ΧΙΛΙΟΚΙΟΝΗ ΙΡΕΜ...Η ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗ..

Η σύγχρονη αναζήτηση της Χιλιοκίονης Ιρέμ

      
    

Γράφει ο Έρικ Σμυρναίος ~

Όσοι από εσάς έχετε εντρυφήσει στη νεομυθολογία που επινόησε ο χαρισματικός συγγραφέας Χ.Φ.Λάβκραφτ, σίγουρα θα έχετε ακουστά την πανάρχαια και μυστηριακή πόλη των κιόνων, την παραμυθένια Ιρεμ που κρύβεται στα βάθη της Μεγάλης Αραβικής Χερσονήσου.
Σύμφωνα λοιπόν με τη «Μυθολογία Κθούλου», όπως έχει επικρατήσει να ονομάζεται το σύμπαν που οικοδόμησε ο μεγαλοφυής εκείνος συγγραφέας, μια φορά κι έναν καιρό, ένας παράφρονας μυστικιστής και μάγος, ο Αμπντούλ Αλχαζρέντ, επισκέφτηκε τα ερείπια της εγκαταλειμμένης εκείνης πόλης, βαθιά μέσα στην έρημο. Η Ιρέμ ήταν ένας τόπος καταραμένος που φυλασσόταν από τζιν και άλλα στοιχειακά της ερήμου, τα οποία αποτρέπανε τους ταξιδιώτες από να την πλησιάσουν. Μέσα στα άδεια της ανάκτορα κατοικούσαν νεκροφάγα γκουλ, απαίσιοι και δύσμορφοι δαίμονες της αραβικής μυθολογίας που τρέφονται από τα πτώματα των νεκροταφείων. Εκεί πέρα, ανάμεσα σε ανεμοδαρμένα χαλάσματα και ανήλιαγα υπόγεια, ο παράτολμος Άραβας έμαθε ορισμένα απαγορευμένα κι εντελώς φρικαλέα μυστικά που αφορούν τους απόκρυφους επικυρίαρχους της πραγματικότητας μας και την πραγματική θέση του ανθρώπου μέσα στο κολοσσιαίο και αδιάφορο σύμπαν που μας περιβάλλει.
Αργότερα, όταν ζούσε στη Δαμασκό, ο Αμπντούλ Αλχαζρέντ έγραψε ένα τρομακτικό βιβλίο που περιείχε όλα όσα είχε μάθει σ’ εκείνη την ξεχασμένη πόλη-μαυσωλείο. Το αρχικό όνομα του βιβλίου ήταν «Αλ Αζίφ», μια λέξη που αναφέρεται στον εντομοειδή βόμβο που παράγουν οι δαίμονες της ερήμου, αλλά αργότερα απέκτησε την ελληνοπρεπή ονομασία «Νεκρονομικόν». Το συγκεκριμένο βιβλίο θεωρείται απαγορευμένο κι εντελώς θανατηφόρο, γιατί η απλή του ανάγνωση έχει ως αποτέλεσμα την αποσύνθεση της πραγματικότητας μέσα στο μυαλό του άπραγου αναγνώστη του και το άνοιγμα πυλών που επιτρέπουν σε κάποιες πολυδιαστατικές, πανάρχαιες και εντελώς κακόβουλες οντότητες να εισβάλλουν στο δικό μας κόσμο. Ο ίδιος ο Αλχαζρέντ, μετά την ολοκλήρωση της συγγραφής του απαίσιου βιβλίου του, πέθανε κατά τρόπο εντελώς φριχτό και ανεξήγητο στην αγορά της Δαμασκού, όταν διαμελίστηκε από κάποια αόρατη οντότητα μπροστά σ’ ένα έντρομο και ανήμπορο πλήθος συμπατριωτών του…
Αυτό που ίσως δεν γνωρίζετε ωστόσο, είναι ότι η Ιέρμ δεν αποτελεί επινόηση του Λάβκραφτ. Αντίθετα, υπάρχουν αρκετές ενδείξεις που υπονοούν ότι υπήρξε πραγματικά:
Οι νομαδικές φυλές των Βεδουίνων που διασχίζουν την απέραντη εκείνη έκταση από αεικίνητες αμμοθίνες, μιλάνε ακόμα και σήμερα για μια

Χ.Φ. Λάβκραφτ

πανάρχαια πόλη που ονομάζεται Ubar, Wabar ή Iram των Κιόνων, η οποία είναι θαμμένη κάτω από την άμμο εδώ και πολλές χιλιάδες χρόνια. Η ίδια πόλη αναφέρεται στο Κοράνι καθώς και στη γνωστή συλλογή παραμυθιών «Χίλιες και μια Νύχτες», ένα βιβλίο που ο Χ.Φ. Λάβκραφτ είχε διαβάσει ως παιδί και είχε αγαπήσει πολύ. Φαίνεται, μάλιστα, ότι από εκεί εμπνεύστηκε τη δική του Ιρέμ των Χιλίων Κιόνων. Θα γράψει μάλιστα για πρώτη φορά για την Ιρέμ στο διήγημά του «Η Ανώνυμη Πόλη» το 1921, ενώ σε μια επιστολή του προς τον Κλαρκ Α. Σμιθ το 1930 θα επισημάνει ότι οι θρύλοι που την περιβάλλουν θα μπορούσαν να αποτελέσουν το ιδανικό σκηνικό για μια ιστορία φαντασίας.
Η θρυλική αυτή πόλη υποτίθεται ότι βρίσκεται κάπου στην έρημο Rub’ al Khali, η οποία καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της Νότιας Αραβικής Χερσονήσου. Κατοικούνταν από τη μυστηριώδη φυλή των Ad, τους οποίους εξουσίαζε ο βασιλιάς τους Shaddad ibn ‘Ad. Η ιστορία της ξεκινάει από το 3.000 π.Χ. Ήταν πανέμορφη, στολισμένη με μεγαλόπρεπα κτήρια από λευκό μάρμαρο, υπέροχους κίονες από αλάβαστρο, αστραφτερούς πύργους και μιναρέδες που άγγιζαν τον ουρανό. Καταπράσινοι κήποι και δροσερά σιντριβάνια στόλιζαν τα μέγαρα και τις πλατείες της. Η Ιρέμ ήταν πλούσια πέρα από κάθε φαντασία, γιατί χρησίμευε ως σημείο συνάντησης εμπόρων που ταξίδευαν μέχρι τα σκεπαστά παζάρια της με καραβάνια απ’ όλα τα μέρη του γνωστού κόσμου. Η φήμη της μαγικής εκείνης πόλης και η μοναδική ομορφιά της είχαν απλωθεί σε κάθε γωνιά της Ανατολής.
Η Ιράμ, ωστόσο, εξαφανίστηκε ανεξήγητα. Ο λαός και η ομορφιά της χάθηκαν για πάντα κάπου μεταξύ των ετών 100 με 300 μ.Χ. Λέγεται ότι τιμωρήθηκε από τον Αλλάχ γιατί οι κάτοικοί της ξεχάσανε τις προσταγές του και αγνόησαν τις προτροπές (ίσως και τις προειδοποιήσεις) του προφήτη Hud, με αποτέλεσμα να θαφτούν κάτω από μια τρομακτική αμμοθύελλα που εμφανίστηκε από το πουθενά.
Το 1930 ο εξερευνητής Bertram Thomas, διέσχισε πεζός την τρομερή Rub’ al Khali. Στόχος του ήταν να κερδίσει τον τίτλο του πρώτου Ευρωπαίου που θα υπερνικούσε εκείνη την απέραντη θάλασσα της καυτής άμμου που οι Βεδουίνοι δεν διστάζουν να αποκαλούν «Η Άδεια Περιοχή». Κατά τα διάρκεια του ταξιδιού του έμαθε από τους οδηγούς του για τη χαμένη πόλη. Ωστόσο, αν κι έψαξε να βρει τα ίχνη της στην περιοχή Ramlat Shu’ait, δεν ανακάλυψε τίποτα απολύτως. Αφηγήθηκε ωστόσο την εμπειρία του στον Λώρενς της Αραβίας. Ο ίδιος ο Λώρενς, καταγοητευμένος απ’ αυτή την ιστορία, αποφάσισε να γίνει ο πρώτος Ευρωπαίος που θα την ανακάλυπτε. Συνήθιζε μάλιστα να την αποκαλεί «Η Ατλαντίδα της Άμμου», και σκεφτόταν να χρησιμοποιήσει ένα αερόπλοιο για να πετάξει πάνω από την έρημο. Ωστόσο, όπως όλοι γνωρίζουμε, πέθανε πρόωρα, σ’ ένα παράξενο ατύχημα με τη μοτοσυκλέτα του αν και πολύ έμπειρος αναβάτης. Στο μεταξύ, ο Bertram έπαθε εμμονή με την χαμένη πόλη, έκανε διάφορες απόπειρες να την εντοπίσει και έγραψε ένα βιβλίο με τον τίτλο Arabia Felix. Βρήκε τελικά κάποια ίχνη ερειπίων στην άμμο, και κάτι που έμοιαζε με τα σημάδια που είχαν αφήσει πανάρχαια καραβάνια, αλλά τελικά πέθανε δίχως να την αντικρίσει ποτέ…
Την δεκαετία του 1940 ένας Εγγλέζος εξερευνητής, ο Wilfred Thesiger, ανακάλυψε σε μια περιοχή που λέγεται Shisr, τα υπολείμματα ενός αρχαίου πηγαδιού και ενός αρχαίου προ-ισλαμικού οχυρού και πίστεψε ότι είχε εντοπίσει επιτέλους την Ιράμ.
Το 1948 μια ομάδα γεωλογικών ερευνών από την Petroleum Development Ltd, έκανε μια γεωλογική έρευνα στην περιοχή του Shisr. Ισχυρίστηκαν ότι ανακάλυψαν εκεί έναν τεράστιο τοίχο που ανήκε σε κάποιο αρχαίο οχυρό, καθώς και την είσοδο μιας σπηλιάς που οδηγούσε σε κάποια άγνωστα βάθη. Ωστόσο, επειδή τους ενδιέφερε πιο πολύ να βρουν νερό για τις καμήλες τους παρά να ψάξουν για αρχαία ερείπια, δεν ασχολήθηκαν περισσότερο με το όλο ζήτημα και απλά ανέφεραν τα συγκεκριμένα ευρήματα στην αναφορά τους. Μια άλλη εξερευνητική εκστρατεία οργανώθηκε από τον St. John Philby, ο οποίος δεν βρήκε μεν τη μυθική πόλη, ανακάλυψε ωστόσο ένα αρχαίο ηφαίστειο που ήταν ανενεργό και θαμμένο μέσα στην έρημο.
Οι μεταγενέστερες εξερευνητικές προσπάθειες επέστρεψαν με ενδιαφέρουσες πλην αόριστες αφηγήσεις για παράξενα ερείπια που εξείχαν μέσα από την άμμο σαν τα οστά κάποιου προϊστορικού τέρατος. Αυτά τα απογοητευτικά ευρήματα οφείλονται εν μέρει στο ότι η Μεγάλη Αραβική Έρημος, η Rub’ al Khali είναι πραγματικά τεράστια: Καλύπτει το μεγαλύτερο κομμάτι της Σαουδικής Αραβίας, καθώς και περιοχές του Ομάν, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Υεμένης. Επίσης, δεν υπάρχει καμία σαφής ένδειξη για το πού ακριβώς θα μπορούσε να βρίσκεται η Ιράμ. Ωστόσο, κάθε λίγο και λιγάκι αναδύονται κάποιες εντυπωσιακές ειδήσεις: Το 1992, για παράδειγμα, μια ομάδα αρχαιολόγων από το Λος Αντζελες ισχυρίστηκαν ότι όχι μόνο ανακάλυψαν τη χαμένη πόλη αλλά γνωρίζουν και για ποιό λόγο εξαφανίστηκε τόσο ξαφνικά:
Ένας από τους αρχηγούς της αποστολής, ο Nicholas Clapp, ο οποίος είχε διαβάσει το βιβλίο του Bertram Thomas, άρχισε να μελετάει παλιούς χάρτες της περιοχής, ανάμεσά τους και κάποιους που είχε σχεδιάσει το 200 μ.Χ. ο Αλεξανδρινός γεωγράφος Κλαύδιος Πτολεμαίος, καθώς και ταξιδιωτικές αφηγήσεις από εξερευνητές του μεσαίωνα. Στη συνέχεια, χρησιμοποίησε δορυφορικές φωτογραφίες κι ένα σύστημα εντοπισμού υπόγειων κατασκευών με ραντάρ, το οποίο χρησιμεύει στην ανίχνευση ιχνών που έχουν αφήσει με τα χρόνια καραβάνια από καμήλες πάνω στην άμμο της ερήμου. Βρήκε, λοιπόν, κάτι ενδιαφέρον στο Shisr.
Στο σημείο εκείνο ξεκίνησαν ανασκαφές και ξεθάφτηκαν κομμάτια κεραμικών, οστά ζώων, λιβανιστήρια, νομίσματα, και άλλα τεχνουργήματα. Στο κέντρο εκείνης της έκτασης βρέθηκε ένα είδος αρχαίου φρουρίου που αποτελούνταν από οκτώ μεγάλους ασβεστολιθικούς τοίχους ύψους τεσσάρων μέτρων περίπου και μήκους δεκαεννέα μέτρων, καθώς και τέσσερις μεγάλους πύργους διαμέτρου τεσσάρων μέτρων και ύψους δέκα. Επίσης, εντοπίστηκαν τα ίχνη μιας καταβύθισης που φαίνεται ότι προκάλεσε την ξαφνική κατάρρευση της πόλης και την εγκατάλειψή της από τους κατοίκους της.
Αν και πολύ ενδιαφέρουσα, η παραπάνω ανακάλυψη δεν έπεισε πολλούς ότι σχετίζεται με τη μυθική Ιράμ. Φαίνεται ότι πρόκειται απλά για ένα ακόμα σύμπλεγμα ερειπίων, από αυτά που έχουν βρεθεί και σε πολλά άλλα σημεία της απέραντης ερήμου. Εξάλλου, τα μεγέθη των κατασκευών που εντοπίστηκαν δεν θυμίζουν σε τίποτα τη μεγαλοπρέπεια και την ομορφιά που περιγράφουν οι μύθοι.
Υπάρχουν, βέβαια, και αυτοί που αρνούνται ότι υπήρξε ποτέ μια τέτοια πόλη. Σύμφωνα με τις δικές τους αντιλήψεις, η Ιράμ ήταν απλά μια κατοικήσιμη περιοχή όπου οι άνθρωποι απολάμβαναν μια σχετική ευμάρεια, έως ότου νικήθηκαν τελικά από την προελαύνουσα έρημο και την αλλαγή των διαδρομών που ακολουθούσαν τα καραβάνια των εμπόρων της ερήμου. Η ρομαντική μεταμόρφωση της Ιράμ σε μεγαλόπρεπη και παραμυθένια πόλη είναι το αποτέλεσμα διαδόσεων από στόμα σε στόμα.
Προφανώς μέχρι αυτή τη στιγμή, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν η πολυκίονη Ιράμ (ή η Ιρέμ του Χ.Φ.Λάβκραφτ) υπήρξε ποτέ πραγματικά. Ωστόσο, όπως συμβαίνει και με πολλά άλλα στοιχεία της Μυθολογίας Κθούλου, κατά κάποιο πολύ παράξενο τρόπο, η ύπαρξή της φαίνεται να εδραιώνεται σταδιακά στην πραγματικότητα μας. Μέχρι, λοιπόν, να διαλευκανθεί οριστικά αυτό το γοητευτικό μυστήριο, δεν υπάρχει κανένας λόγος που να μας αποτρέπει από το να φανταζόμαστε ότι βαθιά μέσα στην καρδιά της Μεγάλης Αραβικής Ερήμου, θαμμένη κάτω από εκατοντάδες μέτρα καυτής άμμου, κοιμάται και ονειρεύεται μια πανέμορφη πόλη που φυλάει τα δικά της αρχαία μυστικά….eword.gr
Πηγές:

• Η Ανώνυμη Πόλη, Χ.Φ. Λάβκραφτ, Εκδόσεις Locus-7, μετ. Γ. Μπαλάνος
• Η Σκιά του Κθούλου, Γιώργος Μπαλάνος, Εκδόσεις Locus-7
• https://mysteriousuniverse.org/2018/12/the-mysterious-atlantis-of-the-sands/
• https://lovecraft.fandom.com/wiki/Irem
• https://en.wikipedia.org/wiki/Iram_of_the_Pillars