ΕΜΦΥΛΙΑ ΠΑΘΗ...ΜΕΡΟΣ Θ

΄ΜΕΡΟΣ Θ΄
Εμφύλια Πάθη Ερωτήματα 24-25 (Καλύβας-Μαραντζίδης)

Ερώτημα 24: Πώς θυμάται το ΚΚΕ τον Εμφύλιο;

Ερώτημα 25: Ποιος ο ρόλος της Ιδεολογίας στον Εμφύλιο πόλεμο;

Ένας Έλληνας στρατιώτης θυμάται: Το κομουνιστικό αντάρτικο, οι Σλαβομακεδόνες και οι συγκρούσεις στο Βίτσι και στο Γράμμο.

Ένας Έλληνας στρατιώτης θυμάται

Ο Δημήτριος (Δημητρός) Δεληγιάς, γόνος Θρακιώτη πρόσφυγα, γεννήθηκε στην Αυγή Κοζάνης το 1925. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας έλαβε μέρος σε πολλές επιχειρήσεις του Εθνικού στρατού μέχρι την αποστράτευσή του, το 1950.

Το κομουνιστικό αντάρτικο, οι Σλαβομακεδόνες και οι συγκρούσεις στο Βίτσι και στο Γράμμο.

«Στις 7 Σεπτεμβρίου ’47 ορκίζεται νέα ελληνική Κυβέρνηση συνεργασίας με πρωθυπουργό τον φιλελεύθερο Θ. Σοφούλη. Την ήθελαν οι Αμερικανοί ως πιο δημοκρατική κυβέρνηση και με σκοπό να καταλαγιάσει τα πολιτικά πάθη και τον σκληρό διχασμό του λαού. Ο πρωθυπουργός Θ. Σοφούλης προγραμμάτιζε τον κατευνασμό των πολιτικών παθών και την ειρήνευση των εμπόλεμων. Η κυβέρνηση Σοφούλη-Τσαλδάρη ήθελε μια πολιτική συμφωνία με το ΚΚΕ/ΕΑΜ. Δεν τα βρήκαν. Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν άγριες. Τότε ο πρωθυπουργός Σοφούλης πήρε πολύ σκληρές αποφάσεις. Έθεσε εκτός νόμου το ΚΚΕ, απαγόρευσε τις απεργίες, έκλεισε την εφημερίδα του ΚΚΕ τον ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΗ.

Ο στρατηγός του ΔΣΕ Στέφανος Σαράφης με έναν από τους αξιωματικούς της σοβιετικής στρατιωτικής αποστολής. Η αποστολή έφτασε στην Ελλάδα τον Ιούλιο του 1944 και αποτελούσε κλιμάκιο της σοβιετικής στρατιωτικής αποστολής στη Γιουγκοσλαβία του Τίτο.

Το ΚΚΕ και ο ΔΣΕ βρίσκονταν τώρα -τέλη του ’47 -σε πολύ δύσκολη θέση, σε απελπισία. Αποφάσισαν να οχυρωθούν στο Γράμμο και το Βίτσι.  Ήθελαν οι αντάρτες να έχουν ένα σταθερό δικό τους τόπο. Να είναι το «Κράτος του Γράμμου». Μάζεψαν μερικές χιλιάδες αντάρτες εκεί· όχι όμως όσους ήθελαν. Έτσι ακούαμε. Τώρα δεν κρατούσαν καμιά πόλη ή μεγάλο χωριό. Μόνο στα ορεινά είχαν τον έλεγχο. Τα χωριά, όπως βλέπεις, είχαν αδειάσει με απόφαση του στρατού για να μη βρίσκουν τρόφιμα οι αντάρτες, ούτε και να στρατολογούν με τη βία: άντρες, κορίτσια, γυναίκες και παιδιά ακόμα. Κατάλαβαν ότι τα πράγματα γίνονται πολύ δύσκολα γι’ αυτούς. Για το άδειασμα των χωριών, έλεγαν ότι τη συμβουλή την είχαν δώσει οι Αμερικανοί και την απόφαση την πήρε ο αρχηγός του Στρατού. Έτσι οι αντάρτες δεν μπορούσαν να στρατολογήσουν νέες εφεδρείες πολεμιστών, ούτε και τροφοδοσία έβρισκαν από τον κόσμο που ζούσε προ-πάντων στα ορεινά χωριά. Οι κομμουνιστές αντάρτες ενισχύθηκαν από τα γειτονικά βαλκανικά κράτη. Από την Γιουγκοσλαβία, εκπαιδευμένοι αντάρτες στο Μπούλκες, περνούσαν στην Αλβανία. Εκεί ενώνονταν με άλλους αντάρτες στο Ρούμπικ της Αλβανίας. Από εδώ έφταναν στο Γράμμο να ενισχύσουν τις δυνάμεις του ΔΣΕ.

«Τέλος πάντων όμως ο κόσμος είχε αρχίσει να κουράζεται με αυτή την κατάσταση. Ήθελε να τελειώσει αυτός ο αδελφικός πόλεμος, να γυρίσουν τα παιδιά του με ειρήνη και ασφάλεια στον τόπο τους.» Φωτό: Λοκατζήδες κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου πολέμου.

Από την Αλβανία περνούσαν όπλα και τρόφιμα στους αντάρτες. Η ελληνική κυβέρνηση πήγε στον ΟΗΕ το πρόβλημα για τη βοήθεια των βαλκανικών κρατών στους κομμουνιστές. Τότε τα κομμουνιστικά γειτονικά κράτη σταμάτησαν να ενισχύουν φανερά τους αντάρτες, αλλά έκαναν τη δουλειά τους κρυφά. Όλος ο κόσμος το ήξερε. Το μόνο που έκαναν ήταν να μην αναγνωρίσουν, με πρώτη τη Ρωσία, την «κυβέρνηση του βουνού» που σχημάτισε το ΚΚΕ.

Το ’47 φεύγουν οι Εγγλέζοι από την Ελλάδα και παραδίνουν στους Αμερικανούς. Ο πρόεδρος Τρούμαν υποστηρίζει την ελληνική κυβέρνηση. Έτσι οι Αμερικανοί αναλαμβάνουν να βοηθήσουν την Ελλάδα. Στέλνουν στον εθνικό στρατό: όπλα, πολυβόλα, πυροβόλα, αεροπλάνα, μηχανοκίνητα, τεθωρακισμένα, ασύρματους και άλλη βοήθεια.

Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος (Πάτρα, 13 Δεκεμβρίου 1902 – Αθήνα, 11 Σεπτεμβρίου 1986) ήταν Έλληνας πολιτικός, φιλόσοφος και ακαδημαϊκός. Στις 20 Ιανουαρίου 1949 ορκίστηκε Υπουργός των Στρατιωτικών στην τρίτη κατά σειρά Κυβέρνηση του Θεμιστοκλή Σοφούλη.

Ο ελληνικός στρατός (με τη βοήθεια των Αμερικανών συμβούλων που παρακολουθούσαν τις στρατιωτικές εξελίξεις του ελληνικού εμφυλίου) πληροφορήθηκε τα σχέδια του ΚΚΕ να κάνει το «Κράτος του Γράμμου» με «κυβέρνηση του βουνού». Τα πράγματα φαίνονται να γίνονται πολύ δύσκολα για την Ελλάδα και τον εθνικό στρατό. Το ΓΕΣ άρχισε να παίρνει στρατό από άλλα μέτωπα για να δυναμώσει τις εθνικές δυνάμεις στο Γράμμο, το Βίτσι και το Σμόλικα. Έτσι βρέθηκα κι εγώ στο Γράμμο-Βίτσι.

Η ελληνική κυβέρνηση κάλεσε κι άλλη κλάση να παρουσιασθεί στο στρατό. Τώρα είχαμε μαζέψει γύρω στις 100 χιλιάδες στρατιώτες· έτσι είχαμε διπλάσιους και περισσότερους στρατιώτες από τους αντάρτες. Όλος αυτός ο στρατός δε θα στέλνονταν στο Γράμμο και Βίτσι.  Στο Γράμμο έφτασαν μερικές χιλιάδες. Οι άλλοι χρειάζονταν να επιχειρούν σε πολλά μέτωπα· από την Πελοπόννησο μέχρι τη Θράκη. Παντού υπήρχαν δυνάμεις του ΔΣΕ/ΚΚΕ. Κρύβονταν μέσα στα βουνά και έκαναν ξαφνικές επιθέσεις να ξαναπάρουν τα μέρη που έχαναν. Τα τάγματα εθνοφρουράς, η χωροφυλακή και οι ΜΑΫδες, δεν μπορούσαν να τους αντιμετωπίσουν εύκολα. Έτσι οι αντάρτες ξανάπαιρναν ό,τι έχαναν. Με αιφνιδιαστικές επιθέσεις ανατίναζαν γέφυρες, κατέστρεφαν δρόμους, υδραγωγεία, λεηλατούσαν αποθήκες πυρομαχικών, άρπαζαν τρόφιμα κι ό,τ’ άλλο έβρισκαν. Άρπαζαν τις σοδειές από τα καμποχώρια, στρατολογούσαν βίαια άντρες, γυναίκες και παιδιά ακόμα. Για αυτό το λόγο έμενε πολύς στρατός στις ελεύθερες περιοχές, για να τις προστατεύει.

 Με τον καιρό οργανώθηκαν καλά η χωροφυλακή και τα τάγματα εθνοφρουράς. Ενισχύθηκαν με σύγχρονα όπλα. Τώρα δεν περιορίζονταν σε αμυντικό ρόλο η χωροφυλακή και η εθνοφρουρά, όπως το ’46-’47. Αναλαμβάνουν και δράση καταδίωξης των ανταρτών. Βοήθησαν πολύ στην προστασία των ελεύθερων χωριών, των πόλεων και την ασφάλεια των δρόμων. Έτσι έμεναν ελεύθερες δυνάμεις του στρατού για τις επιχειρήσεις στα σπουδαιότερα μέτωπα.

Οι συγκοινωνίες έπρεπε με κάθε τρόπο να είναι ανοιχτές. Να κινούνται οι δικές μας δυνάμεις εύκολα και γρήγορα σε όλη την Ελλάδα. Για μας εδώ στη Δυτική Μακεδονία ο δρόμος Κοζάνης-Λάρισας έπρεπε να μένει συνέχεια ανοιχτός. Απ’ την Ήπειρο ο στρατός φύλαγε καλά το δρόμο: Γιάννενα-Μέτσοβο-Καλαμπάκα-Τρίκαλα. Εδώ οι αντάρτες έστηναν ενέδρες, κατέστρεφαν τις γέφυρες και ναρκοθετούσαν τους δρόμους και τα περάσματα.

Αξιωματικοί της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής, κάπου στην ορεινή Ελλάδα (1943).

Είπαμε ήταν έμπειροι οι αντάρτες από τη γερμανική Κατοχή και ήξεραν από σαμποτάζ· ήξεραν τη μεγάλη αξία της αντάρτικης τακτικής για το δικό τους αγώνα απέναντι σε τακτικό στρατό. Πολλές φορές χτυπούσαν το στρατό αιφνιδιαστικά σ’ αυτούς τους δρόμους. Οι καπεταναίοι τους ήταν ψημένοι και ήξεραν από τη τακτική του ανταρτοπόλεμου. Καθοδηγούσαν και τους νέους αντάρτες. Ενώ οι περισσότεροι στρατιώτες και οι αξιωματικοί μας ήταν άπειροι, χρειάζονταν χρόνο να εκπαιδευτούν στα όπλα, να ασκηθούν στον ανταρτοπόλεμο. Χρειάζονταν να ζήσουν στις δύσκολες φυσικές και πολεμικές καταστάσεις· να σκληραγωγηθούν. Χρειάζονταν κάποιο καιρό να μάθουν στη δύσκολη ζωή του στρατιώτη και να συνηθίσουν στις κακουχίες των βουνών και τους κινδύνους του ανταρτοπόλεμου.

Το ΚΚΕ έκανε τη βαριά προδοσία να υποσχεθεί ανεξαρτησία της Μακεδονίας και έτσι να καλοπιάσει τους «Σλαβομακεδόνες» να καταταγούν στον ΔΣΕ (αντάρτες). Ο διοικητής μάς είπε ότι ακόμα και ο καπετάνιος Μάρκος δεν δέχτηκε την απόφαση αυτή του ΚΚΕ. Δεν του άρεσε. Ούτε άρεσε και σε Έλληνες αντάρτες. Τέλος πάντων όμως υπάκουαν όλοι στις αποφάσεις του ΚΚΕ και του Γραμματέα Ζαχαριάδη. Αλλιώς κινδύνευαν να περάσουν ανταρτοδικείο και να εκτελεστούν ως προδότες της λαϊκής επανάστασης και του κομμουνισμού.

Το 1948 οι κομμουνιστές οχύρωσαν καλά το Γράμμο.  «Άπαρτο κάστρο» τον ονόμασαν, φρούριο τον έκαναν. Κατασκεύασαν αμυντικά έργα: πυροβολεία, χαρακώματα, αποθήκες τροφίμων, νοσοκομεία. Άνοιξαν ορύγματα πυρός σε μεγάλη έκταση και μάκρος. Τα πολυβολεία τα σκέπασαν με μεγάλους κορμούς δέντρων και πέτρα για να αντέχουν. Ο Δημοκρατικός Στρατός (ΔΣΕ) είχε σκάψει έλεγαν 150 χιλιόμετρα ορύγματα, χώρια τα πολυβολεία. Απορούσες πώς τα άνοιξαν, αφού μηχανήματα και άντρες δεν είχαν για τέτοιες δουλειές. Ναρκοθέτησαν περάσματα που έβγαζαν στις θέσεις που αμύνονταν. Τα χωριά είχαν αδειάσει από κόσμο. Ήταν έρημα από ικανούς άντρες. Μόνο λίγοι γέροι είχαν μείνει, ανήμποροι να βοηθήσουν σε τέτοια έργα. Στο Γράμμο, μετά το άδειασμα των χωριών από τους κατοίκους, δημιουργήθηκε μεγάλο πρόβλημα τροφίμων και ανδρών για τους αντάρτες. Αγγάρευαν τους παππούδες με τα ζώα και αυτοί δεν ήταν ιδιαίτερα πρόθυμοι. Πολλοί δεν μπορούσαν να δουλέψουν. Γέροι άνθρωποι, άλλοι ήταν άρρωστοι. Κάποιους τους σκότωναν κιόλας επιτόπου ως προδότες.

«Μαυροσκούφηδες» της προσωπικής φρουράς του Άρη Βελουχιώτη.

Το Γενικό Επιτελείο Στρατού (ΓΕΣ) στο μέτωπο Σμόλικα-Γράμμο-Βίτσι παρέταξε πολύ ισχυρές δυνάμεις σε σύγκριση με τους αντάρτες. Ο εθνικός στρατός στο μεγάλο αυτό μέτωπο υπολογιζόταν στις 15 ως 20 χιλιάδες άνδρες· είχαμε πεζικό, ΛΟΚ, πυροβόλα, ολμοβόλα, αεροπλάνα, Λόχους Πυροβόλων, Πολυβόλων, Ολμοβόλων. Ήρθαν για ενίσχυση δυνάμεις της Χωροφυλακής, της Εθνοφρουράς και ΜΑΫδες.

Μαθαίναμε ότι όλος ο εθνικός στρατός στα τέλη του ’47 έφτανε τις 100 χιλ. και παραπάνω το ’48. Οι αντάρτες εδώ στο Γράμμο ήταν καμιά 5-6 χιλιάδες, σκληροτράχηλοι και πεισματάρηδες πολεμιστές. Εκμεταλλεύονταν κάθε ανάπαυλα του εθνικού στρατού και μετακινούσαν τις δυνάμεις τους σε καλύτερες θέσεις άμυνας μέσα στη νύχτα από δύσβατες και δασωμένες χαράδρες και βουνοπλαγιές. Μετέφεραν, αν χρειαζόταν, και δυνάμεις για ενίσχυση από άλλες περιοχές. Οι κινήσεις τους ήταν γρήγορες και απρόβλεπτες· τους διευκόλυνε και ο ελαφρύς οπλισμός που είχαν. Οι δυνάμεις του ΔΣΕ αντιστάθηκαν στο Γράμμο μέχρι τον Αυγούστου του ’48.  Μας έφαγαν όλο το καλοκαίρι. Είχαν πολλές απώλειες, αλλά κι εμείς χάσαμε αξιωματικούς και πολλούς στρατιώτες. Είχαμε σκληρές μάχες των δικών μας ΛΟΚατζήδων με τους κομμουνιστές αντάρτες σώμα με σώμα.

Το Γενικό Επιτελείο Στρατού (ΓΕΣ) σχεδίαζε να αποκλείσει τους αντάρτες στο Γράμμο. Από βόρεια να τους χτυπήσει στην «Αμμούδα-Αλεβίτσα» στο Σμόλικα, όπου ήταν καλά οχυρωμένοι. Στο Επταχώρι, προς το «Ταμπούρι- Γύφτισσα», ήταν καλά οργανωμένοι. Ο στρατός έπρεπε να πάρει τη θέση «Ταμπούρι». Οι «συμμορίτες» εκεί συγκέντρωσαν μεγάλες δυνάμεις και πρόβαλαν ισχυρή αντίσταση· στο «Ταμπούρι-Γύφτισσα» κρινόταν ο πόλεμος του Γράμμου. Εδώ έγιναν σκληροί μετωπικοί αγώνες εναντίον των ανταρτών σε καλά οχυρωμένες θέσεις. Μάχες σώμα με σώμα, επιθέσεις στρατού και αντεπιθέσεις ανταρτών. Οι αντάρτες τώρα εφαρμόζουν και τακτική κανονικού στρατού. Εδώ χάσαμε στρατιώτες και αξιωματικούς. Είχαμε απώλειες του στρατού. Και οι αντάρτες πολύ περισσότερες. Ήμαστε, θυμάμαι, Ιούλιο-Αύγουστο του ’48. Ο στρατός τελικά κατέλαβε την τοποθεσία «Τάλιαρος» και στη συνέχεια το «Ταμπούρι-Γύφτισσα». Έτσι ενώθηκαν οι δυνάμεις του Γράμμου με τις δυνάμεις της Ηπείρου. Απελευθερώθηκαν πολλά χωριά (150 λένε) από το στρατό και οι δυνάμεις των «συμμοριτών» περιορίστηκαν στο Γράμμο. Οι αντάρτες είχαν μεγάλες απώλειες και χωρίς εφεδρείες -καλοκαίρι του ’48- δύσκολα θα κρατούσαν το Γράμμο.

Μονάδα του Εθνικού Στρατού σε ανάπαυση, κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων στο Βίτσι και τον Γράμμο.

Στην «Αμμούδα-Αλεβίτσα» είχαν αμυντικές θέσεις και ισχυρές δυνάμεις (ΔΣΕ). Πρόβαλαν μεγάλη αντίσταση. Επιδίωκαν να κρατήσουν την περιοχή τού άνω Αλιάκμονα, επειδή ήταν κοντά στα ελληνοαλβανικά σύνορα και ανεφοδιαζόταν από την Αλβανία, από το πέρασμα της «Φούσας». Οι κομμουνιστές ήθελαν, πάση θυσία, να κρατήσουν ένα μέρος του Γράμμου ως σταθερό, μόνιμο έδαφος για το «σλαβομακεδονικό κράτος».

Το ΓΕΣ σχεδίαζε να ελέγξει Ήπειρο-Κόζακα και Βίτσι για να απομονώσει τους αντάρτες στο Γράμμο. Από τα δυτικά κατευθύνονταν προς το Γράμμο για να αποκόψει τα περάσματα και τις διαβάσεις προς και από την Αλβανία. Ήταν μια πολύ δύσκολη και επικίνδυνη επιχείρηση. Προς τη θέση «Κλέφτης» πολλά μέρη και διαβάσεις ήταν και ναρκοθετημένα. Μόνο τα πυροβόλα και τα αεροπλάνα μπορούσαν να φέρουν νικητήρια αποτελέσματα. Αλλά και οι αεροπορικοί βομβαρδισμοί δεν έφερναν πολλές φορές νικηφόρα αποτελέσματα, γιατί η βλάστηση ήταν πυκνή και δεν διακρίνονταν οι θέσεις άμυνας των ανταρτών. Τελικά ο στρατός πήρε το ύψωμα «Κλέφτης» και προκάλεσε μεγάλη αναταραχή στους «συμμορίτες». Οι αντάρτες υποχώρησαν, αλλά αντεπιτέθηκαν και ξαναπήραν το ύψωμα. Ήταν έμπειροι, σκληροί και ανυπότακτοι πολεμιστές. Τώρα εφάρμοζαν και τακτική κανονικού στρατού. Δεν εγκατέλειπαν το πεδίο της μάχης, όταν έχαναν. Υποχωρούσαν, οργανώνονταν και έκαναν αντεπιθέσεις. Ο αγώνας συνεχίστηκε και ο στρατός κατάφερε και πήρε οριστικά το ύψωμα «Κλέφτης».

Σταθμός διοίκησης του «Δημοκρατικού Στρατού» στον Γράμμο.

Με τη βοήθεια του πυροβολικού, της αεροπορίας και των καταδρομέων, ο στρατός απόκρουσε τους αντάρτες που χάθηκαν μέσα στα βουνά. Είχαν μεγάλες απώλειες. Και εμείς είχαμε απώλειες αλλά λιγότερες· άφησαν πολλούς νεκρούς και τραυματίες. Ο στρατός πήρε και άλλα υψώματα, ισχυρά οχυρά των ανταρτών: το «Ταμπούρι», τον «Προφήτη Ηλία». Οι νίκες αυτές ανέβασαν το ηθικό μας. Κερδίσαμε το Γράμμο και χάλασε για τα καλά το σχέδιο του ΚΚΕ για το «σλαβομακεδονικό» κράτος του Γράμμου.

Έπειτα από τις μεγάλες νίκες του εθνικού στρατού στο Γράμμο (Αύγουστος 1948), το ΓΕΣ πίστεψε ότι ο συμμοριτοπόλεμος θα τελείωνε μέχρι το τέλος του χρόνου και πριν ακόμα πιάσει ο χειμώνας. Δόθηκε διαταγή στους διοικητές των Μονάδων να μένουν σε επιφυλακή οι στρατιωτικές δυνάμεις στα εδάφη που είχαμε απελευθερώσει. Οι αντάρτες μπορεί να οργάνωναν ισχυρές αιφνιδιαστικές αντεπιθέσεις για να ξαναπάρουν τις χαμένες θέσεις. Η πείρα του πολέμου μέχρι τώρα αυτό μάς το είχε μάθει καλά.

Ο Νίκος Ζαχαριάδης στο Νταχάου

Από το Νεστόριο και πάνω που ήμασταν εμείς, ανοίχτηκαν δρόμοι για την Κοτύλη. Θα μεταφέρονταν μηχανοκίνητα, τεθωρακισμένα και πυροβόλα, για επιτυχημένες επιχειρήσεις εναντίον του ΔΣΕ. Ο στρατός θα επιχειρούσε στην «Αμμούδα» για να συντρίψει τους κομμουνιστές αντάρτες. Πάνω από το Νεστόριο βρισκόταν το ύψωμα «Προφήτης Ηλίας». Ήταν καλά οχυρωμένο από τους αντάρτες με πολλά και ανθεκτικά πολυβολεία. Εκεί οι κομμουνιστικές δυνάμεις περίμεναν ότι θα σταματήσουν τον εθνικό στρατό. Στον ύψωμα αυτό δώσαμε σκληρές μάχες, σώμα με σώμα. Πότε το παίρναμε εμείς και πότε οι αντάρτες με αντεπιθέσεις. Οι μάχες κράτησαν τρεις μέρες (26-28 Ιουνίου ’48). Μέσα σε μια νύχτα το ύψωμα άλλαξε πολλές φορές χέρια. Τελικά το πήραμε εμείς με τις ειδικές δυνάμεις (ΛΟΚ). Μάθαμε ότι το Αρχηγείο των συμμοριτών καταδίκασε σε θάνατο τον διοικητή του τάγματος και του λόχου για την απώλεια του υψώματος.

Γυναίκες κρατούμενες στις φυλακές της Δράμας κατά τη διάρκεια του ελληνικού εμφυλίου. Έχουν συλληφθεί με την κατηγορία της «βοήθειας προς τον εχθρό».

Μια διμοιρία επίλεκτων εθνικών δυνάμεων (ΛΟΚ) και κάποιων τολμηρών αξιωματικών με εφόπλου λόγχη αιφνιδίασε μέσα στη νύχτα τους αντάρτες των πυροβολείων και τους κατέστρεψαν. Οι επίλεκτες δυνάμεις καθάρισαν τα πρώτα πυροβολεία των ανταρτών. Έγινε σκοτωμός! Αληθινή κόλαση! δάσκαλε, σου λέω. Από εκεί ο στρατός επιτέθηκε στο τελευταίο ύψωμα «Κολοκύθα». Οι αντάρτες προσπάθησαν να κρατήσουν τις θέσεις τους στην «Κοτύλη», αλλά κι εκεί οι ΛΟΚατζήδες με νυχτερινές επιθέσεις και με εφόπλου λόγχη τους σκόρπισαν (20 Αυγούστου ’48). Εδώ, πάνω από την Κοτύλη, στα υψώματα πολεμούσαν και «Σλαβομακεδόνες» αντάρτες μαζί με τον ΔΣΕ με μεγάλο φανατισμό και σκληρότητα. Είχαν πιστέψει ότι η Μακεδονία θα γίνει δική τους· θα έχουν το δικό τους «σλαβομακεδονικό» κράτος, όπως τους υποσχέθηκε ο Ζαχαριάδης του ΚΚΕ.

Ο Γραμματέας του ΚΚΕ Ν. Ζαχαριάδης έκανε ό,τι ήθελε στο ΚΚΕ. Αυτός έλυνε και έδενε εκεί μέσα. Ο Μάρκος Βαφειάδης είχε διαφωνήσει μαζί του για την τακτική στον ανταρτοπόλεμο, αλλά και για την απόφαση να υποσχεθεί το «σλαβομακεδονικό» κράτος στους σλαβόφωνους. Τέλος πάντων αυτά τα ακούαμε και δεν τα ξέραμε και καλά. Κρατήσαμε μόνο ότι το ΚΚΕ διέπραξε μια βαριά εθνική προδοσία με τη Μακεδονία. Όλοι ξέραμε από μαθητές του Δημοτικού ότι η Μακεδονία ήταν ελληνική από τα χρόνια του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Και τώρα αυτή η απόφαση του Ζαχαριάδη πείσμωσε πολύ, εξόργισε τους Έλληνες στρατιώτες.»

Στρατιώτες του Εθνικού Στρατού μπροστά σε πέτρινο γεφύρι του Άραχθου.

amethystos