Rita Remagnino
Αν στους προϊστορικούς χρόνους οι ωκεανοί δεν λειτουργούσαν ως μια τρομερή αλυσίδα μετάδοσης, σήμερα δεν πρέπει να αναρωτιόμαστε για την παρουσία επιβλητικών αναχωμάτων ευρωπαϊκού τύπου στα νότια του σημερινού Ουισκόνσιν, σε διάφορες περιοχές του Μεξικού και στην Κεντρική Αμερική. Ούτε οι βεβαιότητές μας θα αμφισβητούνταν από τις μάσκες ελεφαντίνης (μαμούθ;) που υπάρχουν σε ορισμένα ευρήματα ολμέκης προέλευσης που εκτίθενται στη La Venta και στο Μουσείο Ανθρωπολογίας στην Xalapa.
Αρνούμενη τα αποδεικτικά στοιχεία, η προοδευτική μαχητικότητα ισχυρίζεται ότι οι «μεξικανικοί ελέφαντες» είναι ταπίροι. Αλλά για να βάλουμε αυτό το συγκρατημένο νυχτερινό πλάσμα στο ίδιο επίπεδο με τα τοτέμ-ζώα όπως ο ιαγουάρος, ο αετός και το φίδι, πρέπει να μπούμε στη σφαίρα της φαντασίας: ένα μέρος, όπως παρατήρησε ο Καλβίνο, «όπου βρέχει μέσα». Είναι καλύτερα να λάβουμε υπόψη το ποσό των ανταλλαγών, των επαφών και των υβριδισμών που συνεχίστηκαν για χιλιετίες, πριν από τη σημαντική άνοδο των θαλασσών που έκανε τις διαδρομές του Ατλαντικού άχρηστες.
Εκφοβισμένη, αλλά πάνω απ' όλα απογοητευμένη, η ανθρώπινη επιθυμία για περιπέτεια μετατράπηκε σιγά-σιγά σε μίσος. Ο Ατλαντικός τερατοποιήθηκε, μετατρέποντάς τον σε ένα από τα πιο ισχυρά σύμβολα του φόβου. Στη Βίβλο, για παράδειγμα, η θάλασσα του ωκεανού συνδέθηκε με το χάος που υπήρχε πριν από τη θεϊκή παρέμβαση (Γένεση 1:2), σε αντίθεση με τη Γη, μια έκφραση τάξης και αρμονίας (M. Eliade, Il sacro e il profano, Bollati Boringhieri, Τορίνο, 2006). Η Αποκάλυψη έφτασε μάλιστα στο σημείο να ανακοινώσει το θάνατό τους, την ημέρα που οι στρατιές του Καλού θα θριάμβευαν επί της αυτοκρατορίας του Κακού (21:1).
Μια περιγραφή που αποδίδεται στον Avienus, έναν Ρωμαίο ποιητή της ύστερης αυτοκρατορίας, αναφέρει τα λόγια του Καρχηδονίου Imlico, ο οποίος έζησε περίπου χίλια χρόνια νωρίτερα: «Μακρύτερα, στα δυτικά των Κιόνων, υπάρχει μια απέραντη θάλασσα ... Ούτε ένα πλοίο δεν έχει τολμήσει σε αυτή την πολύ βαθιά θάλασσα, γιατί δεν υπάρχει μια ανάσα ανέμου για να κινήσει τα πανιά ... και επίσης επειδή το σκοτάδι καλύπτει το φως της ημέρας σαν πέπλο, και μια αδιάκοπη ομίχλη κρύβει τη θάλασσα» (L. Antonelli, Il periplo nascosto – Lettura stratigrafica e commento storico-archeologico dell'«Ora maritima» di Avieno, Esedra, Padova, 2009).
Τον δωδέκατο αιώνα, ο Άραβας γεωγράφος Al-Idrisi ονόμασε τον Ατλαντικό «Θάλασσα του Σκότους»: «Κανείς δεν ξέρει τι υπάρχει σε αυτή τη θάλασσα, λόγω των πολλών εμποδίων στη ναυσιπλοΐα: βαθύ σκοτάδι, κολοσσιαία κύματα, συνεχείς καταιγίδες, αμέτρητα τέρατα που την κατοικούν και ορμητικοί άνεμοι. Οι ναυτικοί δεν τολμούν να εισέλθουν σε αυτήν και περιορίζονται στην πλεύση κατά μήκος της ακτής χωρίς ποτέ να χάσουν από τα μάτια τους τη στεριά» (Idrisi, Il Libro di Ruggero, Flaccovio Editore, Palermo, 2012).
Από την πλευρά του, ο Χριστόφορος Κολόμβος (ή όποιος άλλος για αυτόν), είπε: «Τα ανθρώπινα μάτια δεν έχουν δει ποτέ μια θάλασσα τόσο ψηλή και κακή και αφρισμένη, τόσο πολύ που φαινόταν να είναι φτιαγμένη από αίμα, που έβραζε σαν καζάνι για τη μεγάλη φωτιά». Στις άκρες των χαρτών που σχεδίαζαν οι χαρτογράφοι ξεχώριζε η προειδοποίηση «hic sunt dracones», ενώ στον ναυτικό κόσμο πολλαπλασιάζονταν οι φήμες για την παρουσία, στα βάθη της αβύσσου, φρικτών πλασμάτων όπως το Kraken, ένα γιγάντιο καλαμάρι ικανό να καταπίνει ολόκληρα πλοία και να καταβροχθίζει τα πληρώματα.
Στα λιμάνια δεν υπήρχε ούτε μία ιστορία χωρίς έναν τερατώδη απόγονο του Λεβιάθαν, ένα πλάσμα με τη σειρά του εμπνευσμένο από τη γίγαντα Tiāmat του Enûma Eliš. Η αύξηση των ανθρώπινων φόβων συμβαδίζει με την τροποποίηση της ανθρωπολογικής δομής της κοινωνίας. Μέχρι που έπρεπε να γίνουν δεκτά τα αποδεικτικά στοιχεία των γεγονότων: ο δεσμός που ένωνε τον άνθρωπο με τη θάλασσα ήταν άρρηκτος, οπότε η δαιμονοποίηση του ενός σήμαινε μείωση της σημασίας του άλλου, το να είσαι καλός και κακός δύο όψεις του ίδιου νομίσματος.
Για παράδειγμα: μετά την παράδοση του Teotihuacán, κυριολεκτικά "ο τόπος των θεών", οι άνθρωποι του θεϊκού Quetzalcóatl έσωσαν τη ζωή τους χάρη στη θάλασσα, γλιστρώντας μακριά σε μεγάλα πλοία με πλευρές "που λάμπουν σαν τα λέπια του δέρματος των φιδιών" που κινήθηκαν (κάτω από το πανί;) "μόνος χωρίς κουπί" (E. Cardenal, Quetzalcoatl. Il serpente piumato, Mondadori, Μιλάνο, 1989).
Καθώς έβγαιναν στα βαθιά, τα φτερωτά φίδια υποσχέθηκαν στους αγαπημένους τους ότι θα επέστρεφαν για να τακτοποιήσουν λογαριασμούς με τους αντιπάλους τους το έτος 1-Acatl (One-Reed), που αντιστοιχεί στο 1519 του Γρηγοριανού ημερολογίου. Μαζί εκείνη την ημερομηνία, ο Hernán Cortés αποβιβάστηκε στις ακτές του Yucatán με τον μικρό στόλο του. Πλήθη πιστών της λατρείας του Quetzalcóatl εξερράγησαν από αγαλλίαση: μετά από χιλιετίες αναμονής, ο αθάνατος Κύριος με τα γλαυκώδη μάτια είχε επιτέλους επιστρέψει! Είχαν παρακολουθήσει από καιρό τις εξελίξεις του στον ουρανό, λατρεύοντας τον λαμπρό χορό του με το πρόσχημα του Πρωινού Αστέρα. Τώρα, όμως, ο θεός ήταν εκεί. όχι πλέον ένα ουράνιο όραμα αλλά μια γήινη, ψηλαφητή και μεγαλοπρεπής παρουσία (C.A Burland, Montezuma signore degli Aztechi, Einaudi, Τορίνο, 1976).
Ποτέ μην εμπιστεύεστε προφητείες. Το πρόσωπο που προτείνει είναι ένας δημόσιος κίνδυνος, που διαδίδει «ένα είδος εξαιρετικά μεταδοτικής ψυχικής "επιδημίας", η οποία, ωστόσο, είναι πολύ καλά μέρος του σχεδίου της ανατροπής για να είναι "αυθόρμητη", πράγματι, όπως όλες οι εκδηλώσεις της σύγχρονης αταξίας (συμπεριλαμβανομένων των επαναστάσεων που οι αφελείς θεωρούν "αυθόρμητες") προϋποθέτει αναγκαστικά μια συνειδητή βούληση στο σημείο εκκίνησής της» (R. Guénon, Το βασίλειο της ποσότητας και τα σημεία των καιρών, Adelphi, Μιλάνο, 1982).
Από την ιστορία στο μύθο
Με την πάροδο του χρόνου, η ισορροπία δυνάμεων άλλαξε. Η μνήμη του προμηθεϊκού έργου των «θεών που έφεραν τα νερά» ήταν ακόμα ζωντανή, αλλά τα τρωτά σημεία των όντων που θεωρούνταν θεϊκά έγιναν όλο και πιο εμφανή, τα οποία, όπως όλα τα θηλαστικά, αρρώστησαν και πέθαναν. Ήταν τότε που η λατρεία έγινε ρεαλιστική, αφήνοντας σε κάθε πιστό την ικανότητα να αποφασίσει αν θα τιμήσει τον Ανώτερο, θα τον αποφύγει ή απλά θα τον κρατήσει καλό. Οι υποτιθέμενοι θεοί εξακολουθούσαν να εμφανίζονται ως η αιτία ή η συνακόλουθη αιτία κάθε γεγονότος, καλοπροαίρετου ή θανατηφόρου, αλλά η ακολουθία τους δεν ήταν πλέον τυφλή. Αν ένας θεός εμφανιζόταν αφηρημένος ή αναποτελεσματικός, οι πιστοί δεν δίσταζαν να του γυρίσουν την πλάτη, αναζητώντας καταφύγιο σε μια άλλη θεότητα, πιο προσεκτική στις ανάγκες των ανθρώπων.
Λίγο λίγο, οι φιγούρες των θαλασσοπόρων-εκπολιτιστών που ήρθαν από τη θάλασσα γλίστρησαν στο μύθο μαζί με τις βάρκες που τους είχαν μεταφέρει στις νέες πατρίδες τους ή απομακρύνθηκαν από αυτές. Διασχίζοντας το κατώφλι του Βασιλείου των Νεκρών, οι πιστοί προσπάθησαν να τους μιμηθούν, όπως αποκάλυψε η ανακάλυψη στο Ταρίμ κάποιων μούμιων (που χρονολογούνται πριν από 4.800-5.000 χρόνια) θαμμένες σε φέρετρα σε σχήμα βάρκας με τα κουπιά να ακουμπούν πίσω από το κεφάλι.
Μια ασυμφωνία στη μέση της ερήμου, αν δεν ήξερε κανείς ότι οι «αφέντες» αυτών των αγροτικών πληθυσμών – αφιερωμένοι στην καλλιέργεια κριθαριού και σιταριού, στην παραγωγή τυριού και στην εκτροφή βοοειδών – προέρχονταν από τη ρωσική Μαύρη Θάλασσα και την ιρανική Κασπία. Ή ίσως από ακόμα πιο μακρινές χώρες, χαμένες στην ομίχλη του χρόνου.
Αντλώντας από τα αρχεία της Βαβυλώνας, ο ιερέας Berossus αφηγήθηκε ότι ο λαός της Μεσοποταμίας είχε εκπαιδευτεί από τους Oannes, ψαράδες (δηλαδή μετα-διλουβιακούς θαλασσοπόρους) που δίδαξαν στις αμόρφωτες φυλές πώς να γράφουν και να υπολογίζουν, να χτίζουν πόλεις και να ζουν με πολιτισμένο τρόπο, να διαιρούν τη γη και να τη σπέρνουν.
Μεταξύ των λαών που αγνάντευαν την ημι-λιμναία λεκάνη της Μεσογείου, από την άλλη πλευρά, απλώθηκε το Navigium Isidis, μια πομπή με επίκεντρο μια βάρκα στολισμένη με floral διακοσμήσεις και πολύχρωμες κορδέλες. Η τελετή τιμούσε τη μνήμη της θεάς που είχε πλεύσει σε όλες τις θάλασσες για να ανακτήσει (και να επανενωθεί χάρη στη μαγεία) τα μέλη του συζύγου της Όσιρι, που σχίστηκαν σε κομμάτια από τον αδελφό του Σεθ.
Κάθε χρόνο, στην πρώτη πανσέληνο μετά την εαρινή ισημερία – σύμβολο της αφύπνισης της φύσης – οι πιστοί γλιστρούσαν το ιερό καράβι στο νερό. Με την έλευση του Χριστιανισμού, το ομοίωμα της Ίσιδας αντικαταστάθηκε από το άγαλμα της Παναγίας, το οποίο ακόμη και σήμερα κατά τη διάρκεια των πολιούχων εορτών που συνδέονται με τις ισημερίες μεταφέρεται σε πομπή κατά μήκος του ποταμού σε μια βάρκα διακοσμημένη με λουλούδια. Αγνοώντας την αρχαία ειδωλολατρική κληρονομιά που διαιωνίζουν, οι πιστοί θα σοκαρίζονταν αν μπορούσαν μόνο να φανταστούν το ιλιγγιώδες χρονικό βάθος αυτής της παράδοσης.
Επίσης στην Αίγυπτο, στο Καρνάκ, ο θεός της σελήνης Khonsu – ο «θαλασσοπόρος», «αυτός που διασχίζει τον ουρανό σε μια βάρκα» – απεικονίστηκε με μια πλεξούδα συγκεντρωμένη στο ναό με τον τρόπο των Λαών της Θάλασσας που εισέβαλαν στο δέλτα κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ραμσή Γ ́ (περ. 1218 – 1155 π.Χ.). Δεν γνωρίζουμε αν η προέλευσή του ήταν φοινικική, αλλά μεταξύ των μεσογειακών λαών υπήρχε μια ευρέως διαδεδομένη πεποίθηση ότι το Khonsu προστάτευε τους ναυτικούς κατά τις νυχτερινές ώρες. Όντας επίσης ισχυρός θεραπευτής, επικαλέστηκε κατά τη διάρκεια των φάσεων της ημισελήνου για να αυξήσει την ανδρική σεξουαλική ικανότητα, δηλαδή να προωθήσει τη γυναικεία γονιμότητα.
Ταξιδεύοντας στους προϊστορικούς χρόνους, συμβαίνει συχνά να συναντάμε «θεούς σε βάρκες» ικανούς να κινούνται ευκίνητα μεταξύ της Μέλλουσα και της Μέλλουσα Ζωής. Η ιδέα του ψυχοπομπικού πορθμείου των ψυχών που εκτεινόταν από την Κεντρική Αμερική μέχρι την Αρχαία Αίγυπτο, όπου ο νεκρός έκανε μέρος του απόκοσμου ταξιδιού του σε βάρκες που κυβερνούνταν από «ημίθεους κωπηλάτες», θα μπορούσε να έχει τις ρίζες της σε αυτές τις αρχαίες κληρονομιές. Όταν οι μεταφυσικές εικασίες τελικά ανέβηκαν από τον θαλάσσιο κόσμο στο στερέωμα, «μπήκαν στο πλοίο» και ο Ήλιος και η Σελήνη, των οποίων τα δρεπάνια έμοιαζαν με κύτη, ενώ ο ηλιακός δίσκος ήταν μια υπέροχη βασιλική ναυαρχίδα αιώνια καθ' οδόν μέσα από τον ουράνιο ωκεανό.
Οι σκανδιναβικοί λαοί εμπιστεύονταν επίσης πτώματα στο νερό, μαζί με κτερίσματα που διέφεραν ανάλογα με την κατάσταση του νεκρού. Μεταξύ των Βίκινγκς, για παράδειγμα, παρατηρήθηκε το ακόλουθο τελετουργικό: το άψυχο σώμα τοποθετήθηκε στο κάτω μέρος ενός σκάφους του οποίου οι σανίδες είχαν προηγουμένως πασπαλιστεί με μαζούτ ή εύφλεκτες ρητίνες. Στη συνέχεια, το σκάφος βγήκε στη θάλασσα έτσι ώστε οι συγγενείς να μπορέσουν να ενεργοποιήσουν τη διαδικασία αποτέφρωσης από το έδαφος, χτυπώντας το κύτος με εμπρηστικά βέλη.
Τέλος, ο χριστιανικός Μεσαίωνας δαιμονοποίησε την έντιμη υπηρεσία του βαρκάρη των ψυχών, ο οποίος ταξίδεψε από τον κόσμο των ζωντανών στον Άδη με τον υπόγειο ποταμό. Βαθιά ευρασιατική, η ιδιοφυΐα του Δάντη βρήκε έναν συμβιβασμό: χωρίς να θίγονται τα δαιμονικά χαρακτηριστικά του Χάροντα, ο γενειοφόρος γέρος με το φλεγόμενο βλέμμα παρέμεινε ένα σκοτεινό όργανο στα χέρια της θεϊκής δικαιοσύνης. Επομένως, η εξουσία του επεκτάθηκε από τις καταραμένες ψυχές σε εκείνες που βρίσκονταν στο καθαρτήριο, προορισμένες να συνεχίσουν το ταξίδι με το πιο αιθέριο και καθησυχαστικό σκάφος του «αγγέλου πηδαλιούχου». Από τον Όμηρο μέχρι τον Δάντη, εν ολίγοις, το κρίσιμο πέρασμα περιστρέφεται γύρω από τα πλοία και τους ναυτικούς. Ωστόσο, θα ήταν αφελές εκ μέρους μας να μειώσουμε τα στοιχεία του νερού σε απλά σύμβολα, τα οποία, αντίθετα, είχαν στέρεα ιστορικά θεμέλια.
Κώνοι του συγγραφέα
Η παρακμή του ναυτιλιακού κόσμου δεν έσπασε τον βαθύ δεσμό μεταξύ ανθρώπου και νερού, αλλά τον μεταμόρφωσε. Ήταν, από την άλλη πλευρά, ένας προκατακλυσμιαίος συσχετισμός, όπως αποδεικνύεται από τις σπηλαιογραφίες της Altamira (πριν από 19.000 χρόνια), όπου οι σκηνές κυνηγιού εναλλάσσονται με απεικονίσεις σκαφών.
Στο μέλλον, αυτό το σύμφωνο θα γίνει ακόμη πιο δεσμευτικό, καθώς το νερό, εκτός από το ότι παραμένει απαραίτητο για την επιβίωση, είναι απαραίτητο για την ψύξη των διακομιστών των κέντρων δεδομένων, οι οποίοι είναι επιρρεπείς σε υπερθέρμανση. Αλλά ας επιστρέψουμε στην προϊστορία, μετατοπίζοντας την εστίαση στη μετάβαση από το αλμυρό νερό των θαλασσών στο γλυκό νερό των ποταμών.
Η αλλαγή όχι μόνο ευνόησε τη γέννηση σημαντικών ποτάμιων πολιτισμών (κατά μήκος του Ινδού, του Κίτρινου Ποταμού, του Νείλου, του Τίγρη και του Ευφράτη), αλλά σηματοδότησε μια ανθρωπολογική μετάβαση από τον απάτριδο και κοσμοπολίτικο τύπο ζωής των ναυτικών στο αγροτικό-καθιστικό, δηλαδή «συντηρητικό» μοντέλο αγροτών-κτηνοτρόφων. Μια τάση που πυροδότησε τη διαδικασία κοινωνικής ανόδου των γυναικών, οι οποίες, εκτός από την κηπουρική και τη φροντίδα των απογόνων τους, ανατέθηκαν στη συναρμολόγηση δερμάτων ζώων για την κατασκευή κινητών σπιτιών χρήσιμων για μετακινήσεις.
Αυτά τα σπίτια είχαν κωνικό σχήμα, κολοβωμένο ή μυτερό: μια βάση σταθερά φυτεμένη στο έδαφος και μια κορυφή στραμμένη προς τον ουρανό, κατ' εικόνα και ομοίωση του προστατευτικού αρχέγονου Ιερού Όρους. Στην κορυφή, τόσο στην ασιατική γιούρτα όσο και στο ινδικό χωριό typi, υπήρχε μια άνω οπή ανοίγματος παρόμοια με ένα «μάτι», η οποία, μακριά από το να είναι μια απλή διέξοδος για τον καπνό που έβγαινε από την εστία, αποτελούσε τον συμβολικό χώρο μέσω του οποίου περνούσε ο άξονας mundi, του οποίου ο άνθρωπος ήταν η υψηλότερη έκφραση [εικόνα 1].
Όταν η φυλή μετακόμισε, ήταν δουλειά των γυναικών να αποσυναρμολογήσουν και να επανασυναρμολογήσουν τις σκηνές. «Οι άνδρες γεννιούνται για να ζουν στο tipi, όχι στα κουτιά που αποκαλείτε διαμερίσματα», είπε κάποτε ο Tȟáȟča Hušté, που μετονομάστηκε από τον λευκό John Lame Deer, έναν από τους τελευταίους επιζώντες των Σιού του ολοκαυτώματος των ιθαγενών Αμερικανών. «Έχετε μετατρέψει τους άνδρες σε χρονογράφους και τις γυναίκες σε νοικοκυρές: πραγματικά τρομερά πλάσματα. Ζείτε σε φυλακές που εσείς οι ίδιοι έχετε χτίσει και ονομάζετε «σπίτια», «γραφεία», «εργοστάσια». Ξέρετε ποια είναι αυτή η πολιτιστική στέρηση για την οποία μιλούν πάντα οι ανθρωπολόγοι; Σημαίνει να είσαι ένα λευκό παιδί της μεσαίας τάξης που ζει σε ένα τσιμεντένιο διαμέρισμα με έγχρωμη τηλεόραση, αλλά, αν μπορούσε, θα αντάλλασσε ευχαρίστως ένα από αυτά τα καλά για τίποτα διαμερίσματα με έναν από τους παλιούς, όμορφους τύπους μας» (R. Erdoes, Crying for a dream, Xenia, Μιλάνο, 1997).Χωρίς να κατανοούν τη βαθιά συμβολική σημασία τους, οι Ευρωπαίοι ανακάλυψαν αυτές τις κατοικίες όταν οι Ίνκας είπαν στους κατακτητές ότι είχαν αποσπάσει τα εδάφη τους από τους Chachapoyas (τους πολεμιστές των σύννεφων). Ίσως προερχόμενοι από τα ομιχλώδη δάση της σημερινής περιοχής του Αμαζονίου (Περού), τα μέλη αυτού του παράξενου λαού είχαν πιο ανοιχτόχρωμο δέρμα από τους άλλους ντόπιους, τηρούσαν ιδιαίτερες παραδόσεις και έχτισαν κυκλικές κατασκευές με κωνικές στέγες – σπίτια, αποθήκες, τελετουργικούς τόπους – θυμίζοντας αρχαίους πολιτισμούς όπως αυτοί του Huari και του Tiahuanaco.
Επίσης, ασυνήθιστο ήταν το έθιμο τους να συγκεντρώνουν τα σώματα σε αναχώματα εμπνευσμένα από τον κόσμο του βουνού, όπου πρόσωπα ζωγραφισμένα σε σαρκοφάγους διατεταγμένα κάθετα ήταν διακοσμημένα με περιδέραια, περιτριγυρισμένα από ρούχα και εξοπλισμένα με προσωπικά αντικείμενα που ανήκαν στον νεκρό, σαν να ήθελαν να διατηρήσουν την ταυτότητά τους πέρα από το θάνατο.
Πρόσφατες μελέτες έχουν εντοπίσει στα τελευταία Chachapoyas το γενετικό συστατικό των ευρασιατικών κυνηγών (απλοομάδα R1b), το οποίο είναι πλέον αρκετά σπάνιο στην Αμερική. Μόνο ο απομονωτισμός επέτρεψε σε αυτόν τον λαό να διατηρήσει για τόσες γενιές τα κοκκινωπά μαλλιά και τα ευρωποειδή χαρακτηριστικά του προσώπου, χαρακτηριστικά που προϋπήρχαν πολύ πριν από την κολομβιανή αποικιοκρατία.
Από την αντανάκλαση στο φως και μετά στη σκιά
Μέχρι τώρα ασυνήθιστοι να κοιτάζουν πέρα από τη θάλασσα, οι πληθυσμοί της ευρασιατικής ηπείρου εδραίωσαν τις πολιτιστικές τους ρίζες θέτοντας τον ρόλο της γης, και επομένως των γυναικών, στο προσκήνιο. Δεν συνδέεται πλέον με τη γονιμότητα όπως στην εποχή των καμπυλωτών παλαιολιθικών Αφροδισών, η θηλυκότητα έγινε λεπτή και δυναμική, κατάλληλη για την εκτέλεση ιερών και προστατευτικών λειτουργιών. "Χαρακτηριστικό της φαντασίας των φιννοουγγρικών λαών είναι ότι η γη και τα άλλα στοιχεία, καθώς και τα φυσικά φαινόμενα του μέσου κόσμου (νερό, φωτιά, άνεμος, δάσος κ.λπ.) είναι ενσαρκώσεις γυναικείων θεοτήτων, "μητρικών πνευμάτων"" (επιμέλεια M. Hoppal και J. Pentikainen, Northern Religions and Shamanism, Vol 3, Akademiai Kiado, 1993).
Εκτός από τη δημιουργία Ζωής, οι γυναίκες ιερουργούσαν στο Θάνατο, ο οποίος, τελικά, ήταν μια άλλη Ζωή, πληρέστερη και πληρέστερη από την προηγούμενη. Η εικονογραφία προσαρμόστηκε, αρχίζοντας να απεικονίζει τη θηλυκή πλευρά του ανθρώπου μέσω της καθαρής και ουσιαστικής μορφής ενός στυλιζαρισμένου κώνου ή μιας λευκής πυραμίδας, ένα χρώμα που παρέπεμπε στη θυσία.
Ίχνη αυτών των εθίμων μπορούν να φανούν σε αρχαιολογικά ευρήματα που βρέθηκαν στην Κύπρο και τη Μάλτα, όπου κωνικές πέτρες μπορεί να συνδέονται με την επιρροή των Φοινίκων που κατέβηκαν από την περιοχή του Βόρειου Ατλαντικού. Άλλα σημάδια έχουν προκύψει από τα φαράγγια του Σινά, μεταξύ των οποίων εξακολουθούν να εμφανίζονται αινιγματικοί κώνοι ψαμμίτη. Για να μην αναφέρουμε ότι ο Πύργος της Ιεριχούς, στη Δυτική Όχθη, ηλικίας 11 χιλιάδων ετών και θεωρείται ο πρώτος "ουρανοξύστης" της ανθρωπότητας, ήταν επίσης ένας τεράστιος κώνος.
Σύμφωνα με την παράδοση, ο πύργος παρακολουθούσε μητρικά τον περιβάλλοντα χώρο, ασκώντας προστατευτική δράση. Σαν «κεραία», αποτύπωνε το παιχνίδι του φωτός του θερινού ηλιοστασίου και, στο τέλος της μεγαλύτερης ημέρας του χρόνου, όταν η σκιά του κοντινού όρους Quruntul το χτύπησε, πριν εξαπλωθεί πάνω από την πόλη, συμβολικά απέκρουσε τα πρώτα χτυπήματα της επερχόμενης «σκοτεινής φάσης».
Αλλά ούτε καν κάνοντας καθιστική ζωή κάτω από το παντογνώστη μάτι της Θεάς, η οποία εξέταζε και προστάτευε τα πάντα, ο άνθρωπος δεν μπόρεσε να βρει κάποια γαλήνη, ανήκοντας σε ένα είδος που δεν γνωρίζει καμία αίσθηση αναλογίας. Αναζητώντας συγκινήσεις, ρίχτηκε με τα μούτρα στη σωματική, ψυχική, κοινωνική και μαγική αγάπη: οι «βασίλισσες» έχασαν τον έλεγχο της κατάστασης, τα βασίλεια βυθίστηκαν στο χάος και οι κοινότητες πνίγηκαν σε μια θάλασσα υπερβολών.
Ιστορικά, η παρακμή της «μητριαρχικής ευρωπαϊκής» περιόδου, κατά την οποία στο πάνθεον κυριαρχούσαν γυναικείες θεότητες που εκδήλωναν την ενέργειά τους μέσω τελλουρικών στοιχείων (νερό/σελήνη, γη, πέτρες, φυτά), συνέπεσε με την επιβεβαίωση της νέας «ανδροκρατικής ινδοάριας» τάξης, η οποία, αντίθετα, διεκδικούσε μια κοινωνία πειθαρχημένη και ρυθμιζόμενη από ενεργητικές αρσενικές θεότητες που σχετίζονταν με ουρανικά φαινόμενα (φωτιά/ήλιος, ουρανός, αστέρια, βροντές κ.λπ.).
Ξεκινώντας από περίπου το 4.000 π.Χ., η συνολική όραση πέρασε σταδιακά από την Αντανάκλαση (σεληνιακή) στο Φως (ηλιακή), μια μετατόπιση που από το λεπτοφυές επίπεδο κατέληξε να περιλαμβάνει κάθε πτυχή της καθημερινής ζωής. Το αστρικό σώμα, αιθέριο, επισκιάστηκε για να επιτρέψει στο Εγώ, εγγενές και εκ γενετής, να επιβληθεί με τη χρήση δύναμης. Επειδή όμως οι προϊστορικοί πρόγονοι, σε αντίθεση με εμάς, δεν χρειαζόταν να δυσφημούν το παρελθόν για να ζήσουν στο παρόν, οι λάτρεις της θεάς συνέχισαν ανενόχλητοι να τιμούν τη Μεγάλη Μητέρα της προηγούμενης εποχής.
Ειδικά στις νοτιότερες περιοχές που αγκάλιαζαν τη Μεσόγειο, το γυναικοκρατικό υπόστρωμα δεν εξαφανίστηκε εντελώς. Τόσο πολύ που ακόμη και στις παρυφές των υπερσυνδεδεμένων πόλεων μας, τόσο τα ιερά άλση όσο και οι πηγές των θαυματουργών νερών επισκέπτονται τακτικά, ενώ το ημερολόγιο συνεχίζει να σηματοδοτεί τις επετείους που συνδέονται με το γεωργικό έτος με τη μορφή εορτασμών πολιούχων αγίων.
Φαίνεται ότι η θεά δεν εγκατέλειψε ποτέ πραγματικά το θρόνο της, καμουφλάροντας τον εαυτό της στις πτυχές του χρόνου, οπότε ο σεβασμός της χωρίς ψεύτικη νοσταλγία θα μπορούσε να είναι ένα σημάδι σοφίας. Εξάλλου, το πιο ελπιδοφόρο μέλλον δεν είναι αυτό που ξεχνά, αλλά αυτό που αναθέτει την επιμέλεια του παρελθόντος σε έναν διακομιστή, ώστε να διατηρεί, χωρίς να το γνωρίζει, αναμνήσεις από ζωές που έζησε που διαφορετικά θα είχαν δαπανηθεί μάταια.
https://www.ereticamente.net/
