το «δέπας του Νέστορα με τέσσερις λαβές» μπορεί να αποτελεί ανάμνηση αυτής της γλωσσολογικής ταλάντευσης/τροπής μεταξύ ε/ι. Το «Νηλήιος/του-Νηλέως», στο «Νεhελἆϝιαι ἲκκwοι/Ίπποι του Νηλέως» θα μπορούσε -πιθανά- να εξηγηθεί από την υπόθεση ότι το πρωτο-Μυκηναϊκό «-ιο-» δεν είχε ακόμη πλήρως αντικατασταθεί από το «-ειο-»27. Η Ιλιάδα δεν αφηγείται ούτε «έναν Τρωικό Πόλεμο ούτε την κατάληψη ή άλωση της Τροίας»· «η Ιλιάδα αφορά πρωτίστως τον Αχιλλέα, αυτήν την λαμπρή καταδικασμένη μορφή η οποία ξεχωρίζει πάνω απ’ όλα». «Ο Αχιλλεύς είναι ένας Αιολεύς ήρωας ενός ξεχωριστού Αιολικού-επικού-μύθου/Aeolic-saga, χρονολογούμενου στις περιόδους ύστερη-Μυκηναϊκή και Αιολική (1200-800π.Χ.28)» και πριν «και είναι ένας σχετικά νεοφερμένος στον Τρωικό-επικό-μύθο/Trojansaga» (West 2003:334-5· 1988:161-162)· αλλά η ύστερη-Μυκηναϊκή είναι ένα κατώτατο-χρονολογικό-σημείο/terminus-ante-quem, αφού «κατά τη διάρκεια της ‘ιστορικής’ Μυκηναϊκής περιόδου (δηλαδή την υστερότερη-Μυκηναϊκή, 1450-1200π.Χ.), η τέχνη της δακτυλικής (Επικής) στιχουργίας -που προέρχεται από την πρωτο-Μυκηναϊκή γλώσσα (1600-1450π.Χ.)- επεκτάθηκε όχι μόνον στην Πελοπόννησο, που κατοικούνταν από πρωτο-Αχαιούς, αλλά και στη Βοιωτία και στην μεσημβρινή Θεσσαλία, που κατοικούνταν και οι δύο από πρωτο-Αιολείς [Ruijgh (1995:91/81-82): «δῖος Ἀχιλλεύς, παράδειγμα πρωτο-Μυκηναϊκής στερεοτυπικής φράσης»· (2011:290/262)], και πέρασε προφανώς και στις αντίστοιχες διαλέκτους, την πρωτο-Αχαϊκή και την πρωτο-Αιολική. Το βασίλειο του Αχιλλέος εκτείνονταν βορειότερα της Βοιωτίας, μέσα σε Αιολική περιοχή: από την κοιλάδα του Σπερχειού μέχρι και ένα τμήμα της μεσημβρινής Θεσσαλίας. . Παράδειγμα τμήσεως: «κατά δάκρυα λείβων αντί δάκρυα καταλείβων/χύνοντας δάκρυα». Το πρόθεμα «κατά» δεν έχει ακόμη ενωθεί με τη μετοχή «λείβων»· υστερότερο: «καταλείβω»=σκορπώ-προς-τα-κάτω. 24. Ruijgh (2011:283/262): αυτός ο στερεοτυπικός στίχος ανάγεται στην πρωτο-Μυκηναϊκή (1600-1450π.Χ.)