Εμπλοκές στο ζήτημα της ΠΓΔΜ
Του Ρούντι Ρινάλντι
Εβδομάδα πυκνών διπλωματικών επαφών και διεργασιών για το όνομα της ΠΓΔΜ, με δύο να ξεχωρίζουν για την σημασία τους: Την επίσκεψη του γ.γ. του ΝΑΤΟ Γ. Στόλτεμπεργκ στα Σκόπια και τις επαφές του με όλους τους παράγοντες της πολιτικής ζωής της χώρας καθώς και την συνάντηση, υπό τον Μάθιου Νίμιτς, των εκπροσώπων Ελλάδας και ΠΓΔΜ για την εξεύρεση κοινά αποδεκτής ονομασίας. Ο μεν ισχυρός του ΝΑΤΟ δήλωσε, πιέζοντας τους σλαβομακεδόνες, πως αν δεν υπάρξει συμφωνία για το όνομα δεν υπάρχει καν πρόσκληση για την ΦΥΡΟΜ ώστε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Ο δε Νίμιτς ξεκαθάρισε πως δεν υπάρχει λύση χωρίς την λέξη «Μακεδονία» στην ονομασία.
Έτσι, οδηγούμαστε σε ένα προσωρινό μπλοκάρισμα της ευφορίας που είχε καλλιεργηθεί στις αρχές του χρόνου. Ως επόμενη «στιγμή» ορίζεται η συνάντηση Τσίπρα – Ζάεφ, στα πλαίσια του Φόρουμ του Νταβός, προς τα τέλη Ιανουαρίου. Μέχρι τότε το ψάξιμο θα συνεχίζεται…
Επί της ουσίας, για την ελληνική πλευρά, δεν υπάρχει καμιά διασάφηση για το αν θα ισχύει το erga omnes, δηλαδή μια ονομασία για όλες τις χρήσεις, δεν έχει διευκρινιστεί η υπηκοότητα και η εθνικότητα που θα δηλώνονται σε όλα τα έγγραφα και η γλώσσα που θα αναγράφεται ως επίσημη (βέβαια από εδώ και στο εξής θα είναι και η αλβανική επίσημη γλώσσα της ΠΓΔΜ μαζί με τα σλαβομακεδονικά), ούτε φυσικά όσα αλυτρωτικά ισχύουν στο σύνταγμα, την ιστορία και το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας.
Ορισμένοι, επιμένουν στην ιδέα του συμβιβασμού ή της «ευκαιρίας», θεωρούν συμπληρωματικά πως το ζήτημα της ονομασίας δεν έχει πολύ σημασία. Στην συνέχεια αποσυνδέουν την ονομασία από την ουσία του ζητήματος: Ανά πάσα στιγμή ο «μακεδονισμός», ως ιδεολογία, συμπληρωμένος με αλυτρωτικά στοιχεία, αποτελεί μια απειλή για την εθνική κυριαρχία της Ελλάδας στο βόρειο τμήμα της. Μια χώρα, ως Μακεδονία με κάποιο προσδιοριστικό γεωγραφικό ή χρονικό, μπορεί να παρουσιάζει τμήματα της γεωγραφικής περιοχής της Μακεδονίας ως κατακτημένα από άλλες χώρες και να τα διεκδικεί. Άλλωστε η Σολούν (Θεσσαλονίκη) θεωρείται και πρωτεύουσα υπό ελληνική κατοχή. Αυτά δεν είναι διόλου υπερβολικά. Αν προστεθούν οι πιέσεις από το αλβανικό στοιχείο που είναι συστατικό του κρατικού μορφώματος που γεννήθηκε το 1990 με την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, και ακόμη περισσότερο, οι συμμαχίες τόσο Αλβανίας όσο και ΠΓΔΜ με την Τουρκία, τότε καταλαβαίνουμε ότι το μπλέξιμο μεγαλώνει. Η ρευστοποίηση της Βόρειας Ελλάδας, από Έβρο μέχρι Αδριατική, είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος. Η απρόσκοπτη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ δεν εξασφαλίζει διόλου την ελληνική πλευρά, αφού και η Τουρκία είναι μέλος της συμμαχίας. Κινδυνεύουμε να έχουμε δύο χώρες εντός της συμμαχίας (Τουρκία και ΠΓΔΜ) που θα στρέφονται κατά της Ελλάδας. Τα πρόσφατα γεγονότα στα Ίμια με το «ακούμπισμα» ενός ελληνικού και ενός τουρκικού πλοίου, δείχνουν πόσο μεγάλος κίνδυνος υπάρχει από την τουρκική επιθετικότητα.
Οι ΗΠΑ θέλουν άμεσα να μπει η ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Θεωρούν επείγον ζήτημα την ανάσχεση της Ρωσίας στην περιοχή και την συνέχιση των κυκλωτικών τους σχεδίων εναντίον της. Οι Ρώσοι, από την πλευρά τους, ξεκαθάρισαν προς την ελληνική πλευρά, δια δηλώσεων Λαβρώφ, ότι θα επικροτούσαν μια άρνηση της Ελλάδας ώστε να αποτραπεί η είσοδος της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Βέβαια και οι δύο μεγάλες χώρες να την αναγνωρίσουν με τη συνταγματική της ονομασία, δηλαδή «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
Πρόκειται για μια εκδήλωση του τρόπου και του κυνισμού που επιδεικνύουν οι μεγάλες δυνάμεις απέναντι σε φίλους, συμμάχους και εν γένει άλλες χώρες. Η Βουλγαρία, ως μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ πλέον, δεν ενεργοποιείται άμεσα εναντίον της ΠΓΔΜ (ενώ δεν την αναγνωρίζει ως ξεχωριστή εθνότητα και αμφισβητεί την υπόστασή της) απλά δίνει με ευκολία σε όποιους σλαβομακεδόνες ζητήσουν την βουλγαρική υπηκοότητα, περιμένοντας καταλληλότερες συνθήκες για να προβάλλει πιο επιθετικές ενέργειες. Η Τουρκία, εκμεταλλευόμενη τους τουρκογενείς πληθυσμούς στη Βαλκανική και το Ισλάμ, δημιουργεί όρους επέκτασης της και στήριξη όλων των βλέψεών της από Μέση Ανατολή έως Αδριατική! Το «yes men» της Ελλάδας σε ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και Ε.Ε., είναι μεν εξηγήσιμο, με την πολύπλευρη εξάρτηση και τον χαρακτήρα της μεγαλοαστικής τάξης της χώρας και του πολιτικού της κόσμου, αλλά δεν έχει καμία σχέση με τα δημοκρατικά, εθνικά, πατριωτικά αισθήματα του ελληνικού λαού, ούτε κατοχυρώνει την εθνική κυριαρχία της χώρας απέναντι σε υπαρκτές αμφισβητήσεις (που δεν αρχίζουν και τελειώνουν από ανατολάς αλλά έρχονται και από το βορρά).
Η καθαρόαιμη μνημονιακή, ψιλομνημονιακή, γκρινιάζουσα αλλά πάντα υποτελής και ραγιάδικη μεγαλοαστική τάξη της Ελλάδας, φορά τον μανδύα του «ρεαλισμού», σπεύδοντας να φανεί πρόθυμη για έναν «έντιμο συμβιβασμό» αφού το επιθυμούν οι ΗΠΑ. Καταδικάζει τα συλλαλητήρια και αναγορεύει σε κύριο εσωτερικό εχθρό τις «ακραίες απόψεις» και τον «εθνικισμό». Μιλώντας στην γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ, ο Τσίπρας ανέφερε πως πρέπει «να ηττηθούν οι εθνικιστικές θέσεις και την ίδια στιγμή να κατανοήσουν όλοι ότι έχουν τεράστια ευθύνη να τοποθετηθούν με σαφήνεια, χωρίς να παίζουν κρυφτούλι, διότι πρόκειται για ένα εθνικό ζήτημα που πρέπει να επιλυθεί, καθώς έχει ταλαιπωρήσει τη χώρα για παραπάνω από 25 χρόνια και είναι προς το συμφέρον της χώρας και της ευρύτερης περιοχής να επιλυθεί». Έτσι όμως, αντί να κλείνει, ξανανοίγει ένα μεγάλο ζήτημα που θα παίξει ρόλο στις εξελίξεις στα Βαλκάνια τα προσεχή χρόνια. Και ξανανοίγει διάπλατα.
Η δεύτερη βαλκανοποίηση της περιοχής ξεκίνησε το 1990 και εκμεταλλεύτηκε αλυτρωτισμούς και εθνικισμούς κάθε είδους. Είχε όμως σαν σφραγίδα την προέλαση του Δυτικού ιμπεριαλιστικού παράγοντα (ΗΠΑ, Γερμανία, Αγγλία, Ιταλία και λοιπές δυνάμεις) και όργανο τον επιθετικό συνασπισμό του ΝΑΤΟ. Πρώτος μεγάλος σταθμός της ήταν η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και η δημιουργία στη θέση της κρατιδίων – προτεκτοράτων που θα έπαιζαν κάθε ρόλο.
Τώρα, ίσως να γνωρίσουμε μια τρίτη βαλκανοποίηση. Σε συνθήκες μάλιστα που οι μεγάλες δυνάμεις να μην μπορούν να περιμαζέψουν ό,τι σπέρνουν όπως μερικές δεκαετίες πριν…
Το «Μακεδονικό» πάντα ξεπρόβαλλε όταν ξεκινούσε ή εξελίσσονταν ένα γενικότερο άρπαγμα…
Ο όρος «βαλκανοποίηση» πολιτογραφήθηκε στη διπλωματική γλώσσα και χρησιμοποιήθηκε ευρέως στους διεθνείς πολιτικούς κύκλους με βάση την πραχτική που αποκτήθηκε την περίοδο συγκρότησης των βαλκανικών κρατών, τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού. Ο σχηματισμός των κρατών στην περιοχή αυτή γινόταν με έναν ιδιότυπο τρόπο: χάραξη και επαναχάραξη συνόρων, άμεση ανάμιξη των μεγάλων και ιμπεριαλιστικών δυνάμεων με πολλούς τρόπους (υποκίνηση εθνικιστικών και αποσχιστικών κινήσεων, σφαίρες επιρροής, συγκρούσεις διά αντιπροσώπων, άμεση στρατιωτική παρουσία, οικονομικοί και στρατιωτικοί αποκλεισμοί κ.λπ.). Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθούν κράτη με αυθαίρετη χάραξη συνόρων, με συχνές ανταλλαγές πληθυσμών και με την κληρονόμηση από πλευράς των νέων κρατικών οντοτήτων σημαντικών μειονοτικών προβλημάτων που την κατάλληλη στιγμή μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την προώθηση των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων.
Με βάση λοιπόν αυτή την εμπειρία ο όρος «βαλκανοποίηση» χρησιμοποιήθηκε για πολλές περιοχές του κόσμου όπου σημειώθηκε μια ανάλογη διαδικασία χειρισμού εθνικών προβλημάτων και ενδοϊμπεριαλιοτικών αντιθέσεων.
Η δεύτερη βαλκανοποίηση των Βαλκανίων συντελέστηκε την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα, στο κενό που δημιούργησε η πτώση της ΕΣΣΔ και των τότε βαλκανικών καθεστώτων. Το κενό που δημιουργήθηκε έσπευσαν να καταλάβουν βασικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Για πρώτη φορά οι ΗΠΑ «ήρθαν» τόσο αποφασιστικά στην περιοχή, ενώ άλλες υποδεέστερες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ξαναγύρισαν σε γνώριμούς τους χώρους. (Γερμανία, Ιταλία, Αγγλία κ.λπ.) Ορισμένοι, προσπαθούν να εντοπίσουν την κύρια εστία τροφοδότησης της βαλκανικής κρίσης στις εθνικιστικές και ίσως ιμπεριαλιστικές, ακόμη, τάσεις των αστικών τάξεων της περιοχής και αγνοούν ή υποτιμούν τον ρόλο της ιμπεριαλιστικής επέμβασης. Είναι ο ενδοϊμπεριαλιστικός ανταγωνισμός που δίνει τον τόνο και τον ρυθμό των εξελίξεων. Είναι οι άμεσες ή διά αντιπροσώπων επεμβάσεις των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων (στην περίπτωση των Βαλκανίων, των ΗΠΑ και της Γερμανίας) που δημιουργούν τετελεσμένα και σειρά προβλημάτων. Οι αστικές τάξεις της περιοχής, συνηθισμένες στο κλίμα της εξάρτησης και της υποταγής στους μεγάλους (στις περισσότερες περιπτώσεις), ευθυγραμμίστηκαν με τις επιδιώξεις των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.
Αν οδηγούμαστε σε έναν τρίτο βαλκανικό γύρο, 30 περίπου χρόνια μετά τον δεύτερο, πρέπει να αναλογιστούμε ποιες θα είναι οι εμπλοκές και ποιες οι πιθανές συνέπειες. Αν στον δεύτερο ανταγωνίστηκαν ΗΠΑ και Γερμανία, τώρα το παιχνίδι παίζεται ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία, ενώ ξεπροβάλλει μια αρκετά ενισχυμένη Τουρκία με παρουσία στα Βαλκάνια και έντονες αντιθέσεις με την Ελλάδα που μπορεί να φτάσουν μέχρι και σε μια πολεμική αντιπαράθεση.
Η ταινία Βαλκανιζατέρ του Σ. Γκορίτσα, είναι μια κωμωδία που περιγράφει τις περιπέτειες δύο νεοελλήνων, στην προσπάθειά τους να πιάσουν την καλή με μια κομπίνα στα ρημαγμένα από την δεύτερη βαλκανοποίηση Βαλκάνια. Προσοχή, να μην μπερδευόμαστε: άλλο βαλκανοποίηση, άλλο Βαλκανιζατέρ…
Όποτε άνοιγε το «Μακεδονικό» μεγάλες φουρτούνες έρχονταν…
Πηγή: e-dromos.gr
«Ευκαιρίες», αλυτρωτισμός και γεωπολιτικές ανακατατάξεις
Εβδομάδα πυκνών διπλωματικών επαφών και διεργασιών για το όνομα της ΠΓΔΜ, με δύο να ξεχωρίζουν για την σημασία τους: Την επίσκεψη του γ.γ. του ΝΑΤΟ Γ. Στόλτεμπεργκ στα Σκόπια και τις επαφές του με όλους τους παράγοντες της πολιτικής ζωής της χώρας καθώς και την συνάντηση, υπό τον Μάθιου Νίμιτς, των εκπροσώπων Ελλάδας και ΠΓΔΜ για την εξεύρεση κοινά αποδεκτής ονομασίας. Ο μεν ισχυρός του ΝΑΤΟ δήλωσε, πιέζοντας τους σλαβομακεδόνες, πως αν δεν υπάρξει συμφωνία για το όνομα δεν υπάρχει καν πρόσκληση για την ΦΥΡΟΜ ώστε να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ. Ο δε Νίμιτς ξεκαθάρισε πως δεν υπάρχει λύση χωρίς την λέξη «Μακεδονία» στην ονομασία.
Έτσι, οδηγούμαστε σε ένα προσωρινό μπλοκάρισμα της ευφορίας που είχε καλλιεργηθεί στις αρχές του χρόνου. Ως επόμενη «στιγμή» ορίζεται η συνάντηση Τσίπρα – Ζάεφ, στα πλαίσια του Φόρουμ του Νταβός, προς τα τέλη Ιανουαρίου. Μέχρι τότε το ψάξιμο θα συνεχίζεται…
Δεν είναι ευκαιρία, είναι κίνδυνος
Επί της ουσίας, για την ελληνική πλευρά, δεν υπάρχει καμιά διασάφηση για το αν θα ισχύει το erga omnes, δηλαδή μια ονομασία για όλες τις χρήσεις, δεν έχει διευκρινιστεί η υπηκοότητα και η εθνικότητα που θα δηλώνονται σε όλα τα έγγραφα και η γλώσσα που θα αναγράφεται ως επίσημη (βέβαια από εδώ και στο εξής θα είναι και η αλβανική επίσημη γλώσσα της ΠΓΔΜ μαζί με τα σλαβομακεδονικά), ούτε φυσικά όσα αλυτρωτικά ισχύουν στο σύνταγμα, την ιστορία και το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας.
Ορισμένοι, επιμένουν στην ιδέα του συμβιβασμού ή της «ευκαιρίας», θεωρούν συμπληρωματικά πως το ζήτημα της ονομασίας δεν έχει πολύ σημασία. Στην συνέχεια αποσυνδέουν την ονομασία από την ουσία του ζητήματος: Ανά πάσα στιγμή ο «μακεδονισμός», ως ιδεολογία, συμπληρωμένος με αλυτρωτικά στοιχεία, αποτελεί μια απειλή για την εθνική κυριαρχία της Ελλάδας στο βόρειο τμήμα της. Μια χώρα, ως Μακεδονία με κάποιο προσδιοριστικό γεωγραφικό ή χρονικό, μπορεί να παρουσιάζει τμήματα της γεωγραφικής περιοχής της Μακεδονίας ως κατακτημένα από άλλες χώρες και να τα διεκδικεί. Άλλωστε η Σολούν (Θεσσαλονίκη) θεωρείται και πρωτεύουσα υπό ελληνική κατοχή. Αυτά δεν είναι διόλου υπερβολικά. Αν προστεθούν οι πιέσεις από το αλβανικό στοιχείο που είναι συστατικό του κρατικού μορφώματος που γεννήθηκε το 1990 με την διάλυση της Γιουγκοσλαβίας, και ακόμη περισσότερο, οι συμμαχίες τόσο Αλβανίας όσο και ΠΓΔΜ με την Τουρκία, τότε καταλαβαίνουμε ότι το μπλέξιμο μεγαλώνει. Η ρευστοποίηση της Βόρειας Ελλάδας, από Έβρο μέχρι Αδριατική, είναι ένας υπαρκτός κίνδυνος. Η απρόσκοπτη συμμετοχή στο ΝΑΤΟ δεν εξασφαλίζει διόλου την ελληνική πλευρά, αφού και η Τουρκία είναι μέλος της συμμαχίας. Κινδυνεύουμε να έχουμε δύο χώρες εντός της συμμαχίας (Τουρκία και ΠΓΔΜ) που θα στρέφονται κατά της Ελλάδας. Τα πρόσφατα γεγονότα στα Ίμια με το «ακούμπισμα» ενός ελληνικού και ενός τουρκικού πλοίου, δείχνουν πόσο μεγάλος κίνδυνος υπάρχει από την τουρκική επιθετικότητα.
Ο καθείς την πάρτη του
Οι ΗΠΑ θέλουν άμεσα να μπει η ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Θεωρούν επείγον ζήτημα την ανάσχεση της Ρωσίας στην περιοχή και την συνέχιση των κυκλωτικών τους σχεδίων εναντίον της. Οι Ρώσοι, από την πλευρά τους, ξεκαθάρισαν προς την ελληνική πλευρά, δια δηλώσεων Λαβρώφ, ότι θα επικροτούσαν μια άρνηση της Ελλάδας ώστε να αποτραπεί η είσοδος της ΠΓΔΜ στο ΝΑΤΟ. Βέβαια και οι δύο μεγάλες χώρες να την αναγνωρίσουν με τη συνταγματική της ονομασία, δηλαδή «Δημοκρατία της Μακεδονίας».
Πρόκειται για μια εκδήλωση του τρόπου και του κυνισμού που επιδεικνύουν οι μεγάλες δυνάμεις απέναντι σε φίλους, συμμάχους και εν γένει άλλες χώρες. Η Βουλγαρία, ως μέλος της Ε.Ε. και του ΝΑΤΟ πλέον, δεν ενεργοποιείται άμεσα εναντίον της ΠΓΔΜ (ενώ δεν την αναγνωρίζει ως ξεχωριστή εθνότητα και αμφισβητεί την υπόστασή της) απλά δίνει με ευκολία σε όποιους σλαβομακεδόνες ζητήσουν την βουλγαρική υπηκοότητα, περιμένοντας καταλληλότερες συνθήκες για να προβάλλει πιο επιθετικές ενέργειες. Η Τουρκία, εκμεταλλευόμενη τους τουρκογενείς πληθυσμούς στη Βαλκανική και το Ισλάμ, δημιουργεί όρους επέκτασης της και στήριξη όλων των βλέψεών της από Μέση Ανατολή έως Αδριατική! Το «yes men» της Ελλάδας σε ΗΠΑ, ΝΑΤΟ και Ε.Ε., είναι μεν εξηγήσιμο, με την πολύπλευρη εξάρτηση και τον χαρακτήρα της μεγαλοαστικής τάξης της χώρας και του πολιτικού της κόσμου, αλλά δεν έχει καμία σχέση με τα δημοκρατικά, εθνικά, πατριωτικά αισθήματα του ελληνικού λαού, ούτε κατοχυρώνει την εθνική κυριαρχία της χώρας απέναντι σε υπαρκτές αμφισβητήσεις (που δεν αρχίζουν και τελειώνουν από ανατολάς αλλά έρχονται και από το βορρά).
Η καθαρόαιμη μνημονιακή, ψιλομνημονιακή, γκρινιάζουσα αλλά πάντα υποτελής και ραγιάδικη μεγαλοαστική τάξη της Ελλάδας, φορά τον μανδύα του «ρεαλισμού», σπεύδοντας να φανεί πρόθυμη για έναν «έντιμο συμβιβασμό» αφού το επιθυμούν οι ΗΠΑ. Καταδικάζει τα συλλαλητήρια και αναγορεύει σε κύριο εσωτερικό εχθρό τις «ακραίες απόψεις» και τον «εθνικισμό». Μιλώντας στην γραμματεία του ΣΥΡΙΖΑ, ο Τσίπρας ανέφερε πως πρέπει «να ηττηθούν οι εθνικιστικές θέσεις και την ίδια στιγμή να κατανοήσουν όλοι ότι έχουν τεράστια ευθύνη να τοποθετηθούν με σαφήνεια, χωρίς να παίζουν κρυφτούλι, διότι πρόκειται για ένα εθνικό ζήτημα που πρέπει να επιλυθεί, καθώς έχει ταλαιπωρήσει τη χώρα για παραπάνω από 25 χρόνια και είναι προς το συμφέρον της χώρας και της ευρύτερης περιοχής να επιλυθεί». Έτσι όμως, αντί να κλείνει, ξανανοίγει ένα μεγάλο ζήτημα που θα παίξει ρόλο στις εξελίξεις στα Βαλκάνια τα προσεχή χρόνια. Και ξανανοίγει διάπλατα.
Η δεύτερη βαλκανοποίηση της περιοχής ξεκίνησε το 1990 και εκμεταλλεύτηκε αλυτρωτισμούς και εθνικισμούς κάθε είδους. Είχε όμως σαν σφραγίδα την προέλαση του Δυτικού ιμπεριαλιστικού παράγοντα (ΗΠΑ, Γερμανία, Αγγλία, Ιταλία και λοιπές δυνάμεις) και όργανο τον επιθετικό συνασπισμό του ΝΑΤΟ. Πρώτος μεγάλος σταθμός της ήταν η διάλυση της Γιουγκοσλαβίας και η δημιουργία στη θέση της κρατιδίων – προτεκτοράτων που θα έπαιζαν κάθε ρόλο.
Τώρα, ίσως να γνωρίσουμε μια τρίτη βαλκανοποίηση. Σε συνθήκες μάλιστα που οι μεγάλες δυνάμεις να μην μπορούν να περιμαζέψουν ό,τι σπέρνουν όπως μερικές δεκαετίες πριν…
Το «Μακεδονικό» πάντα ξεπρόβαλλε όταν ξεκινούσε ή εξελίσσονταν ένα γενικότερο άρπαγμα…
Βαλκανοποίηση κι όχι «Βαλκανιζατέρ»
Ο όρος «βαλκανοποίηση» πολιτογραφήθηκε στη διπλωματική γλώσσα και χρησιμοποιήθηκε ευρέως στους διεθνείς πολιτικούς κύκλους με βάση την πραχτική που αποκτήθηκε την περίοδο συγκρότησης των βαλκανικών κρατών, τον 19ο αιώνα και στις αρχές του 20ού. Ο σχηματισμός των κρατών στην περιοχή αυτή γινόταν με έναν ιδιότυπο τρόπο: χάραξη και επαναχάραξη συνόρων, άμεση ανάμιξη των μεγάλων και ιμπεριαλιστικών δυνάμεων με πολλούς τρόπους (υποκίνηση εθνικιστικών και αποσχιστικών κινήσεων, σφαίρες επιρροής, συγκρούσεις διά αντιπροσώπων, άμεση στρατιωτική παρουσία, οικονομικοί και στρατιωτικοί αποκλεισμοί κ.λπ.). Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθούν κράτη με αυθαίρετη χάραξη συνόρων, με συχνές ανταλλαγές πληθυσμών και με την κληρονόμηση από πλευράς των νέων κρατικών οντοτήτων σημαντικών μειονοτικών προβλημάτων που την κατάλληλη στιγμή μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την προώθηση των συμφερόντων των μεγάλων δυνάμεων.
Με βάση λοιπόν αυτή την εμπειρία ο όρος «βαλκανοποίηση» χρησιμοποιήθηκε για πολλές περιοχές του κόσμου όπου σημειώθηκε μια ανάλογη διαδικασία χειρισμού εθνικών προβλημάτων και ενδοϊμπεριαλιοτικών αντιθέσεων.
Η δεύτερη βαλκανοποίηση των Βαλκανίων συντελέστηκε την τελευταία δεκαετία του 20ού αιώνα, στο κενό που δημιούργησε η πτώση της ΕΣΣΔ και των τότε βαλκανικών καθεστώτων. Το κενό που δημιουργήθηκε έσπευσαν να καταλάβουν βασικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Για πρώτη φορά οι ΗΠΑ «ήρθαν» τόσο αποφασιστικά στην περιοχή, ενώ άλλες υποδεέστερες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ξαναγύρισαν σε γνώριμούς τους χώρους. (Γερμανία, Ιταλία, Αγγλία κ.λπ.) Ορισμένοι, προσπαθούν να εντοπίσουν την κύρια εστία τροφοδότησης της βαλκανικής κρίσης στις εθνικιστικές και ίσως ιμπεριαλιστικές, ακόμη, τάσεις των αστικών τάξεων της περιοχής και αγνοούν ή υποτιμούν τον ρόλο της ιμπεριαλιστικής επέμβασης. Είναι ο ενδοϊμπεριαλιστικός ανταγωνισμός που δίνει τον τόνο και τον ρυθμό των εξελίξεων. Είναι οι άμεσες ή διά αντιπροσώπων επεμβάσεις των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων (στην περίπτωση των Βαλκανίων, των ΗΠΑ και της Γερμανίας) που δημιουργούν τετελεσμένα και σειρά προβλημάτων. Οι αστικές τάξεις της περιοχής, συνηθισμένες στο κλίμα της εξάρτησης και της υποταγής στους μεγάλους (στις περισσότερες περιπτώσεις), ευθυγραμμίστηκαν με τις επιδιώξεις των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων.
Αν οδηγούμαστε σε έναν τρίτο βαλκανικό γύρο, 30 περίπου χρόνια μετά τον δεύτερο, πρέπει να αναλογιστούμε ποιες θα είναι οι εμπλοκές και ποιες οι πιθανές συνέπειες. Αν στον δεύτερο ανταγωνίστηκαν ΗΠΑ και Γερμανία, τώρα το παιχνίδι παίζεται ανάμεσα σε ΗΠΑ και Ρωσία, ενώ ξεπροβάλλει μια αρκετά ενισχυμένη Τουρκία με παρουσία στα Βαλκάνια και έντονες αντιθέσεις με την Ελλάδα που μπορεί να φτάσουν μέχρι και σε μια πολεμική αντιπαράθεση.
Η ταινία Βαλκανιζατέρ του Σ. Γκορίτσα, είναι μια κωμωδία που περιγράφει τις περιπέτειες δύο νεοελλήνων, στην προσπάθειά τους να πιάσουν την καλή με μια κομπίνα στα ρημαγμένα από την δεύτερη βαλκανοποίηση Βαλκάνια. Προσοχή, να μην μπερδευόμαστε: άλλο βαλκανοποίηση, άλλο Βαλκανιζατέρ…
Όποτε άνοιγε το «Μακεδονικό» μεγάλες φουρτούνες έρχονταν…
Πηγή: e-dromos.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου