ΠΕΡΙ ΠΑΛΑΜΗΔΟΥ[Μέρος Β΄]

Περί Παλαμήδου – 2

      

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΕργΔημΕργ        

ς ξεκινήσουμε να συμπληρώνουμε το πάζλ, μιά που ήδη διαθέτουμε τα βασικά στοιχεία.
Αλήθεια, αυτός ο Τρωϊκός Πόλεμος έχει αναλυθεί ποτέ από καμιά φίρμα των στρατιωτικών αναλύσεων, ή όλοι χαμογελάνε ευχαριστημένοι με τον πολεμικό ρομαντισμό των ηρώων του καί νοσταλγούν το ιπποτικό τους πνεύμα; Δεν θυμάμαι να έχω ποτέ διαβάσει κάποια αμιγώς στρατιωτική ανάλυση, αλλά μικρή σημασία έχει. Θα την επιχειρήσουμε εδώ.
Όχι πως είμαι καμιά στρατηγική ιδιοφυιΐα, αλλά τα πράγματα είναι έτσι, όπως θα τα περιγράψω, επειδή δεν μπορεί να είναι αλλοιώς.

iii. Τρωϊκός
Οι Αχαιοί (δηλ. οι Έλληνες της κυρίως Ελλάδας) ξεκίνησαν όλοι μαζί με τα πλοία τους εναντίον της Τροίας… Γνωστά πράγματα. Σ’ αυτό το σημείο, βλέπουμε κατ’ ευθείαν το πρώτο (ημι)παράδοξο του πολέμου αυτού:
Οι Τρώες με τους συμμάχους τους (Κάρες, μέρος των Θρακών, κτλ κτλ), αν καί καθαροί Έλληνες κι αυτοί -καί δή, των παραλίων- (δηλαδή εν δυνάμει πολύ ικανοί στη ναυτωσύνη), δεν λαμβάνουν κανένα μέτρο αποτροπής σε θαλασσινό πεδίο. Ούτε διαθέτουν στόλο, που θα προσπαθούσε να σταματήσει τον στόλο των Αχαιών μεσοπέλαγα, ούτε αργότερα επιχειρούν κάποια καταδρομική ενέργεια αντιπερισπασμού. Δηλαδή, να κάνουν το κόλπο του Αννίβα: να στείλουν δυνάμεις να πολιορκήσουν πχ τις Μυκήνες. Συν δυό-τρείς άλλες σπουδαίες πόλεις των Αχαιών, ώστε να τους υποχρεώσουν να λύσουν την πολιορκία του Ιλίου. Ή, έστω, να διασπάσουν τις δυνάμεις τους.
Αντίθετα, ταμπουρώνονται μέσα στα όντως απόρθητα (γιά την εποχή) τείχη τους, καί περιμένουν… εφ’ όσον δεν πέτυχε η πρώτη τους επιθετική ενέργεια, να κάψουν τα πλοία των Αχαιών, πριν κάν αυτοί αποβιβαστούν στην παραλία.
Καί περιμένουν… Καί περνάνε τα χρόνια…
Καί περιμένουν… Καί περνάνε τα χρόνια…
Τί περιμένουν; Δύο τινά – εφ’ όσον τα τείχη παρέμεναν ανυπέρβλητο εμπόδιο γιά τους επιτιθέμενους:

• Ή να βαρεθούν οι Αχαιοί καί να φύγουν. (Το να ηττηθούν οι Αχαιοί ήταν μάλλον απίθανο, διότι -είναι σίγουρο πως- συνεχώς ερχόντουσαν κι άλλοι.)
• Ή να γίνει κάποιο θαύμα.

Δηλαδή, ο αγώνας τους έγινε καθαρά αμυντικός, καί μόνον ο Έκτορας αναλαμβάνει επιθετικές πρωτοβουλίες.

Έστω, λοιπόν, ας παραδεχθούμε -με όρους σύγχρονης γεωπολιτικής- ότι Τρώες καί σύμμαχοι αποτελούν «χερσαία δύναμη», γι’ αυτό καί δεν είχαν αναπτύξει θαλάσσια πολεμική ισχύ. (Παρενθετικό ερώτημα: Άρα, πώς μπορούσαν -χωρίς πολεμικό στόλο- να επιβάλουν φόρους στα διερχόμενα τον Ελλήσποντο πλοία των Αχαιών, όπως ισχυρίζονται οι φιλόλογοι; Πετώντας ακόντια απ’ την ακτή; ) Αν καί είναι λάθος να χρησιμοποιούμε σημερινές αντιλήψεις γιά περιγραφή των τότε γεγονότων, ας δεχθούμε τα περί «χερσαίας δυνάμεως», ως βάση των μετέπειτα σκέψεών μας.
Συνεπώς, αφήνουμε τους (αναμένοντες τη Μοίρα) Τρώες, αφού δεν έχουμε να σχολιάσουμε κάτι άλλο γι’ αυτούς, κι η προσοχή μας στρέφεται στους επιτιθεμένους Αχαιούς.
Πριν προχωρήσουμε, πρέπει να πούμε πως ο επιθετικός πόλεμος (όπως τον γνωρίζουμε από την Ιστορία) έχει δύο μορφές:

• Είτε (χτυ)πάς κατ’ ευθείαν κέντρο: την πρωτεύουσα καί τους ηγέτες του εχθρού. (Πχ Κορτέζ στο Μεξικό.)
• Είτε ενεργείς όπως στο κόψιμο ενός μεγάλου δέντρου. Δηλ. πρώτα κόβεις τα κλαδιά, το απογυμνώνεις, καί στο τέλος κόβεις τον κορμό, αρχίζοντας από πάνω. Στη χώρα του εχθρού, τώρα, ροκανίζεις σαν ποντικός τσίκι-τσίκι-τσίκι μία-μία τις υποδομές του, τα ζωτικά του σημεία (σταθμούς επικοινωνιών, αποθήκες τροφίμων κι εφοδίων, γεωργική παραγωγή, πηγές νερού, αποθήκες καυσίμων καί όπλων, κτλ κτλ), καί στο τέλος (καί μόνον στο τέλος) χτυπάς την πρωτεύουσα καί τους ηγέτες, ώστε ν’ αναγκάσεις τον εχθρό να συνθηκολογήσει. (Πχ ηπαπάρα εναντίον Ιαπωνίας στον Β’ ΠΠ, ή τα δολοφονικά μούσλιμζ του Ίσις εναντίον της Συρίας.)

Ποιά μορφή επιθετικής πολεμικής τακτικής ακολούθησαν, λοιπόν, οι Αχαιοί; απάντηση: καί τις δυό …ταυτόχρονα!!! (Καλά… διαχρονικώς είμαστε τρελλάρες, οι Έλληνες – ακόμη καί στον πόλεμο! Πρό πάντων στον πόλεμο. Δεν το συζητάω!)

Βλέπουμε, λοιπόν, τους …α(ρ)χαίους ημών να ξεκινάνε καί να καταφθάνουν στην Τρωάδα όλοι μαζί ομοθυμαδόν (που λέει κι ο Χάρρυ Κλύνν). Στρατηγικώς σωστό – εφ’ όσον πάς εναντίον συγκεκριμένουν στόχου, δεν διασπάς δυνάμεις. Βέβαια, δεν γνωρίζουμε τί δυνάμεις αφήσαν στα μετόπισθεν γιά τυχόν απαραίτητη άμυνα, αλλά μάλλον δεν το φρόντισαν το θέμα. Σήμερα θα το θεωρούσαμε αυτό χοντρό στρατηγικό λάθος, αλλά τότε προφανέστατα είχαν στο μυαλό τους το εξής μοτίβο ενεργειών: Χτυπάμε-καταστρέφουμε-επιστρέφουμε. Καί δή, χωρίς χρονοτριβή. Γι’ αυτό καί περίττευαν οι έγνοιες γι’ άμυνα των μετόπισθεν. (Ήξεραν καί πως οι Τρώες δεν διαθέτουν πολεμικό στόλο, ώστε να επιχειρήσουν αντιπερισπασμό.)
Εφ’ όσον, όμως, οι πρώτες επιθετικές ενέργειες εναντίον των τειχών του Ιλίου δεν έφεραν αποτέλεσμα, βλέπουμε τους προγόνους να το γυρνάνε στο …καλαματιανό. Αιώνια πληγή της φυλής μας η επιπολαιότητα, κι οι μισές δουλειές!… Όπως ακριβώς έγινε καί με τους επαναστάτες της Στάσεως του Νίκα, εικοσιέξι αιώνες αργότερα.
Αλλάζει, λοιπόν, η επιθετική τακτική των Αχαιών, καί πάνε στο ροκάνισμα. Εντάξει, εκεί είχαν κάποια αποτελέσματα: πότε έπεσε -ξέρω ‘γώ- η Λυρνησσός, πότε πλιάτσικο στο ένα χωριό Πελασγών συμμάχων των Τρώων, πότε αρπαγή καμιάς νόστιμης γκομενίτσας απ’ το άλλο (καί γιά …κοκό, καί γιά λύτρα), πότε έτσι, πότε αλλοιώς. Αλλά ο χρόνος (… ποιός «χρόνος»; τα χρόνια!) περνούσε, ο κυρίως στόχος διέφευγε, καί στο τέλος το ηθικό του στρατεύματος κατέπεσε σε σκέτη μοιρολατρεία, εφάμιλλη των Τρώων. (Αυτά κάνει η απραξία σε στράτευμα που πολεμάει.) Όλοι τό ‘ριξαν στους οιωνούς κι υπέσκαπταν τη διάθεσή τους, αντί να πάνε να υποσκάψουν (στην κυριολεξία!) τα τείχη.
Ο δε πόλεμος -με τις καθημερινές συγκρούσεις με τους Τρώες έξω απ’ τα τείχη καί με τις μονομαχίες των μνημονευομένων στα Έπη ηρώων- μετεβλήθη καθαρά σε πόλεμο φθοράς, χωρίς σκοπό καί νόημα.

Απ’ τους πρώτους που κατάλαβαν ότι κάτι δεν πάει καλά, ο μέγιστος Αχιλλέας. Έβλεπε τον αρχηγό των Πανελλήνων να μαλακίζεται, ασχολούμενος (δίκην ληστάρχου, καί όχι πολεμάρχου) με το πώς θα φάει λάφυρα καί γκόμενες, αντί να οργανώνει την -μέχρι τελικής πτώσεως του Ιλίου- συνέχεια του πολέμου. Κι εφ’ όσον το θέμα έγινε καί προσωπικό, ο θεϊκός Πηλεϊάδεω έθεσε τα όπλα παρά πόδα, αρνούμενος να συνεχίσει να πολεμάει. Επειδή, τώρα, (τολμώ να ισχυρίζομαι πως) τον καταλαβαίνω, ο μόνος λόγος που δεν τα βρόντηξε από κάτω εντελώς καί δεν γύρισε πίσω στη Φθία (ν’ αφήσει Αγαμέμνονες κι Οδυσσείς να βουρλίζονται στις αμμουδιές της Τρωάδας), ήταν η υψηλώτατη αντίληψη περί τιμής, που είχαν τότε οι περισσότεροι Έλληνες. Το καί σήμερα γνωστό φιλότιμο. Τίποτ’ άλλο.
Αυτή η αντίληψη τον έκανε να υπομένει επί τόσα έτη τη διαρκή φθορά της νεολαίας της Ελλάδας σε άνευ νοήματος καθημερινές μάχες, καί να περιμένει τη δική του επανα-συμμετοχή στον πόλεμο, όταν καί όπως θα το απαιτούσε η Μοίρα.
Οι λοιποί Έλληνες, πάλι, βλέπαν πόσο κορόϊδα πιαστήκαν, που έκαναν αρχηγό της εκστρατείας τον Αγαμέμνονα, αντί γιά τον Παλαμήδη (όπως λέγανε οι σώφρονες φωνές). Αλλά η τιμή, τιμή δεν είχε – καί γιά εκείνους… Πιαστήκαν στην παγίδα, αλλά το θεωρούσαν ύψιστη ατιμία να κάνουν πίσω.

Κι εμείς, οι απόγονοι; Τί βλέπουμε, τόσα χρόνια μετά;
Κατ’ αρχήν, βλέπουμε ακόμη ένα παράδοξο με τον Τρωϊκό Πόλεμο. Το ποιό; το εξής.
Όταν κατακτάς μιά (όχι απαραίτητα) εχθρική χώρα, κάνεις δύο τινά:

• Είτε κατσικώνεσαι εκεί καί την κάνεις μέρος της επικράτειάς σου. (Πχ Χίτλερ σε Αυστρία – Τσεχία – Ουγγαρία, κτλ κτλ.)
• Είτε φεύγεις μεν πίσω στην πατρίδα σου, αφού όμως την κατακτημένη χώρα την έχεις μετατρέψει σε προτεκτοράτο καί τοποθετήσει πειθήνια ανδρείκελλα να την κυβερνάνε εκ μέρους σου. (Πχ αγγλίτσα, ηπαπάρα, γερμανίτσα στην… δεν το λέω, που να σκάσετε!    ) Καί την αρμέγεις (ορυκτά, χρήματα, κτλ) στο διηνεκές.

Με την Τροία, όμως, τί έγινε; Μετά την εκπόρθησή της, όλοι οι Αχαιοί …ομοθυμαδόν σηκώνονται καί φεύγουν!!!!! Χωρίς να τους νοιάζει το παραμικρό γιά το τί θα κάνουν / τί θα γίνει ο κατακτημένος αυτός τόπος με τη φοβερή γεωστρατηγική θέση καί τις εύφορες πεδιάδες. Λες κι είχαν πάει ημερήσια εκδρομή καί θα φεύγαν το βράδυ, χωρίς τόσες καί τόσες εκατόμβες νεκρών (δικών τους καί Τρώων) πίσω τους.
Παράδοξα πάνω στα παράδοξα πάνω στα παράδοξα, δηλαδή.
Μ’ άλλα λόγια, ο πόλεμος αυτός μόνο πόλεμος δεν ήταν.
Ήταν συγκεκαλυμμένο σφαγείο της Ελληνικής Νεολαίας της εποχής, υπό τον ψευδεπίγραφο τίτλο «πατριωτικός πόλεμος» – καί (ώ! της ειρωνείας!) τραγουδισμένο …επικώς ανά τους αιώνας.

Την κατάσταση αυτή, βεβαίως-βεβαίως, δεν τη βλέπουμε μονάχα εμείς. Σαφώς, σαφέστατα την είδαν κι αυτοί που τη ζούσαν από μέσα. Κορόϊδα δεν ήσαν! Καί οπωσδήποτε από τους πρώτους ήταν ο Αχιλλέας κι ο Παλαμήδης.
Μου κάνει μεγάλη εντύπωση το ότι πουθενά στην Ιλιάδα δεν αναφέρεται ότι ζητήθηκε από τον Παλαμήδη να εφεύρει κάποιο τέχνασμα, ώστε να εκπορθηθεί η Τροία γρήγορα. (Καί χωρίς μεγάλες απώλειες εκ μέρους των Αχαιών.) Διόλου δεν αποκλείω, δέ, ο Δούρειος Ίππος να ήταν πρόταση του Παλαμήδη, διατυπωμένη απάνω στο εξάμηνο της αναποτελεσματικότητας των επιθέσεων… την οποία στην αρχή εχλεύασε η ομήγυρις των Αχαιών κατά προτροπή του Οδυσσέα, ενώ δέκα χρόνια μετά ο Οδυσσέας την οικειοποιήθηκε.
Βλέπετε, έχω γνωρίσει αρκετούς ανθρώπους, με τους οποίους λαμβάνει χώραν το εξής θέατρο: (α) σε ρωτάνε γιά λύση σε κάποιο πρόβλημά τους (αναγνωρίζοντας εμμέσως πλήν σαφώς ότι γνωρίζεις καλά το αντικείμενο), (β) τους απαντάς αμέσως, καί επί της ουσίας, (γ) αντί γιά «ευχαριστώ», σε χλευάζουν (ιδίως μπροστά σε άλλους) με φράσεις, όπως: «- Τί μαλακίες είν’ αυτές!», (δ) ρωτάνε τα ίδια πράγματα καί σ’ άλλους, καί δή επιδεικτικώς μπροστά σου, καί (ε) όταν πάρουν την ίδια απάντηση μ’ αυτή που τους έδωσες αρχικά, τότε σπεύδουν να την εφαρμόσουν …ως δική τους ιδέα. Καί σε χλευάζουν ακόμη μία φορά, διότι δήθεν δεν ξέρεις τί σου γίνεται ή/καί αργείς ν’ απαντήσεις.
Διόλου δεν αποκλείω, λοιπόν, με τον Οδυσσέα καί τον Παλαμήδη να συνέβη ακριβώς το ίδιο.
Έτσι, βλέπουμε να σχηματίζονται σχεδόν αμέσως δύο διακριτές παρατάξεις στο στρατόπεδο των Αχαιών: Αγαμέμνων / Οδυσσέας η πρώτη, συν μερικοί ακόμη (πχ Διομήδης – δυστυχώς), Αχιλλέας / Παλαμήδης η δεύτερη, συν μερικοί ακόμη (πχ Αίαντες).
Παρένθεση: Πειρασμός μέγας είναι να το επεκτείνω στα σήμερα, με διαίρεση: «Πελοπόννησος / Επτάνησα» καί «Στερεά Ελλάδα / Εύβοια / Θεσσαλία», αλλά δεν θα το κάνω. Οι διαφορές ήταν καθαρά προσωπικές, καί δεν κρύπτεται κάποιο άλλο (τοπικιστικό, ή ακόμα χειρότερα, φυλετικό) αίτιο. Γιατί; μήπως ο Νέστωρ δεν ήταν αγαπητός απ’ όλους; ή ήταν ο μοναδικός Αχαιός βασιλιάς κοινής αποδοχής;
Παρένθεση δεύτερη: Ακριβώς οι στενές σχέσεις Αχιλλέα καί Παλαμήδη είναι η αιτία, που θεωρώ ότι οι πατεράδες τους πέρασαν τη διάρκεια του πολέμου μαζί, στην Ιωλκό.

Μάλιστα…
Συμπερασματικώς, έχουμε να κάνουμε μ’ έναν πόλεμο, ο οποίος ξεκίνησε με μία ψευδεπίγραφη αφορμή (αρπαγή Ωραίας Ελένης), στόχευε στο να δώσει λύση αμέσως (παραδειγματική καταστροφή της Τροίας το πολύ σ’ ένα μήνα), δεν την έδωσε… αλλά καί δεν ήταν αυτός ο σκοπός των σχεδιαστών του εξ αρχής.
Σκοπός των όποιων σχεδιαστών του Τρωϊκού ήταν η καταστροφή …των Αχαιών!!!
Σκεφθήτε:

• Συγκεντρώνονται όλοι οι βασιλείς της ηπειρωτικής Ελλάδας με θεατρική πειθώ! Νά, ο αρχιστράτηγος θα σφάξει την κόρη του την ίδια, ώστε να ευαρεστηθούν οι θεοί!… Τί άλλο θέλετε, ρέ ξεροκέφαλα όντα, γιά να πειστήτε γιά τις ειλικρινείς προθέσεις του; (Να σας πεί ποιούς «θεούς» εννοεί; Πολλά ζητάτε!)
• Ξοδεύουν χρόνο καί χρήματα, μαζεύουν στρατό καί στόλο, κι ορμάνε γιούργια σε ξένο τόπο χωρίς να το πολυσκεφτούν – αφήνοντας πίσω τους λαούς τους στο έλεος.
• Ξεγελιένται στην αρχή ότι θα δώσουν ένα καλό μάθημα στους Τρώες, καί γρήγορα.
• Όταν αυτό δεν συμβαίνει, δεν τρώνε τα ρούχα τους να βρουν μιά λύση, αλλά συμμετέχουν μοιρολατρικώς σ’ έναν πόλεμο καθαρής φθοράς εκατέρωθεν, δεσμευμένοι από τον άγραφο ατσάλινο νόμο του φιλότιμου. Δεν σκέφτηκαν κάν να καθαρίσουν τον Αγαμέμνονα ως πρωταίτιο αυτού του φιάσκου, καί να επιστρέψουν οίκαδε. (Τουλάχιστον οι νέοι Έλληνες τουφέκισαν τους «Έξ». Είναι κάποια πρόοδος αυτό.)
• Όταν με τα πολλά επιστρέφουν, γίνεται ο κακός χαμός. Όσοι επέζησαν, βρέθηκαν (κατά την παροιμία) καί κερατάδες, καί δαρμένοι, καί χρεωμένοι. Καί σκοτωμένοι στο τέλος. Κι όσοι γλύτωσαν κι απ’ αυτά, εξόριστοι. Η -παρά λίγο…- τέλεια καταστροφή της μέχρι τότε κυρίως Ελλάδας, δηλαδή.
• Οι δε ομόφυλοι, όμαιμοι, ομόθρησκοι μ’ εμάς Τρώες, τα ίδια καί χειρότερα. «- Κι εμείς κακό χερόβολο, κι εσείς κακό δεμάτι!», που λένε. Καθαρός εμφύλιος της συμφοράς, δηλαδή, ο Τρωϊκός. (Καί η ωραιοποίησή του με τραγούδια, τουλάχιστον εμένα μ’ εξοργίζει.)

Λοιπόν; Τί λέτε; Δεν τους κορόϊδεψαν αγρίως όλους αυτούς …»κάποιοι»; Δεν τους έπαιξαν σα μπεγλέρια, γνωρίζοντας άριστα τον συλλογικό χαρακτήρα της φυλής μας;
Έ; Τί λέτε;
Δεν άκουσα…
Μήπως ανέφερε κανείς σας τις χρονολογίες 1943-1949;
Μήπως είπε κανείς τη λέξη «ιερατείο»;

Υγ: Ήθελα νά ‘ξερα ποιός είχε την έμπνευση να ορκίσει τους μνηστήρες της Ωραίας Ελένης να την υπερασπίζονται εφ’ όρου ζωής!… (Καί γιατί αυτά τα κουτορνίθια ορκίστηκαν… καί δεν οργίστηκαν γιά τον εμπαιγμό.) Εντάξει, η «εξήγηση» ότι οι ..ότριχες της παντρεμένης έσυραν το Αχαϊκό «χιλιάρμενο», χωλαίνει αγρίως. (Κάποιος έπρεπε να της μιλήσει της Ελενίτσας γιά τον οψιδιανό! Καί μάλλον ο Οδυσσέας, που διετέλεσε καί γυρολόγος-πλασιέ γυναικείων ειδών καλλωπισμού! Καρα-λόλ!!!) Οπότε καί ο «όρκος» αυτός σίγουρα αποτελεί ποιητικό εφεύρημα.
Όμως, αυτή η συλλογική ενέργεια (ή αυτή που περιγράφεται, ή κάποια άλλη κρυμμένη, που υπονοείται) δεν δείχνει κάποιο επίσης συλλογικό «δέσιμο» όλης της ηγεσίας της ηπειρωτικής κυρίως Ελλάδας; Πώς – κι από ποιόν; Καί με ποιόν τρόπο το κατάφερε; Ιδού αξιόλογα ερωτήματα γιά σκέψη!

(συνεχίζεται)