· (σελ.287): ο Μηριόνης είναι προ-Ελληνικός Κρητικός ήρωας· (σελ.290) είναι απίθανο η «τμήσις» να μην υπήρχε στην υστερότερη-Μυκηναϊκή περίοδο (1450-1200π.Χ.). Πρβλ. Ruijgh 1988:162-163. Προμπονάς (1978:156): γλωσσολογικά, ο στίχος θα πρέπει να σχηματίσθηκε προ των πινακίδων Γραμμικής B. 25. Π.χ. Hom.Il.B/2:406. 26. Ruijgh 2011:283/285-286· 1988:161. 27. Ο Ruijgh (2011:290) άλλαξε γνώμη από το άρθρο του (1988:164) όπου θεωρούσε τη λέξη Νέστωρ ως Αιολισμό (περίπου 1200-1000π.Χ.). West (1988:160): ο Νέστωρ ανήκει στο Αιολικό στρώμα των Επών. -Αιολικά και (πρωτο)-Μυκηναϊκά στοιχεία τα κληρονόμησε ο Ίωνας ποιητής Όμηρος, διά της προφορικής παράδοσης» (Ruijgh 2011:256/285-6· Bennet 2014:189). Πολυάριθμες στερεοτυπικές εκφράσεις στην Ιλιάδα χρονολογούνται από αυτές τις πρωιμότατες διαλέκτους, την πρωτο-Μυκηναϊκή και την πρωτο-Αιολική/πρωτο-Αχαϊκή, που συνδέονται με τους Αχαιούς «βασιλείς» στον Τρωικό Πόλεμο29: Αίαντα, Αχιλλέα, Νέστορα, Οδυσσέα, Ιδομενέα, Μηριόνη, Διομήδη. Επί πλέον, η κατά λέξη ανάλυση «θα μπορούσε να υποδείξει επαρκώς ότι ο Τρωικός Πόλεμος είχε ήδη τραγουδηθεί από βάρδους/λυράρηδες, από το 1450-1050π.Χ., μετά την άλωση της Τροίας» (Giannakos 2016· Γιαννακός 2016). Εικόνα 7. 30 Ανάκτορο της Πύλου, αίθουσα 6: Τοιχογραφία. Υποστηρικτικές μαρτυρίες, από τη Θήβα (πινακίδα Γραμμικής B Av106.7, ύστερος-14ος αιώνας) και την Πύλο (τοιχογραφία της αίθουσας 6, ύστερος-13ος αιώνας· Εικόνα 7) που απεικονίζουν/καταγράφουν «λυράρηδες/*lyrastᾱs/*λυράστᾱς», μας οδηγούν στο επαγωγικό συμπέρασμα για συμπόσια και δείπνα με προφορικές παραστάσεις στα Ανάκτορα (Bennet 2014:216· Palaima 2016· Ruijgh 2011:258), από τα μέσατου-14ου αιώνα τουλάχιστον (πρβλ. Giannakos 2018-forthcoming). Αυτό οδηγεί επαγωγικά στο συμπέρασμα ότι κάποιοι στίχοι -ενσωματωμένοι στην Ιλιάδα- είχαν συντεθεί ακόμη και πριν το 1400π.Χ.31 μετά, προφανώς, από έναν «Τρωικό Πόλεμο» με «άλωση της Τροίας», της οποίας είχε προηγηθεί ο «θάνατος του Αχιλλέος». Αρκετοί στίχοι της Ιλιάδας ενσωματώθηκαν αργότερα.

 

Πρωϊμότερος Τρωϊκός Πόλεμος με άλλωση της Τροίας; Αφού τμήματα των Επών –‘που εξυμνούν’ έναν Τρωικό Πόλεμο με άλωση της Τροίας– χρονολογούνται ακόμη και στον 16ο-15ο αιώνες π.Χ., κατά τη διάρκεια του απογείου της Μυκηναϊκής τεχνολογίας αιχμής και ευμάρειας (πρβλ. Giannakos 2015a· 2015b) εγείρεται ένα ερώτημα: πότε έλαβε χώρα ο Τρωικός Πόλεμος; μήπως πριν από τις συμβατικές χρονολογίες, 1190/1180 ή 1300 π.Χ.32; 32. Giannakos 2018-forthcoming: βιβλιογραφικές παραπομπές. Εικόνα 8-2. Τροία VI, καλοχτισμένο τμήμα 3 των τειχών. 2ο Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο Φαρσάλων - 2nd International Farsala Conference 174 Στο στρώμα VI της Τροίας (Εικόνα 8) έχουν έλθει στο φως από τους αρχαιολόγους τρία στρώματα «καταστροφών»: 1190/1180, 1300, 1400 π.Χ.33. Ο συγγραφέας υποστήριξε, σε άρθρα του που δημοσιεύθηκαν -έπειτα από κρίση αρχαιολόγων κριτών- σε αρχαιολογικά περιοδικά και συνέδρια, ότι ένας Τρωικός Πόλεμος με ‘άλωση της Τροίας’ έλαβε χώρα το 1400(+)π.Χ., που κατέληξε σε αλλαγή της βασιλεύουσας δυναστείας της Τροίας από εχθρική σε φιλο-Ελληνική (Giannakos 2015a· 2016· 2018-forthcoming· Γιαννακός 2016· με λεπτομερείς αναλύσεις), μετά το θάνατο του Αχιλλέως. Ο καθηγητής Janko (βλ. υποσημ.21), σε προσωπική επικοινωνία με τον συγγραφέα (10-6-2018), σχολίασε: «εγώ πρότεινα» (Janko, forthcoming) «μια παρόμοια χρονολογία για τον Τρωικό Πόλεμο», όπως και το ‘Giannakos 2016’, «χρησιμοποιώντας διαφορετικά επιχειρήματα».

 Επαγωγικό συμπέρασμα Η πλέον πρόσφατη υπόθεση εργασίας ενός πρωιμότερου Τρωικού Πολέμου -κατά τη διάρκεια του 15ου αιώνα π.Χ.- συνδυαζόμενη με τις απόψεις ότι «τα Ομηρικά Έπη αντανακλούν ποικίλα χρονολογικά στρώματα και μπορεί να έχουν πλέξει μαζί προ-ϋπάρχοντες μύθους επιδρομών σε πολλά» διαφορετικά «χρονικά διαστήματα, ή να επανερμήνευσαν αντικρουόμενες εκδοχές» (Wiener 2007:6), «και παρουσιάζουν μια συγχώνευση γεγονότων από ‘έναν-ή-περισσότερους αιώνες’ πριν από τις υποτιθέμενες χρονολογίες της Ελληνκής Γραμματείας», δηλαδή 1334(+)34-1136(+)35π.Χ., μέχρι μετά-το-1200π.Χ. (Bryce 2002:267· 2012:475-6/480), οδηγεί επαγωγικά στο συμπέρασμα ότι ο Huxley θα μπορούσε να έχει δίκαιο στην υπόθεσή του ότι ο Τήλεφος είναι ο Χετταίος Βασιλιάς Τελίπινου/ Τελέπενου (1525/1480-1500/1460π.Χ.), την εποχή που οι Μυκηναίοι εμφανίζονται στις δυτικές ακτές της Μικράς Ασίας (16ος αιώνας π.Χ.36)· είναι η ανάμνηση αυτής της Μυκηναϊκής «άφιξης» στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, «οι πρώτες επιδρομές των Αχαιών» που μεταφέρει η αρχαία Γραμματεία; Επί πλέον, αφού οι πρωτο-Μυκηναϊκοί στίχοι (1600-1450π.Χ.) των πρωιμότερων στρωμάτων στα Έπη συνδέονται με τους Αχαιούς «ϝa-na-ke/Ἂνακτες» στον Τρωικό Πόλεμο, Αίαντα, Ἀχιλλέα, Νέστορα, Οδυσσέα, Ιδομενέα, Μηριόνη, Διομήδη, αυτό θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει επαγωγικά στο συμπέρασμα ότι ο a-ki-re-u/Ἀχιλλεύς και ο Τήλεφος/Τελέπινου ανήκουν σε αυτές τις «πρώτες επιδρομές των Αχαιών». Ανακαλούμε άλλωστε στη μνήμη μας ότι οι «γυιοί-των-ηρώων/η-επόμενη-γενιά» (π.χ. ο Νεοπτόλεμος, γυιός του Αχιλλέος) συμμετείχαν/ε στην τελευταία φάση του Τρωικού Πολέμου και επέτυχαν/ε την άλωση της Τροίας (περί το 1400(+)π.Χ. κατά την δημοσιευθείσα υπόθεση εργασίας του συγγραφέα). 

ΤΕΛΙΚΑ 

Η Ιλιάδα αφηγείται μόνο πενήντα μία ημέρες του δέκατου έτους του λεγόμενου σήμερα «Τρωικού Πολέμου του Ομήρου», καθώς η αρχαία ελληνική γραμματεία απηχεί μια αόριστη περίοδο πριν από τον «Τρωικό Πόλεμο του Ομήρου»: από τους Αργοναύτες, τον Ηρακλή μέχρι τον Αγαμέμνονα. Οι Αχαιοί υπό την ηγεσία του Αγαμέμνονα (και ο Αχιλλέας ανάμεσά τους, ως πολεμική μηχανή) -μετά την αρπαγή της Ελένης- έκαναν μια πρώτη επιδρομή κατά «λάθος» εναντίον της Τευθρανίας και της Μυσίας, λεηλάτησαν τα εδάφη και πολέμησαν εναντίον ενός βασιλιά ονόματι Τήλεφος, ο οποίος τραυματίστηκε από τον Αχιλλέα και ήρθε στην Ελλάδα για να θεραπευτεί από τη σκουριά της αιχμής του δόρατος του Αχιλλέα. Ο καθηγητής Huxley θεωρεί ότι ο Τήλεφος είναι ένα χεττιτικό όνομα [Telepinuš]. Τα κείμενα της Γραμμικής Β αναπαράγουν -σε γραπτή μορφή- μια αρχέγονη (μυκηναϊκή) ελληνική γλώσσα που μιλιόταν πριν από το 1400 π.Χ., αφού τα πρωιμότερα κείμενα στην Ίκλαινα χρονολογούνται στο δεύτερο μισό του 15ου αιώνα π.Χ. Οι πινακίδες στη Γραμμική Β περιελάμβαναν το όνομα Τήλεφος και έχει σχέση qe-re-qo-ta-o με αυτό το όνομα; Το όνομα Αχιλλέας περιλαμβάνεται επίσης στα ονόματα των πινακίδων της Γραμμικής Β; Πότε χρονολογούνται αυτές οι πινακίδες Γραμμικής Β Η Ομηρική Κοινωνία φαίνεται να είναι ένας κόσμος ξεχωριστός από τους ανθρώπους και τα συστήματα της Γραμμικής Β, καθώς τα ομηρικά έπη μπορεί να είναι πιο χρήσιμα για τη διατήρηση κάποιας μορφής αυθεντικών αναμνήσεων της θρησκείας της Εποχής του Χαλκού, από ό, τι είναι τώρα της μόδας να αποδεχτούμε. Μερικοί ερευνητές, αφού ανέλυσαν λεπτομερώς τα γλωσσικά στοιχεία της Ιλιάδας, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι επαρκείς στίχοι της Ιλιάδας προέρχονται ήδη από τον 15ο αιώνα π.Χ. και ακόμη και από τον 16ο αιώνα π.Χ., τραγουδώντας έναν «Τρωικό πόλεμο» και μια πτώση της Τροίας. Μήπως αυτό υπονοεί μια παλαιότερη χρονολόγηση του Τρωικού Πολέμου; Το παρόν άρθρο εξετάζει όλα αυτά τα ζητήματα και προσπαθεί να συναγάγει συμπεράσματα σχετικά με μια πιθανή σχέση μεταξύ του Αχιλλέα, qe-re-qo-ta-o και Telepenuš/Telepinuš και μια πιθανή χρονολόγηση των επών με βάση γλωσσικούς λόγους.

(2) IN_GREEK Ομηρικός Αχιλλέας και Τήλεφος, Χετταίος βασιλιάς Telebenu, qe-re-qo-ta-o και a-ki-re-u στη Γραμμική Β σε σύγκριση με τη γλωσσική χρονολόγηση των στίχων της Ιλιάδας | Κωνσταντίνος Γιαννάκος - Academia.edu