Oι Βασιλικοί Οίκοι της Ευρώπης, η Μελουζίν και τα Starbucks

        

Του Έρικ Σμυρναίου
Μια φορά και έναν καιρό, την εποχή των ιπποτών και των σκυθρωπών κάστρων κάτι παράξενο συνέβη στη μαγική Σκοτία: Ένα καλοκαιριάτικο δειλινό, ο άρχοντας της μακρινής εκείνης χώρας, ο Elynas, διέσχιζε ένα σκοτεινό δάσος καβάλα στο άτι του. Ξαφνικά αντίκρισε μια εκθαμβωτική γυναίκα. Φορούσε ένα κατάλευκο φόρεμα και καθόταν δίπλα σε μια πηγή. Η υπερφυσική της ομορφιά τον συνεπήρε και της ζήτησε να του χαρίσει τ’ όνομά της και να γίνει σύζυγός του. Εκείνη του απάντησε ότι ονομαζόταν Pressyne και δέχτηκε να μοιραστεί τη ζωή της μαζί του με μια και μοναδική προϋπόθεση: Ότι θα περνούσε κάθε Σάββατο ολομόναχη, ενώ εκείνος δεν θα προσπαθούσε ποτέ ν’ ανακαλύψει τι έκανε κατά τη διάρκεια αυτής της μέρας.
Στην αρχή όλα πήγαιναν καλά. Η Pressyne και ο Elynas έκαναν τρία παιδιά, τη Μελουζίν, τη Μέλιορ και την Παλατάιν (Μelusine, Melior, Palatyne). Ο Elynas ωστόσο, αποφάσισε να κατασκοπεύσει τη γυναίκα του ένα Σαββατόβραδο που πλενόταν μαζί με τις τρεις κόρες της σε μια μπανιέρα, πίσω απ’ τις κλειδωμένες πόρτες της κάμαράς τους. Κρυφοκοίταξε απ’ την κλειδαρότρυπα και τότε η Pressyne, που ένιωσε το βλέμμα του, έβγαλε μια δυνατή κραυγή απογοήτευσης και πόνου και εξαφανίστηκε, μαζί με τα παιδιά της. Βλέπετε, η Pressyne ήταν μια νεραϊδοπριγκίπισσα και, όπως όλοι γνωρίζουμε, τα παιδιά της χώρας των ξωτικών μπορούν να ζήσουν με τους θνητούς μονάχα όταν εκείνοι τηρούν τις υποσχέσεις τους.
Όμως, αυτό δεν ήταν το τέλος της παράξενης εκείνης ιστορίας. Η Pressyne μετέφερε τις τρεις κόρες της στο μαγικό νησί του Αvalon που αιώνιες ομίχλες το κρύβουν απ’ τα ανόσια μάτια των ανθρώπων. Η Μελουζίν, την ημέρα των δέκατων πέμπτων γενεθλίων της, θέλησε να μάθει γιατί ζούσε στο Avalon. Όταν έμαθε για την υπόσχεση που είχε αθετήσει ο πατέρας της, αποφάσισε να τον εκδικηθεί και τον παγίδευσε μέσα σ’ ένα βουνό. Η Presynne εξοργίστηκε όταν έμαθε τι είχε σκαρώσει η Μελουζίν και την τιμώρησε σκληρά για την ασέβεια που είχε δείξει προς τον πατέρα της. Την καταδίκασε  να μεταμορφώνεται σ’ ερπετό κάθε Σάββατο. Σύμφωνα με κάποιες άλλες ιστορίες, μεταμορφωνόταν σε γοργόνα. 
Λίγα χρόνια αργότερα, ένας άλλος θνητός, ο άρχοντας Raymond του Poitou συνάντησε τη Mελουζίν στο δάσος του Coulombiers στο Πουατού της Γαλλίας. Γοητεύτηκε από την ομορφιά της και της πρόσφερε το χέρι του. Ακριβώς όπως είχε κάνει και η μητέρα της, η Μελουζίν τον παντρεύτηκε υπό έναν όρο: Ότι ποτέ δεν θα έμπαινε στο δωμάτιο της το Σάββατο. Οι δυο τους έκαναν πολλά παιδιά, εκ των οποίων πολλά έγιναν σπουδαίοι άρχοντες και βασιλιάδες. Όμως ο Raymond αθέτησε την υπόσχεσή του. Εκείνη τον συγχώρεσε,  ωστόσο, κατά τη διάρκεια ενός καυγά, ο Raymond την αποκάλεσε «ερπετό» μπροστά στα μέλη της αυλής του. Τότε, η Μελουζίν μεταμορφώθηκε σε δράκοντα και πέταξε μακριά για πάντα.
Στη Νορμανδία της Βρετάνης η νεράιδα Μελουζίν, παντρεύτηκε τον Guy de Lusignan, κόμη του Πουατού (Poitou) με την  προϋπόθεση ότι δεν θα έμπαινε ποτέ στο δωμάτιό της χωρίς άδεια. Του έχτισε μέσα σε μια νύχτα ένα κάστρο κι έκανε μαζί του πολλά παιδιά. Ένα μάλιστα από εκείνα τα παιδιά, ο Guy de Lusignan, κατάφερε να γίνει ο πρώτος βασιλιάς της Κύπρου. Η δυναστεία των Lusignan βασίλευσε στο ηλιόλουστο νησί από το 1205 ως το 1472, καθώς και στην Αρμενία και στην Ιερουσαλήμ. Όταν, όμως, ο αρχικός Lusignan αθέτησε τον όρκο του, η Μελουζίν έβγαλε μια δυνατή κραυγή, μεταμορφώθηκε σε δράκο κι εξαφανίστηκε. Ωστόσο, για πολλά χρόνια προστάτευε τους απογόνους της και οι θρηνητικές κραυγές της ακούστηκαν και πάλι όταν το κάστρο του Lusignan κατεδαφίστηκε.
Η βασιλική οικογένεια του Λουξεμβούργου επίσης ισχυριζόταν ότι καταγόταν από την Μελουζίν μέσω του κόμη Siegfried των Αρδεννών. Το έτος  963 ο Siegfried αγόρασε τα φεουδαρχικά δικαιώματα της περιοχής όπου θα χτιζόταν η πόλη του Λουξεμβούργου. Η Μελουζίν του έχτισε με τις μαγικές της δυνάμεις το κάστρο της πόλης στο βράχο του Bock που ακόμα και σήμερα αντιπροσωπεύει το ιστορικό κέντρο της. Το συγκεκριμένο κάστρο εμφανίστηκε ανεξήγητα την επόμενη μέρα του γάμου τους, το πρωί. Ως προϋπόθεση για το γάμο του είχε ζητήσει κάθε Σάββατο να είναι απολύτως μόνη αλλά δυστυχώς ο Siegfrid, όπως και οι υπόλοιποι σύζυγοι των συγκεκριμένων ιστοριών, την κρυφοκοίταξε να λούζεται σε μια μπανιέρα και να μεταμορφώνεται σε γοργόνα. Η Μελουζίν και η μαγική μπανιέρα της βυθίστηκαν στο συμπαγή βράχο. Έκτοτε η Μελουζίν αναδύεται από τα βάθη της γης μια φορά κάθε επτά χρόνια, με τη μορφή μιας πανέμορφης γυναίκας ή ενός ερπετού που κρατάει στο στόμα του ένα χρυσό κλειδί. Όποιος της πάρει το κλειδί θα την απελευθερώσει και θα την παντρευτεί.
