Το λαϊκό άσμα του Ερντογάν από την Σμύρνη

Μηνύματα με πολλούς αποδέκτες

Γιώτα Χουλιάρα Πολιτικός συντάκτης                    

Anadolu Agency via Getty Images

Στη Σμύρνη βρέθηκε ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προκειμένου να ανακοινώσει τους υποψήφιους του κόμματος του για τις δημοτικές εκλογές που θα γίνουν στις 31 Μαρτίου 2019. (Υπενθυμίζω πως οι προηγούμενες τοπικές εκλογές είχαν διεξαχθεί στις 30 Μαρτίου του 2014, όπου το κόμμα του Ερντογάν – Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης- είχε συγκεντρώσει ποσοστό λίγο πάνω από 45% ).

Κατά την διάρκεια της συγκεκριμένης συγκέντρωσης βρήκε την ευκαιρία να απαγγείλει τους στίχους ενός λαϊκού τουρκικού τραγουδιού. Η αλήθεια είναι ο Ερντογάν, ο οποίος συνοδεύεται πάντοτε από την μαντηλοφορούσα σύζυγό του Εμινέ (ήταν στις πρώτες θέσεις και ως συνήθως τον χειροκροτούσε), δίνει μεγάλη σημασία στις κομματικές συγκεντρώσεις, στις οποίες χρησιμοποιεί κατά κόρον το συναίσθημα για να σαγηνεύσει το τουρκικό κοινό – κλασσική τακτική των πολιτικών που επιθυμούν να ηγούνται με το θυμικό και όχι με επιχειρήματα, ακριβώς επειδή απευθύνονται σε όχλο και όχι σε σκεπτόμενους πολίτες.
Σ’ αυτή λοιπόν την συγκέντρωση διάλεξε το λαϊκό άσμα του Μουχαρέμ Ερτάς (Muharrem Ertaş). Έχει ιδιαίτερη σημασία να δούμε για ποιο λόγο (εκτός φυσικά από τους στίχους) ο Ερντογάν διάλεξε τραγούδι από τον συγκεκριμένο τραγουδιστή.
Ο Ertaş ήταν ένας Τούρκος λαϊκός τραγουδιστής, βιρτουόζος του μουσικού οργάνου μπαγλαμά (στα τούρκικα bağlama). Αν και το συγκεκριμένο όργανο προέρχεται από την αρχαιοελληνική πανδούρα (μουσικό όργανο για το οποίο δεν έχουμε πολλές πληροφορίες), αποτελεί μικρογραφία του μπουζουκιού και χρησιμοποιείται στην ελληνική λαϊκή μουσική, οι Τούρκοι επιμένουν πως είναι στοιχείο της δικής τους παράδοσης και το συνδέουν με το περσικό όργανο saz που κυριολεκτικά σημαίνει όργανο. Εκτιμούν ότι ως μουσικό όργανο συνδυάζεται άριστα με τον ανατολίτικο αμανέ και τους καημούς του λαού. Κυρίως του φτωχού λαού που παίζει το μπαγλαμαδάκι.
Ο Ertaş, ο οποίος γεννήθηκε στο χωριό Yağmurlubüyükoba της σημερινής επαρχίας Kırşehir (αν δείτε το χάρτη της Τουρκίας θα παρατηρήσετε πως βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο της χώρας ανάμεσα στις επαρχίες Άγκυρας, Γιοζγκάτ και Νεβσεχίρ) έμαθε μπαγλαμά στην ηλικία των 7 ετών ακολουθώντας τον θείο του στα τοπικά πανηγύρια. Από τους θείους του ο Ertaş διδάχτηκε τα ποιήματα του λαϊκού ποιητή Aşık Sait (1835-1910). Ο Muharrem Ertaş είχε ένα ευρύ ρεπερτόριο της παραδοσιακής λαϊκής της  Κεντρικής Ανατολίας, ενώ συχνά έπαιζε και θρησκευτικά θέματα.
Μέχρι στιγμής λοιπόν κατανοούμε πως ο Ερντογάν με την επιλογή του συγκεκριμένου τραγουδιστή, ο οποίος πέθανε το 1983, σε ηλικία 71 ετών, απευθύνεται στο εσωτερικό της χώρας και στον αποκαλούμενο «μαύρο Τούρκο». Οι «μαύροι Τούρκοι» είναι η κατώτερη κοινωνικά και οικονομικά τάξη χωρίς ιδιαίτερες αξιώσεις για την επαγγελματική τους σταδιοδρομία. Με άλλα λόγια οι επαρχιώτες, οι άνθρωποι που δεν έχουν ιδιαίτερη μόρφωση, δεν είναι τεχνοκράτες, ούτε έχουν ανέλθει στα ανώτερα πολιτικά αξιώματα. Σύμφωνα με μερικούς, η δεύτερη αυτή κατηγορία ονομάζεται και «πράσινοι Τούρκοι», επειδή είναι ιδιαίτερα θρησκευόμενοι και το πράσινο είναι το ιερό χρώμα του προφήτη. O Eρντογάν ανήκει στην δεύτερη κατηγορία, των μαύρων ή πράσινων Τούρκων που παρά την ταπεινή του καταγωγή, κατάφερε να ξεφύγει από την μοίρα του και σήμερα είναι ο απόλυτος άρχοντας. Αυτοί έρχονται σε αντίθεση με τους «λευκούς Τούρκους», δηλαδή εκείνους οι οποίοι έχουν ένα δυτικό τρόπο ζωής και εκ γενετής τις προϋποθέσεις για αξιόλογη επαγγελματική σταδιοδρομία και υψηλή ποιότητα διαβίωσης. (Τον συγκεκριμένο διαχωρισμό είχε κάνει σε παλαιότερο άρθρο του στην εφημερίδα Hurriyet, ο δημοσιογράφος Ερτουγρούλ Οζκόκ)

Ας περάσουμε τώρα στο τραγούδι αυτό καθαυτό και στην απαγγελία του Ερντογάν: 
«Όμορφη Σμύρνη, δεν φεύγει ο καπνός από πάνω σου.
Την ημέρα στην φαντασία μου, το βράδυ στη σκέψη μου.
Σκύψτε βουνά να περάσω στην πατρίδα μου.
Διευκολύνετε τον στρατό μου να περάσει.
Η αλεπού δεν μπορεί να μπει στο κρεβάτι του λιονταριού,
κι αν μπει δεν μπορεί να μαζέψει τα μπουμπούκια τριαντάφυλλων.
Ο ποταπός Έλληνας δεν μπορεί να πραγματοποιήσει τους σκοπούς του.
Λένε μην περάσεις, θα περάσω στη Σμύρνη…
Θα ρίξω τους Έλληνες στη θάλασσα».

Φυσικά ο Ερντογάν δεν έμεινε μόνο στο ποιήμα αλλά συνέχισε «Σμύρνη, είμαστε έτοιμοι να πολεμήσουμε εναντίον των αλεπούδων που θέλουν να μπουν στο κρεβάτι του λιονταριού; Σμύρνη, είμαστε έτοιμοι να δουλέψουμε μέρα και νύχτα για να στερέψουμε τα ποτάμια που μας διαβρώνουν στο εσωτερικό και το εξωτερικό; Σμύρνη, είμαστε έτοιμοι για την ανεξαρτησία και το μέλλον μας, να τους πετάξουμε στη θάλασσα όπως έκανε ο Κεμάλ Ατατούρκ;»
Προφανώς, λιοντάρι εννοεί τον εαυτό του σε μια προσπάθεια να πάρει τον τίτλο από την πολιτική του αντίπαλο, Μεράλ Ακσενέρ. Ενώ δεν παραλείπει να συνδέσει για ακόμη μια φορά, κατά την πάγια τακτική του τον εαυτό του με τον Κεμάλ.
Εδώ θα πρέπει να τονίσουμε πως οι δηλώσεις παύουν πλέον να αφορούν μόνο το εσωτερικό της χώρας. O Ερντογάν γνωρίζει πάρα πολύ καλά ότι ζούμε στην εποχή του διαδικτύου. Στην εποχή που ένας πολιτικός φταρνίζεται στην Αμερική και αρρωσταίνουν λαοί στη Μέση Ανατολή. Γιατί, ακριβώς αυτό είναι το διαδικτυακό φαινόμενο του πετάγματος της πεταλούδας, όπου στον παγκόσμιο ιστό όλα γίνονται με ταχύτατες αντιδράσεις. Η ψηφιακή εποχή με τις απεριόριστες δυνατότητες έχει εισάγει νέα ήθη και στις αντιπαλότητες της εξωτερικής πολιτικής. Ο Ερντογάν ξέρει πολύ καλά ότι τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης θα μεταφέρουν τους στίχους του τραγουδιού και μάλιστα το βίντεο με τον ίδιο να απαγγέλει τους στίχους σε κάθε γωνιά της γης και θα δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες ώστε και τους Τούρκους που ζουν στο εξωτερικό να αφυπνίσει, αλλά και να δείξει ποιος έχει το πάνω χέρι στις σχέσεις Τουρκίας Ελλάδας. Βέβαια ο Ερντογάν έκανε κι άλλες δηλώσεις «Για μας τα σύνορα της Σμύρνης αρχίζουν από τη Βιέννη, αρχίζουν από τις ακτές της Αδριατικής, αρχίζουν από το Ανατολικό Τουρκεστάν κι αρχίζουν από τις βόρειες και ανατολικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας. Από τον καιρό του Χατζά Μπέη εδώ κι 900 χρόνια η Σμύρνη είναι τουρκική. Από τη Θεσσαλονίκη και την Κριμαία μέχρι την Κρήτη τα αδέλφια μας ζούσαν πάντοτε με ειρήνη» είπε χαρακτηριστικά. Με την αναφορά του στον Κεμάλ και με τις παραπάνω δηλώσεις για τα σύνορα, ο Ερντογάν για μια ακόμη φορά βγάζει από το ντουλάπι το ξεχασμένο Ανατολικό Ζήτημα του Μεγάλου Ασθενή, όπως αποκαλούσαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία μετά το τέλος του Α΄ΠΠ και προσπαθεί να βάλει τις βάσεις ώστε να εξαναγκάσει την Ελλάδα αλλά και την Ευρώπη, εξαιτίας και της αναταραχής στην περιοχή των Βαλκανίων με το Μακεδονικό, να αναθεωρήσουν ή επικαιροποιήσουν, κατά το πιο πολιτικώς ορθό, την Συμφωνία της Λωζάνης από την οποία η Τουρκία νιώθει ριγμένη.
Το ερώτημα που τίθεται πλέον είναι πως αντιμετωπίζει αυτές τις δηλώσεις ο Πούτιν, διότι ο Ερντογάν ουσιαστικά ανακινεί το ξεχασμένο ζήτημα  των Τατάρων της Κριμαίας. Προφανώς θα μάθουμε σύντομα, καθώς οι δυο άντρες θα συναντηθούν αυτόν τον μήνα για να συζητήσουν τις εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής μετά την απόφαση Τραμπ να αποχωρήσουν τα αμερικανικά στρατεύματα από την Συρία (αν τελικά αποχωρήσουν).
Πρώτη δημοσίευση στο Geopolitics and Daily News