Jessica Hyde
Γραικοί, Έλληνες, Ρωμιοί. Πολλά είναι τα ονόματα με τα οποία έχουν αποκαλέσει τους κατοίκους της Ελλάδας τους τελευταίους τουλάχιστον αιώνες. Μέχρι και σήμερα ίσως λίγοι ξένοι μπορούν να αντιληφθούν από ποια χώρα καταγόμαστε αν δηλώσουμε ότι είμαστε από την «Hellas», αλλά όλοι θα καταλάβουν αν αναφέρουμε τη λέξη «Greece». Η αναφορά στην Ελλάδα και τους Έλληνες ως «Greece» και αντίστοιχα «Greeks» είναι κάτι που έχει προκαλέσει αρκετές αντιδράσεις στο παρελθόν και είχε πυροδοτήσει μια ολόκληρη εκστρατεία για την προώθηση της λέξης «Hellas» καθώς είχε θεωρηθεί ότι το «Greece» παραπέμπει στο «Γραικοί», τον τρόπο με τον οποίο αποκαλούνταν οι υπόδουλοι Έλληνες επί οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Πόσοι όμως από εμάς θα καταλαβαίναμε από ποια χώρα της Ευρώπης είναι κάποιος αν μας έλεγε ότι κατάγεται από την Σκιπερία (Shqipëria), την Χβράτσκα (Hrvatska), την Σουόμι (Suomi) ή την Μάγκιαροαρσαγκ (Magyarország). Κι όμως οι χώρες αυτές είναι πολύ κοντά μας – κάποιες από αυτές κυριολεκτικά δίπλα μας!- ωστόσο το όνομά τους στην πραγματικότητα είναι τελείως διαφορετικό από αυτό με το οποίο τις αποκαλούμε εμείς αλλά και ο υπόλοιπος κόσμος!
Στο μικρό σχετικά ακρωτήρι του βορείου ημισφαιρίου «συνωστίζονται» περίπου πενήντα χώρες όπου οι λαοί τους ζουν μαζί επί αιώνες. Τα ονόματά τους κρύβουν μια μικρή ιστορία, η οποία άλλοτε είναι πασίδηλη και άλλοτε χάνεται στα βάθη των χιλιετιών. Και κάποιες άλλες ονομάζονται τελείως διαφορετικά διεθνώς και στην τοπική τους γλώσσα, όπως και η Ελλάδα.
Αυτή είναι η ιστορία του ονόματος όλων των χωρών της Ευρώπης, η οποία αποτελεί και την ιστορία όλης της ηπείρου μας!
(Σημείωση: Στις ονομασίες έχει ακολουθηθεί η σειρά Ελληνική ονομασία – Διεθνής ονομασία – Τοπική ονομασία/ελληνική απόδοση. Η σειρά των χωρών είναι τυχαία).
Αλβανία – Albania –Shqipëria (Σκριπερία)
Οι Αλβανοί γείτονές μας όταν μιλούν για την χώρα τους σε καμία περίπτωση δεν την αποκαλούν Αλβανία. Στη γλώσσα τους η χώρα ονομάζεται Σκιπερία (Shqipëria), ενώ οι Αλβανοί αυτοαποκαλούνται Σκιπτάρ (Shqiptar). Ο όρος Αλβανία θεωρείται ότι προέρχεται από την ονομασία «Αλμπάνι» μιας ιλλυρικής φυλής που κατοικούσε στην περιοχή και έχει καταγραφεί ήδη από τον αστρονόμο και γεωγράφο Πτολεμαίο, ο οποίος σε έναν χάρτη του 150 μΧ είχε καταγράψει την πόλη Αλμπανόπολις. Ο Βυζαντινός ιστορικός Μιχαήλ Ατταλειάτης από την άλλη αναφέρεται στο 10ο αιώνα στους Αλβανούς, οι οποίοι συμμετείχαν σε μια επίθεση κατά της Κωνσταντινούπολης το 1043 και στους Αρβανίτες, οι οποίοι ήταν υποτελείς στον Δούκα του Δυρραχίου. Την εποχή του Μεσαίωνα, οι Αλβανοί αποκαλούσαν την περιοχή όπου έμεναν Arbëri ή Arbëni (Αρμπέρι ή Αρμπένι) και τους ίδιους Αρμπερεσέ ή Αρμπενεσέ (Arbëreshë/ Arbëneshë).
Το σημερινό όνομα που χρησιμοποιούν –Shqipëria- εμφανίζεται για πρώτη φορά τον 14ο αιώνα στο αρχαιότερο αλβανικό κείμενο του 1555, «Meshari». Αρχικά θεωρήθηκε ότι προέρχεται από το ρήμα shqipoj (μιλάω καθαρά, ανοιχτά) το οποίο συνδέεται με το λατινικό excipere. Νεότερες μελέτες ωστόσο συνέδεσαν το όνομα με το ουσιαστικό shqipe ή shqiponjë, το οποίο σημαίνει αετός. Εξάλλου, ο αετός είναι ένα αρχαίο σύμβολο των λαών που ζούσαν στην περιοχή της Αλβανίας και υπάρχει ακόμα και στη σημαία της χώρας μέχρι και σήμερα. Έτσι, η Shqipëria μπορεί να μεταφραστεί ως «η γη των αετών».
Κροατία - Croatia – Hrvatska (Χρβάτσκα)
Το όνομα της Κροατίας προέρχεται από το μεσαιωνικό λατινικό όρο «Croatia, το οποίο συναντάται για πρώτη φορά σε ένα κείμενο του 852 για τον δούκα Τρπιμίρ της Κροατίας, ο οποίος αναφέρεται ως «Dux Chroatorum iuvatus munere divino» (ο δούκας των Κροατών, με τη βοήθεια του Θεού).
Με τη σειρά του, το όνομα Κροατία φαίνεται ότι προέρχεται από παραφθορά του βορειοδυτικού σλαβικού όρου *Xrovat- και τα πρωτοσλαβικά *Xarwāt- (*Xъrvatъ) ή *Xŭrvatŭ (*xъrvatъ). Όσο κι αν μοιάζει απίστευτο η Κροατία και η Χρβάτσκα αποτελεί ουσιαστικά την ίδια λέξη αλλά με διαφορετική προφορά.
Όσον αφορά την προέλευση του ορου οι μελετητές δεν έχουν καταφέρει να καταλήξουν σε μια σίγουρη θεωρία αν και πιστεύεται ότι πρέπει να είναι ένα όρος με γοτθική ή ινδοάρια ή περσική προέλευση. Αξίζει να σημειωθεί ότι σε δυο πλάκες που έχουν ανευρεθεί στην πόλη Ταναΐς στην Μίλητο και χρονολογούνται από τον 2ο-3ο αιώνα μΧ. Σε αυτές γίνεται αναφορά σε δημόσια έργα και στα ονόματα των εργατών. Μεταξύ άλλων αναφέρονται τρεις άντρες με τα ονόματα Χορούαθ[ος], Χοροάθος, Χορόαθος. Σύμφωνα με τους ερευνητές τα ονόματα αυτά σχετίζονται με το εθνικό όνομα των Κροατών «Hrvat».
Ανδόρα - Andorra – Andorra (Αντόρα)
Η μικρή Ανδόρα που «στριμώχνεται» μεταξύ Ισπανίας και Γαλλίας θεωρείται ότι έχει δημιουργηθεί από τον Καρλομάγνο περί τα τέλη του 9ου αιώνα, ωστόσο η ονομασία της παραμένει έως και σήμερα ένα μυστήριο. Υπάρχουν αρκετές υποθέσεις για την προέλευση και την σημασία της λέξης «Ανδόρα». Η πρώτη αναφορά στο όνομα έρχεται από την αρχαία Ελλάδα. Ο ιστορικός Πολύβιος περιγράφει τους «Ανδοσίνους», μια ιβηρική προ-ρωμαϊκή φυλή που κατοικούσε στις κοιλάδες της Ανδόρας και παρακολουθούσε τον στρατό της Καρχηδόνας να περνά διαμέσου των Πυρηναίων κατά τη διάρκεια των Καρχηδονιακών πολέμων. Η λέξη «Ανδοσίνοι» μπορεί να προέρχεται από την βασκική λέξη «handia», η οποία σημαίνει «μεγάλος, γιγάντιος», κάτι που θα υποδείκνυε την παρουσία των Βάσκων στην περιοχή. Μια άλλη θεωρία υποστηρίζει ότι η Ανδόρα μπορεί να προέρχεται από την αρχαία λέξη «Anorra», η οποία περιέχεται στην βασκική λέξη ur (νερό). Επιπλέον, μια ακόμα θεωρία δηλώνει ότι η λέξη ίσως σχετίζεται με την αραβική al-darra, η οποία σημαίνει «το πυκνό δάσος». Όταν οι Άραβες κατέκτησαν εδάφη στην Ιβηρική Χερσόνησο, οι κοιλάδες στα Πυρηναία καλύπτονταν από πυκνά δάση και γι’ αυτό οι κατακτητές δεν μπόρεσαν να τα κατακτήσουν. Παρόμοια είναι και η εξήγηση που δίνεται από όσους θεωρούν ότι η λέξη προέρχεται από την ναβαρο-αραγονέζικη λέξη «andurrial», η οποία σημαίνει «γη καλυμμένη με θάμνους». Τέλος, ορισμένοι συνδέουν την ονομασία της χώρας με την κοιλάδα Έντορ ή Άντορ στην βιβλική χώρα της Χαναάν, οι κάτοικοι της οποίας ηττήθηκαν από τους Μαδιανίτες. Σύμφωνα με τον λαϊκό μύθο ο Καρλομάγνος ονόμασε την χώρα έτσι, ένα όνομα που υιοθέτησε ο γιος του αφού νίκησε τους Μαυριτανούς στην «άγρια κοιλάδα της Κόλασης».