Ποια ήταν, λοιπόν, εκείνη η αινιγματική παρουσία που η μορφή της έχει εντυπωθεί τόσο βαθιά στο μυθολογικό κόσμο της Ευρώπης; Γνωρίζουμε ότι στην Κέλτικη μυθολογία, η Μελουζίν ήταν ένα προχριστιανικό πνεύμα του νερού που ζούσε σε μια ιερή πηγή ή ποτάμι, μια παραλλαγή ίσως των αρχαιοελληνικών Νυμφών. Απεικονίζεται συνήθως ως γυναίκα που μοιάζει με φίδι ή ψάρι από τη μέση και κάτω. Συνήθως απεικονίζεται με δυο ουρές στη θέση των ποδιών. Ως μορφή, η Μελουζίν είναι ενδιαφέρουσα γιατί μπορεί και μεταμορφώνεται ενώ διαθέτει δρακόντεια-ερπετικά στοιχεία, γεγονός που την συνδέει με όλους εκείνους τους παράξενους δρακοβασιλιάδες και τις δρακοβασίλισσες που εμφανίζονται στις μυθολογίες όλου του κόσμου. 
Το 1464, κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Ρόδων, ο βασιλιάς Εδουάρδος ο Τέταρτος παντρεύτηκε κρυφά την  Elizabeth Woodville, μια όμορφη χήρα. Η συγκεκριμένη πράξη του Εδουάρδου ήταν εντελώς ριζοσπαστική για τα κριτήρια της εποχής του: Αντί να σιγουρέψει την εξουσία του με το να παντρευτεί την απόγονο κάποιας άλλης ευρωπαϊκής βασιλικής οικογένειας, ο Εδουάρδος ακολούθησε τη φωνή της καρδιάς του κι επέλεξε μια κοινή θνητή που φαίνεται ότι του είχε κλέψει την καρδιά. Η Elizabeth, όμως, είχε έναν κρυμμένο άσσο στο μανίκι της: Ισχυριζόταν ότι στις φλέβες της κυλούσε βασιλικό αίμα γιατί η μητέρα της ήταν η Jacquetta του Λουξεμβούργου, μέλος της πανίσχυρης δυναστείας των Δουκών του Λουξεμβούργου. Η Jacquetta δήλωνε ότι η οικογένειά της καταγόταν από τη Μελουζίν και ότι η ίδια ήταν απόγονος εκείνης της νεραιδοπριγκίπισσας, καθώς η Μελουζίν είχε παντρευτεί τον πρόγονο της το γνωστό Siegfried.   
ρετανίας και τη μυστηριακή Μελουζίν, γιατί μέσω της Jacquetta του Λουξεμβούργου, το νεραϊδοαίμα της Μελουζίν  κυλάει στις φλέβες όλων των Βρετανών βασιλιάδων από το 15^ο αιώνα και μετά.
Εξάλλου, ο χρονικογράφος Gerald της Ουαλίας είχε αναφέρει ότι ο Ριχάρδος ο Πρώτος αφηγούταν συχνά ότι ήταν απόγονος της κόμισσας Anjou, η οποία στην πραγματικότητα ήταν η νεράιδα Μελουζίν. Σύμφωνα με τα λεγόμενά του, ένας παλιός κόμης Anjou συνάντησε μια πανέμορφη γυναίκα σε μια μακρινή γη, και την παντρεύτηκε. Αυτή του έκανε τέσσερα παιδιά, αλλά η συμπεριφορά της ξένιζε την αυλή του γιατί δεν εκκλησιάζονταν συχνά και απέφευγε την Αγία Κοινωνία. Μια μέρα τέσσερις άνδρες την έπιασαν και την έβαλαν με το ζόρι να κοινωνήσει, οπότε εκείνη τους ξέφυγε, άρπαξε δύο απ’ τα παιδιά της και πέταξε μακριά, μπροστά σε όλο το ποίμνιο, μέσα από το ψηλότερο παράθυρο της εκκλησίας. Ένας από τους εναπομείναντες δυο γιους ήταν ο πρόγονος των κόμηδων του Anjou και όλων των Βρετανών βασιλιάδων.
Ο Μαρτίνος Λούθηρος πίστευε απόλυτα στην ύπαρξη της Μελουζίν και θεωρούσε ότι ήταν ένα succubus, ένας θηλυκός σεξουαλικός δαίμονας, ενώ μέχρι και σήμερα στα τσέχικα και στα σλοβάκικα η λέξη meluzina αναφέρεται στον άνεμο που ουρλιάζει.
Ας αφήσουμε τώρα τους Ευρωπαίους βασιλείς και την υποτιθέμενη καταγωγή τους από την υδάτινη και δρακόντεια θεά των Κέλτών, Μελουζίν, και ας ταξιδέψουμε μέχρι την απέναντι όχθη του Ατλαντικού Ωκεανού, στην παραθαλάσσια πόλη του Seattle της Washington, το έτος 1971. Εκεί, στην ψαράδικη συνοικία Pike’s Place Market εμφανίστηκε για πρώτη φορά ένα καφέ που το στόλιζε ένα παράξενο λογότυπο: Μια γυμνόστηθη γυναίκα με μαλλιά που έμοιαζαν με ποτάμια. Το κεφάλι της στολιζόταν από ένα στέμμα και το σώμα της κατέληγε σε δυο ψαρίσιες ουρές. Στο κέντρο του στέμματος δέσποζε μια πεντάλφα, ένα παγκόσμιο αποκρυφιστικό αποτροπαϊκό σύμβολο που κρατάει μακριά τις δυνάμεις του χάους.
Το όνομα του καφέ ήταν Starbucks κι επρόκειτο να μεταμορφωθεί σε μια πολυεθνική εταιρία που κατέκτησε ολόκληρο τον κόσμο με 30.000 καταστήματα σ’ όλες σχεδόν τις πρωτεύουσες του πλανήτη μας. Σύμφωνα με την εξήγηση που προσφέρει η ίδια η εταιρεία, το ασυνήθιστο αυτό λογότυπο προέρχεται από μια νορμανδική ξυλογραφία του 16^ου αιώνα και απεικονίζει μια σειρήνα που δεν είναι άλλη από τη γνωστή μας Μελουζίν. Υιοθετήθηκε από ένα από τα τρία ιδρυτικά μέλη της το οποίο έψαχνε ένα σύμβολο που να παραπέμπει στη σχέση που συνδέει την πόλη του Seattle με το υδάτινο στοιχείο και συγκεκριμένα με τη θάλασσα. Ωστόσο, όπως και το έμβλημα της εταιρίας, το όνομα της, Starbuck, δεν είναι επινοημένο. Κρύβει μια περίεργη και πολύ ενδιαφέρουσα ιστορία:  
Στο μυθιστόρημα Moby Dick, που έγραψε το 1851 ο Herman Melville, υπάρχει ένας χαρακτήρας που ονομάζεται Starbuck. Ο εν λόγω λογοτεχνικός ήρωας περιγράφεται ως Κουακέρος με καταγωγή απ’ το νησί Nantucket και εργάζεται ως ανθυποπλοίαρχος στο πλοίο Pequod. Το όνομα “Starbuck” ήταν αληθινό και ανήκε σε μια πλούσια οικογένεια που όντως ζούσε σ’ εκείνο το νησί στ’ ανοιχτά της Μασαχουσέτης:
Το 1664, ο Edward Starbuck, ένας κτηματίας στην περιοχή της Νέας Αγγλίας, διορίστηκε ως υπεύθυνος για τη διαχείριση των αλιευτικών δραστηριοτήτων στην παράκτια ακτή της Μασαχουσέτης. Τμήμα της Μασαχουσέτης ήταν και η νήσος Nantucket.  Αργότερα, ο γιος τού Edward, ο Nathanial Starbuck, παντρεύτηκε τη Mary Coffin, μια γυναίκα που εξελίχθηκε σε ηγετική φιγούρα του κουακερισμού. Οι Κουακέροι ήταν ένα μυστικιστικό και θρησκευτικό κίνημα που είχε αγκαλιάσει ολόκληρο το νησί.
Οι Κουάκεροι, ή αλλιώς η Θρησκευτική Εταιρία των Φίλων, εμφανίστηκαν στην Αγγλία το 1652. Ονομάστηκαν Κουακέροι (Quakers) από την Αγγλική λέξη Quake που σημαίνει «τραντάζομαι», γιατί κατά τη διάρκεια των τελετών τους ένιωθαν «τραντάγματα πριν από τις στιγμές θεϊκής αποκάλυψης». Οι Κουακέροι δεν αποδέχονταν την ιεραρχική δομή της επίσημης εκκλησίας, γιατί πίστευαν ότι κάθε πιστός μπορούσε να έρθει σε άμεση επαφή με το θεό, ο οποίος μιλούσε μέσα απ’ αυτόν. Κατά τη διάρκεια των τελετών τους συνέβαιναν πολλά περιστατικά «υπερφυσικής κατάληψης» και αντίστοιχα φαινόμενα που περιλάμβαναν ανεξέλεγκτους σπασμούς.  Οι συναθροίσεις τους ήταν στην ουσία περίοδοι ομαδικής σιωπής, κατά την οποία το κάθε άτομο αναζητούσε την καθοδήγηση του Θεού. Οποιοσδήποτε λάμβανε κάποιο θεϊκό μήνυμα μπορούσε να μιλήσει. Επειδή αμφισβητούσαν το θρησκευτικό κατεστημένο, απέφευγαν τις μεγαλοπρεπείς τελετές και ισχυρίζονταν ότι κατευθύνονταν από μια εσωτερική φωνή και όχι από κάποια τάξη κληρικών, οι Κουάκεροι αντιμετωπίζονταν εχθρικότατα:
Για παράδειγμα, τον Ιούλιο του 1656 το ιστιοφόρο Σουόλοου, απ’ το Μπαρμπάντος των Δυτικών Ινδιών, προσάραξε στη Βοστόνη της Μασαχουσέτης. Ο Ρίτσαρντ Μπέλινγκαμ, υποκυβερνήτης της αποικίας, διέταξε να συλληφθούν οι επιβαίνουσες Μαίρη Φίσερ και Αν Όστεν. Στα πράγματά τους βρέθηκαν 100 βιβλία τα οποία αναφέρθηκε ότι περιείχαν «διεφθαρμένα, αιρετικά και βλάσφημα δόγματα».
Τα βιβλία κάηκαν στην αγορά. Έπειτα οι γυναίκες φυλακίστηκαν, γυμνώθηκαν και εξετάστηκαν για σημάδια μαγείας. Το παράθυρο του κελιού τους σφραγίστηκε, κι επί πέντε εβδομάδες ζούσαν στο σκοτάδι. Οποιοσδήποτε τολμούσε να τους μιλήσει διακινδύνευε να τιμωρηθεί με πρόστιμο ύψους πέντε λιρών. Τελικά, η Μαίρη Φίσερ και η Αν Όστεν στάλθηκαν πίσω στο Μπαρμπάντος. Στην πραγματικότητα, εκείνες οι δύο τόσο «επικίνδυνες» γυναίκες ήταν οι πρώτες ιεραπόστολοι των Κουάκερων οι οποίες είχαν φτάσει στη Βόρεια Αμερική.
Για να επιστρέψουμε τώρα στο νησί Nantucket και στην οικογένεια των Starbuck, όταν ο Edward πέθανε, ο γιος του Nathaniel ανέλαβε τα καθήκοντά του με τη βοήθεια της Κουακέρας γυναίκας του, της Mary Coffin. Η οικογένεια Starbuck συνέχισε να αποκομίζει μεγάλα κέρδη από τις αλιευτικές της δραστηριότητες και τελικά μεταμορφώθηκε σε μια δυναστεία φαλαινοθηρίας τόσο επιτυχημένης ώστε η νήσος Nantucket να μετατραπεί στη φαλαινοθηρική πρωτεύουσα του κόσμου.
Ωστόσο, στα μέσα των 1600, εμφανίστηκε μια εξίσου ονομαστή οικογένεια που ήρθε από την Αγγλία στη Μασαχουσέτη. Ήταν η οικογένεια Folger, η ίδια οικογένεια που ίδρυσε την εταιρεία πώλησης καφέ Folgers Coffee Mill. Το 1720 λοιπόν, η Anna Folger παντρεύτηκε τον William Starbuck, έναν κατευθείαν απόγονο του Nathanial και της Mary Coffin Starbuck.
Το βιβλίο του Herman Melville «Moby Dick» βρίθει από αναφορές για τις θρησκευτικές δοξασίες, τον αποκρυφισμό και τις ναυτικές παραδόσεις που περιβάλλουν τη νήσο Nantucket. Ο ίδιος ο συγγραφέας είχε δηλώσει ότι η έμπνευσή του για τη συγγραφή του συγκεκριμένου βιβλίου ήταν το κυνήγι των φαλαινών που ξεκινούσε από εκείνη την περιοχή του κόσμου. Επίσης, εκτός από τον κύριο Starbuck, στο βιβλίο του αναφέρει πολλά υπαρκτά ονόματα εκείνης της εποχής, όπως για παράδειγμα την Mary Morrill η οποία ήταν η σύζυγος του πρωτοπόρου εξερευνητή Peter Folger.
Η Mary Morrill ήταν η προγιαγιά της Anna Folger (της γυναίκας που παντρεύτηκε τον William Starbuck, αν θυμάστε) και η γιαγιά του Βενιαμίν Φρανγκλίνου (Benjamin Franklin) ο οποίος έζησε στην Pennsylvania για το υπόλοιπο της ζωής του και τελικά έγινε ο Πρόεδρος εκείνης της αποικίας η οποία αποκαλούνταν το «κράτος των Κουακέρων».
Εκείνη την εποχή η βιομηχανία της φαλαινοθηρίας βρισκόταν σε μεγάλη άνθιση, γιατί το λάδι από φάλαινες παρήγαγε ένα πολύ πιο δυνατό φως από τα κεριά ή τις απλές λάμπες λαδιού κι έτσι άλλαξε εντελώς τη νυχτερινή ζωή του Δυτικού Κόσμου. Η τεράστια ζήτηση για φαλαινοθηρία συνεχίστηκε μέχρι τα μέσα του 19^ου αιώνα, την περίοδο δηλαδή που η οικογένεια Folger άρχισε να σχεδιάζει την Εταιρεία καφέ Folger’s Coffee Mill Company. Οι Folger μετέφεραν τελικά τις δραστηριότητές τους στα Δυτικά, στην California, γιατί ήθελαν να αποφύγουν τα προβλήματα που έβλεπαν να περικυκλώνουν την Μασαχουσέτη και τον επικείμενο πόλεμο της Ανεξαρτησίας…
Ορίστε, λοιπόν, πώς η εικόνα μιας αρχαίας θεότητας του Νερού συνδέεται με τις βασιλικές οικογένειες της Ευρώπης, το θρησκευτικομυστικιστικό κίνημα του Κουακερισμού (η  εκστατική συμπεριφορά των πιστών του οποίου που θυμίζει λιγάκι τις «θεϊκές καταλήψεις» των προχριστιανικών πρακτικών που επιβιώνουν ακόμα στις Δυτικές Ινδίες,) και το λογότυπο μιας πολυεθνικής εταιρίας που έχει εξελιχθεί σε σύμβολο του Αμερικανικού τρόπου ζωής.
Κάποιος πιο ευφάνταστος ή τολμηρός αναγνώστης θα μπορούσε να κάνει και ορισμένους ακόμα πιο ενδιαφέροντες συσχετισμούς, αν προσέθετε στην όλη εικόνα στοιχεία της Μυθολογίας Κθούλου που επινόησε ο Αμερικανός συγγραφέας και αρχιερέας της τέχνης του Φανταστικού Χ.Φ. Λάβκραφτ ο οποίος  επίσης έζησε στην περιοχή της Νέας Αγγλίας και μελέτησε ενδελεχώς τις παραδόσεις της.   https://eword.gr/