Η διαχρονική σύγκρουση Δύσης και Ανατολής: Από την αρχαιότητα ως τη νεότερη εποχή!!

 Γράφει ο Αντώνης Ζάρκος Τσιαγγάλης

  Ζούμε πλέον ένα νέο ψυχρό πόλεμο εδώ και δύο χρόνια και ίσως περισσότερο, που μπορεί να εξελιχθεί σε έναν θερμό πόλεμο, αλλά ο χρόνος θα το δείξει αυτό. Από τα Αρχαία χρόνια υπήρξε σύγκρουση μεταξύ Δύσης και Ανατολής σε μέρη τόσο στην Μέση Ανατολή όσο και στην Ευρώπη και Βόρεια Αφρική. Οι Αιγύπτιοι δέχθηκαν την εισβολή των Υξώς ενώ οι πολιτισμοί της Μεσοποταμίας (Ακκάδιοι, Σουμέριοι και άλλοι) δεχόντουσαν εισβολές από διάφορους νομαδικούς λαούς.

  Οι νομαδικοί λαοί διαχρονικά ήταν πολύ σκληραγωγημένοι, καθώς ζούσαν όλοι τους την ζωή στην φύση και σε δύσκολους τόπους έξω στο κρύο και στην ζέστη. Αλλά δεν ήταν μόνο θέμα η έλλειψη αστικού περιβάλλοντος ή οι καιρικές συνθήκες, αλλά οι αντίπαλοι ενός νομαδικού λαού θα ήταν ένας άλλος νομαδικός λαός. Οπότε η πολεμική κουλτούρα ήταν μονόδρομος, όχι τόσο για τις κατακτήσεις αλλά κυρίως για την επιβίωση τους. 

 Οι πρώτοι ομάδα νομαδικών φυλών, που γνωρίζουμε πολλές λεπτομέρειες από τις πηγές και τα αρχαιολογικά ευρήματα, ήταν οι Σκύθες. Οι Σκύθες ήταν μια ομάδα νομαδικών λαών που βρισκόντουσαν από το σημερινό Καζακστάν μέχρι και την Ουκρανία και την Νότια Ρωσία προς τον Καύκασο. Από τον 7ο αιώνα προ Χριστού έκαναν εισβολές στην Ανατολία αλλά και στην Μέση Ανατολή, δημιουργώντας προβλήματα στα βασίλεια της περιοχής. Κατά τον 6ο αιώνα προ Χριστού, οι Πέρσες ένας Ιρανικός πολεμικός λαός, ενώθηκαν κάτω από τον Κύρο Β τον Μέγα και κέρδισαν τους Μήδους (συγγενείς των Περσών), όπου ίδρυσαν την Περσική αυτοκρατορία της Δυναστείας των Αχαιμένιδων.  

  Η Περσική Αυτοκρατορία της Δυναστείας των Αχαιμένιδων ήταν η πρώτη καταγεγραμμένη Παγκόσμια αυτοκρατορία. Μέχρι και το 500π.Χ. είχε έκταση 5.500.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων από 24 σημερινές χώρες και ήταν τα 2/3 του τότε γνωστού κόσμου. Είχε τον έλεγχο, ολόκληρης της Μέσης Ανατολής (εκτός της Αραβικής Χερσονήσου), της Αιγύπτου, της Κεντρικής Ασίας και έφτανε από τον Ινδό ποταμό μέχρι τον Καύκασο και την Μακεδονία.  Τότε η Περσική αυτοκρατορία έκανε την πρώτης μορφής Παγκοσμιοποίησης ταυτίστηκε με την Ανατολή και οι Έλληνες που έκαναν τον Β Αποικισμό τους, ταυτίστηκαν με την Δύση. Δεν μιλάμε προφανώς με όρους του 20ου αιώνα ή σημερινούς, αλλά γεωγραφικούς. Οι Αρχαίοι Έλληνες της τότε εποχής, είχαν τον έλεγχο σχεδόν ολόκληρης της Μεσογείου, μέχρι που ήρθαν οι Πέρσες και ήθελαν να ελέγξουν την Μεσόγειο και να πάνε στην Ευρώπη. Γεωγραφικά η σύγκρουση με τον Ελλαδικό χώρο ήταν αναπόφευκτη και η αφορμή ήταν η Ιωνική Επανάσταση (499π.Χ. – 493π.Χ.).