Αυστρία - Austria- Österreich (Ούστεραϊχ)
Η λέξη «Αυστρία» δεν είναι τίποτα άλλο παρά μια απλοποίηση της αυθεντικής λέξης «Ούστεραϊχ» που χρησιμοποιούν Αυστριακοί και Γερμανοί για να ονομάσουν την χώρα. Το όνομά της προέρχεται από την αρχαία γερμανική λέξη Ostarrîchi, το οποίο μεταφράζεται ως «ανατολικό βασίλειο» (ōstan: ανατολικός – rihhi: βασίλειο, επικράτεια). Αναφέρεται για πρώτη φορά σε ένα έγγραφο του 996.
Το όνομα «Austria» από την άλλη που έχει υιοθετηθεί παγκοσμίως αποτελεί μια λατινική μεταγραφή του Österreich. Αξίζει να σημειωθεί ότι εξαιτίας αυτής της μεταγραφής λανθασμένα έχει θεωρηθεί ότι η Αυστρία και η Αυστραλία έχουν κοινή ρίζα. Αυτό δεν ισχύει καθώς η Αυστρία προέρχεται από το γερμανικό «ost», που σημαίνει ανατολή, ενώ η Αυστραλία από το λατινικό «auster», το οποίο σημαίνει νότια.
Αζερμπαϊτζάν - Azerbaijan-Azərbaycan (Αζερμπαϊτζάν)
Η ονομασία της χώρας, η οποία παραμένει ίδια σε όλες τις γλώσσες, θεωρείται ότι προέρχεται από τον Πέρση σατράπη της αυτοκρατορίας των Αχαιμενιδών, Ατροπάτη, ο οποίος αργότερα έγινε σατράπης της Μηδίας από τον Μεγάλο Αλέξανδρο. Η αρχική ετυμολογία του ονόματος, από το οποίο σώζεται μόνο είναι η εξελληνισμένη μορφή του, εικάζεται ότι προέρχεται από την αρχαία περσική θρησκεία του ζωροαστρισμού, καθώς στον ύμνο του άγγελου φύλακα αναφέρεται η φράση «âterepâtahe ashaonô fravashîm ýazamaide», η οποία μεταφράζεται ως «λατρεία του αγίου Ατάρε-πατά». Ο Ατροπάτης κυβέρνησε την περιοχή της Ατροπατηνής (το σημερινό Αζερμπαϊτζάν). Το ελληνικό όνομα αναφέρεται από τον Διόδωρο τον Σικελό και τον Στράβωνα. Κατά τη διάρκεια των αιώνων το όνομα εξελίχθηκε σε Āturpātākān (μεσαιωνικά περσικά), μετά σε Ādharbādhagān, Ādharbāyagān, Āzarbāydjān (νέα περσικά) και τελικά σήμερα σε Azerbaijan.
Αρμενία – Armenia – Hayastan (Χαγιαστάν)
Η αρχική ονομασία της χώρας στην αρμένικη γλώσσα ήταν Χάικ προς τιμήν του μυθικού ήρωα των Αρμενίων, βασιλιά Χάικ. Ο Χάικ αποτελεί τον μυθικό γενάρχη των Αρμενίων και δισέγγονο του Νώε, που σύμφωνα με τον Μωυσή της Κορέν νίκησε τον Βαβυλώνιο βασιλιά Μπελ το 2492 π.Χ. και εγκαταστάθηκε μαζί με το λαό του στην περιοχή του όρους Αραράτ. Δεν υπάρχει επιβεβαιωμένη περαιτέρω εξήγηση του ονόματος. Ωστόσο, κατά το Μεσαίωνα, το όνομα αυτό επεκτάθηκε σε Χαγιαστάν με την προσθήκη της περσικής κατάληξης –σταν, η οποία σημαίνει χώρα, τόπος.
Το εξώνυμο (όνομα που χρησιμοποιείται εκτός της χώρας) «Αρμενία» καταγράφεται για πρώτη φορά το 515 π.Χ. στην επιγραφή του Μπεχιστούν στην παλαιά περσική ως Αρμίνα. Παράλληλα, στα ελληνικά το όνομα Αρμενία απαντάται περίπου την ίδια εποχή, με πιθανή προέλευση ένα απόσπασμα που αποδίδεται στον Εκαταίο τον Μιλήσιο από τα 476 π.Χ. Παράλληλα και ο Ηρόδοτος στα 440 π.Χ. έγραφε «Ἀρμένιοι δὲ κατά περ Φρύγες ἐσεσάχατο, ἐόντες Φρυγῶν ἄποικοι» δηλαδή «οι Αρμένιοι ήταν εξοπλισμένοι σαν τους Φρύγες, αφού ήταν άποικοι των Φρυγών» (7.73). Μερικές δεκαετίες αργότερα ο Ξενοφώντας, στην περιγραφή της εκστρατείας του κατά των Περσών, περιγράφει με αρκετή λεπτομέρεια τη ζωή των Αρμενίων χωρικών και τη φιλοξενία τους. Αναφέρει ότι μιλούσαν μια γλώσσα που στα δικά του αυτιά έμοιαζε με τη γλώσσα των Περσών. Θεωρείται ότι το όνομα Αρμενία προέρχεται από το όνομα «Αράμ», το οποίο αναφέρεται στον πίνακα των Εθνών, ένα εκτενή κατάλογο των απογόνων του Νώε στο βιβλίο της Γένεσης της Παλαιάς Διαθήκης. Σύμφωνα με αυτό ο Αράμ είναι γιος του Σεμ και απόγονος του Χάικ.
Λευκορωσία – Belarus – Biełaruś (Μπιέλαρους)
Το όνομα της χώρας είναι συνδεδεμένο με τον όρο Μπελάγια Ρως, που σημαίνει Λευκοί Ρως. Υπάρχουν διάφορες θεωρίες για το πώς προέκυψε. Μια εθνο-θρησκευτική θεωρία προτείνει ότι το όνομα χρησιμοποιείται για να περιγράψει τα παλιά εδάφη της Ρουθηνίας στο μεγάλο Δουκάτο της Λιθουανίας, η οποία κατοικούνταν κυρίως από πρώιμους εκχριστιανισμένους Σλάβους, σε αντίθεση με την Μαύρη Ρουθηνία, που κατοικούνταν κυρίως από ειδωλολάτρες από τις Βαλτικές χώρες. Το όνομα εμφανίστηκε για πρώτη φορά ατον Μεσαίωνα σε γερμανικά και λατινικά κείμενα. Ο όρος Μπελορούσια χρησιμοποιήθηκε την εποχής της Ρωσικής Αυτοκρατορίας για να χαρακτηρίσει τη συγκεκριμένη περιοχή.
Βέλγιο – Belgium - België (Μπέλχιε, στα Ολλανδικά) / Belgique (Μπελτζίκ, στα γαλλικά) / Belgien (Μπέλγκιεν, στα γερμανικά)
Μετά την επανάσταση του 1830 και την ίδρυση της χώρας υιοθετήθηκε τον όνομα Βelgium που προέρχεται από το λατινικό Gallia Belgica. Ήταν το όνομα της περιοχής που αποτελούσε μέρος της Γαλατίας. Εκεί έμεναν οι Belgae, ένα μείγμα Κελτών και Γερμανών. Το όνομα της χώρας διαφοροποιείται ανάλογα τη γλώσσα αλλά η ρίζα παραμένει η ίδια.
Βοσνία Ερζεγοβίνη - Bosnia and Herzegovina -Bosna i Hercegovina (Μπόσνα ι Ερτζεγκόβινα)
Η πρώτη αναφορά στη Βοσνία γίνεται σε ένα κείμενο του Βυζαντινού Αυτοκράτορα, Κωνσταντίνου του Η'. Ανέφερε την περιοχή ως Βοσώνα. Το όνομα προέρχεται από τον ποταμό Μπόσνα που περνά μέσα τα εδάφη της χώρας. Μια θεωρία αναφέρει ότι το Μπόσνα προέρχεται από την γλώσσα των Ιλλυρίων και τη λέξη Μπασανάς, η οποία σε ελεύθερη μετάφραση σημαίνει το «νερό που ρέει». Τελικά οι Σλάβοι που εποίκισαν την περιοχή υιοθέτησαν το όνομα Μπόσνα και αυτοαποκαλούταν Βόσνιοι.
Το Ερζεγοβίνη προέρχεται από τον τίτλο του τοπικού άρχοντα, Στιεπάν Βούκτσιτς Κοσάτσα. Από καλούνταν «Herceg of Hum and the Coast». Το herceg προέρχεται από το γερμανικό herzog το οποίο μεταφράζεται (και) ως δούκας. Μετά την κατάκτηση από του Οθωμανούς η περιοχή ονομαζόταν Sanjak of Herzegovina. Όταν δημιουργήθηκε η χώρα το 1992 πήρε και τα δύο ονόματα.
Βουλγαρία - Bulgaria - България (Μπουλγαρίγια)
Σύμφωνα με την επικρατούσα άποψη το όνομα της χώρας προέρχεται από τους Μπούλγκαρς, μια φυλή τουρκικής προέλευσης που ίδρυσε την πρώτη Βουλγαρική Αυτοκρατορία στην περιοχή. Μπούλγκα στην τουρκική διάλεκτο σήμαινε ανακατεμένος και αναφερόταν στο γεγονός ότι στην περιοχή έμεναν άτομα με τουρκική καταγωγή αλλά και φυλές από το Βορρά (πιθανότατα την περιοχή της Φινλανδίας) οι οποίοι όμως είχαν κοινή γλώσσα τα σλαβικά. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία η οποία πλέον δεν υποστηρίζεται ιδιαίτερα το όνομα Βουλγαρία σημαίνει οι άντρες από τον Βόλγα.
Κύπρος – Cyprus – Κύπρος
Εδώ έχουμε ακόμα μια περίπτωση χώρας για την οποία δεν είναι βέβαιο από που προέρχεται το όνομα της. Μια εκδοχή υποστηρίζει ότι προέρχεται από τον βασιλιά Κύπρο του οποίου την κόρη Έννη νυμφεύτηκε ο Αχαιός Τεύκρος, γιος του βασιλιά της Σαλαμίνας Τελαμώνα, όταν και ήρθε εξόριστος μετά τον Τρωικό πόλεμο και ίδρυσε την πόλη Σαλαμίνα στην Κύπρο. Μία άλλη άποψη υποστηρίζει ότι το όνομα προέρχεται από την ελληνική λέξη για το Μεσογειακό κυπαρίσσι (Cupressus sempervirens, Κυπάρισσος η αειθαλής) ή ακόμα και από το ελληνικό όνομα για το φυτό χέννα (Lawsonia alba), κύπρος. Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία η ρίζα του ονόματος είναι από την ετεοκυπριακή και τη λέξη για το χαλκό. Ο Ζορζ Ντοσέν, για παράδειγμα, εισηγείται ότι οι ρίζες της λέξης βρίσκονται στη λέξη των Σουμερίων για τον χαλκό (zubar) ή τον μπρούντζο (kubar), από τα μεγάλα αποθέματα χαλκού που υπήρχαν στο νησί. Οι μεγάλες εξαγωγές χαλκού από την Κύπρο έδωσαν το λατινικό όνομα στον χαλκό μέσα από τη φράση aes Cyprium, «μέταλλο της Κύπρου», που αργότερα συντομεύτηκε στο Cuprum. Ο κάτοικος της Κύπρου αναφέρεται συνήθως ως Κύπριος. Στην κυπριακή διάλεκτο αναφέρεται ως Κυπραίος.
Τσεχία - Czech Republic - Česko (Τσέσκο)
H χώρα έχει ονομαστεί έτσι από τους Τσέσι, μια σλαβική φυλή που ζούσε στη Βοημία και υπέταξε όλες τις υπόλοιπες φυλές τον 9ο αιώνα. Είναι άγνωστο από που προέρχεται το όνομα της φυλής αλλά ο θρύλος αναφέρει ότι ονομάστηκαν έτσι από τον αρχηγό τους, τον Τσεχ (Cech) που οδήγησε τη φυλή στην περιοχή. Mια έρευνα υποστηρίζει ότι το Čech είναι παράγωγο της ρίζας čel- (μέλος του λαού, συγγενής).
Το όνομα άλλαξε με την εξέλιξη της τσεχικής γλώσσας. Τις τελευταίες δεκαετίες το όνομα Česko δεν χρησιμοποιείται ιδιαίτερα καθώς θεωρείται αμφιλεγόμενο. Το 1997 επιστήμονες συνέστησαν μια ομάδα για την προώθησε του ονόματος Czechia. Το θέμα έφτασε το 2004 στη γερουσία της χώρας.
Δανία – Denmark - Danmark (Ντάνμαρκ)
Κι εδώ γίνεται έντονη συζήτηση για την προέλευση της λέξης. Η επικρατούσα άποψη είναι ότι το αρχικό «νταν» σημαίνει χώρα και το «μαρκ» δάσος ή σύνορα. Η χώρα ονομάστηκε έτσι γιατί βρισκόταν στα όρια των μεγάλων δασών του Βορρά. Κάποιοι άλλοι μιλούν για έναν βασιλιά με το όνομα Νταν.
Ένα πέτρινο μνημείο που έφτιαξε ο Γκορμ ο Γηραιός θεωρείται το πιστοποιητικό βάφτισης της χώρας καθώς εκεί αναφέρεται για πρώτη φορά το όνομα Danmark.
Εσθονία – Estonia - Eesti (Έεστι)
Το όνομα της χώρας συνδέεται με τη φυλή Αέστι που συναντάται για πρώτη φορά στα κείμενα του Ρωμαίου ιστορικού Τάκιτου περίπου το 98 μ.Χ. Στη σκανδιναβική λογοτεχνία η περιοχή αναφέρεται ως Eistland. Κάποιοι ιστορικοί θεωρούν ότι το όνομα προέρχεται από τα αρχαία νορβηγικά και τη λέξη aust που σήμαινε Ανατολή. Το γεγονός όμως ότι οι Εσθονοί ονομάζουν την χώρα τους Εέστι και κάποια άλλα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η προέλευση του ονόματος είναι η φυλή των Αέστι που ζούσε εκεί.
Νησιά Φαρόε Faroe Islands – Føroyar (Φόρογιαρ)
To όνομα της χώρας πιθανότατα προέρχεται από των πληθυντικό της λέξης νησί (oy-oyar) στην αρχαία γλώσσα της περιοχής και το før πιθανότατα προέρχεται από την αρχαία νορβηγική λέξη fær που σημαίνει πρόβατα. Μια άλλη θεωρία αναφέρει ότι Ιρλανδοί μοναχοί που πήγαν στα νησιά περίπου το 626 μ.Χ. τα ονόμασαν fearrann που απλά σημαίνει γη. Στη συνέχεια οι Νορβηγοί κάτοικοι προσέθεσαν και το oyar και καταλήξαμε στο σημερινό όνομα. Η πρώτη θεωρία περί Νησιών των Προβάτων είναι η επικρατέστερη.
Φινλανδία – Finland - Suomi (Σουόμι)
Ακόμα ένα μυστήριο. Κανείς δεν είναι σίγουρος γιατί η χώρα ονομάζεται Σουόμι. Σίγουρα όμως δεν ονομαζόταν ποτέ Φινλανδία καθώς στο αρχαίο αλφάβητο της χώρας δεν υπήρχε καν το γράμμα «F».
Το όνομα Φινλαδία πιθανότατα προέρχεται από τα σουηδικά όπου με τις λέξεις finlonti και finlandi περιέγραφαν στη συγκεκριμένη περιοχή.
Για το Σουόμι τώρα η επικρατούσα θεωρία είναι ότι προέρχεται από τη λέξει suomma που σημαίνει η περιοχή με τις λίμνες. Μια άλλη θεωρία αναφέρει ότι η προέλευση του ονόματος της χώρας είναι η λέξη suomu που σημαίνει λέπια. Η χώρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι ιθαγενείς έφτιαχναν ρούχα από το δέρμα των ψαριών. Τέλος, υπάρχουν και αυτοί που υποστηρίζουν ότι το όνομα προήλθε από την φυλή Σάμι που έμεινε στην περιοχή. Το βέβαιο είναι ότι κανείς στη Φινλανδία δεν δηλώνει Φινλανδός.
Γαλλία - France - France (Φρανς)
To όνομα προέρχεται από το λατινικό Francia. Η συγκεκριμένη λέξη συνδέεται με την αρχαία αγγλική λέξη frank που σημαίνει ελεύθερος. Στα λατινικά μετατράπηκε σε francus και έτσι ονομάστηκε μια φυλή που ζούσε στη Γαλλία. Υιοθετήθηκε γιατί μετά την κατάκτηση της Γαλατίας μόνο οι Francus δεν πλήρωναν φόρους και γενικότερα δεν υποτάσσονταν. Η προέλευση τώρα του frank είναι αβέβαιη. Κάποιοι συνδέουν τη λέξη με τα αρχαία γερμανικά και το frankōn που μεταφράζεται ως ακόντιο ή δόρυ.
