ΕΛΙΤ,ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΑΙ ΜΑΥΡΟΙ ΚΥΚΝΟΙ

Ελίτ, Δημοκρατία και Μαύροι Κύκνοι

 Γιώτα Χουλιάρα 

 

        source:Risk & Insurance® @RiskInsurance

Γράφει η Γιώτα Χουλιάρα
giota.houliara@gmail.com 

Οι πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις (ΗΠΑ, Ολλανδία, Γαλλία) και το δημοψήφισμα του περασμένου Ιουνίου στη Βρετανία μου έφεραν στο μυαλό τη ρήση του Νασίμ Ταλέμπ (Nassim Nicholas Taleb): Όταν ο κόσμος ψηφίζει αυτό που θέλει η διανούμενη-πλην-όμως-ηλίθια-ελίτ, τότε αυτό είναι «δημοκρατία».

Στη συνέχεια διάβασα ένα άρθρο στο πρακτορείο Bloomberg όπου ο συντάκτης Leonid Bershidsky συναντά τον Robert Barnes, δικηγόρο του Λας Βέγκας. Ο Barnes έχει τη συνήθεια να κερδίζει χρήματα ποντάροντας στους μαύρους κύκνους των εκλογικών αναμετρήσεων (δηλαδή στο απρόβλεπτο, σ΄αυτό που δεν θεωρούν οι δημοσκόποι και οι πολιτικοί αναλυτές εφικτό).
Είχε ποντάρει, λοιπόν, υπέρ του Brexit και υπέρ του Τραμπ. Δεν γνωρίζω αν στο δεύτερο γύρο των εκλογών στη Γαλλία θα ποντάρει υπέρ της Λεπέν. Προσωπικά, όμως, δεδομένων των συνθηκών στη Γαλλία και με την αυξανόμενη τρομοκρατία, δεν θα θεωρούσα τόσο απίθανο η Λεπέν να κερδίσει τον Μακρόν. Απλά, κατά την προσωπική μου εκτίμηση, δεν θα γίνει τελικά.
Τι είναι όμως οι μαύροι κύκνοι και ποια η σχέση των εκλογικών αναμετρήσεων με την παραπάνω ρήση του Ταλέμπ. Αρχικά θα ήθελα να εξετάσουμε το προφίλ του Ταλέμπ για να μπορέσουμε στη συνέχεια να δούμε την σύνδεση όλων των παραπάνω.
Ο Νασίμ Νικόλας Ταλέμπ είναι ένας από τους σημαντικότερους διανοητές του καιρού μας. Κατάγεται από τον Λίβανο, είναι ελληνορθόδοξος και ζει στη Νέα Υόρκη. Στα βιβλία του «Στην πλάνη του τυχαίου» (2004) και «Ο Μαύρος Κύκνος» (2007 & επανέκδοση με προσθήκες το 2010) υποστηρίζει ουσιαστικά ότι πριν από την ανακάλυψη μαύρων κύκνων στην Αυστραλία οι Ευρωπαίοι πίστευαν με απόλυτη βεβαιότητα ότι όλοι οι κύκνοι είναι λευκοί. Το ίδιο ακριβώς έχουν πάθει και οικονομολόγοι στις μέρες μας. Κάνουν προβλέψεις, οδηγούν στην ανάληψη ρίσκου τράπεζες και επιχειρήσεις, παρ’ ότι αδυνατούν να προβλέψουν σπάνια συμβάντα με επιπτώσεις τεράστιας σημασίας.

Επομένως, σύμφωνα με τον Ταλέμπ οι προβλέψεις τους είναι άχρηστες, αν όχι επικίνδυνες. Οι αναλυτές των μεγαλύτερων χρηματοοικονομικών εταιρειών αλλά και των διεθνών οργανισμών απέτυχαν να προβλέψουν τη διεθνή κρίση η οποία ξεκίνησε από την κρίση ακινήτων που ξέσπασε στις ΗΠΑ το τέλος του 2008.

Συγκλονιστικά και με αληθινά στοιχεία είναι η ταινία Ανταμ Μακέι με τον τίτλο «The Big Short» («Το μεγάλο σορτάρισμα») βασισμένη στο ομώνυμο bestseller του πρώην εργαζόμενου στη Wall Street Μάικλ Λούις.

Όταν ο Τάλεμπ το 2007 έβγαλε το βιβλίο του και προειδοποιούσε, ουδείς μποτούσε να φανταστεί ό,τι θα επακαλουθούσε. Η χρηματοπιστωτική κρίση του 2008, χειρότερη από τη Μεγάλη Υφεση του 1929, ήταν ουσιαστικά ένα μαύρος κύκνος στην οικονομία.


Η θεωρία του Μαύρου Κύκνου

Ο Μαύρος Κύκνος εννοείται ως ένα ολιγοπίθανο και απρόβλεπτο γεγονός που λαμβάνει χώρα σε μια οποιαδήποτε σειρά πιθανών και συνηθισμένων γεγονότων σε κάθε δραστηριότητα μιας κοινωνίας, και ανατρέπει δραματικά προς το χειρότερο ή το καλύτερο τη δομή της.

Ο ίδιος ο Τάλεμπ σε συνέντευξη του στο Βήμα τον Φεβρουάριο του 2011 εξήγησε την θεωρία του Μαύρου Κύκνου ως εξής: «υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν μπορείς να τα προβλέψεις και πρέπει να είσαι αρκετά δυνατός για να αντιμετωπίσεις τις συνέπειες από τις λάθος προβλέψεις. Η μητέρα φύση δεν κάνει προβλέψεις. Για παράδειγμα, αν αυξήσεις τη μυϊκή σου μάζα είσαι πιο υγιής, δεν χρειάζεται να προβλέψεις πώς ενδέχεται αυτό να σου φανεί χρήσιμο. Αυτό που λέω στους ανθρώπους είναι ότι υπάρχουν πολλά πράγματα που δεν μπορούμε να προβλέψουμε. Το πρόβλημά μας είναι ότι έχουμε ψευτο-επιστήμες που μας οδηγούν στην ανάληψη ρίσκου πιστεύοντας ότι μπορούν να προβλέψουν τις εξελίξεις. Πρόκειται ξεκάθαρα για ψευτο-επιστήμες, τις οποίες χρησιμοποιεί και στηρίζει το οικονομικό κατεστημένο. Είναι σκάνδαλο. Αυτοί οι άνθρωποι κάνουν λάθος και το χειρότερο είναι πως δεν καταλαβαίνουν ότι κάνουν λάθος».
Η πρώτη αναφορά στην ύπαρξη ενός μαύρου κύκνου ως απίθανου γεγονότος εμφανίζεται στο έργο Satires του σημαντικού Ρωμαίου σατυρικού ποιητή Γιουβενάλη, περίπου 55-135 μ.Χ. ως : Rara avis in terris nigroque simillima cycno που σημαίνει: ένα σπάνιο πουλί στη γη, τόσο σπάνιο όπως ένας μαύρος κύκνος. Η φράση αυτή επιβίωσε στην Ευρώπη ως περιγραφή του απίθανου και αδύνατου, (μέχρι το 1697 που ανακαλύφθηκαν στην Αυστραλία οι μαύροι κύκνοι).
Η ανακάλυψη του μαύρου Κύκνου ήταν ένα συνηθισμένο γεγονός για τους ειδικούς, αλλά μια σημαντική διάψευση μιας βεβαιότητας στη Φιλοσοφία, με την έννοια ότι απεδείχθη και στην πράξη ότι ένα και μόνο γεγονός ανά πάσα στιγμή μπορεί να διαψεύσει μια μακροχρόνια παρατήρηση. Από τον 19 αιώνα η ανακάλυψη των μαύρων Κύκνων αναδείχθηκε ως το καλύτερο παράδειγμα της μη βεβαιότητας οποιασδήποτε λογικής δήλωσης (ακόμη και αν οι παρατηρήσεις αιώνων την επιβεβαιώνουν) και της ανατροπής των καθιερωμένων αντιλήψεων σε οποιοδήποτε γνωστικό πεδίο. Τον 20ο αιώνα ο Μαύρος Κύκνος είναι η επιτομή της φιλοσοφικής θεωρίας του Καρλ Πόπερ περί διαψευσιμότητας λογικών προτάσεων. Ο Τάλεμπ δανείστηκε την έκφραση αυτή και παρήγαγε έναν νέο Μαύρο Κύκνο με στοιχεία του παλαιού, με σημαντικότερο στοιχείο όχι πλέον την διαψευσιμότητα αλλά το απρόβλεπτο και τυχαίο.
Εκτός από τους οικονομικούς Μαύρους Κύκνους που υποδεικνύει ο Τάλεμπ, υπάρχουν και οι πολιτικοί Μαύροι Κύκνοι. Τέτοιοι είναι το Brexit, η επικράτηση Τραμπ έναντι της Κλίντον και όποιο άλλο πολιτικό γεγονός έρχεται σε αντίθεση με ό,τι πρεσβεύει η παγκόσμια ελίτ.
Επομένως την επόμενη φορά που θα δείτε ή θα διαβάσετε προβλέψεις της ελίτ, σκεφτείτε και τους Μαύρους Κύκνους. Λέτε η Λεπέν να είναι ο Μαύρος Κύκνος της Ευρώπης;

Γιώτα Χουλιάρα για το Geopolitics

Σημείωση: Αύριο θα δημοσιευτεί στο Geopolitics το άρθρο του Bloomberg που αναφέρεται στην αρχή. ==========================================
Ιδιοκτησία πνευματικών δικαιωμάτων του Geopolitics & Daily News - © 2017. Το περιεχόμενο του site αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του Geopolitics & Daily News.