  Έτσι ξεκίνησαν οι Περσικοί Πόλεμοι όπου ήταν η πρώτη τόσης μεγάλης κλίμακας σύγκρουσης μεταξύ Ανατολής και Δύσης. Από το 493π.Χ. μέχρι και το 478π.Χ. πάνω από 1.500 πολεμικά πλοία του Περσικού στόλου και πάνω από 500.000 άνδρες του Περσικού αυτοκρατορικού, συγκρούστηκαν σε όλες τις Μάχες (Μαραθώνας, Θερμοπύλες, Αρτεμίσιο, Σαλαμίνα, Πλαταιές, Μυκάλη) απέναντι σε 50.000 Έλληνες και πάνω από 300 πολεμικά πλοία των Ελλήνων. Οι Πέρσες στο τέλος έχασαν παρά την αρχική επικράτηση τους, καθώς ο γεωγραφικός χώρος και η ανωτερότητα των Ελλήνων στην θάλασσα, σταμάτησαν την πανίσχυρη Περσική πολεμική μηχανή.

 Μετέπειτα είχαμε την αντεπίθεση των Ελλήνων από το 477π.Χ. μέχρι και το 449π.Χ. ενώ ξεκίνησε το 431π.Χ. ο Πελοποννησιακός Πόλεμος. Εκεί η Περσική αυτοκρατορία εκμεταλλεύτηκε την σύγκρουση μεταξύ της Αθήνας και της Σπάρτης, ώστε να αποδυναμωθεί η Ελληνική ισχύ. Τελικά μετά το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου και διάφορες άλλες συγκρούσεις, όπου πρωταγωνιστές ήταν η Κόρινθος και η Θήβα, ξεκίνησε η Πανελληνία Ιδέα. Στην αρχή ο Ιάσων ο Φεραίος προσπάθησε να ενώσει τις Ελληνικές πόλεις κράτη του Ελλαδικού χώρου, αλλά απέτυχε. Αμέσως μετά το Φίλιππος ο Β κατάφερε να κερδίσει πολιτικά και εν συνεχεία στρατιωτικά στην Μάχη της Χαιρώνειας το 338π.Χ. μαζί με τον νεαρό Αλέξανδρο.

  Επιπρόσθετα με τον Μέγα Αλέξανδρο, ο Ελληνισμός επικράτησε τόσο στα Βαλκάνια όσο και στην Αίγυπτο, την Μέση Ανατολή μέχρι και την Βορειοδυτική Ινδία. Τότε ήρθε επαφή ο Ελληνισμός με τον Περσικό πολιτισμό και άλλα Ανατολίτικα πολιτισμικά στοιχεία, και έγινε η επόμενη Παγκοσμιοποίηση της εποχής μετά τους Πέρσες. Με τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323π.Χ. ξεκίνησε μια νέα ιστορική περίοδος, η Ελληνιστική εποχή. Τότε η Ανατολή έγινε πεδίο συγκρούσεων μεταξύ των Ελληνιστικών Βασιλείων (Σελευκίδες, Πτολεμαίοι και άλλοι) που ήταν οι Επίγονοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Ενώ στην Δύση υπήρξαν συγκρούσεις τόσο στον Ελλαδικό χώρο μεταξύ των Ελλήνων και με τους Ιλλυριούς όσο και με τους Καρχηδονιακούς Πολέμους που άλλαξαν την ισορροπία στην Μεσόγειο.

  Δεν είναι τυχαίο ότι παρόλου που ο Αννίβας κόντεψε να εξαλείψει τον Ρωμαικό στρατό στον Β Καρχηδονιακό Πόλεμο (218π.Χ. – 202π.Χ.), οι Ρωμαίοι κέρδισαν στο τέλος και ξεκίνησαν να επεκτείνονται στην Μεσόγειο. Καθώς κατέλαβαν εδάφη στην Ισπανία και στην Βόρεια Αφρική, όπου αυτό σήμαινε ότι η μισή Μεσόγειος ήταν πλέον υπό Ρωμαικό έλεγχο, δεδομένου ότι οι Ρωμαίοι είχαν αναπτύξει και ισχυρό ναυτικό. Δυστυχώς τα Ελληνιστικά βασίλεια υποτίμησαν την επέκταση της Ρώμης και σε μεγάλο βαθμό δεν την πολέμησαν, με εξαίρεση την Ήπειρο υπό τον Πύρρο και το Βασίλειο της Μακεδονίας που είχε συμμαχήσει με τον Αννίβα. Έτσι όταν οι Σελευκίδες το 192π.Χ. συγκρούστηκαν με τους Ρωμαίους ηττήθηκαν, διότι δεν είχαν καμία άμεση απειλή στην Ιταλική χερσόνησο και είχαν ουσιαστικά εξαλείψει την ισχύ της Καρχηδόνας.

  Από το 143π.Χ. όπου τελείωσε ο Καρχηδονιακός πόλεμος η Ρώμη ήταν ήδη στα Βαλκάνια, που είχαν κερδίσει το Βασίλειο της Μακεδονίας, υπήρξε η άνοδος της Περσίας με την νέα Δυναστεία της Πάρθιας. Οπότε η Ρώμη μέχρι και το 80π.Χ. είχε γίνει η νέα Δύση της εποχής και η Περσική αυτοκρατορία της Δυναστείας της Πάρθιας είχαν γίνει ξανά η Ανατολή της εποχής. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Πάρθιοι το 53π.Χ. απέκρουσαν την Ρωμαϊκή εισβολή, στην Μάχη των Καρρών, όπου ο Κράσσος έκανε στρατηγικό σφάλμα και τουλάχιστον 50.000 άνδρες του στρατού του, ηττήθηκαν από 10.000 Πάρθιους ιππείς.

  Μετά την Ναυμαχία του Ακτίου του 31π.Χ. ουσιαστικά ξεκίνησε η Ρωμαϊκή περίοδος καθώς τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Μεσόγειο δεν υπήρξε πλέον κανέναν Ελληνιστικό Βασίλειο. Η Ελληνιστική εποχή τελείωσε εντελώς στις αρχές του 1ου αιώνα μετά Χριστόν όπου τα τελευταία Ελληνιστικά Βασίλεια που ήταν στην Κεντρική Ασία και την Ινδία, να έχουν καταρρεύσει. Οπότε ξεκίνησε η περίοδος των τριών αυτοκρατοριών, όπου είχαμε από την Δύση μέχρι την Άπω Ανατολή, όπου είχαμε την Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, την Παρθική αυτοκρατορία και την Κινεζική αυτοκρατορία της Δυναστείας των Χαν. Αυτό ήταν εξαιρετικά σημαντικό, καθώς τότε ξεκίνησε ο δρόμος του Μεταξιού όπου ξεκινούσε από την Κίνα και κατέληγε στην πόλη Βυζάντιο (την γνωστή Κωνσταντινούπολη). Έτσι δημιουργήθηκε ένας δρόμος όπου μέχρι και σήμερα παίζει πάρα πολύ σημαντικό ρόλο στο Παγκόσμιο εμπόριο και στην γεωπολιτική σκακιέρα.

  Μετά κατά τον 3ο αιώνα είχαμε την κρίση στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία, όπου τότε δεν είναι τυχαίο ότι ξεκίνησε η περίοδος της Μετανάστευσης των λαών. Η μετανάστευση διαχρονικά ήταν ένας παράγοντας που άλλαζε σύνορα και επηρέαζε ακόμα και τις αυτοκρατορίας. Οι λαοί που ξεκίνησαν να μεταναστεύουν από τον 3ο αιώνα μέχρι και τον 5ο αιώνα, ήταν κυρίως Γερμανικοί λαοί. Οι οποίοι Γερμανικοί λαοί δέχθηκαν πίεση από τους ισχυρούς Ούννους, που ήταν Μογγολικής προέλευσης λαός της Στέπας. Οπότε πάλι γεωγραφικά από την Ανατολή, πολεμικοί λαοί ήρθαν και οδήγησαν τόσο την κατάρρευση της Δυτικής Ρωμαικής αυτοκρατορίας. Και από εκεί φτάσαμε στον πρώιμο Μεσαίωνα. Φυσικά δεν ήταν μόνο η Μετανάστευση των λαών που οδήγησε στη παρακμή και στην πτώση της Ρώμης. Αλλά ήταν και οι Εμφύλιοι των Ρωμαίων, η ανάπτυξη του Χριστιανισμού που άλλαξε τις αξίες, αλλά και ότι το δουλοκτητικό σύστημα της Ρώμης δεν μπορούσε πλέον να λειτουργήσει, διότι δεν υπήρξαν πλέον οι απαραίτητοι δούλοι.

 Κατά την Μεσαιωνική εποχή εισήλθαμε σε μια νέα περίοδο όπου η θρησκεία θα έπαιζε πολύ σημαντικό ρόλο στην πολιτική. Τόσο η εξάπλωση του Χριστιανισμού σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο, από την Ευρώπη, την Μεσόγειο μέχρι την Μέση Ανατολή. Όσο και με την ήττα της Περσικής αυτοκρατορίας της Δυναστείας των Σασσανιδών, θα οδηγούσε στην εμφάνιση και εξάπλωση του Ισλάμ. Διότι ναι μεν η Βυζαντινή αυτοκρατορία επικράτησε των Περσών, αλλά είχε απώλειες και είχε καταναλώσει και σημαντικούς πόρους σε αυτόν τον πόλεμο. Οπότε υπήρξε κενό ισχύος, όπου τότε εξαπλώθηκαν οι Άραβες ενωμένοι πλέον κάτω από το Πρώτο Χαλιφάτο με την νέα τότε θρησκεία του Ισλάμ. Έτσι η Ανατολή από τότε μέχρι και σχεδόν σήμερα ταυτίστηκε με τον λεγόμενο Μουσουλμανικό κόσμο.

  Για αυτό άλλωστε είχαμε τους πολέμους μεταξύ Αράβων και Βυζαντινών όσο και με Άραβες εναντίον Φράγκων και Ισπανών. Έτσι οδηγηθήκαμε στις Σταυροφορίες όπου ήταν οι πρώτες αποικιοκρατίες κατά κάποιο τρόπο των Ευρωπαϊκών βασιλείων. Ενώ η εμφάνιση των Σελτζούκων Τούρκων, άλλαξαν τόσο στην Ανατολή όσο και στο Βυζάντιο. Παρατηρούμε ότι τόσο στον Χριστιανικό κόσμο μετά το Μεγάλο Σχίσμα του 1054μ.Χ. όσο και στον Μουσουλμανικό κόσμο με το πρώιμο Ισλαμικό σχίσμα που έγινε κατά το 680μ.Χ. και ξεκίνησε ο διαχωρισμός μεταξύ Σουνιτών και Σιιτών. Επιπλέον από την Ανατολή ήρθε η μεγαλύτερη ενωμένη αυτοκρατορία στην ιστορία, που ήταν η Μογγολική αυτοκρατορία που επέδρασε καθοριστικά από το 1206μ.Χ. μέχρι και το 1370μ.Χ. όλη την Ασία, την Μέση Ανατολή και μέχρι την Ανατολική Ευρώπη.

  Παρά ταύτα με το τέλος του Μεσαίωνα, ξεκίνησαν οι αποικίες των Ευρωπαϊκών δυνάμεων, η επέκταση της Οθωμανικής αυτοκρατορίας που ηγούταν πλέον στον Ισλαμικό κόσμο. Επίσης οι διάφορες δυναστείες στην Κίνα και ο διχασμός της Ινδίας ανάμεσα στους Ινδουιστές Ινδούς και την ισχυρή Μογγολική Δυναστεία της Ινδίας που ήταν Μουσουλμανική. Ενώ είχαμε και την μεταρρύθμιση όπου ήταν το σχίσμα μεταξύ Ρωμαιοκαθολικών και Προτεσταντών. Δεν είναι τυχαίο ότι στην Ευρώπη είχαμε μεγάλους πολέμους μεταξύ δυνάμεων που ήταν Ρωμαιοκαθολικές απέναντι σε Προτεσταντικές δυνάμεις. Μέσα στην Αναγέννηση είχαμε και την ανάπτυξη της Ρωσίας με τον Μέγα Πέτρο ως μεγάλης Ευρωπαϊκής και στην συνέχεια Παγκόσμιας ακόμα δύναμης.

  Στα τέλη του 18ου αιώνα ξεκίνησε η σύγχρονη περίοδος όπου είχαμε αφενός την παρακμή της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και της Κίνας, αφετέρου την Αμερικανική και την Γαλλική Επανάσταση. Ενώ είχαμε και την ανάπτυξη του Καπιταλισμού που θα έφερνε την Βιομηχανική Επανάσταση στις αρχές του 19ου αιώνα. Αυτές οι τεράστιες αλλαγές μαζί με την επανάσταση που έφερε η χρήση των ορυκτών καυσίμων και ο ηλεκτρισμός, άλλαξαν για πάντα τον κόσμο. Στον 20ο αιώνα ζήσαμε τον Α και τον Β Παγκόσμιο πόλεμο, που ήταν μέσα στην Ευρώπη αρχικά και μετέπειτα σε ολόκληρο τον κόσμο. Η πιο πρόσφατη σύγκρουση στο παρελθόν μεταξύ Ανατολής και Δύσης, ήταν με τον Ψυχρό Πόλεμο ανάμεσα στην Σοβιετική Ένωση που είχε και το Ανατολικό Μπλοκ απέναντι στις ΗΠΑ που είχαν το ΝΑΤΟ. Εκεί είχαμε και βαθύτατη ιδεολογική σύγκρουση, πέρα από διπλωματική και οικονομική, όπου οδήγησε στον Εμφύλιο στην Ελλάδα, στην Κορέα στο Βιετνάμ και άλλους πολέμους όπως στο Αφγανιστάν.

  Εν κατακλείδι η σύγκρουση μεταξύ Δύσης και Ανατολής, είναι ένα διαχρονικό φαινόμενα λόγο γεωγραφίας και φυσικά γεωπολιτικής. Οπότε πόλεμοι, εντάσεις και κάθε είδους συγκρούσεις είναι αναμενόμενο τόσο στο γεγονός ότι η Μέση Ανατολή και η Μεσόγειος είναι στην ουσία τα πιο στρατηγικά σημεία του πλανήτη, όπου κάθε μεγάλη δύναμη θέλει να κατέχει έστω μερικά σημεία.

Πηγές:

Βιβλιογραφία:

1) Η Αρχαία Αίγυπτος, Jean Vercoutter, Εκδόσεις Καρδαμίτσα, 2009
2) Ηροδότου Ιστορίαι, Τόμος Α, National Geographic, 2013
3) Ηροδότου Ιστορίαι, Τόμος Β, National Geographic, 2013
4) Θουκυδίδη Ιστορία, Εκδόσεις Πόλις, 2013
5) Μέγας Αλέξανδρος ο Άνθρωπος Φαινόμενο, Πρώτος Τόμος, Σαράντος Καργάκος, Εκδόσεις Περί Τεχνών, 2015
6) Καρχηδονιακοί Πόλεμοι, Σειρά Μεγάλες Μάχες, Εκδόσεις Περισκόπιο, 2004
7) Ιστορία του Ελληνιστικού Κόσμου, Τσιμπουκίδης Δημήτρης, Εκδόσεις Παπαδήμας, 2010
8) Η πτώση της Ρωμαικής αυτοκρατορίας, Peter Heather, Εκδόσεις Ενάλιος, 2019
9) Ιστορία της Μεσαιωνικής Ευρώπης, Davis R. H. C. Εκδόσεις Κριτική, 2011
10) Ιστορικός Άτλας των Αυτοκρατοριών, Farrington Karen, Εκδόσεις Σαββάλας, 2005
11) Ψυχρός Πόλεμος, Κώστας Λαναράς, Εκδόσεις Επίκεντρο, 2019

 πηγή Η διαχρονική σύγκρουση Δύσης και Ανατολής: Από την αρχαιότητα ως τη νεότερη εποχή – Cognosco Team