Γερμανία – Germany – Deutschland (Ντόιτσλαντ)
Το «Γερμανία» προέρχεται από την λατινική λέξη «Germania», που πρωτοχρησιμοποιήθηκε από τον Ιούλιο Καίσαρα για τους ανθρώπους ανατολικά του Ρήνου. Ο γερμανικός όρος Deutschland, αρχικά ως diutisciu land («η Γερμανική γη») αντλείται από την λέξη deutsch, και προέρχεται από την λέξη diutisc, που σημαίνει «δημοφιλής» στα Παλιά Άνω Γερμανικά. Αρχικά χρησιμοποιήθηκε για να αποσαφηνιστεί η γλώσσα των απλών ανθρώπων από τα λατινικά. Αυτό με την σειρά του προέρχεται από την πρωτογερμανική λέξη þiudiskaz, που σημαίνει «δημοφιλής» που προέρχεται από την λέξη þeudō, που κατάγεται από την Πρωτοϊνδοευρωπαϊκή λέξη tewtéh₂, που σημαίνει «άνθρωποι». Έτσι, η Deutschland είναι λοιπόν η γη των ανθρώπων ή των δημοφιλών...
Γεωργία – Georgia – Sakartvelo (Σακαρτβέλο)
Η γνωστή σε όλους μας Γεωργία στην πραγματικότητα ονομάζεται Sakartvelo (Σακαρτβέλο)! Το όνομα αυτό σημαίνει «η γη των Καρτβελιανών». Η περιοχή Κάρτλι βρίσκεται στο κέντρο της σημερινής Γεωργίας και αποτελεί μια από τις πιο ιστορικές περιοχές της καθώς αναφέρεται από τον 9ο αιώνα μΧ. Σύμφωνα με τον λαϊκό μύθο, το όνομα αυτό προέρχεται με τη σειρά του από τον μυθικό πρόγονο των Γεωργιανών, τον Κάρτλο, δισέγγονο του γιου του Νώε, Ιάφεθ. Η επίσημη θεωρία των επιστημόνων ωστόσο ορίζει ότι το όνομα προέρχεται από μια πρωτο-γεωργιανή φυλή που ζούσε στην περιοχή στα αρχαία χρόνια, τους Κάρτες. Αξίζει να σημειωθεί ότι στην αρχαία Ελλάδα, η περιοχή ονομάζεται «Κολχίδα» τόσο από τον Όμηρο και τον Ηρόδοτο όσο και από τον Στράβωνα και τον Πλούταρχο, αλλά και από Λατίνους συγγραφείς.
Ο όρος «Γεωργία» εμφανίζεται για πρώτη φορά σε έναν ιταλικό χάρτη του 1320 και πιθανότατα προέρχεται από την περσική ονομασία των λαών που ζούσαν στην περιοχή «gurğān». Η λέξη αυτή έχει την ρίζα της στη λέξη «gurğ», η οποία σημαίνει λύκος με την Γεωργία ουσιαστικά να σημαίνει «η χώρα των λύκων». Οι θεωρίες που ήθελαν η ονομασία να προέρχεται είτε από τον Άγιο Γεώργιο, ο οποίος είναι ιδιαίτερα αγαπητός στη χώρα, είτε από το ελληνικό «γεωργός» έχουν καταρριφθεί από τους μελετητές καθώς δεν έχουν βρεθεί στοιχεία που να τις υποστηρίζουν.
Ουγγαρία – Hungary – Magyarország (Μάγκιαροαρσαγκ)
Ένα τελείως διαφορετικό όνομα χρησιμοποιούν οι Ούγγροι για να ονομάσουν την χώρα τους. Το εθνικό όνομα της χώρα είναι το Magyarország (Μάγκιαροαρσαγκ) και η ρίζα του όπως είναι φανερό προέρχεται από την ονομασία «Μαγιάρος», το έθνος των Ούγγρων, ενώ το δεύτερο συνθετικό του είναι η λέξη «ország», η οποία σημαίνει «χώρα». Η λέξη magyar προέρχεται από το όνομα μιας από τις επτά μεγάλες ημινομαδικές ουγγρικές φυλές, τη magyeri. Το πρώτο συνθετικό «magy» πιθανόν προέρχεται από το πρωτοουγγρικό mäńć- «άνδρας, πρόσωπο». Το δεύτερο συνθετικό «eri», σημαίνει «άντρας» αλλά και «καταγωγή» και επιβιώνει στο ουγγρικό férj «σύζυγος».
Από την άλλη, το όνομα «Ουγγαρία» πιθανότατα συνδέεται με τους Ούνους, τη φυλή που κατοικούσε στην περιοχή πριν από τους Αβάρους. Την ίδια στιγμή η λέξη Ουγγαρία προέρχεται από το μεσαιωνικό ελληνικό «Οὔγγροι», η οποία με τη σειρά της είναι δανεισμένη από την παλαιά βουλγαρική λέξη «ągrinŭ» δανεισμένη κι αυτή από την ονογουροτουρκική «Onogur». Το Onogur ήταν το συλλογικό όνομα για τις δέκα φυλές που αργότερα προσχώρησαν στη φυλετική ομοσπονδία των Πρωτοβουλγάρων, που κυβέρνησε τα ανατολικά τμήματα της Ουγγαρίας μετά τους Aβάρους.
Ηνωμένο Βασίλειο - United Kingdom / Βρετανία – Britain (Μπρίτεν) / Αγγλία – England (Ίνγκλαντ)
Οι ονομασίες για το μεγάλο νησί της Ευρώπης είναι πολλές. Η προέλευση του «Ηνωμένου Βασίλειου» είναι εύκολο να γίνει αντιληπτή καθώς αποτελεί απλώς μια αναφορά στην αυτοκρατορία της Αγγλίας, η οποία αποτελεί έναν συνασπισμό βασιλείων. Ο όρος χρησιμοποιήθηκε αρχικά το 1707, όταν τα βασίλεια της Αγγλίας και της Σκωτίας ενώνονται και ονομάζονται «Ηνωμένο εις ένα Βασίλειον υπό το όνομα Μεγάλη Βρετανία». Αργότερα, στην ένωση προσχωρεί και η Ιρλανδία (που αργότερα, πλην της Βόρειας Ιρλανδίας, ανεξαρτητοποιήθηκε εκ νέου). Πιο μεγάλο ενδιαφέρον έχουν ωστόσο οι δύο άλλοι όροι που χρησιμοποιούμε για το Βασίλειο.
Αρχικά, ο όρος Μεγάλη Βρετανία ουσιαστικά δηλώνει όλες τις περιοχές που βρίσκονται στο νησί, δηλαδή την Αγγλία, την Σκωτία και την Ουαλία. Το ιδιαίτερα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι η πρώτη αναφορά στο νησί γίνεται από τον αρχαίο Έλληνα εξερευνητή Πυθέα τον Μασσαλιώτη γύρω στα 325 πΧ, αλλά και αργότερα από τον Διόδωρο τον Σικελό και τον Στράβωνα. Όλοι τους κάνουν λόγο για την «Πρεττανική» ή τις «Βρετανικές νήσους». Συγκεκριμένα, ο Πυθέας στο έργο του «Περί Ωκεανού» αναφέρει τα βρετανικά νησιά ως «Πρεταννικαί Νήσοι» και τους κατοίκους ως «Πρεταννούς», μια γαλατική φυλετική ομάδα, με την οποία οι αυτόχθονες είχαν συγγενικούς δεσμούς, σύμφωνα με τον συγγραφέα. Ο Διόδωρος ο Σικελιώτης και ο Στράβωνας αναφέρονται στον Πυθέα στα έργα τους. Ο όρος με το «π» στη θέση του «β» οφείλεται στην αρχαία κελτική λέξη «Pretani», η οποία σημαίνει «οι ζωγραφισμένοι» ή «ο λαός με τα τατουάζ» μια αναφορά που υποδηλώνει ότι οι κάτοικοι του νησιού, οι Κέλτες, συνήθιζαν να βάφουν τα σώματά τους.
Τελείως διαφορετική είναι η ιστορία της ονομασίας «Αγγλία» (England), το οποίο δηλώνει τη μια από τις τρεις χώρες της Μεγάλης Βρετανίας. Το όνομα προέρχεται από το αρχαίο «Englaland», το οποίο σημαίνει η χώρα των Άγγλων. Αυτό προέρχεται από το λατινικό «Angli», οι οποίοι ήταν βορειογερμανικά φύλα, τα οποία κατοίκησαν τα Βρετανικά Νησιά τον 5ο αιώνα μ.Χ. Ο Ρωμαίος συγγραφέας Τάκιτος είχε μιλήσει για τους άγριους επιδρομείς Angli, οι οποίοι προήλθαν από την περιοχή «Angul» του Σλέσβιχ της Γερμανίας. Το αρχαίο γερμανικό «ανγκούλ», το οποίο σημαίνει «άγκιστρο, γάντζος», είναι μια αναφορά για την μορφολογία της περιοχής.
Σκοτία – Scotland - Alba (Άλμπα)
Η Σκοτία και η Άλμπα αν και μοιάζουν τόσο διαφορετικές είναι η ίδια χώρα! Ο όρος «Σκοτία» που έχει επικρατήσει διεθνώς ως «Scotland» προέρχεται από την λατινική ονομασία «Scoti» για την φυλή των Γαέλων (δεν πρέπει να συγχέονται με τους Γαλάτες). Οι Ρωμαίοι ονόμαζαν έτσι τον λαό που ξεκίνησε από την Ιβερνία (σημερινή Ιρλανδία) για να επιτεθεί στη ρωμαϊκή Βρετανία. Η προέλευση του όρου «Scoti» είναι άγνωστη. Ορισμένοι μελετητές έχουν προτείνει ότι προέρχεται από τη λέξη «Scuit», η οποία σημαίνει «αποκομμένος». Η πρόταση ότι η λέξη προέρχεται από το αρχαιοελληνικό «σκότος» δεν έχει μπορέσει να αποδειχθεί.
Οι ίδιοι οι Σκοτσέζοι αναφέρονται στη χώρα τους ως «Alba». Ο όρος εντοπίζεται για πρώτη φορά σε κείμενα του Κλαύδιου Πτολεμαίου, ο οποίος ζει τον 2ο αιώνα μΧ και αναφέρεται στα ελληνικά στην «Ἀλβίων» ή «Ἀλουΐων» μια ονομασία που χρησιμοποιήθηκε αργότερα και στην φράση «Γηραιά Αλβιώνα» για την Βρετανία. Η λέξη μεταφέρθηκε στα λατινικά ως «Albania» και τελικά ως «Albany» στα μεσαιωνικά αγγλικά. Ο όρος πιθανολογείται ότι προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα για το «λευκός». Άλλοι το συνδέουν με ένα από τα πιο αρχαία ονόματα της Ιρλανδίας «Fodla», το οποίο πιθανότατα σημαίνει «η γη που δύει ο ήλιος», το οποίο μπορούσε να χρησιμοποιείται σε αντίθεση με το «Alba», το οποίο έτσι θα δήλωνε τη «γη που ανατέλλει ο ήλιος». Αυτό συνάδει με ένα από τα πιο αρχαία σύμβολα της Σκοτίας που δείχνει έναν ήλιο να ανατέλλει. Η σύνδεση του όρου με το όνομα της «Αλβανίας» δεν έχει μπορέσει να αποδειχθεί.
Ουαλία - Wales – Cymru (Κεμρί)
Η τρίτη χώρα της Μεγάλης Βρετανίας είναι η Ουαλία ή στα αγγλικά «Wales» ή «Welsh». Η λέξη προέρχεται από την ίδια ρίζα των αρχαίων αγγλικών Wealh στον ενικό και Wēalas στον πληθυντικό. Η λέξη αυτή με τη σειρά της προέρχεται από την πρωτο-γερμανική λέξη Walhaz, η οποία έχει τις ρίζες της στο όνομα των Κελτών κάτοικων της Γαλατίας, τους οποίους οι Ρωμαίοι ονόμαζαν Volcae (Βόλκε).
Οι κάτοικοι της Ουαλίας ωστόσο χρησιμοποιούν το όνομα Cymru για την χωρα τους, το οποίο φαίνεται ότι προέρχεται από την βρετονική λέξη «combrogi», η οποία σημαίνει «σύντροφος της υπαίθρου» και πρέπει να χρησιμοποιούνταν ήδη από τον 7ο αιώνα μΧ.
Ιρλανδία – Ireland – Éire (Έιρε)
Τόσο η αγγλική όσο και η ιρλανδική ονομασία της Ιρλανδίας προέρχονται από την Ériu, μια αρχαία θεότητα της Ιρλανδικής Μυθολογίας, η οποία καταγράφεται για πρώτη φορά τον 9ο αιώνα. Η ετυμολογία της λέξης Ériu με τη σειρά της δεν έχει διευκρινιστεί, ωστόσο πιθανόν μπορεί να σχετίζεται με την πρωτο- ινδοευρωπαϊκή ρίζα *h2uer, η οποία αναφέρεται στο τρεχούμενο νερό.
Ισλανδία – Iceland – Ísland (Ίσλαντ)
Σύμφωνα με το Έπος των Ισλανδών ο πρώτος Σκανδιναβός που έφτασε στο νησί τον 9ο αιώνα ήταν ο Νορβηγός Naddodd και το ονόμασε «Snæland», το οποίο σημαίνει στα νορδικά «η γη του χιονιού», επειδή χιόνιζε. Στη συνέχεια πήγε εκεί ο Σουηδός Garðar Svavarsson και ονόμασε το νησί «Garðarshólmur», δηλαδή «νησί του Garðar». Το τελικό όνομά του το πήρε τελικά από τον Βίκινγκ Flóki Vilgerðarson, ο οποίος φτάνοντας εκεί σκαρφάλωσε σε έναν λόφο και είδε ένα φιορδ γεμάτο με παγόβουνα και έτσι το ονόμασε «Ísland», δηλαδή «γη του πάγου».
Ιταλία – Italy – Italia (Ιτάλια)
Αβέβαιο είναι μάλλον το πώς έλαβε το όνομά της η γειτονική μας χώρα με την τόσο μακραίωνη ιστορία. Το όνομα διατηρείται ίδιο σε όλες τις γλώσσες, ωστόσο οι ερευνητές δεν έχουν καταλήξει στο πώς δημιουργήθηκε. Δύο ωστόσο είναι οι επικρατούσες εκδοχές. Η μια αναφέρει ότι προέρχεται από την λέξη της εξαφανισμένης πλέον οσκικής γλώσσας, «Víteliú», η οποία σημαίνει «η γη των μοσχαριών». Η λέξη έχει κοινή ρίζα με το αρχαίο ελληνικό «ἔταλον», δηλαδή μικρό ζώο και το λατινικό «vitulus» - μοσχάρι.
Από την άλλη ο αρχαίος Έλληνας ιστορικός Διονύσιος ο Αλικαρνασεύς αναφέρει αυτόν τον μύθο, αλλά συσχετίζει την ονομασία με τον Ιταλό, τον «επώνυμο ήρωα» της Ιταλίας, για την καταγωγή του οποίου σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία υπάρχουν πολλές εκδοχές. Άλλες αναφέρουν ότι ήταν εγγονός του Μίνωα, ενώ άλλες ότι ήταν γιος της Κίρκης και του Οδυσσέα ή της Πηνελόπης και του Τηλεγόνου. Στον Ιταλό αναφέρεται και ο Αριστοτέλης και ο Θουκυδίδης.
Λετονία – Latvia - Latvija (Λάτβιγια)
Το όνομα της χώρας προέρχεται από την αρχαία φυλή Λατγάλιοι (Latgalians), μια από τις τέσσερις ινδοευρωπαϊκές, βαλτικές φυλές μαζί με τους Κουρλανδούς, Σελόνιους και τους Σεμιγάλλιους, οι οποίοι σχημάτισαν τον εθνικό πυρήνα των σημερινών Λετονών όταν εγκαταστάθηκαν στην περιοχή περί το 3.000 πΧ. μαζί με τους φίννους Λιβόνιους. Το όνομα αυτό απλοποιήθηκε στις ρωμαϊκές γλώσσες ως «Λετονία».
Λιθουανία - Lithuania – Lietuva (Λιέτουβα)
Η προέλευση και η σημασία της λέξης «Lietuva» και Λιθουανία στην ελληνικοποιημένη της μορφή είναι κυρίως άγνωστη. Αυτό που είναι γνωστό ότι το –uva είναι κατάληξη, οπότε η αρχική λέξη θα έπρεπε να έχει τη μορφή Lietā, αν και δεν είναι σίγουρο τι μπορεί αυτό να σημαίνει με κάποιους να εικάζουν ότι θα μπορούσε να είναι ένα όνομα άντρα ή τόπου (κατά τον συνήθη τρόπο δημιουργίας ονομάτων πολλών χωρών). Άλλοι προτείνουν ότι η χώρα πήρε το όνομά της από τον μικρό ποταμό Lietava κοντά στην πόλη Κερναβέ. Ωστόσο, το πολύ μικρό μέγεθος του ποταμού και η τοπική του μόνο έκταση καθιστούν αμφίβολο το να έδωσε το όνομά του σε ολόκληρο έθνος.
Μια άλλη επικρατούσα θεωρία αναφέρει ότι το όνομα συνδέεται με τη λέξη leičiai, με την οποία ονομάζεται μια εξέχουσα πολεμική ομάδα της λιθουανικής κοινωνίας και η οποια χρησιμοποιείται σε πηγές του 14-16ου αιώνα ως εθνωνύμιο των Λιθουανών και εντοπίζεται ως σήμερα σε ποιητικά κυρίως κείμενα.
Ρωσία - Russia - Россия (Ρασία)
Το όνομα της Ρωσίας ή «Ρασία», όπως προφέρεται στα ρωσικά, προέρχεται από το λαό των Ρως, έναν μεσαιωνικό λαό, ο οποίος κατά τους ερευνητές είτε συγγένευε με τους σημερινούς Ρώσους (ως ανατολικοί Σλάβοι) είτε συγγένευε με τους Βίκινγκς. Μία άλλη λατινική εκδοχή της προέλευσης του ονόματος Ρως ήταν το όνομα Ρουθηνία, το οποίο είχε δοθεί από τους καθολικούς Ευρωπαίους στις νοτιοδυτικές περιοχές του κράτους αυτού. Η ονομασία «Ρωσία» συναντάται για πρώτη φορά στα έργα «Περί τῆς Βασιλείου Τάξεως» και «Πρὸς τὸν ἴδιον υἱὸν Ρωμανόν» του βυζαντινού αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου ως η ελληνική ονομασία του κράτους των Ρως.
Σερβία - Serbia Србија (Σρμπίγια)
Η προέλευση του ονόματος «Σερβία» δεν είναι ξεκάθαρη. Οι αρχαίοι ιστορικοί είχαν χρησιμοποιήσει μια σειρά από ονόματα για να αναφερθούν στους Σέρβους και τους Σόρβους της ανατολικής Γερμανίας που κατοικούσαν σε περιοχές που σίγουρα κατοικούσαν Σέρβοι: Cervetiis (Servetiis), gentis (S)urbiorum, Suurbi, Sorabi, Soraborum, Sorabos, Surpe, Sorabici, Sorabiet, Sarbin, Swrbjn, Servians, Sorbi, Sirbia, Sribia, Zirbia, Zribia, Suurbelant, Surbia, Serbulia / Sorbulia.
Υπάρχουν διάφορες θεωρίες σχετικά με την προέλευση της λέξης. Η μια σχετίζεται με την πρωτο-σλαβική γλώσσα και το εθνωνύμιο Sŕbъ, το οποίο σημαίνει «οικογένεια» και «συμμαχία». Μια άλλη θεωρία τη συνδέει με την ιρανο-σαρματιανη γλώσσα και τις λέξεις *sar- (κεφάλι) and *bai- (χτυπώ). Μια ακόμα θεωρία προτείνει ότι προέρχεται από το λατινικό servare (προστατεύω, φυλάσσω, υπηρετώ).
Σλοβακία - Slovakia – Slovensko (Σλοβένσκο)
Η ονομασία της χώρας ουσιαστικά σημαίνει «Η γη των Σλάβων», της εθνότητας που κατοικεί έως και σήμερα στα περισσότερα μέρη αυτής της περιοχής της Ευρώπης. Η ονομασία με αυτόν τον τρόπο είναι ουσιαστικά ομόρριζη με αυτή της Σλοβενίας / Σλαβονίας. Οι Σλοβάκοι είναι μέλη της ομάδας των Σλάβων της Δύσης, όπως οι Πολωνοί και οι Τσέχοι. Με τη σειρά της η λέξη «Σλάβος» προέρχεται από την σλαβική λέξη «slovo», η οποία σημαίνει άντρας αλλά και λέξη, με πιθανή σημασία του Σλάβου ως «ένας άντρας που μπορείς να καταλάβεις τα λόγια του», που μιλάει την ίδια γλώσσα.
Σλοβενία - Slovenia – Slovenija (Σλοβενίγια)
Όπως και Σλοβακία, έτσι και η Σλοβενία έχει ως ρίζα την λέξη «slovo», και σημαινει η «γη των Σλοβένων». Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Σλοβένοι διαφέρουν από τους Σλοβάκους καθώς σε αντίθεση με αυτούς οι πρώτοι προέρχονται από την ομάδα των Σλάβων του νότου, όπως οι Βούλγαροι και οι Σέρβοι.
Ισπανία - Spain - España (Εσπάνια, στα καστεγιάνικα)
Πρώτα απ’ όλα θα πρέπει να διευκρινίσουμε ότι όταν μιλάμε για Ισπανία σε αυτήν συμπεριλαμβάνουμε πολλά διαφορετικά έθνη (Καταλανοί, Βάσκοι, Καστιγιάνοι, Ανδαλουσιανοί κλπ),από τα οποία η ονομασία του καθενός έχει τη δική του προέλευση. Ωστόσο, σχετικά με την επίσημη ονομασία της χώρας – Ισπανία- υπάρχουν διάφορες θεωρίες για την προέλευσή της. Η επικρατούσα θεωρία αναφέρει ότι έχει τις ρίζες της τόσο στην καρχηδονιακή λέξη «shāpān» όσο και στην εβραϊκή «shāfān», οι οποίες ουσιαστικά σημαίνουν «η γη των κουνελιών» για την πληθώρα των κουνελιών που υπήρχαν στην περιοχή. Άλλοι, την συνδέουν με την φοινικική λέξη «span», η οποία σημαίνει «κρυμμένος» υποδηλώνοντας ότι η μακρινή ιβηρική χερσόνησος ήταν μακριά και «κρυμμένη». Άλλες θεωρίες τη συνδέουν με την βασκική λέξη «Ezpanna», η οποία σημαίνει «άκρη» ή «σύνορο».
Σουηδία – Sweden - Sverige (Σβέριγκε)
Το σουηδικό όνομα της χώρας «Sverige» αποτελεί μια σύνθεση από τις λέξεις «Svea» και «rike», το οποίο σημαίνει η γη των Σουηδών. Με τη σειρά του το όνομα των Σουηδών φαίνεται ότι συνδέεται με την γερμανική αντωνυμία s(w)e, η οποία σημαίνει «ο εαυτός του» ή «μόνος του» και αναφέρεται ουσιαστικά στη γερμανική φυλή κάποιου. Η διεθνής ονομασία της χώρας «Sweden» πρωτοεμφανίστηκε σε γραπτά του 17ου αιώνα και προέρχεται από την ολλανδική ονομασία της χώρας «Zweden», η οποία είχε υιοθετηθεί και στην Αγγλία ήδη από το 1600.
Ελβετία - Switzerland - Confoederatio Helvetica (Χελβέτικα)
Η ονομασία «Ελβετία» είναι αρκετά διαφορετική από την επίσημη ονομασία της χώρας «Switzerland» και έχουν τελείως διαφορετική προέλευση.
Η ονομασία Switzerland αναφέρεται στον όρο «Switzer», και υποδηλώνει τον κάτοικο της πόλης Σβιτς (Schwyz), της πρωτεύουσας του ομώνυμου καντονιού της χώρας. Η προέλευση της λέξης είναι άγνωστη, ωστόσο ίσως σχετίζεται είτε από την γερμανική ρίζα *swint- ή την κελτική*sveit-, οι οποίες σημαίνουν «ξέφωτο». Άλλες θεωρίες αναφέρουν την ύπαρξη ενός θρυλικού ιδρυτή της χώρας ονόματι Suit (Swit, Schwyt, Switer) ο οποίος βοήθησε τον λαό να μεταναστεύσει κατά τη διάρκεια ενός λιμού.
Από την άλλη, ο όρος Ελβετία που χρησιμοποιούμε εμείς αναφέρεται στον λατινικό όρο «Republica Helvetiorum», ο οποίος προέρχεται από το όνομα «Helvetii», την γαλατική φυλή που ζούσε στην Ελβετία την ρωμαϊκή εποχή. Ουσιαστικά η Ελβετία είναι μια προσωποποιημένη γυναικεία μορφή της χώρας. Η επίσημη ονομασία της χώρας μέχρι και σήμερα είναι «Confoederatio Helvetica»
Τουρκία - Turkey – Türkiye (Τουρκίγιε)
Το όνομα της Τουρκίας μπορεί να διαιρεθεί σε δύο μέρη: το εθνώνυμο Τουρκ και την κατάληξη -ία, που σημαίνει «κάτοχος», «χώρα του». Ουσιαστικά η ονομασία σημαίνει «η χώρα των Τουρκ». Η πρώτη καταγεγραμμένη χρήση του όρου Τουρκ ως ενδωνύμου περιλαμβάνεται στις παλαιοτουρκικές επιγραφές των Γκέκτουρκ (Γαλάζιοι Τούρκοι) της Κεντρικής Ασίας (περ. 8ος αιώνας μΧ). Το όνομα Τουρκία χρησιμοποιήθηκε αρχικά από το Βυζαντινό αυτοκράτορα και λόγιο Κωνσταντίνο Ζ΄ Πορφυρογέννητο στο βιβλίο του «Προς τον ίδιον υιόν Ρωμανόν», αν και εκεί το Τούρκοι αναφερόταν επίσης στους Μαγιάρους (Ούγγρους). Παρομοίως η μεσαιωνική Αυτοκρατορία των Χαζάρων, -τουρκόφωνο κράτος στις βόρειες ακτές του Εύξεινου Πόντου και της Κασπίας θάλασσας, αναφερόταν ως Τουρκία (Χώρα των Τούρκων)- σε Βυζαντινές πηγές. Όμως οι Βυζαντινοί άρχισαν αργότερα να χρησιμοποιούν το όνομα αυτό για να ορίσουν τα ελεγχόμενα από τους Σελτζούκους τμήματα της Μικράς Ασίας στους αιώνες που ακολούθησαν τη Μάχη του Ματζικέρτ το 1071.
Το αγγλικό όνομα Turkey πρωτοεμφανίστηκε στα τέλη του 14ου αιώνα και προέρχεται από το Μεσαιωνικό Λατινικό Turchia. Το αραβικό συγγενές Τουρκίια (تركيا), με τη μορφή Ντάουλα΄αλ Τουρκίια (Κράτος των Τούρκων) χρησιμοποιείτο ιστορικά ως επίσημη ονομασία του μεσαιωνικού Σουλτανάτου των Μαμελούκων (1250 - 1517), που απλωνόταν στην Αίγυπτο, την Παλαιστίνη, τη Συρία, τη Χετζάζ και την Κυρηναϊκή. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία αναφερόταν συχνά μεταξύ των συγχρόνων της ως Τουρκία ή Τουρκική Αυτοκρατορία.
Ουκρανία – Ukraine - Україна (Ουκραΐνα)
Αν και δεν υπάρχουν σίγουρες θεωρίες για την προέλευση του ονόματος «Ουκρανία» μια από τις δημοφιλείς αναφέρει ότι συνδέεται με το πρωτοσλαβικό ουσιαστικό «krajь», το οποίο σημαίνει «σύνορο» ή «πατρίδα». Μάλιστα, ο όρος αναφέρεται για πρώτη φορά στον Κώδικο της Υπατίας το 1187 ως αναφορά στους Ρως του Κιέβου. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία η περιοχή ήταν τα σύνορα της χώρας των Ρως του Κιέβου (των σημερινών Ρώσων).
Μονακό – Monaco – Monaco
Το όνομα του μικρού και πλούσιου αυτού κρατιδίου φαίνεται ότι σχετίζεται με την αρχαία ελληνική αποικία των Φωκαιών στην περιοχή τον 6ο αιώνα πΧ. Οι πρώτοι μόνιμοι κάτοικοι της περιοχής, οι Λιγούριοι (Ligures), περιγράφονται ως άνθρωποι των βουνών, εξοικειωμένοι με την σκληρή εργασία αλλά και με υποδειγματική οικονομία και ονομάζονταν από τους αρχαίους ως «Μόνοικοι», δηλαδή αυτοί που μένουν μόνοι. Στην αρχαιότητα, ο λιμένας του Μονακό συνδέθηκε με τη λατρεία του ήρωα Ηρακλή, και το όνομά του συνδέθηκε συχνά με την έκφραση «Ηρακλής Μόνοικος». Υπήρχε στην αρχαιότητα ναός αφιερωμένος στον Ηρακλή, πράγμα το οποίο δεν συνήθιζαν για ημίθεο. Γι' αυτό λέγεται Μονόοικος. Αυτή η έκδοχη επιβεβαιώνεται, δεδομένου ότι το σύγχρονο όνομα για τον κύριο λιμένα του Μονακό είναι ο λιμένας του Ηρακλή.
Σαν Μαρίνο - San Marino - San Marino
Το μικροσκοπικό Σαν Μαρίνο των 61τχλμ οφείλει το όνομά του στον Άγιο Μαρίνο, έναν λιθοδόμο από το νησί Ραμπ της σημερινής Κροατίας. Ο Μαρίνος το 301 μ.Χ. προσπαθώντας να ξεφύγει από τον διωγμό του Διοκλητιανού, κατέφυγε στον τόπο που βρίσκεται σήμερα το κρατίδιο και έχτισε μια εκκλησία δημιουργώντας μια ανεξάρτητη μοναστική κοινότητα. Ο Άγιος Μαρίνος συχνά αναφέρεται ως το παλαιότερο δημοκρατικό κράτος στον κόσμο.
Λιχτενστάιν - Liechtenstein – Liechtenstein
Το τέταρτο μικρότερο κρατίδιο της Ευρώπης οφείλει το όνομά του στον Οίκο των Λιχτενστάιν, ο οποίος κατάγεται από το ομώνυμο κάστρο στην περιοχή της Κάτω Αυστρίας. Το όνομα Λιχτενστάιν σημαίνει «λαμπερός βράχος». Η οικογένεια κατείχε το κάστρο και τη γύρω περιοχή από τουλάχιστον το 1140 μέχρι και τον 13ο αιώνα, καθώς και από το 1807 και μετέπειτα.
Λουξεμβούργο - Luxembourg - Lëtzebuerg (Λέτσεμπεργκ)
Πολύ απλή η ιστορία του ονόματος της μικρής αυτής χώρας. Προέρχεται από τα γερμανικά και συγκεκριμένα τις λέξεις lutilla, που σημαίνει μικρό και την λέξη burg που σημαίνει κάστρο. Οπότε το όνομά της σημαίνει «Μικρό Κάστρο».
Βόρεια Μακεδονία North Macedonia - Северна Македонија (Τσεβέρνα Μακεντονίγια)
Ένα όνομα που προέκυψε μετά τη συμφωνία των Πρεσπών. H περιοχή που βρίσκεται η χώρα ήταν το βασίλειο των Παιόνων. Ένα μεγάλο κομμάτι του κατακτήθηκε αρχικά από τον Φίλιππο Β' και στη συνέχεα ο Μέγας Αλέξανδρος κατέκτησε ό,τι είχε απομείνει. Έγινε έτσι κομμάτι του μακεδονικού βασιλείου. Παρότι στη χώρα κατοικούν Σλάβοι, Αλβανοί και Βούλγαροι στα τέλη του 19ου αιώνα εμφανίστηκε το λεγόμενο κίνημα αυτονόμησης της Μακεδονίας. Οι κάτοικοι της χώρας, αν και στη συντριπτική του πλειονότητα παραδέχονται ότι δεν έχουν σχέση με την Ελλάδα επιμένουν ότι έχουν δικαίωμα να χρησιμοποιούν το όνομα της Μακεδονίας, το οποίο προφέρουν Μακεντονίγια, καθώς η περιοχή αποτέλουσε μέρος του βασιλείου του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Μάλτα – Malta – Malta (Μάλτα)
Ούτε σε αυτή την περίπτωση είμαστε σίγουροι για την προέλευση του ονόματος. Η επικρατούσα θεωρία λέει ότι το όνομα προέρχεται από την ελληνική λέξη μέλι. Οι αρχαίοι Έλληνας αποκαλούσαν το νησί Μελίτη καθώς υπήρχαν εκεί πάρα πολλά άγρια μελίσσια. Οι Ρωμαίοι το αποκαλούσαν Μελίτα από το οποίο προήλθε και η Μάλτα. Άλλοι υποστηρίζουν ότι το όνομα προήλθε από τη Φοινικική λέξη Maleth που μεταφράζεται ως λιμάνι-καταφύγιο.
Μολδαβία – Moldova - Moldova (Μολντόβα)
H χώρα έχει πάρει το όνομα της από τον ποταμό Μολντόβα. Δεν είναι ξεκάθαρο γιατί ονομάστηκε έτσι ο ποταμός. Σύμφωνα με έναν μύθο το ονόμασε έτσι ο πρίγκιπας Ντράγκος. Κυνηγούσε ένα βουβάλι και εξαντλημένος ο σκύλος του Μόλντα πνίγηκε στο ποτάμι. Για τον τιμήσει τον σκύλο έδωσε το όνομα του στο ποτάμι.
Μαυροβούνιο – Montenegro - Црна Гора (Τσρνα Γκόρα)
To όνομα προέρχεται από το βουνό Λόβτσεν που αποκαλείται και Μαύρο Βουνό λόγω της πυκνότατης βλάστησης και τον τεράστιων δέντρων που το καλύπτουν. Την πρώτη αναφορά ως Τόρνα Γκόρα την βρίσκουμε το 1276. Μετά την διάλυση διάλυση της Γιουγκοσλαβίας η μικρή χώρα ονομάστηκε Δημοκρατία του Μαυροβουνίου και από το 2007 που είναι ανεξάρτητο ονομάζεται σκέτο Μαυροβούνιο.
Ολλανδία – Netherlands – Holland / Nederland (Νέντερλαντ, στα ολλανδικά)
Το όνομα Ολλανδία το συναντάμε σε πηγές το 1064. Σε λατινικά κείμενα της εποχής οι κάτοικοι αναφέροντα ως Χολάντι. Η λέξη Holland προέρχεται από την αρχαία ολλανδική λέξη holtant που σημαίνει γη με ξύλα. Είναι περισσότερο λαϊκός μύθος ότι το όνομα προέρχεται από τη λέξη hol που σημαίνει κοίλος.
Μέχρι τα τέλη του 1800 η χώρα ονομαζόταν επίσημα Ολλανδία και οι κάτοικοι της Ολλανδοί. Στις μέρες μας Ολλανδοί αποκαλούνται κυρίως αυτοί που μένουν σε Βόρειες και Νότιες περιοχές. Γενικότερα έχει επικρατήσει το όνομα Νέντερλαντ που σημαίνει η κάτω χώρα. Το όνομα θεωρείται πολύ παλιό και δεν προέρχεται από την περίοδο της αυστριακής κυριαρχίας στην περιοχή (1713-1795).
Νορβηγία – Norway - Norge (Νόργκε)
H χώρα ονομάζεται Νόργκε στη διάλεκτο Bokmål της χώρας και Νόρεγκ στην Nynorsk. Το «Νορβηγία» προέρχεται από την αρχαία αγγλική λέξη Norþweg που σημαίνει ο βόρειος δρόμος ή ο δρόμος που οδηγεί στον Βορρά. Οι Αγγλοσάξονες το 880 αναφέρονταν στην περιοχή ως Norðmanna.
Υπάρχει διαφωνία αν το Νόργκε σημαίνει το ίδιο με τα αγγλικά (βόρειος δρόμος). Οι Νορβηγοί θεωρούν ότι το όνομα προήλθε από τη λέξη norðr που σημαίνει Βορράς και αρχικά η περιοχή ονομαζόταν Norðr vegr (ο δρόμος προς τα βόρεια) σε αντίθεση με το suðrvegar (ο δρόμος προς τον νότο).
Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, το πρώτο συνθετικό «nór» σημαίνει «κοντινό» και αναφέρεται στην ναυτική διαδρομή στο εσωτερικό αρχιπέλαγος.
Πολωνία - Poland - Polska (Πόλσκα)
Η προέλευση του ονόματος «Πολωνία» προέρχεται από τη Δυτική Σλαβική φυλή των Πολανών (Polanie) που κατοίκησαν τη λεκάνη του ποταμού Βάρτα, στην ιστορική περιοχή της Μεγάλης Πολωνίας, από τον 6ο αιώνα. Η προέλευση του ονόματος Polanie προέρχεται από την πρώιμη σλαβική λέξη «pole» (χωράφι). Σε μερικές γλώσσες, όπως στα ουγγρικά, τα λιθουανικά, τα περσικά και τα τουρκικά, το εξωνύμιο για την Πολωνία είναι Λεχίτες (Lechici), που προέρχεται από το όνομα ενός ημιθρυλικού άρχοντα των Πολανών, του Λεχ Α΄.
Στα πολωνικά η ονομασία της χώρας «Polska» ουσιαστικά είναι ένα επίθετο, το οποίο θα μπορούσε να μεταφραστεί ως «πολωνική», ενώ έτσι ονομάζεται και η γυναίκα Πολωνίδα. Θεωρείται ότι η ονομασία προέρχεται από τη φράση «polska ziemia», δηλαδή πολωνική γη με την παράλειψη τελικά του ουσιαστικού.
Πορτογαλία - Portugal – Portugal (Πορτουγκάλ)
Η χώρα πήρε την ονομασία της από την αρχαία ρωμαϊκή πόλη Portus Cale ή Portucale ή Portucalia, η οποία εντοπίζεται σήμερα στην νότια πλευρά της πόλης Πόρτο στην άλλη πλευρά του ποταμού Ντούρο. Το πρώτο μέρος του ονόματος προέρχεται ξεκάθαρα από την λατινική λέξη portus, δηλαδή λιμάνι. Ωστόσο, η προέλευση της δεύτερης λέξης είναι λιγότερο ξεκάθαρη.
Η επικρατούσα θεωρία αναφέρει ότι το όνομα προέρχεται από το εθνώνυμο των ανθρώπων του πολιτισμού «Κάστρο» στην ιβηρική χερσόνησο, οι οποίοι είναι επίσης γνωστοί ως Καλέκι ή Γκαλέκι (Callaeci, Gallaeci). Αυτοί κατοικούσαν στα βορειοδυτικά της χερσονήσου και σώζονται ως σήμερα στο όνομα της βόρειας περιοχής της Ισπανίας, Γαλικία, η οποία βρίσκεται στα βόρεια σύνορα της Πορτογαλίας.
Ρουμανία - Romania – România (Ρομάνια)
Το όνομα «Romania» προέρχεται από το Λατινικό «romanus», το οποίο σημαίνει «πολίτης της Ρώμης». Η πρώτη γνωστή χρήση της ονομασίας βεβαιώνεται το 16ο αιώνα από Ιταλούς ανθρωπιστές που ταξίδευαν στην Τρανσυλβανία, τη Μολδαβία και τη Βλαχία. Δύο μορφές γραφής χρησιμοποιούντο αδιακρίτως, român και rumân, μέχρι το τέλος του 17ου αιώνα, οπότε κοινωνιογλωσσικές εξελίξεις οδήγησαν σε σημαντική διαφοροποίησή τους: το rumân κατέληξε να σημαίνει «δουλοπάροικος», ενώ το român διατήρησε την αρχική εθνογλωσσική σημασία του. Μετά την κατάργηση της δουλείας το 1746 η λέξη rumân έπαψε σταδιακά να χρησιμοποιείται και παγιώθηκε η μορφή român.
Και η Ελλάδα;
Σχετικά με το πώς η Ελλάδα πήρε το όνομά της μπορείτε να δείτε ένα παλιότερο άρθρο ΕΔΩ.
Όσον αφορά τους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους έχει ονομαστεί η χώρα μας και οι κάτοικοί της κατά καιρούς (Έλληνες, Ρωμιοί, Γραικοί) και ο λόγος που διεθνώς αποκαλούμαστε ως «Greece», ο Ομότιμος καθηγητής Γλωσσολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών και επιστημονικός συντονιστής του «Χρηστικού Λεξικού της Ελληνικής Γλώσσας» της Ακαδημίας Αθηνών, κ. Χριστόφορος Χαραλαμπάκης έχει απαντήσει κατατοπιστικότατα:
«Η λέξη Greece, όπως λεγόμαστε στις περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες, έχει τις ρίζες της στην αρχαιότητα. Στον Αριστοτέλη εμφανίζεται ένας μικρός λαός, οι γράες (με περισπωμένη) οι οποίοι ζούσαν γύρω από το μαντείο της Δωδώνης και είναι ίσως οι πρώτοι Έλληνες. Επίσης στη σημερινή Μαγνησία, κοντά στο Βόλο, υπήρχαν οι Ελλάνες (με περισπωμένη), που έγιναν μετά Ελλήνες, όπου το α το δωρικό γίνεται η, ανέβηκε ο τόνος και έγινε Έλληνες.
Στον Όμηρο εμφανίζεται η λέξη Πανέλληνες, που σημαίνει ότι είχαμε από πολύ νωρίς την αίσθηση της κοινής καταγωγής. Και οι δύο μαρτυρίες είναι αρχαίες και θα λέγαμε και ισότιμες. Αλλά επειδή όταν λέμε Γραικός, και κυρίως Γραικύλος, του προσδίδουμε μία απαξιωτική σημασία, δεν θέλει κάποιος να συνδέεται το Greece με το Γραικός.
Όμως ο γραικύλος, δηλαδή αυτός που συμπεριφέρεται με δουλοπρέπεια στους ξένους, που δεν έχει εθνική αξιοπρέπεια, προέρχεται από το λατινικό Graeculous. Στο υποσυνείδητο κάποιων ενδεχομένως να μην αρέσει η λέξη Γραικός γιατί θυμίζει το Γραικύλος.
Όμως με καθαρά ιστορικά και επιστημονικά κριτήρια και οι δύο ονομασίες της Ελλάδος είναι πανάρχαιες και νομιμοποιούνται πλήρως. Σε όλη σχεδόν την Ευρώπη λεγόμαστε με την ρίζα “γκρικ” που προέρχεται από το λατινικό Graecus, το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από την ελληνική Γραικός.
Έλληνες, ήδη στα ελληνιστικά χρόνια, και στα χριστιανικά μετά, στην εκκλησιαστική παράδοση αποκαλούσαν τους ειδωλολάτρες. Όταν έλεγαν Έλληνες τους ειδωλολάτρες, η λέξη σταμάτησε να χρησιμοποιείται και έτσι σε όλο το Μεσαίωνα εμείς ήμασταν οι Γραικοί. Η λέξη Γραικός είχε θετική έννοια όπως συνέβαινε και με το Ρωμιός. Ρωμιός σημαίνει Ρωμαίος υπήκοος αλλά η Ρωμιοσύνη και όχι μόνο λόγω του Ρίτσου, αλλά και στα δημοτικά τραγούδια, είναι τίτλος τιμής. Όταν λέμε Ρωμιοί της Πόλης σημαίνει οι Έλληνες της Πόλης. Μην παίζουμε με τις λέξεις για να πούμε ότι είναι καλύτερο το Έλληνες. Περίπτωση να επανέλθει να λέμε Hellas για την Ελλάδα για τις ευρωπαϊκές χώρες δεν υπάρχει διότι έχει παγιωθεί. Και αυτό δεν είναι αρνητικό.
Είναι σημαντικό να πούμε, ότι η λέξη Έλληνες επανήλθε μετά την αναγνώρισή μας ως επίσημο κράτος, από την επανάσταση του 1821 και μετά. Ο λόγος ήταν ότι για να συνδέσουν την αρχαιότητα με το νεοσύστατο κράτος έπρεπε να έχουν μία ταυτότητα κι έτσι ξαναγύρισαν στη λέξη Έλληνες παρόλο που είχε πάρει τη σημασία του ειδωλολάτρη.
Θα πρέπει να πούμε και κάτι ακόμα. Οι Ευρωπαίοι εταίροι μας έβαλαν εν γνώση τους στην Ε.Ε. εκτιμώντας τον λαμπρό πολιτισμό στον οποίο στηρίζεται όλη η Ευρώπη. Η λέξη Ευρώπη, προέρχεται από τη σύνθεση του “ευρύς” και “όψη”, δηλαδή “μεγαλομάτα”. Δεν έχουμε τώρα καμία ανάγκη να αποδείξουμε την ταυτότητά μας. Όπως δεν μπορεί τώρα να γραφτεί μία μελέτη για να αποδειχτεί η σφαιρικότητα της Γης, θα ήταν γελοίο, κατά τον ίδιο τρόπο δεν χρειαζόμαστε υποστυλώματα να επανέλθουμε στο Ελλάς για να δείξουμε ότι είμαστε οι γνήσιοι Έλληνες και η συνέχεια του προγονικού μεγαλείου».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου