Φεντερασιόν: η σοσιαλιστική οργάνωση της ΘεσσαλονίκηςΗ Φεντερασιόν (πλήρης επωνυμία στα ελληνικά Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης – Φεδερασιόν Σοσιαλίστα Οβραδέρα δε Σαλονίκι στα ισπανοεβραϊκά)[1] ήταν μια μεγάλη πολυεθνική εργατική οργάνωση της πόλης της Θεσσαλονίκης, με ιδρυτή και ηγέτη τον σοσιαλιστή Αβραάμ Μπεναρόγια,[2] και μέλη σοσιαλιστές εργάτες, προερχόμενους κυρίως από την προοδευτική εβραϊκή κοινότητα της Θεσσαλονικής και διάφορους διανοούμενους.
Ιστορία της οργάνωσης
Προϊστορία
Διάφορες ριζοσπαστικές πολιτικές ομάδες αρχίζουν να δραστηριοποιούνται στην Θεσσαλονίκη: ομάδες προσκείμενες στους τεκτονικούς κύκλους, άλλες που περιλαμβάνει παλιννοστήσαντες από το εξωτερικό. τη Βουλγαρία ή τη Ρουμανία, δασκάλους κυρίως και λίγους εργάτες. Οι τεκτονικοί κύκλοι, οι προσκείμενοι στον Ιωσήφ Νεχαμά, θα κινηθούν πρώτοι μετά την παραχώρηση Συντάγματος οργανώνοντας σωματεία μικτά και οικονομικές διεκδικήσεις. Αρχικά προκρίνεται η συνεργασία με τους Νεοτούρκους και την κατά εθνότητες οργάνωση των σωματείων.
Η δεύτερη ομάδα αποτελούμενη από παλιά στελέχη της ρουμανικής και βουλγαρικής σοσιαλδημοκρατίας, όπως ο Αβραάμ Μπεναρόγια. Επίσης σε αυτήν ανήκουν και οι προσκείμενοι στο αγροτικό ή αναρχικό κίνημα της Βουλγαρίας ή της Ρουμανίας.Το Σεπτέμβριο του 1908 οι Μπεναρόγια και Νεχαμά αποφασίζουν να συντονίσουν τη δράση τους συγκροτώντας μια λέσχη με σκοπό τη διάδοση των σοσιαλιστικών ιδεών μέσα στους ισραηλιτικής εθνότητας εργάτες της Θεσσαλονίκης.
Τον Απρίλιο του 1909 αποφασίζεται η μετατροπή της λέσχης σε πολιτική οργάνωση και λαμβάνει το όνομα Εργατικός Σύνδεσμος Θεσσαλονίκης (Ασσοσιασιόν Ομπραντέρα ντε Σαλόνικα)[3] Η συμμετοχή της οργάνωσης στην εργατική διαδήλωση της Πρωτομαγιάς του 1909 αύξησε την επιρροή της. Οι οθωμανικές αρχές αν και ήθελαν να περιορίσουν κάθε μορφή συνδικαλιστικής δράσης και να απαγορεύσουν τις απεργίες, ενίσχυσαν περισσότερο την οργάνωση. Επέτρεψαν τη λειτουργία της Φεντερασιόν επειδή ήταν νομιμόφρων προς τις αρχές και κυρίως επειδή επαγγελόταν διαθρησκειακή ενότητα, ενώ άλλες οργανώσεις ήθελαν να συγκροτηθούν βάσει εθνικών κριτηρίων.[4]
Σύσταση
Ο Αβραάμ Μπεναρόγια
Στις 24 Ιουλίου 1909, την επομένη δηλαδή του εορτασμού της πρώτης επετείου της επανάστασης των Νεοτούρκων, η εβραϊκή, σοσιαλιστική, εργατική λέσχη με ονομασία Εργατικός Σύνδεσμος Θεσσαλονίκης, συνενώθηκε με τη βουλγαρική Σοσιαλδημοκρατική Ομάδα (οι λεγόμενοι “στενοί”), δημιουργώντας τη Φεντερασιόν.[1] Στο πρώτο άρθρο του Καταστατικού της οργάνωσης δηλωνόταν πως “σκοπόν έχει να αργανώση το προλεταριάτο δια την πάλην των τάξεων.[5] Πολύ σύντομα η πλειοψηφία των “στενών” με επικεφαλής τον Βασίλη Γκλαβίνωφ αποχώρησε. Η βασική διαφωνία ήταν η ρεφορμιστική οργανωτική και ιδεολογική πλατφόρμα των Εβραίων της οργάνωσης και η συνεπόμενη τάση συνδιαλλαγής με τους Νεοτούρκους. Η αφορμή για την αποχώρηση των στενών ήταν η συνεργασία της Φεντερασιόν και αστών μασόνων της Θεσσαλονίκης σε συλλαλητήριο διαμαρτυρίας για τη θανατική καταδίκη του Ισπανού αναρχικού Φρανσίσκο Φερρέρ. Η αποχώρηση έγινε τον Αύγουστο του 1909 και οδήγησε την Φεντερασιόν στα πρόθυρα της διάλυσης.[6] Κλείνοντας σχεδόν ένα μήνα ύπαρξης, η οργάνωση θα αποκτήσει και κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο (ο πρώτος σοσιαλιστής βουλευτής που εκπροσωπεί το βορειοελλαδικό χώρο στο οθωμανικό κοινοβούλιο), αφού ο Ντιμιτάρ Βλάχοφ, που ήταν ήδη εκλεγμένος (Λαϊκό Ομοσπονδιακό Κόμμα), έγινε μέλος της οργάνωσης.[7]
Τα γραφεία της Φεντερασιόν βρίσκονταν στην οδό Σχολείων απένατι από το κτίριο των Θυγατέρων της Ισραηλιτικής Ένωσης Θεσσαλονίκης.[8] Η Φεντερασιόν ίδρυσε Σοσιαλιστική Νεολαία το 1910, που αριθμούσε περί τα 250 μέλη. Οργανώσεις της υπήρχαν και στην Καλαμαριά και στην Καβάλα.
Η σχέση με τη σοσιαλιστική διεθνή και άλλα βαλκανικά σοσιαλιστικά κινήματα
Η Φεντερασιόν επεδίωξε να καθιερωθεί με την αναγνώρισή της από την Διεθνή. Ανέπτυξε αλληλογραφία με το γραφείο της Διεθνούς από την εποχή του Εργατικού Συνδέσμου Θεσσαλονίκης, τον Ιούνιο του 1909: αν και αρχικά κρίθηκε άκαιρη η ίδρυση ενός οθωμανικού τμήματος της Διεθνούς χωρίς τη συμμετοχή σε αυτό και μουσουλμάνων, τελικά αναγνωρίστηκε στις 7 Νοεμβρίου 1911.[9]Ανέθεσε στον Σαούλ Ναούμ κάτοικο Παρισιού τη μόνιμη εκπροσώπηση στο Διεθνές Σοσιαλιστικό Γραφείο.[10] Το 1910 δεν συμμετείχε στο Συνέδριο της Σοσιαλδημοκρατικής Διεθνούς στην Κοπεγχάγη λόγω πενιχρών οικονομικών, αλλά δεν θα γίνει αποδέκτη και στο πρώτο βαλκανικό σοσιαλιστικό συνέδριο στο Βελιγράδι.
Η μη εκπροσώπηση σε αυτήν τη συνδιάσκεψη της Φεντερασιόν οφειλόταν στις αντιρρήσεις που προέβαλαν οι Σλαβομακεδόνες και Βούλγαροι σοσιαλιστές του Στενού Κόμματος.[11] Η πρώτη συνδιάσκεψη των σοσιαλδημοκρατικών οργανώσεων που συγκαλείται στην Θεσσαλονίκη δίνει τη δυνατότητα στη Φεντερασιόν να εκπροσωπηθεί με πέντε αντιπροσώπους. [12] Με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου πολέμου, η Φεντερασιόν εξακολουθεί να συνεργάζεται με τα βαλκανικά σοσιαλιστικά κόμματα και αργότερα με την κίνηση Τσίμμερβαλντ[13]
Ήταν η μοναδική σοσιαλιστική οργάνωση που υιοθέτησε τα αιτήματα της κίνησης αυτής. [14] Στο Τσίμμερβαλντ της Ελβετιας έγινε συνδιάσκεψη μεταξύ των αντιμιλιταριστικών σοσιαλιστικών κομμάτων από χώρες που ήταν αρχικά ουδέτερες κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου και που κήρυξαν μια ανένδοτη ταξική πάλη και ζητούσαν ειρήνη χωρίς προσαρτήσεις και αποζημιώσεις.[15] Οι Ελληνικές αρχές εμπόδισαν την Φεντερασιόν να συμμετάσχει στην συνδιάσκεψη των βαλκάνιων σοσιαλιστών στη Σόφια τον Μάρτιο του 1915 αλλά έστειλε τηλεγράφημα με το οποίο εξέφραζε την αντιπολεμική της θέση και την αφοσίωσή της στην Βαλκανική Δημοκρατική Ομοσπονδία.
Στην Δεύτερη Βαλκανική Σοσιαλιστική Συνδιάσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Βουκουρέστι τον Αύγουστο του 1915 εκπροσωπήθηκε διά του Αριστοτέλη Σίδερη.[16] Στα πλαίσια της δρομολογούμενης σύγκλησης της Διασυμμαχικής Σοσιαλιστικής Συνδιάσκεψης στην Σοκχόλμη η Φεντερασιόν ανταποκρινόμενη στην σχετική πρόσκληση τάχθηκε κατά κάθε προσάρτησης και κάθε αποζημίωσης.
Η θέση αυτή όμως που πήρε προκάλεσε την υποψία πως αγνοούσε τους ελληνικούς πληθυσμούς της Θράκης και της Μικράς Ασίας. Τελικά ο Αλβέρτος Κουριέλ ξεκαθάρισε πως η θέση αυτή αφορούσε τον γερμανικό ιμπεριαλισμό και όχι τους αλύτρωτους ελληνικούς πληθυσμούς. [17]Όμως από τη στιγμή πουδεν εκπροσωπήθηκε στις εργασίες της συνδιάσκεψης δεν μπόρεσε να εκθέσει της απόψεις της επί του βαλκανικού ζητήματος. [18] Στα τέλη Φεβρουαρίου 1918 ετοιμάζεται να συγκληθεί η Διασυμμαχική Εργατική και Σοσιαλιστική Συνδιάσκεψη στο Λονδίνο.
Προσκλήθηκε και η Φεντερασιόν.[19]Η κυβέρνηση Βενιζέλου προβληματιζόταν σχετικά με τη στάση που θα τηρούσε η Φεντερασιόν επειδή συνδεόταν με το Διεθνές Σοσιαλιστικό Γραφείο που προωθούσε αντιπολεμική και διεθνιστική πολιτική ,επικίνδυνα για τα ελληνικά εθνικά συμφέροντα.[20]Επίσης θεωρείτο πως δεν εκπροσωπόυσε το σύνολο της ελληνικής εργατικής τάξης. [21] Τελικά μετά από μυστική Πανελλαδική Συνδιάσκεψη που πραγματοποιήθηκε αποφασίστηκε η μη συμετοχή στις εργασίες της Διασυμμαχικής, διότι επειδή η Διασυμμαχική εκπροσωπούσε μόνο τους συμμαχικούς σοσιαλιστές θα ήταν μια αποτυχία.[22]Επίσης αρνήθηκε να συμμετάσχει στην Τέταρτη Διασυμμαχική Εργατική και Σοσιαλιστική Συνδιάσκεψη[23]
Φεντερασιόν και Νεότουρκοι
Η Φεντερασιόν της Θεσσαλονίκης συνεργαζόταν πρόθυμα με τους Νεότουρκους, σε αντίθεση με τους Σλαβομακεδόνες σοσιαλιστές οι οποίοι αντιτίθεντο στη νέα κατάσταση. Η Φεντερασιόν πίστευε πως το καθεστώς των Νεοτούρκων θα έλυνε το πρόβλημα των εθνοτήτων.[24]Προέκρινε την αρχή της ομοσπονδιοποίησης ως το μέσο για τη μετατροπή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας σε ένα κράτος αποκεντρωμένο όπου κάθε εθνότητα θα ήταν ελεύθερη και ασφαλής.[25] Η σοασιαλιστική Φεντερασιόν αποδείχθηκε η πιο μετριοπαθής από όλες τις βαλκανικές σοσιαλιστικές ομάδες: δεν θέλησε να συμμετάσχει σε καμία πρωτοβουλία κατά του νέου καθεστώτος με αφορμή τον ιταλοτουρκικό πόλεμο που είχε ξεσπάσει. [26] Όταν όμως οι Νεότουρκοι κατέφυγαν στη λήψη καταπιεστικών μέτρων ακόμα και σε βάρος της οργάνωσης η Φεντερασιόν τους αποκήρυξε και ζήτησε από το Διεθνές Σοσιαλιστικό γραφείο να ασκήσει πίεση για να τερματιστεί η πολιτική των διώξεων.[27]
Ιδεολογική ταυτότητα
Απήχηση
Η Φεντερασιόν επηρεάζει δώδεκα από τα δεκαεννιά συνδικάτα της πόλης: το ισραηλιτικό σωματείο καπνεργατών, το ισραηλιτικό σωματείο εμποροϋπαλλήλων, το ισραηλιτικό σωματείο εργατών σιγαρόχαρτων , τα βουλγαρικά σωματεία των τυπογράφων,υποδηματεργατών, χαλκουργών, ραπτεργατών και τα μικτά των εργατών μεταλλουργίας, λευκοσιδηρουργούς, υφαντουργούς καιλατόμους. Οι Σλαύοι Ντιμιτάρ Βλαχώφ και Ανγκέλ Τόμωφ συνεργάζονται μέχρι το 1913.[28] Η δομή των μελών της υπήρξε αρχικά σχεδόν εβραϊκή, αλλά αυτό οφειλόταν στο γεγονός πως την περίοδο αυτή ήταν έντονος ο εθνικός ανταγωνισμός μεταξύ των διαφόρων εθνοτήτων στα ευρωπαϊκά εδάφη της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και καθιστούσαν δυσχερή τη μεταξύ τους συνεργασία. [29]
Οθωμανική περίοδος
Solidaridad Obradera Εργατική αλληλεγγύη Πρωτοεκδόθηκε το 1910 και η κυκλοφορία της θα διακοπεί λίγο πριν την απελευθέρωση από τις Οθωμανικές αρχές
Η Φεντερασιόν ανέπτυξε μεγάλη δραστηριότητα μεταξύ των εργατών της Θεσσαλονίκης. Μάλιστα την Πρωτομαγιά του 1910 πραγματοποιήθηκε μεγάλη διαδήλωση με καλεσμένο τον Ρουμάνο Κριστιάν Ρακόφσκι. Τα μέλη της βοηθούσαν τη δημιουργία εργατικών σωματείων, εκ των οποίων τα περισσότερα ήταν τα καπνεργατικά. Οργάνωνε επίσης εργατικές απεργίες.
Ελληνική περίοδος
Όταν εντάχθηκε η Θεσσαλονίκη στην Ελλάδα, η οργάνωση υιοθέτησε το σύνθημα περί αυτόνομης Μακεδονίας[30] ενώ δεν αναγνώριζε ως τελεσίδικη την προσάρτηση της Θεσσαλονίκης στο ελληνικό κράτος. Κατά τις παραμονές της συνθήκης του Βουκουρεστίου, με κείμενο της προς το Διεθνές Σοσιαλιστικό Γραφείο όπως και σε άλλες περιστάσεις, υποστήριξε την άποψη περί αυτονομίας. Αυτό, σε συνδυασμό με την υποστήριξη στις κινητοποιήσεις των καπνεργατών της Μακεδονίας είχε ως αποτέλεσμα καταδιώξεις, φυλακίσεις και εξορίες από την ελληνική διοίκηση[31]. Παρ’ όλα αυτά, η οργάνωση άντεξε μέχρι και το 1918, χρονιά στην οποία προσχώρησε στο Σ.Ε.Κ.Ε. (που αργότερα μετονομάστηκε σε Κ.Κ.Ε.)[32] Στις 9 Δεκεμβρίου 1918 η Κεντρική Επιτροπή του ΣΕΚΕ ειδοποίησε πως πλέον στο Διεθνές Σοσιαλιστικό Γραφείο η Φεντερασιόν της Θεσσαλονίκης εκπροσπείτο από το νεο κόμμα του Σ.Ε.Κ.Ε.[33]
Η Φεντερασιόν και η σχέση της με τις άλλες ελληνικές σοσιαλιστικές ομάδες
Διάφοροι παράγοντες, ιδεολογικοί, τακτικής και στρατηγικής εμπόδισαν τη σχέση μεταξύ Φεντερασιόν και των άλλων σοσιαλιστών: ο Μπεναρόγια έβλεπε καχύποπτα τον εθνικισμό των Ελλήνων σοσιαλιστών, αλλά και οι Έλληνες σοσιαλιστές Νικόλαος Γιαννιός και Στέφανος Παπαδόπουλος δεν εμπιστεύονταν την Φεντερασιόν λόγω τη στενής συνεργασίας της με τους Νεότουρκους. Επίσης το ότι η Φεντερασιόν προέκρινε τη σύσταση Οθωμανικού Σοσιαλιστικού Κόμματος σε ομοσπονδιακή βάση, κάτι που θα επέτρεπε στις ομάδες των διαφόρων εθνοτήτων να διατηρήσουν την τοπική τους αυτονομία, την έφερνε σε σύγκρουση με τις άλλες σοσιαλιστικές ομάδες οι οποίες ήταν υπέρ ενός πιο συγκεντρωτικού μοντέλου. [34] Πάντως η Φεντερασιόν της Θεσσαλονίκης ακολουθώντας οδηγίες του Διεθνούς Σοσιαλιστικού Γραφείου επιχείρησε να συμβάλει προς την κατεύθυνση της ενοποίησης του ελληνικού σοσιαλισμού με τον συμβιβασμό ανάμεσα στο Σοσιαλιστικό Κέντρο Αθηνών και τη Σοσιαλιστική Ένωση Αθηνών.
[35] Τον Απρίλιο του 1915 συνέρχεται στην Αθήνα με πρωτοβουλία της Φεντερασιόν σοσιαλιστική συνδιάσκεψη , γνωστή ως Α’ Πανελλαδική Σοσιαλιστική Συνδιάσκεψη με σκοπό την ένωση των διαφόρων ομάδων σε ένα ενιαίο σοσιαλιστικό κόμμα. [36]Η συνεργασία αυτή είχε επιπτώσεις στην συνεργασία ανάμεσα στις διάφορες σοσιαλιστικές ομάδες και στη συνοχή της ίδιας της Φεντερασιόν: το ηγετικό στέλεχος Αλβέρτος Αρδίττης αποχώρησε μαζί με μια ομάδα το καλοκαίρι του 1915 και ο Γιαννιός από την Αθήνα εξαπέλυσε δριμεία επίθεση.
[37] Στις αρχές Φεβρουαρίου 1918 πραγματοποιήθηκε μυστική Πανελλαδική Σοσιαλιστική Συνδιάσκεψη στην Θεσσαλονίκη με σκοπό την κατάρτηση ενός κοινού προγράμματος που θα παρουσίαζε η Ελληνική πλευρά στα πλαίσια της επικείμενης Διασυμμαχικής Εργατικής και Σοσιαλιστικής Συνδιάσκεψης στο Λονδίνο στα τέλη του ίδιου μήνα: ο Γιαννιός και οι συνεργαζόμενοι με αυτόν δεν προσκλήθηκαν.[38]Εκεί αποδέχθηκαν το εδαφικό status quo ante για την Ελλάδα και δημοψηφίσματα σε Βόρειο Ήπειρο, Κύπρο, Δωδεκάνησα, Λήμνο,Ίμβρο, Τένεδο και Σαμοθράκη. Επίσης την επιστροφή των Ελλήνων και των Τούρκων προσφύγων, την προστασία των μειονοτήτων και τη δημιουργία δημοκρατικής ομοσπονδίας των Βαλκανίων[39] Ο Πλάτων Δρακούλης που συμμετείχε στις εργασίες της Σοσιαλιστικής Συνδιάσκεψης του Λονδίνου κατηγόρησε τη Φεντερασιόν ως γερμανόφιλη και πως δεν εκπροσωπούσε το ελληνικό εργατικό κίνημα[40] Ο Γιαννιός συνέχισε την σε βάρος της Φεντερασιόν πολεμική του όταν με άρθρο του στην εφημερίδα Σοσιαλισμός τον Αύγουστο του 1918 τόνισε την αναγκαιότητα εξασφάλισης μιας ελληνικής πλειοψηφίας και καθορισμού της Αθήνας ως κέντρου του ελληνικού σοσιαλισμού. Έτσι έμμεσα έθετε θέμα μη ελληνικότητας της Φεντερασιόν και επιρροής των Εβραίων.[41]
Η Φεντερασιόν και η δράση της στην ελληνική πολιτική ζωή
Εργάτες σε διαδήλωση
Όταν ξέσπασε ο Α’ Παγκόσμιος πόλεμος η Φεντερασιόν τήρησε εξ αρχής ουδέτερη και αντιπολεμική τακτική. Επειδή επίσης η πλειοψηφία των μελών της ήταν Εβραίοι δεν δεσμεύονταν από τα πατριωτικά και εθνικιστικά συναισθήματα των Ελλήνων συντρόφων τους. Έτσι διαφωνούσαν με την πολιτική του Βενιζέλου και τον επεκτατικό εθνικισμό της Ελλάδας. Καθώς ανήκαν στην παράταξη των ουδετερόφιλων κλήθηκαν από τον Γούναρη να συνεργαστούν σε τοπικό επίπεδο σε Θεσσαλονίκη και Μακεδονία. Προσδοκώντας να έχει εκλογικά οφέλη η Φεντερασιόν δέχθηκε να συνεργαστεί με τον όρο οι Μπεναρόγιας και Γιονάς που ήταν ακόμα στην εξορία, θα απολύονταν μετά τις εκλογές και οι σοσιαλιστές βουλευτές που θα εκλέγονταν θα ασκούσαν ακώλυτα το κοινοβουλευτικό τους έργο.[42]
Στα πλαίσια της Α’ Πανελλαδικής Σοσιαλιστικής Συνδιάσκεψης που ανήλθε στην Αθήνα τον Απρίλιο του 1915 έγινε καταρχήν αποδεκτή η συνεργασία της Φεντερασιόν με την κυβέρνηση Γούναρη. Στις εκλογές του του Μαΐου 1915 εξελέγησαν δύο βουλευτές ο Αριστοτέλης Σίδερης και ο Αλβέρτος Κουριέλ με το ψηφοδέλτιο του κόμματος Γούναρη[43]. Όπως σχολιάζει ο Γεώργιος Λεονταρίτης, «Η εκλογική επιτυχία της Φεντερασιόν αντανακλούσε περισσότερο την αντιβενιζελική και αντιπολεμική θέση του εβραϊκού[…]στοιχείου της πόλης παρά γνήσια σοσιαλιστική δύναμη»[44] Όταν ο βασιλιάς διέλυσε τη βουλή τον Νοέμβριο του 1915, η Φεντερασιόν αποκήρυξε την ενέργειά του ως αντισυνταγματική και απολυταρχική και μποϋκόταρε τις εκλογές που προκηρύχθηκαν για τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους.[45]
Όταν ο Ελευθέριος Βενιζέλος συγκρότησε κυβέρνηση η Φεντερασιόν ζήτησε να μην αναγνωρίζουν οι σοσιαλιστές βουλευτές την τότε Βουλή ως αρμόδιο σώμα για την προετοιμασία της μελλοντικής εθνοσυνέλευσης, και να ζητήσουν τη διεξαγωγή εκλογών με το σύστημα της απλής αναλογικής.[46] Εν όψει της συγκρότησης της Τέταρτης Διασυμμαχικής Εργατικής και Σοσιαλιστικής Συνδιάσκεψης ο Βενιζέλος προσέγγισε τη Φεντερασιόν επειδή προωθούσε την ενοποίηση του διαιρεμένου σοσιαλιστικού κόμματος. Όμως μέλη της διατύπωσαν αντιρρήσεις κατά κάθε μορφής επαφών με την κυβέρνηση. Έθεσαν ως όρους πριν από κάθε επαφή, να υπάρχει ένα χρονικό περιθώριο συνεννόησης με τις άλλες σοσιαλιστικές ομάδες, να επιτραπεί η σύγκληση ενός Πανελλαδικού Σοσιαλιστικού Συνεδρίου και να σταματήσει κάθε δίωξη σοσιαλιστή. Ο Βενιζέλος δέχθηκε τους όρους[47]Η συνάντηση Μπεναρόγια-Βενιζέλου πραγματοποιήθηκε την πρώτη εβδομάδα του Σεπτεμβρίου 1918. Ο Βενιζέλος ζήτησε την υποστήριξη του σοσιαλιστικού κινήματος των ελληνικών πολεμικών επιδιώξεων και την αντίθεσή του σε κάθε βουλγαρική διεκδίκηση. Με τη σειρά τους οι σοσιαλιστές ζήτησαν την ελεύθερη σύγκληση δύο συνεδρίων, την άρση του στρατιωτικού νόμου και τη μην ανάμειξη των αρχών στα εσωτερικά των εργατικών σωματείων.[48]
Πολιτιστική δράση
Η Φεντερασιόν σύστησε θεατρικό τμήμα με την επωνυμία Ισραηλιτικός Ερασιτεχνικός Δραματικός Όμιλος με σκοπό την καλλίεργεια της δραματικής τέχνης και της θεατρικής παιδείας των μελών της, μέσω βιβλιοθήκης,αναγνωστηρίου, θεατρικών παραστάσεων και διαλέξεων.[49] Το πρώτο θεατρικό έργο που ανέβασε ήταν το έργο του Οκτάβ Μιρμπώ Οι κακοί ποιμένες στις 14 Μαρτίου 1913. Θα ακολουθήσουν το Οι υποθέσεις είναι υποθέσεις του ίδιου συγγραφέα, η Ανάσταση του Τολστόϊ, το Κουρέλι του Ντάριο Νικοντέμι[50]. Μετά την πυρκαγιά του 1917 ανεβάζει την κωμωδία του Ζωρζ Κουρτελίν Ο σοβαρός πελάτης(1917) και στα 1925 το έργο του Σπύρου Μελά Μια νύχτα μια ζωή. Το 1928 το έργο του Εβραίου Θεσσαλονικιού δημοσιογράφου Αλμπέρ Μόλχο Μπελατσί, το 1929 τη δραματοποιημένη διασκευή των Αδελφών Καραμαζόφ και το 1932 το Τοπαζ του Μαρσέλ Πανιόλ.[51].
Δημοσιογραφική-εκδοτική δραστηριότητα της Φεντερασιόν
Η πρώτη εφημερίδα της οργάνωσης ήταν η Τζορνάλ ντε Λαβοραδόρ (Εφημερίδα του Εργάτη) (1909-1911; )[52]με εκδότη τον Μπεναρόγια.[53]Εκδίδεται σε τέσσερις γλώσσες: ισπανοεβραϊκή, ελληνική, βουλγαρική και τουρκική και μετά μόνο στην πρώτη και στη δεύτερη γλώσσα, σε τέσσερα φύλλα με την πρώτη σε πέντε με τη δεύτερη.[54]
Το 1910 εκδίδεται η νέα εφημερίδα της οργάνωσης η Solidaridad Obradera (Εργατική αλληλεγγύη),αλλά η κυκλοφορία της θα διακοπεί λίγο πριν την απελευθέρωση από τις Οθωμανικές αρχές.[55] Ήταν αρχικά εβδομαδιαία, μετά δισεβδμαδιαία, τρισεβδομαδίαια και φτάνει στα 1911 να κυκλοφορεί σε 3000 αντίτυπα κατακτώντας την πρώτη κυκλοφορία στην Θεσσαλονίκη.[56]
Αποτίμηση της δράσης της
Αν και είχε βραχύβια διάρκεια, κατάφερε να αποτελέσει σημείο αναφοράς του τότε μικρού σοσιαλιστικού κινήματος της χώρας.[57]. Η Φεντερασιόν σημάδεψε κατά κάποιον τρόπο τα Βαλκάνια, αφού αυτή αποτέλεσε τον πυρήνα της δημιουργίας του ΣΕΚΕ (ΚΚΕ). Στελέχη της έφυγαν από τη Θεσσαλονίκη λόγω της εθνικής ομογενοποίησης που δημιουργήθηκε με τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913) και τον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο. Τέλος, τα μέλη της έπαιξαν σημαντικό ρόλο στα αριστερά κόμματα της Βουλγαρίας, της Τουρκίας και της Γιουγκοσλαβίας.
Παραπομπές
↑ Άλμα πάνω, στο:1,0 1,1 Κατσορίδας (2015), σ.5
↑ Εισαγωγή του Georges Haupt στο Μπεναρόγια (1986), σ.17.
↑ Κωστής Μοσκώφ, Θεσσαλονίκη. Τομή της μεταπρατικής πόλης, εκδ. Στοχαστής, 1978, σελ.172- 173
↑ Mark Mazower, Θεσσαλονίκη πόλη των φαντασμάτων. Χριστιανοί,μουσουλμάνοι και Εβραίοι 1430-1950,μτφρ.Κώστας Κουρεμένος, εκδ.Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2006,σελ. 346
↑ Λιάκος (1985), σ.53.
↑ Μιχάλης Δημητρίου, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα.1.Από τους ουτοπιστές στους μαρξιστές,εκδ.Γαβριηλίδης, Αθήνα, 1985, σελ. 73-74 Gunnar Hering, Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα 1821-1936, τομ. Β, μτφρ.Θόδωρος Παρασκευόπουλος, εκδ.Μ.Ι.Ε.Τ.,Αθήνα, 2008, σελ.838
↑ Κωστής Μοσκώφ, Θεσσαλονίκη. Τομή της μεταπρατικής πόλης, εκδ. Στοχαστής, 1978, σελ.176
↑ Κωστής Μοσκώφ, Θεσσαλονίκη. Τομή της μεταπρατικής πόλης, εκδ. Στοχαστής, 1978, σελ.249, υποσ.13
↑ Κωστής Μοσκώφ, Θεσσαλονίκη. Τομή της μεταπρατικής πόλης, εκδ. Στοχαστής, 1978, σελ.249, υποσ. 14
↑ Κωστής Μοσκώφ, Θεσσαλονίκη. Τομή της μεταπρατικής πόλης, εκδ. Στοχαστής, 1978, σελ.176-177
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.33
↑ Κωστής Μοσκώφ, Θεσσαλονίκη. Τομή της μεταπρατικής πόλης, εκδ. Στοχαστής, 1978, σελ.177-178
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.75
↑ Gunnar Hering, Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα 1821-1936, τομ. Β, μτφρ.Θόδωρος Παρασκευόπουλος, εκδ.Μ.Ι.Ε.Τ.,Αθήνα, 2008,σελ.970
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.79
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.76
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ103
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.111
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο,εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.172, 177
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.178-179
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.217
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.180
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.228
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.35
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.38
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.37
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.256
↑ Κωστής Μοσκώφ, Θεσσαλονίκη. Τομή της μεταπρατικής πόλης, εκδ. Στοχαστής, 1978, σελ.178-179
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.256
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.42
↑ Αναστασόπουλος (2007), σ.23.
↑ Τσοκόπουλος (2010).
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.276
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.43
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.44
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.70
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.71-72
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.179-180
↑ Gunnar Hering, Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα 1821-1936, τομ. Β, μτφρ.Θόδωρος Παρασκευόπουλος, εκδ.Μ.Ι.Ε.Τ.,Αθήνα, 2008,σελ. 979
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.187,
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.253-254
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.69-70
↑ Gunnar Hering, Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα 1821-1936, τομ. Β, μτφρ. Θόδωρος Παρασκευόπουλος, εκδ.Μ.Ι.Ε.Τ.,Αθήνα, 2008,σελ. 970
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.71
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.82
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.101
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ.Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.225-226
↑ Γιώργος Λεονταρίτης, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο, εκδ. Εξάντας, Αθήνα, 1978, σελ.227-228
↑ Αλμπέρτος Ναρ, «Η θεατρική δραστηριότητα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης μέσα από τα δημοσιεύματα του τύπου τους» Κείμενη επί ακτής θαλάσσης: Μελέτες και άρθρα για την Εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκης,εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1997,σελ.199-200
↑ Αλμπέρτος Ναρ, «Η θεατρική δραστηριότητα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης μέσα από τα δημοσιεύματα του τύπου τους» Κείμενη επί ακτής θαλάσσης: Μελέτες και άρθρα για την Εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκης,εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1997,σελ.200-201
↑ Αλμπέρτος Ναρ, «Η θεατρική δραστηριότητα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης μέσα από τα δημοσιεύματα του τύπου τους» Κείμενη επί ακτής θαλάσσης: Μελέτες και άρθρα για την Εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκης,εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1997,σελ.202-204
↑ Μανώλης Κανδυλάκης, «Ξενόγλωσσες εφημερίδες της Θεσσαλονίκης»,Θεσσαλονίκη. Επιστημονική Επετηρίδα του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης του Δήμου Θεσσαλονίκης, τομ 3 (1992), σελ.159
↑ Αλμπέρτος Ναρ, «Ο Εβραϊκός τύπος της Θεσσαλονίκης», Κείμενη επί ακτής θαλάσσης: Μελέτες και άρθρα για την Εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκης,εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1997,σελ. 232
↑ Κωστής Μοσκώφ, Θεσσαλονίκη. Τομή της μεταπρατικής πόλης, εκδ. Στοχαστής, 1978, σελ.180
↑ Αλμπέρτος Ναρ, «Ο Εβραϊκός τύπος της Θεσσαλονίκης», Κείμενη επί ακτής θαλάσσης: Μελέτες και άρθρα για την Εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκης,εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1997,σελ. 232
↑ Κωστής Μοσκώφ, Θεσσαλονίκη. Τομή της μεταπρατικής πόλης, εκδ. Στοχαστής, 1978, σελ.180-181
↑ Υπουργείο Παιδείας (2013), σ.46
Πηγές
Μπεναρόγια, Αβραάμ (1986). Η πρώτη σταδιοδρομία του ελληνικού προλεταριάτου. Εισαγωγή: Georges Haupt. 2η έκδ., Αθήνα: Κομμούνα.
Mark Mazower, Θεσσαλονίκη πόλη των φαντασμάτων. Χριστιανοί,μουσουλμάνοι και Εβραίοι 1430-1950,μτφρ.Κώστας Κουρεμένος, εκδ.Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 2006
Gunnar Hering, Τα πολιτικά κόμματα στην Ελλάδα 1821-1936, τομ. Β, μτφρ.Θόδωρος Παρασκευόπουλος, εκδ.Μ.Ι.Ε.Τ.,Αθήνα, 2008
Μιχάλης Δημητρίου, Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα.1.Από τους ουτοπιστές στους μαρξιστές,εκδ.Γαβριηλίδης, Αθήνα, 1985
Μανώλης Κανδυλάκης, «Ξενόγλωσσες εφημερίδες της Θεσσαλονίκης»,Θεσσαλονίκη. Επιστημονική Επετηρίδα του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης του Δήμου Θεσσαλονίκης, τομ 3 (1992), σελ153-164
Αλμπέρτος Ναρ, «Η θεατρική δραστηριότητα των Εβραίων της Θεσσαλονίκης μέσα από τα δημοσιεύματα του τύπου τους» Κείμενη επί ακτής θαλάσσης: Μελέτες και άρθρα για την Εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκης,εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1997,σελ.191-207
Αλμπέρτος Ναρ, «Ο Εβραϊκός τύπος της Θεσσαλονίκης», Κείμενη επί ακτής θαλάσσης: Μελέτες και άρθρα για την Εβραϊκή Κοινότητα της Θεσσαλονίκης,εκδ. University Studio Press, Θεσσαλονίκη, 1997,σελ.225-246
Κωστής Μοσκώφ, Θεσσαλονίκη. Τομή της μεταπρατικής πόλης, εκδ. Στοχαστής, 1978
Μπεναρόγια, Αβραάμ (1989). Ελπίδες και πλάνες. Εισαγωγή-επιμέλεια: Θεόδωρος Μπενάκης. Αθήνα: Στοχαστής.
Αναστασόπουλος, Γιώργιος (2007). Μακεδονικό ζήτημα και ΚΚΕ, 1918-1935. Διακτορική διατριβή. Αθήνα: Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών. doi:10.12681/eadd/18792.
Κατσορίδας, Δημήτρης (2015). «Εργατικό κίνημα και συνδικαλιστική δράση στη Θεσσαλονίκη στις αρχές του 20ού αιώνα (1900-1912). Το παράδειγμα της Φεντερασιόν» (PDF). Ινστιτούτο Εργασίας ΓΣΕΕ. Κείμενα Πολιτικής αρ.9. Ανακτήθηκε στις 20 Νοεμβρίου 2015.
Κέντρο Μαρξιστικών Ερευνών (Θεσσαλονίκη) (1989). Η σοσιαλιστική οργάνωση Φεντερασιόν Θεσσαλονίκης, 1909-1918. Αθήνα: Σύγχρονη Εποχή.
Κορδάτος, Γιάννης (1972). Ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος (3 έκδοση). Αθήνα: Μπουκουμάνης.
Λεονταρίτης, Γεώργιος Β. (1978). Το ελληνικό σοσιαλιστικό κίνημα κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο. Αθήνα: Εξάντας.
Λιάκος, Αντώνης (1985). Η Σοσιαλιστική Εργατική Ομοσπονδία Θεσσαλονίκης (Φεντερασιόν) και η Σοσιαλιστική Νεολαία. Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής.
Τσοκόπουλος, Βάσιας (2010). «Μπεναρόγια: ο κόκκινος Αβραάμ της Φεντερασιόν». Το Βήμα (31 Δεκεμβρίου).
Υπουργείο Παιδείας (2013). Θέματα Νεοελληνικής Ιστορίας Γ’ Γενικού Λυκείου (θεωρητικής κατεύθυνσης) (PDF). Αθήνα: ΙΤΥΕ “Διόφαντος”. ISBN 978-960-06-2418-2. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 6 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Μαρτίου 2014.
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Αποστολίδης, Ιάκωβος (2003). «Η οργάνωση Φεντερασιόν της Θεσσαλονίκης». E/Iστορικά (αρ.212): εφ. Ελευθεροτυπία. 20 Νοεμβρίου.
Ελεφάντης, Άγγελος (1979). «Η Φεντερασιόν Θεσσαλονίκης και το εθνικό ζήτημα». Ο Πολίτης (28): 34-39.
Δάγκας, Αλ. και Αποστολίδης Α. (1986). «Για την εργατική τάξη στις περιοχές Θεσσαλονίκης – Μοναστηρίου και Αδριανούπολης την περίοδο 1908-1918». Επιστημονική Σκέψη (30): 26-45.
Μοσκώφ, Κωστής (1985). Εισαγωγικά στην ιστορία του κινήματος της εργατικής τάξης (2 έκδοση). Αθήνα: Καστανιώτης.
Νούτσος, Παναγιώτης (1990). «Για τη Φεντερασιόν και τον Α. Μπεναρόγια». Θεωρία και Κοινωνία (1): 190-203.
Χεκίμογλου, Βαγγέλης (1990). «Η άλλη γοητεία της Φεντερασιόν». Επιστημονική Σκέψη (46): 83-85.
πηγή: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A6%CE%B5%CE%BD%CF%84%CE%B5%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%B9%CF%8C%CE%BD
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου