Ιδεολογία, Φιλοσοφία & Θεολογία της Ελληνικής Επαναστάσεως

 

Αναδημοσιεύουμε από την ιστοσελίδα https://neopolitika.gr/

Η Ελληνική Επανάσταση αποτελεί ένα ιστορικό σημείο αναφοράς και μια καμπή της ευρωπαϊκής ιστορίας. Για εμάς τους Έλληνες είναι ένας σημαντικός σταθμός της νεότερης ελληνικής ιστορίας που μας συνδέει με τους ”πατεράδες” μας και φωτίζει τον διαρκή αγώνα επιβίωσης και ανεξαρτησίας μας. Για τους απανταχού χριστιανούς, ιδίως Ορθόδοξους, είναι ένα φωτεινό παράδειγμα αυτοθυσίας, αγώνος και ανάστασης ενός ταλαιπωρημένου και μαρτυρικού έθνους. Για την δε ανθρωπότητα είναι ένα σύμβολο ηρωικού αγώνος ενός μικρού έθνους απέναντι σε μία αχανή αυτοκρατορία με τεράστιο αλλόθρησκο πληθυσμό.

Το ιστορικό μήνυμα της Ελληνικής Επαναστάσεως είναι τριπλό (όπως και η τρισυπόστατη φύση της) και έχει τρεις αποδέκτες. Τα σημεία αναφοράς της είναι τα εξής:

1. Το εθνικό: Οι Έλληνες της εποχής έθεσαν πάνω απ’ όλα την ελευθερία του έθνους και την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού παραμερίζοντας τάξεις, θέσεις, αξιώματα και επίπεδο μόρφωσης. (μήνυμα προς τον ελληνικό λαό)
2. Το γεωπολιτικό: Οι Έλληνες επαναστάτες έδρασαν ενάντια στην γεωπολιτική τάξη της εποχής όπου ήθελε την διατήρηση των αυτοκρατοριών και διάλυση των κινημάτων ανεξαρτησίας. (μήνυμα προς την παγκόσμια τάξη και τις ελίτ του κόσμου)
3. Το πνευματικό: Οι Έλληνες ως μία χούφτα ολιγάριθμων αρματωλών, κλεφτών, λαϊκών, ιερέων και εμπόρων, σήκωσαν το ανάστημα τους απέναντι σ’ έναν πολυπληθέστερο και ισχυρότερο εχθρό με κύριο όπλο την Πίστη τους στον Τριαδικό Θεό και το Δίκαιο του αγώνα τους. (μήνυμα προς τα καταπιεσμένα και ολιγάριθμα έθνη επί της γης)

Δεν θα υπήρχε όμως ανεξάρτητο ελληνικό κράτος και ελευθερία στο έθνος αν δεν είχε προηγηθεί η περίοδος της ιδεολογίας, αυτής που ενέπνευσε τον αγώνα των Ελλήνων, η φιλοσοφία της ελευθερίας, όπου ήταν φωλιασμένη μέσα στις καρδιές τους επί αρχαιοτάτων χρόνων και ασφαλώς, η θεολογία του πνευματικού αγώνα, όπου βάσταξε τόσα χρόνια σκλαβιάς και φυλακής και στο τέλος ευλόγησε τα όπλα τα ιερά των αγωνιστών.

Η Ιδεολογία της Επαναστάσεως

Η ιδεολογία της εποχής ήταν εκείνη την περίοδο ο φιλελευθερισμός (διαφορετικός απ’ ότι διαμορφώθηκε στο πέρασμα των αιώνων) , ο οποίος είχε ξεπηδήσει από τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό. Μετά την Γαλλική Επανάσταση, την ανάδυση της μεγάλης προσωπικότητας του Ναπολέοντα Βοναπάρτη και τις φιλελεύθερες ιδέες που κυριαρχούσαν στην Ευρώπη, μεταδόθηκαν και εισάχθηκαν στην βαλκανική τουρκοκρατούμενη χερσόνησο. Στην Ελλάδα, είχαμε δύο κύριους εκπροσώπους, τον Ρήγα Φεραίο (Βελεστινλή) και τον Αδαμάντιο Κοραή. Ο πρώτος Έλληνας από το Βελεστίνο της Μαγνησίας, λόγιος, γραμματικός και επαναστάτης. Υπήρξε ο πρόδρομος του νεοελληνικού διαφωτισμού και των επαναστατικών ιδεών στον τουρκοκρατούμενο ελληνισμό εκτυπώνοντας την χάρτα της Μεγάλης Ελλάδος, συνθέτοντας τον Θούριο (άσμα ασμάτων) και οραματιζόμενος την Ελληνική Ομοσπονδία όπου θα συμπεριέλαβε όλα τα απελευθερωμένα χριστιανικά έθνη από στα Βαλκάνια, την Μικρά Ασία και την Μεσόγειο. Ο δεύτερος ήταν από την Χίο γεννημένος στη Σμύρνη και ήταν ιατρός και φιλόλογος. Ήταν ο δεύτερος στη σειρά διαφωτιστής του έθνους όπου με τα άρθρα του, τις επιστολές του, τα συγγράμματα του και τα άσματα του στήριξε τον ένοπλο απελευθερωτικό αγώνα των Ελλήνων και επιθυμούσε μία ελεύθερη και ανεξάρτητη Ελλάδα κατά τα δυτικά πρότυπα. Αυτή ήταν και η προσωπική του αδυναμία και παθογένεια.

Και οι δύο υπήρξαν στυλοβάτες του ελληνικού έθνους και ιεροκήρυκες της ιδέας της ελευθερίας, ο Φεραίος ήταν πιο ανατολικός, εμφορούμενος από την βυζαντινή μας πολιτιστική κληρονομιά, Ορθόδοξος και επαναστατικός ενώ ο Κοραής ήταν αυτό που θα λέγαμε σήμερα, δυτικόφιλος, δημοκρατικός, αντιεκκλησιαστικός και λόγιος, άνθρωπος περισσότερο της νόησης παρά της δράσης. Ίσως ο πιο δίκαιος χαρακτηρισμός θα ήταν ”Ελληνοδυτικός”.

Η Φιλοσοφία της Επαναστάσεως

Η έννοια της ελευθερίας είναι εμποτισμένη στο γενετικό υλικό των Ελλήνων από τα αρχαία χρόνια. Από τότε που τα ελληνικά φύλα ήταν οργανωμένα σε πόλεις – κράτη και δεν μπορούσαν να διανοηθούν όταν θα υφίσταντο μία κεντρική διοίκηση ή ένα συγκεντρωτικό κράτος όπου θα δίνει οδηγίες, εντολές και θα ασκεί διακυβέρνηση σε πόλεις και νησιά με διαφορετικό φυλετικό υπόβαθρο (τα κύρια φύλα ήταν τέσσερα: αχαϊκά, αιολικά, ιωνικά και δωρικά), με χιλιομετρική απόσταση από το κέντρο και με διαφοροποιημένη πολιτισμική αντίληψη και τρόπο ζωής. Και όπως ήταν ελεύθερα και ”άναρχα” (θα μπορούσαμε να αναφέρουμε) και πολεμούσαν μεταξύ τους οι πόλεις, τα φύλα και οι βασιλείς για την κυριαρχία στον ελληνικό κόσμο και για μεγαλύτερη επιρροή στον γεωγραφικό χώρο, ήρθαν οι Πέρσες για πρώτη φορά για να ενώσουν τους Έλληνες κάτω από μία κεντρική διοίκηση και μία ισχυρή και γενναία πόλη (αυτή της Αθήνας) ώστε να αναχαιτίσουν την βαρβαρική και πολυπληθή εισβολή του Πέρση Αυτοκράτορα και διατηρήσουν την ελευθερία τους.

Η ελευθερία των αρχαίων Ελλήνων πηγάζει από διαφορετική πηγή αντίληψης και νοηματοδότησης της ιδέας. Η ιδέα της ελευθερίας στον αρχαίο ελληνικό κόσμο δεν έχει ατομοκεντρικό χαρακτήρα όπως μετέπειτα στη δυτική σκέψη, ούτε ”δικαιωματικό” πρόσημο όπως στη σύγχρονη εκφυλισμένη Δύση. Η έννοια της ελευθερίας αποκτάει φυλετικό, πολιτισμικό, κοινωνικό και θρησκευτικό πυρήνα εντός των αρχαίων ελληνικών κοινωνιών. Ελευθερία είναι να ζούμε ελεύθερα σύμφωνα με τις παραδόσεις μας, τα ήθη και έθιμα μας, ομιλώντας την γλώσσα μας, τιμώντας τους δικούς μας ”θεούς”, οργανωμένοι σε πόλεις και κοινότητες με βάση το κοινό αίμα και το κοινό προγονικό οικογενειακό κύκλο ζωής και εξέλιξης μας.

Σε συλλογικό επίπεδο, τα ελληνικά φύλα επιθυμούν να έχουν την πολιτειακή τους ελευθερία και να αυτοδιοικούνται όπως γνωρίζουν. Σε συλλογικό επίπεδο, οι Έλληνες επιθυμούν να έχουν πολιτική ελευθερία εντός της πολιτείας τους και να εκφράζονται όπως πιστεύουν. Οι μεγάλοι αρχαίοι μας φιλόσοφοι, Πλάτων και Αριστοτέλης, αποτελούν τους θεμέλιους λίθους της πολιτικής ελευθερίας και της πολιτειακής μας ανεξαρτησίας.

Η Θεολογία της Επαναστάσεως

Ούτε η ιδεολογία του φιλελευθερισμού από τα σαλόνια της Ευρώπης, ούτε η ιδέα της ελευθερίας από το πνεύμα των Ελλήνων δεν θα είχε φέρει το επιθυμητό αποτέλεσμα της δημιουργίας ανεξάρτητου κράτους και αποτίναξης του οθωμανικού ζυγού, αν δεν είχε φωλιάσει στην ψυχή του Ελληνισμού, ο Ιησούς Χριστός και δεν τους κρατούσε ζωντανούς, πιστούς και γενναίους τους τέσσερις αιώνες σκλαβιάς, μαρτυρίων και σφαγών. Τα λόγια του Οικουμενικού Πατριάρχη Κυρίλλου Λούκαρι (1572-1638) σε επιστολή του προς τους Λατίνους υπερασπιζόμενος την Ορθοδοξία και τον Ελληνισμό ότι: ”αν είχαν επικρατήσει οι Οθωμανοί στην Δυτική Ευρώπη, δεν θα έβρισκες πιστό χριστιανό μέσα σε 10 χρόνια”, θέλοντας να επισημάνει πως η ορθόδοξη πίστη λειτούργησε αυτούς τους αιώνες ως μία εσωτερική φλόγα που ζέσταινε την καρδιά των Ελλήνων, έδινε ελπίδα σωτηρίας ουράνιας και επίγειας και αποτελούσε προπύργιο αμύνης απέναντι στην εθνική και θρησκευτική αλλοτρίωση από το κυρίαρχο και βίαιο μουσουλμανικό στοιχείο.Ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός ήταν ο πρώτος που έσπειρε τον σπόρο της αγιοσύνης και του ποθούμενου στη βασανισμένη ψυχή των Ελλήνων. Ήταν ο άνθρωπος που εμψύχωνε, βοηθούσε, δίδασκε και λειτουργούσε ώστε οι Ρωμιοί να βαστάξουν, να μην λυγίσουν, να μην τουρκέψουν. Και οι Ρωμιοί (δηλαδή απόγονοι των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων και υπήκοοι της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας) τηρούσαν την Ιερή μας Παράδοση και συμμετείχαν στα Μυστήρια της Εκκλησίας. Δεν έτρωγαν κρέας την Τετάρτη και την Παρασκευή για να μην ”τουρκέψουν”. Αυτή ήταν η αντίληψη τους και η πίστη τους, μία πίστη που τους διαφοροποιούσε όχι μόνο θρησκευτικά αλλά και εθνολογικά και πολιτισμικά. Το να τρως κρέας εκείνες τις μέρες, να μην τηρείς τις νηστείες και να μην εκκλησιάζεσαι θεωρείτο σαν να είχες φορέσει φερετζέ και είχες γίνει οθωμανός. Πως να μην βάλει το χέρι Του ο Θεός όταν βλέπει τέτοια πίστη και τέτοιο προσωπικό και εθνικό αγώνα από τα παιδιά Του;;;

Η αγιοπατερική μας παράδοση και η ορθόδοξη θεολογία μας ήταν η βαριά και ισχυρή κληρονομιά μας εκείνη την σκοτεινή περίοδο. Ήταν η ”εθνική μας παιδεία” και τα ιερά γράμματα που γνώριζαν οι σκλάβοι και οι δούλοι χριστιανοί από τους γραμματιζούμενους ιερείς και από τα μοναστήρια που λειτουργούσαν ως σχολεία και ιατρεία. Οι Πατέρες της Εκκλησίας μας μετέδιδαν το Φως του Χριστού στην καρδιά και στον νου του γένους και η Θεολογία της Ορθοδοξίας ενσάρκωνε την ιδέα της Αναστάσεως με τον Κύριο μας, Σταυρωμένο και Αναστημένο, να είναι το ζωντανό παράδειγμα πως μια μέρα και το ελληνικό έθνος ως σταυρωμένο από τους Τούρκους , θα αναστηθεί εις το όνομα του Ιησού Χριστού και θα νικήσει τον θάνατο (σκλαβιά και φυλακή). 

Επίλογος

Η Ιδέα της Ελληνικής Επανάστασης είναι ορόσημο για την νεότερη ελληνική ιστορία, την ελληνική εθνική ταυτότητα, την ορθόδοξη πίστη και τον γεωπολιτικό μας αυτοπροσδιορισμό. Η επαναστατική μας κληρονομιά θα πρέπει να καθορίζει συνειδητά και συλλογικά την στάση μας ως ανεξάρτητη κρατική οντότητα, ως συνοριακό έθνος και ως πνευματικά όντα. Ιδίως σε μία εποχή όπου το ελληνικό έθνος κινδυνεύει με νέα κατοχή και υποδούλωση από τον αιώνιο εχθρό του με τις πλάτες της καθολικής και προτεσταντικής (δηλαδή αιρετικής) Δύσης.

Εμφορούμαστε, πιστεύουμε και προσευχόμαστε η νέα ιδεολογία του Ελληνισμού να είναι ο ελληνοκεντρισμός αφήνοντας πίσω στην ιστορία τις διχαστικές ιδεολογίες του 19ου και 20ου αιώνα, η έννοια της ελευθερίας να παραμείνει ο ζωτικός πυρήνας του γένους μας και η ουσία της Επ – Αναστάσεως να σημάνει γοργά, μυστηριακά και βιωματικά στην ψυχή του Έλληνα και της Ελληνίδας ώστε να έρθει επιτέλους το ποθούμενο της γενιάς των αγωνιστών και των ηρώων του 1821.

 το άρθρο στη σελίδα Ιδεολογία, Φιλοσοφία & Θεολογία της Ελληνικής Επαναστάσεως – NeoPolitika