Η ΤΡΙΤΗ ΧΡΥΣΗ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΔΡΟΜΟΥ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΙΟΥ
Έτσι, οι Σογδιανοί δεν ήταν οι μόνοι ταξιδιώτες κατά μήκος των πολλαπλών μονοπατιών και διακλαδώσεων του Δρόμου του Μεταξιού. Ινδοί, Κινέζοι και ιδιαίτερα Πέρσες χρησιμοποιούσαν επίσης τα δρομολόγια για πολλούς και φυσικά, διαφορετικούς σκοπούς. Αλλά οι Σογδιανοί έπαιξαν τον κυριότερο ρόλο κατά τη διάρκεια αυτών των αιώνων όταν η Κίνα ήταν πολιτικά κατακερματισμένη. Ακόμη και μετά το 589, όταν η Κίνα ήταν και πάλι ενωμένη σε μια ενιαία αυτοκρατορία, οι Σογδιανοί συνέχισαν να είναι σημαντικοί ρυθμιστικοί παράγοντες της κυκλοφορίας κατά μήκος των οδών της Κεντρικής Ασίας.
Πράγματι, προσηλυτίστηκαν γρήγορα σχετικά στο Ισλάμ και αποδείχθηκαν κρίσιμος παράγοντας στην προώθηση της νέας θρησκείας, ώστε αυτή να γίνει σχεδόν οικουμενικά αποδεκτή, παράλληλα βεβαίως και με την ανάπτυξη του ισλαμικού πολιτισμού. Ήταν αυτοί που συνδύασαν έξυπνα το σθένος του Ισλάμ και της Δεύτερης Κινεζικής Αυτοκρατορίας, που οδήγησε τελικά στην επόμενη ή την τρίτη, όπως αποκαλείται, ηρωική εποχή της δραστηριότητας του Δρόμου του Μεταξιού. Η Τρίτη χρυσή εποχή του Δρόμου του Μεταξιού διήρκεσε από το 600 έως το 850 περίπου, μια περίοδος που συνέπεσε περίπου χρονικά με τη δεύτερη Αυτοκρατορία της Κίνας (τη δυναστεία των Sui από 589 έως 618, και τη δυναστεία των Tang από 618 έως 907).
Ήταν, όταν μια επανενωμένη Αυτοκρατορική Κίνα και ένας ταχύτατα αναπτυσσόμενος Ισλαμικός κόσμος, δημιούργησε ένα ολόκληρο σύστημα συνδεδεμένων μεταξύ των οντοτήτων, που εκτεινόταν σε ολόκληρη την Ευρασία και ακόμα τη Βόρεια Αφρική. Ήταν μια εποχή κατά την οποία η Κίνα άνοιξε τον εαυτό της προς τον υπόλοιπο κόσμο, ενώ ο Δρόμος του Μεταξιού διέθετε τους ιεραποστόλους, καθώς και τους εμπόρους με βολικά δρομολόγια προς το Μέσο Βασίλειο. Η Βουδιστική επιρροή συνέχισε να ρέει προς την Κίνα, ειδικά οι μορφές της οι οποίες σήμερα είναι γνωστές ως Μαχαγιάνα Βουδισμός. Η περίοδος από το 600 έως περίπου το 850 μ.Χ., δικαίως αποκαλείται Περίοδος του Κινέζικου Βουδισμού.
Αλλά και άλλες θρησκείες που επίσης υπόσχονταν σωτηρία, καθιερώθηκαν την εποχή εκείνη στην Κίνα, αλλά με πολύ λιγότερο σημαντικούς τρόπους. Ο Μανιχαϊσμός, όπως είδαμε, μια πίστη του μεσανατολικού χώρου η οποία εμφανίστηκε τον τρίτο αιώνα μ.Χ., με ηγέτη τον Πέρση θρησκευτικό μεταρρυθμιστή Μανιχαίο ή Μάνη, συνδύασε και ανάμειξε στο Χριστιανισμό στοιχεία του Ζωροαστρισμού, Ιουδαϊσμού, Χριστιανισμού και του Βουδισμού, και ταξίδεψε στα δυτικό ρου της Κίνας με τη μεσολάβηση κυρίως των Σογδιανών εμπόρων. Το θρησκευτικό σύστημα που εμπνεύστηκε και προώθησε ο Μάνης, έχει περιγραφεί ως μια »εναλλακτική Χριστιανική εκκλησία, η οποία υπήρξε εν ζωή για περισσότερα από χίλια χρόνια με οπαδούς σε χώρες που εκτείνονταν από τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό Ωκεανό».
Έτσι οι Σογδιανοί ήταν αυτοί που επίσης εισήγαγαν τον Μανιχαϊσμό στα διάφορα Τουρκικά φύλα που κατοικούσαν στις πόλεις-οάσεις του Δρόμου του Μεταξιού. Μια Τουρκική φυλή, οι Ουιγούροι, καθιέρωσαν ένα είδος μερικής Μανιχαϊστικής κατάστασης στην πόλη Turfan στα δυτικά σύνορα της Κίνας, και μερικοί ιεραπόστολοι του Μανιχαϊσμού πήγαν στην πρωτεύουσα Chang-an της δυναστείας των Tang (618 – 907), όπου εγκαταστάθηκαν μέσα σε κοινότητες αλλοδαπών, αλλά δεν κατάφεραν τελικά να προσελκύσουν πολλούς πιστούς. Άλλες θρησκείες σωτηρίας, ταξίδεψαν επίσης στην Κεντρική και την Ανατολική Ασία, εκτός από τη Μέση Ανατολή.
Και συγκεκριμένα η αρχαία Περσική θρησκεία του Ζωροαστρισμού, και πάλι χάρη στους Σογδιανούς, και βεβαίως το γνωστό δόγμα του Χριστιανισμού το οποίο είναι γνωστό ως Νεστοριανισμός, σύμφωνα με το οποίο ο Ιησούς Χριστός υπήρξε με τη μορφή δύο προσώπων, ο άνθρωπος Ιησούς και ο Θεϊκός γιος του Θεού, και όχι ως ενιαίο πρόσωπο. Σήμερα οι οπαδοί της θρησκείας αυτής, αναφέρονται ως Συριακή Εκκλησία. Η αρχαιότερη γνωστή Νεστοριανή ιεραποστολή η οποία έφτασε στην Κίνα, ήταν αυτή του έτους 635, στην Chang’an.
Για πολλούς αιώνες οι Νεστοριανοί Χριστιανοί έκτιζαν τις εκκλησίες τους στην Κίνα και απολάμβαναν τα πλεονεκτήματα της Αυτοκρατορικής χορηγίας μέχρι τα μέσα του 9ου αιώνα, όταν η Κίνα έκλεισε μεγάλο αριθμό Βουδιστικών μοναστηριών και βεβαίως μαζί με αυτά και πολλά άλλα ξένα θρησκευτικά ιδρύματα. Αλλά ακριβώς το χρόνο κατά τον οποίο οι Αυτοκράτορες της δυναστείας Τανγκ (Tang) γύριζαν την πλάτη τους σε μια σειρά ξένων θρησκευτικών επιρροών στην Κίνα, οι Κινέζοι ξαφνικά βρέθηκαν να πληροφορούνται οι ίδιοι ότι μια νέα και άκρως δυναμική θρησκεία έκανε την εμφάνισή της στη Δύση, το Ισλάμ, και την οποία επαγγέλονταν οι διάφοροι περιπλανώμενοι έμποροι, περιφερόμενοι ιεραπόστολοι και αποφασιστικοί στρατοί.
Νωρίς στην περίοδο διακυβέρνησης των Tang, το 634 για να είμαστε ακριβείς, το Ισλάμ εξερράγη κυριολεκτικά και σκόρπισε έξω από την Αραβική Χερσόνησο, ενώ οι πιστοί στρατοί του κατελάμβαναν, ταχύτατα και βίαια, εδάφη που έως τότε αποτελούσαν μέρος του δυτικού και κεντρικού τμήματος του Δρόμου του Μεταξιού. Στα 651 μ.Χ. η Αυτοκρατορία των Σασσανιδών της Περσίας έπεσε στα χέρια του Αραβικού στρατού του Ισλάμ, ενώ το 750 οι Μουσουλμάνοι είχαν προχωρήσει και περάσει τη Σογδιανή και την κοιλάδα του Ινδού ποταμού της βορειοδυτικής Ινδίας.
Η διαδικασία εξισλαμισμού των λαών των οποίων τα εδάφη κατακτήθηκαν ήταν πολύ πιο αργή και σταδιακή διαδικασία, αλλά την εποχή που η δυναστεία των Αββασιδών (750 – 1258 μ.Χ.) καθιέρωσε ως πρωτεύουσά του τη Βαγδάτη το 762, το Ισλάμ γινόταν και ήταν οσονούπω μια σημαντικότατη παγκόσμια θρησκεία που περιελάμβανε πολλούς λαούς και εδάφη. Οι Μουσουλμάνοι έμποροι, Άραβες, Σογδιανοί, Πέρσες και Τούρκοι έκαναν την παρουσία τους όλο και πιο συχνά και αριθμητικά σε όλο το μήκος του Δρόμου του Μεταξιού, ενώ οι Ισλαμικές κοινότητες των Αράβων και των Περσών και οι έμποροι, προωθήθηκαν προς τη δυτική και βόρεια Κίνα, καθώς και στις πόλεις-οάσεις πέρα από το διάδρομο της Gansu, όπου η Κίνα είχε κάποια σχετική, αλλά επισφαλή έως τότε, ηγεμονία.
Ακόμη πιο σημαντικό όμως είναι το γεγονός ότι επειδή το Ισλάμ στις αρχές του 8ου αιώνα εκτεινόταν από την Κεντρική Ασία έως και την Ισπανία και τη δυτική Βόρεια Αφρική, η εμβέλεια του Δρόμου του Μεταξιού ήταν σαφώς μεγαλύτερη και συναγωνιζόταν άνετα την εποχή των Χαν της Κίνας και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αν και θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι ίσως να ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Στη δυτική Ευρασία, ο Σκανδιναβικός κόσμος των Βίκινγκς και ο Φράγκικος Χριστιανικός κόσμος, ενώθηκαν με το επίκεντρο του Βυζαντινού κόσμου στην Κωνσταντινούπολη, ως αποδέκτες αλλά και ως συνεισφέροντες στην μετακίνηση και τις ανταλλαγές του Δρόμου του Μεταξιού.
Στην ανατολική Ευρασία, η Ιαπωνία η οποία επηρεάστηκε βαθιά από την κουλτούρα της δυναστείας των Tang κατά τη διάρκεια του 7ου και στις αρχές του 8ου αιώνα, έγινε επίσης αποδέκτης των επιρροών του Δρόμου του Μεταξιού και βεβαίως όλων των αγαθών. Τα εμπορεύματα που μεταφέρονταν στα σπίτια κατά τη διάρκεια της εποχής της Δεύτερης Κινεζικής Αυτοκρατορίας, ήταν πολλά και ποικίλα. Τα σταφύλια και η τέχνη της οινοποιίας βρήκαν το δρόμο τους έως την Κίνα ως συνέπεια της ταχείας επέκτασης του Μέσου Βασιλείου στα Τουρκικά και Ιρανικά εδάφη της Δύσης. Πράγματι, η οινοποιία έγινε μια νέα βιομηχανία στην Κίνα, και οι σταφίδες, επίσης, έγιναν αναπόσπαστο μέρος της Κινεζικής δίαιτας.
Άλλα νέα τρόφιμα που έφτασαν στην Κίνα εκείνη την περίοδο, συμπεριελάμβαναν το σπανάκι, κάποια είδη από λάχανα, πράσα, φιστίκια, καρύδια, ρόδια, διάφορα πεπόνια, και ενδεχομένως το ζαχαρότευτλο. Από τη Δύση έφτασαν επίσης μερικά φυτά, όπως οι χουρμαδιές και οι κρόκοι σαφράν. Κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής, και κυρίως πριν από τα μέσα του 8ου αιώνα, Άραβες, Ινδοί και Πέρσες γιατροί και επιστήμονες, Βραχμάνοι ιερείς, και μουσικοί και χορευτές από την εσωτερική Ασία και πέρα, συνωστίζονταν στο δυτικό τμήμα της Chang-an, όπου σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς πάνω από 5.000 αλλοδαποί ήταν μαζεμένοι και έμεναν σε αυτή την πόλη των σχεδόν δύο εκατομμυρίων κατοίκων.
Οι γνώσεις και οι τέχνες τους, όχι μόνο γονιμοποίησαν την Κινεζική κουλτούρα, αλλά, όπως ήδη ελέχθη, η Κίνα υπηρέτησε ως ενδιάμεσος σταθμός, μεταδίδοντας αυτές τις ξένες επιρροές σε μεγάλο μέρος της υπόλοιπης Ασίας, και ειδικά της Ιαπωνίας. Πολλοί ταξιδιώτες από μακριά επισκέπτονταν την Κίνα, αλλά το Μέσο Βασίλειο είχε επίσης τους δικούς του ταξιδιώτες, με γνωστότερο το Βουδιστή μοναχό, Xuanzang. Μεταξύ του 629 και 645, ο Xuanzang ταξίδεψε περίπου 10.000 χιλιόμετρα από την Chang’an στην Ινδία και πίσω, κατά μήκος των διαφόρων δρομολογίων του Δρόμου του Μεταξιού, εις αναζήτηση ιερών Βουδιστικών κειμένων.
Στο ταξίδι της μετάβασης του, αυτός ο εικοσιεπτάχρονος λόγιος μοναχός ταξίδεψε στο σημερινό Αφγανιστάν, όπου είδε και αντιμετώπισε με δέος και σεβασμό τα δύο κολοσσιαία αγάλματα (53 και 35 μέτρων αντιστοίχως), του Βούδα του Μπαμιγιάν, τα οποία καταστράφηκαν από τους Ταλιμπάν, το Μάρτιο του 2001, ως »είδωλα». Τα αγάλματα αυτά, στην κοιλάδα του Μπαμιγιάν στο Αφγανιστάν, ήταν ιερά έργα τέχνης της εποχής του 3ου ως 10ου αιώνα. Βρίσκονταν ψηλά σε υψόμετρο 2.500 μέτρων, λαξεμένα σε βράχους της κοιλάδας Μπαμιγιάν, ενώ ήταν μοναδικά στο είδος τους και αναπαρίσταναν τον Βούδα όρθιο.
Μετά λοιπόν την διαφυγή από ληστές και πολλούς άλλους παρεμφερείς κινδύνους που αντιμετώπισε ο Xuanzang, έφτασε στην Ινδία το φθινόπωρο του 630, μετά από ένα ταξίδι που είχε ήδη διαρκέσει έναν ολόκληρο χρόνο. Όπως όλοι οι ταξιδευτές μακρινών και μεγάλων αποστάσεων στον Δρόμο του Μεταξιού, είχε σπάσει και διαιρέσει το ταξίδι του με αρκετά εκτεταμένες στάσεις και διαμονή στις πόλεις-οάσεις, όπου ξεκουραζόταν και ανακτούσε τις δυνάμεις του ώστε να μπορέσει να συνεχίσει και επιτελέσει την αποστολή του απρόσκοπτα. Μόλις έφτασε στην Ινδία, έλαβε μέρος σε σχετικά προσκυνήματα, σπούδασε, δίδαξε, έγραψε και φυσικά άρχισε να συλλέγει μανιωδώς γραφές.
Σε τρεις ξεχωριστές περιπτώσεις, ο Xuanzang πέρασε εκτεταμένες χρονικές περιόδους στο μοναστήρι Ναλάντα (Nalanda), το πιο διάσημο βουδιστικό μοναστήρι στον κόσμο και ένα φημισμένο κέντρο Βουδιστικών, Ινδουιστικών και κοσμικών μελετών. Το μοναστήρι Ναλάντα βρίσκεται στο Ινδικό κρατίδιο του Μπιχάρ, περίπου 55 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Πάτνα, και ήταν Βουδιστικό κέντρο μάθησης από τον πέμπτο ή έκτο αιώνα μ.Χ. έως το 1197 μ.Χ. οπότε λεηλατήθηκε και καταστράφηκε από Τουρκικής καταγωγής Μουσουλμάνους εισβολείς υπό τον στρατηγό Bakhtiyar Khalji, το 1193.
Η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Ναλάντα ήταν τόσο μεγάλη, που έχει αναφερθεί ότι έκαιγε συνεχόμενα για τρεις μήνες αφού οι εισβολείς της έβαλαν φωτιά, λεηλάτησαν και κατέστρεψαν τα περικλειόμενα μοναστήρια, και οδήγησαν τους μοναχούς έξω και μακριά από αυτή την τοποθεσία. Στη μονή αυτή, η οποία είχε ήδη ιστορία περίπου επτά αιώνων, οι μοναχοί και οι άλλοι σπουδαστές και μελετητές ερχόντουσαν από μακρινές χώρες και μέρη, όπως τη Σουμάτρα, το Θιβέτ, την Κεϋλάνη, την Κίνα, τη Μογγολία και την Ιαπωνία. Εδώ μελετούσαν τις Βουδιστικές γραφές, τα ιερά Ινδουιστικά βιβλία, Σανσκριτική λογοτεχνία, μαθηματικά, αστρονομία και ακόμα μια μεγάλη ποικιλία άλλων θεμάτων.
Τον Απρίλιο του 643,ο Xuanzang άρχισε το ταξίδι της οδυνηρής επιστροφής στην Κίνα, στο οποίο έχασε πενήντα ιερά βιβλία ενώ περνούσε τον Ινδό ποταμό, δραπέτευσε από μια ομάδα ληστών, έχασε έναν ελέφαντα ενώ διέσχιζε ένα πέρασμα στα ψηλά βουνά Παμίρ, και φυσικά υπέστη τα επακόλουθα του ταξιδιού μέσα στην έρημο. Αυτός ο μοναχός, ο οποίος δικαίως μάλλον έχει χαρακτηριστεί ως το »Κόσμημα της Αυτοκρατορίας», επέστρεψε στη χώρα του φέρνοντας μαζί του μεγάλο αριθμό ιερών κειμένων, αγαλμάτων και λειψάνων. Εκεί ευθύς αμέσως άρχισε και προχώρησε μαζί με μια ομάδα άλλων μοναχών, στη μετάφραση αυτών των γραφών στα Κινέζικα.
Όλες αυτές οι μεταφρασμένες γραφές στη συνέχεια στεγάστηκαν στην Μεγάλη Παγόδα της Άγριας Χήνας (GreatWild GoosePagoda), στην Chang-an, μια Ινδικής εμπνεύσεως πέτρινη δομή την ανέγερση της οποίας διέταξε ο Αυτοκράτορας Gaozong κατόπιν σχετικού αιτήματος του Xuanzang.
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΑΞΙΔΙΩΝ ΤΟΥ XUANZANG
Είναι κάπως δύσκολο, μάλλον αδύνατο, σήμερα να εκτιμήσουμε, έστω και κατά προσέγγιση, τις επιπτώσεις που είχαν οι παραπάνω ενέργειες και περιπέτειες του Xuanzang στην ανάπτυξη του κινεζικού Βουδισμού, όπως επίσης και του βιβλίου του »Μια αναφορά των εδαφών της Δύσης» (A Record of the Lands of the West), ενός εκ των καλυτέρων ταξιδιωτικών βιβλίων του κόσμου, όλων των εποχών. Επιπλέον δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας, ότι οι περιπέτειες και τα ανδραγαθήματα του Xuanzang, εισήλθαν αργά αλλά σταδιακά και βρήκαν τη δέουσα θέση τους στο δαιδαλώδες σώμα της Κινεζικής λαογραφίας, και έγιναν στην Κίνα ισοδύναμο του Σεβάχ του Αραβικού κόσμου, αποδίδοντας σε αυτόν αναρίθμητες φανταστικές περιπέτειες.
Στα τέλη του 16ου αιώνα, κυκλοφόρησε ένα τεράστιο μυθιστόρημα βασισμένο σε αυτά τα παραμύθια, με τίτλο »Ταξίδι στη Δύση».Οι κριτικοί στις μέρες μας, το συγκρίνουν ευνοϊκά με την Οδύσσεια, το Δον Κιχώτη και τις περιπέτειες του Χάκλμπερυ Φιν, ως πραγματικό αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας το οποίο περιστρεφόταν γύρω από ένα επικό ταξίδι. Αλλά και σήμερα ο Xuanzang παραμένει αρκετά δημοφιλής στη σύγχρονη Κίνα, όπου τα κατορθώματά του γιορτάζονται σε όπερα, κόμικς και βεβαίως να μη λησμονήσουμε και την αποτελεσματική στις μέρες μας, τηλεόραση.
Εκτός από τους ταξιδιώτες όμως, κι ένας αριθμός ιδεών και τεχνολογικών συσκευών που κατασκευάζονταν εκεί, εξάγονταν από την Κίνα στη Δύση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι διαδικασίες της μεταφοράς και οι ημερομηνίες άφιξης στη Δύση είναι ασαφείς, αλλά κάποια από αυτά τα γεγονότα είναι αρκούντως σαφή. Πριν από το 730 μ.Χ., η Δύση είχε λάβει τον αναβολέα, μια συσκευή η οποία προφανώς αναπτύχθηκε στο 4ο αιώνα στην Κίνα, ενώ γύρω στα 900 και πιθανώς πολύ πριν από τότε, η Ευρώπη έλαβε τη χειράμαξα και το σκληρό κολάρο του αλόγου.
Ο LynnWhite, στο έργο του »Μεσαιωνική τεχνολογία και κοινωνικές αλλαγές» (Medieval Technology and Social Change), προσφέρει την ενδιαφέρουσα υπόθεση ότι η φεουδαρχική τάξη των Ευρωπαίων στον Μεσαίωνα προερχόταν τελικά από τον αναβολέα του αλόγου. Μετά την άφιξη του αναβολέα στην Ευρώπη από τον όγδοο αιώνα και εντεύθεν και την υπεροχή που έδωσε στο άλογο και τις πανοπλίες του στους πολέμους γενικώς, το κράτος προχώρησε σε επιχορηγήσεις γης σε αντάλλαγμα την υπόσχεση να του διατίθενται ιππότες και τα αντίστοιχα άλογα όταν τους χρειαζόταν στις πολεμικές συρράξεις.
Ο ελεύθερος στρατιώτης με τσεκούρι της μάχης, έπαψε πλέον να είναι ο στυλοβάτης της στρατιωτικής δύναμης του κράτους. Το τελικό αποτέλεσμα όλων αυτών των παραμέτρων, ήταν η διανομή της γης στους υποτελείς, και η δημιουργία μιας πολεμικής ελίτ, η οποία επρόκειτο να έχει βαθιά επίδραση στη δυτική κοινωνία και την ιστορία της. Στην Ευρώπη, η εισαγωγή του αναβολέα και της σχετικής τεχνολογίας γύρω από το άλογο και την πανοπλία του, ήταν από τα θέματα άμεσης προτεραιότητας. Αλλά και στην Κίνα, η εμφάνιση του αναβολέα οδήγησε επίσης σε σημαντικές αλλαγές, ιδίως στην μέθοδο του πολέμου και της στρατιωτικής γενικώς οργάνωσης της αυτοκρατορίας.
Λίγο αργότερα, κάποια στιγμή στο 11ο αιώνα, η Ευρώπη δέχτηκε τη βαλλίστρα ή τόξο, το οποίο οι Κινέζοι είχαν αναπτύξει πολλούς αιώνες νωρίτερα για την καταπολέμηση των νομάδων της στέπας. Στα μέσα του 12ου αιώνα οι Ευρωπαίοι έλαβαν ακόμα, μέσω των Μουσουλμάνων, τους οποίους όμως πολέμησαν στις Σταυροφορίες, τον καταπέλτη ή αντισταθμισμένη σφεντόνα πυροβολικού. Σε άλλη μια πάλι περίοδο, δέχτηκαν τη μαγνητική πυξίδα, μέσω όμως μουσουλμάνων μεσαζόντων. Ακόμα πιο αργότερα, στις αρχές του 14ου αιώνα, πήραν και την πυρίτιδα ή μπαρούτι.
Η πυρίτιδα δημιουργήθηκε στην Κίνα, ενδεχομένως, στο 9ο αιώνα και από τον 12ο αιώνα, οι Κινέζοι τη χρησιμοποιούσαν για να δημιουργήσουν βόμβες, χειροβομβίδες και να προχωρήσουν σε ανατινάξεις, κυρίως βραχωδών περιοχών. Στην Ευρώπη, αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1326 – 1327. Αυτά τα δύο τελευταία στοιχεία, η πυξίδα και πυρίτιδα, έγιναν στη συνέχεια επαναστατικές συσκευές στα χέρια των υποψιασμένων Δυτικο- Ευρωπαίων. Η ιδέα για μια τρίτη επαναστατική συσκευή, αυτή της εκτύπωσης, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι έχει προέλθει από την Κίνα, η οποία είχε πιεστήρια για αιώνες πριν αναπτυχθεί η τεχνική στη Δύση γύρω στα 1450, χωρίς όμως να αποκλείεται ότι ο ευρωπαϊκός Τύπος δεν απετέλεσε και ανεξάρτητη εφεύρεση.
Αλλά σίγουρα το χαρτί εισήχθη στην Ευρώπη μέσω του Ισλαμικού κόσμου κατά τη διάρκεια του 12ου αιώνα, περίπου 1.200 χρόνια μετά την εφεύρεσή του στην Κίνα. Βεβαίως μερικές ιδέες και διαδικασίες κινήθηκαν αργά μεταξύ των εμπορικών δρόμων της Ευρασίας. Η τέχνη της κατασκευής χαρτιού, που ήρθε στη Σαμαρκάνδη από την Κίνα μάλλον τον 7ο αιώνα, ήταν από καιρό ξεχασμένη, αλλά αναβίωσε σχετικά πρόσφατα με τη συνδρομή της Ουνέσκο. Σήμερα το περίφημο χαρτί της Σαμαρκάνδης γίνεται και πάλι με τον παραδοσιακό τρόπο σε ένα ειδικά κατασκευασμένο παραδοσιακό μύλο σε μια ιδανική τοποθεσία χάριν της παρουσίας ενός ποταμού δέκα χιλιόμετρα μακριά και ανατολικά από το κέντρο της Σαμαρκάνδης.
Εδώ, όπως και πριν από πολλούς αιώνες, μπορεί κανείς να δει με τα ίδια του τα μάτια την διαδικασία παραγωγής του διάσημου χαρτιού της Σαμαρκάνδης, σύμφωνα με την παλιά τεχνολογία που ξαναήλθε στην επιφάνεια. Για μεγάλο χρονικό διάστημα η Σαμαρκάνδη ήταν διάσημη για τα προϊόντα της, όπως τα χαλιά, την κλωστοϋφαντουργία και το χαρτί. Το πρώτο εργοστάσιο χαρτοποιίας στη μυθική πόλη της Βαγδάτης, εμφανίστηκε μόλις μισό αιώνα μετά την ημερομηνία παραγωγής χαρτιού στη Σαμαρκάνδη. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το χαρτί της Σαμαρκάνδης με την υψηλή του ποιότητα, βγαίνοντας στις αγορές, έβγαλε γρήγορα από τη μέση τα ανταγωνιστικά είδη του Αιγυπτιακού χαρτιού και του δέρματος.
Ο συγγραφέας, φιλόσοφος και λόγιος του Ουζμπεκιστάν, Αλισέρ Ναβάι, πρέπει να πούμε με την ευκαιρία, ότι ονόμασε το χαρτί »φτερά που απλώνονται γύρω από τις σκέψεις των σοφών». Το βιβλίο εφευρέθηκε από τους Κινέζους μεταξύ του έτους 71 π. Χ. και 21 μ.Χ. Αρχικά χρησιμοποιούνταν ίνες μεταξιού για την παραγωγή χαρτιού οι οποίες ομογενοποιούνταν, έως ότου μετατραπούν σε ενιαία μάζα. Στη συνέχεια η μάζα αυτή υποβαλλόταν σε φιλτράρισμα μέσα από μια λεπτή οθόνη μπαμπού και μόλις στέγνωνε διαμορφωνόταν σε ένα φύλλο χαρτιού. Αυτή είναι η γενική αρχή του χαρτιού που περιγράφεται από τους Κινέζους. Όλες οι παραγωγές χαρτιού μέχρι πρόσφατα, είχαν ως βάση αυτή τη γενική αρχή.
Ήταν επίσης δυνατόν να γίνουν φύλλα χαρτιού από φρέσκα μπαμπού, μουριά, ιτιά, κάνναβη, καθώς και από διάφορα κουρέλια και παλιά δίχτυα αλιείας. Αφού τοποθετηθεί το υλικό σε ένα πέτρινο δοχείο, αναμειγνύεται με νερό έως ότου μετατραπεί σε υγρό πολτό. Ο τελευταίος τοποθετείται σε μια φόρμα και ανακατεύεται σε όλες τις κατευθύνσεις έτσι ώστε οι ίνες να γίνουν ένα και να αποτελέσουν ένα φύλλο χαρτιού. Όταν το νερό στραγγίσει, το υγρό φύλλο χαρτιού αφαιρείται προσεκτικά, τοποθετείται σε ένα πλαίσιο και αποξηραίνεται στον ήλιο. Η δέσμη των φύλλων στη συνέχεια τοποθετείται κάτω από ένα ξύλινο πιεστήριο για να λάβει το απαραίτητο επίπεδο και ευθυγραμμισμένο σχήμα.
Οι συνταγές της χαρτοποιίας παρέμειναν πάντοτε σημαντικά κρατικά μυστικά. Όμως η λεγόμενη βιομηχανική κατασκοπεία υπήρχε ήδη και στην αρχαιότητα. Έτσι, το 610 το μυστικό της χαρτοποιίας μεταφέρθηκε από τους Βουδιστές μοναχούς Donkho και Godzo στην Κορέα και την Ιαπωνία. Το 650 οι στρατιώτες που διέφυγαν της Κινεζικής αιχμαλωσίας, όπου είχαν εργαστεί εκεί σε πρωτόγονα εργοστάσια παραγωγής χαρτιού, ξεκίνησαν να κάνουν το ίδιο και εδώ στη Σαμαρκάνδη. Το χαρτί της Σαμαρκάνδης και της επαρχίας Χορασάν κατασκευαζόταν τόσο πετυχημένα από παλιά χνουδωτά υφάσματα, της Σαμαρκάνδης κυρίως από ίνες μουριάς, ώστε εξοστράκισαν δεόντως από την αγορά, τις άλλες ποικιλίες χαρτιού.
Το άσπρο χαρτί συνήθως κατασκευαζόταν από λευκασμένα κουρέλια με τη συμπλήρωση της απαραίτητης ποσότητας αμύλου. Το έγχρωμο χαρτί φυσικά είχε από τότε μεγάλη ζήτηση. Για παράδειγμα, το σκούρο μπλε χαρτί ήταν το χρώμα της λύπης και της θλίψης αφού χρησιμοποιούνταν για τη αναγραφή των θανατικών ποινών. Το κόκκινο χρώμα σηματοδοτούσε την ευτυχία και την ανθρωπιά, έτσι ώστε όποιος έδειχνε τη συμπόνια του για κάτι, ανέγραφε τις σκέψεις και τα συναισθήματά του σε χαρτί με αυτό το χρώμα. Το κίτρινα βαμμένο χαρτί με σαφράν, δήλωνε ιδιαίτερη τιμή και χρησιμοποιούνταν για την αναγραφή διαταγμάτων και ειδικών παραγγελιών.
Τα έγχρωμα χαρτιά βεβαίως, όπως άλλωστε και σήμερα, χρησιμοποιούνταν για διάφορες διακοσμήσεις. Ο Αμίν Μααλούφ, γνωστός καθολικός Λιβανέζος συγγραφέας, στη δική του »Σαμαρκάνδη» ήξερε και γι αυτό άλλωστε έβαλε τον Αμπού Ταχέρ να εξηγεί με ύφος συνήθους πλανόδιου πωλητή προσπαθώντας να κρύψει από τον Ομάρ Καγιάμ την έκδηλη συγκίνησή του: »Αυτό που βλέπεις είναι Κινέζικο καγκέζ, το καλύτερο χαρτί που βγήκε ποτέ από εργαστήριο της Σαμαρκάνδης. Το έφτιαξε ειδικά για μένα ένας Εβραίος της συνοικίας του Ματουρίντ, σύμφωνα με μια πανάρχαια συνταγή βασισμένη αποκλειστικά στην άσπρη μουριά. Άγγιξέ το, είναι σαν μετάξι».
Κι ο Ομάρ Καγιάμ ανοίγοντάς το, βλέπει μόνο διακόσιες πενήντα έξι άγραφες σελίδες, χωρίς ακόμα ούτε ζωγραφιές, ούτε ποιήματα, ούτε σχόλια στα περιθώρια και διακοσμητικά σχεδιαγράμματα. Και συνεχίζει ο Αμίν Μααλούφ: »Φύλαξε τούτο το βιβλίο. Κάθε φορά που ένας στίχος θα σχηματίζεται στο μυαλό σου, που θα πλησιάζει τα χείλη σου προσπαθώντας να ακουστεί, γράφε τον καλύτερα σε αυτές τις σελίδες», καταλήγοντας: »Που να ξερε ο καδής πως με αυτά τα λόγια του, θα γινόταν η αιτία να γεννηθεί ένα από τα πιο καλοφυλαγμένα μυστικά στην ιστορία των γραμμάτων; Ότι θα περνούσαν οκτώ αιώνες πριν η ανθρωπότητα ανακαλύψει την υπέροχη ποίηση του Ομάρ Καγιάμ, πριν τιμηθούν τα Ρουμπαγιάτ του σαν ένα από τα πιο πρωτότυπα λογοτεχνικά έργα όλων των αιώνων, πριν μαθευτεί επιτέλους η παράξενη μοίρα του Χειρογράφου της Σαμαρκάνδης».
Οι Κινέζοι εφηύραν το χαρτί στα 49 π. Χ. και άρχισαν τη χρήση του ως γραφικής ύλης στο 105 μ.Χ. Μέχρι τον έβδομο αιώνα, η χρήση του χαρτιού εξαπλώθηκε ανατολικά στην Ιαπωνία και δυτικά προς τη Σαμαρκάνδη, την εποχή περίπου που το Ισλάμ άρχισε να εξαπλώνεται έξω από τα στενά περιθώρια της Μέσης Ανατολής και της Αραβικής Χερσονήσου. Κάτω από την διακυβέρνηση των Αράβων, η Σαμαρκάνδη έγινε σημαντικό κέντρο παρασκευής χαρτιού. Στη συνέχεια βέβαια πήραν τη σκυτάλη και τη σειρά οι πόλεις της Βαγδάτης, της Δαμασκού κι ακόμα της Αλεξάνδρειας, στις εκβολές του πλούσιου σε πάπυρο, Δέλτα του Νείλου. Η χρήση έτσι του χαρτιού, αργά αλλά σταθερά, βάδιζε προς τα δυτικά.
Χαρτί γινόταν στο Κάιρο από το 10ο αιώνα, στην Τυνησία και στην Ισλαμική Ισπανία από τον 11ο αιώνα. Τα Πυρηναία όρη μάλλον δεν τα διέσχισε στο μεγάλο δρόμο του προς την Ευρώπη, αλλά ακολούθησε τη διαδρομή μέσω της Ισλαμικής Σικελίας προς την Ιταλία, γύρω στα 1268. Και οι δύο γραφές, Εβραϊκή και Ισλαμική, είχαν γίνει σε περγαμηνή και, το σπουδαιότερο, ήταν κάπως απρόθυμες να συνεχίσουν σε κάτι τόσο μικρό, όπως το χαρτί, παρά την διαγνωσμένη του δύναμη και αντοχή. Η ροή του χαρτιού στην Ευρώπη επίσης, πρέπει να πούμε ότι επιβραδύνθηκε από τους Χριστιανούς, οι οποίοι αρχικά θεωρούσαν και αποκάλεσαν την τεχνολογία, άπιστη.
Η Κεντρική Ευρώπη δεν υιοθέτησε το χαρτί μέχρι τον 14ο αιώνα και η Αγγλία μόνο προς το τέλος του 15ου αιώνα. Κάπου στα 1578 είχε φτάσει στη Ρωσία μετά από μακρύ ταξίδι – αγκύλη από την Κίνα, μέσω της Σαμαρκάνδης, στους Άγιους Τόπους, στη Βόρεια Αφρική, στην Ευρώπη και τελικά στη Μόσχα. Λοιπόν, για να επανέλθουμε, και μετά το πέρας της Δεύτερης Αυτοκρατορίας, η Κίνα συνέχισε να είναι η οικονομική υπερδύναμη του Αφρο-Ευρασιατικού κόσμου, αλλά η συνολική δραστηριότητα κατά μήκος των διαδρομών του Δρόμου του Μεταξιού έγινε λιγότερο σημαντική για ένα μεγάλο μέρος της επόμενης περιόδου της κινεζικής ιστορίας η οποία έμεινε γνωστή ως η εποχή Song (960-1279), η οποία ονομάστηκε έτσι λόγω της δυναστείας Σονγκ, που κυβερνούσε την Κίνα.
Παραδόξως, αυτή η συρρίκνωση της δραστηριότητας κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού συνέβη σε μια στιγμή κατά την οποία η Κίνα με τη βιομηχανική παραγωγή, εμπορική δραστηριότητα και το εξαγωγικό εμπόριο, βρισκόταν σε τόσο υψηλό επίπεδο, που πράγματι θα ζήλευαν άλλες περίοδοι. Η εξήγηση βεβαίως ήταν και είναι μάλλον απλή! Απλώς κατά τη διάρκεια της εποχής των Song, οι Κινέζοι έμποροι αλλά και όσοι ταξίδευαν προς την Κίνα, χρησιμοποιούσαν ολοένα και περισσότερο τις θάλασσες και το θαλάσσιο εμπόριο, αφού αυτό ήταν απείρως ασφαλέστερο και φθηνότερο, σε αντίθεση με τις ημέρες του Faxian.
Το γεγονός ότι η λεγόμενη προσωρινή πρωτεύουσα της Νότιας δυναστείας Σονγκ (1127 – 1279) ήταν το πολύβουο λιμάνι της πόλης της Hangzhou (όταν η μόνιμη πρωτεύουσα στην ενδοχώρα της Kaifeng ξεπεράστηκε, απαξιώθηκε και κατελήφθη από ανθρώπους προερχόμενους από τις στέπες, γνωστοί ως Jurchen), υποδηλώνει τη σημασία του θαλάσσιου εμπορίου στην Κίνα. Κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής, η κινεζική ναυτική τεχνολογία οδηγούσε αποφασιστικά τις σχετικές εξελίξεις σε ολόκληρο τον γνωστό κόσμο.
ΤΖΕΚΙΝΣ ΧΑΝ ΚΑΙ Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΜΟΓΓΟΛΩΝ 13ος ΑΙΩΝΑΣ μ.Χ.
Η Αυτοκρατορία των Μογγόλων 13ος αιώνας μ.Χ.
· Κατά την πρώτη δεκαετία του 1200 μ.Χ, ο Τζέκινς Χαν νικά τα αντίπαλα γένη των Μογγόλων και εδραιώνει την εξουσία του, καταφέρνει έτσι να επιβάλει την ενοποίηση των Μογγολικών φυλών. Το 1206 μ.Χ, ανακηρύσσεται οικουμενικός ηγεμόνας όλων των Μογγόλων. Ως προσωπικότητα συνδύαζε την ωμή βαρβαρότητα και την αμείλικτη σκληρότητα με την μεγαλοφυή ικανότητα στη στρατιωτική οργάνωση, την δεινότητα ως κυβερνήτης και τη δεξιότητα ως νομοθέτης.
· Διέταξε να καταγράφονται οι νόμοι, ώστε οι δικαστές μελετώντας τους να βοηθούνται στο έργο τους. Οι ηθικοί κανόνες απαγόρευαν: την αυτοδικία, τη μοιχεία, το σοδομισμό, την κλοπή, την ψευδομαρτυρία, την προδοσία, τη μαγεία, την ανυπακοή προς τους ανωτέρους, το πλύσιμο σε τρεχούμενο νερό (ανιμιστική προκατάληψη). Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ποινή που προβλέπονταν ήταν ο θάνατος. Ωστόσο, στα θέματα θρησκείας, οι κανόνες ήταν πιο ελαστικοί και επιεικείς, καθένας μπορούσε να διατηρεί τη δική του πίστη και να ασκεί τη λατρεία της, αρκεί να αναγνώριζε ως υπέρτατη εξουσία το Μεγάλο Χάνο.
· Από το 1207 μ.Χ, η έλλειψη επαρκών εκτάσεων για βοσκότοπους, αποτελεί λόγο της έναρξης επιδρομών. Έτσι, οι Μογγόλοι αρχικά σαρώνουν το γειτονικό βασίλειο Σι-Χία.
· Το 1215 μ.Χ, διασπούν την άμυνα του σινικού τείχους, καταλαμβάνουν την πόλη Τσονγκτού και λεηλατούν τα ανάκτορα. Ακολουθούν τρομερές σφαγές και διάλυση της Αυτοκρατορίας των Τσιν.
· Ο Τζέκινς Χαν, προσλαμβάνει ως σύμβουλο, τον Κινέζο Μογγολικής καταγωγής Γε Λου Τσουτστάι. Αυτός ασκεί θετική επιρροή επάνω του, αποτρέποντάς τον από περιττές καταστροφές και αποθαρρύνοντας τον να μετατρέψει τους ορυζώνες της Κίνας σε βοσκότοπους. Του υποδεικνύει το όφελος της φορολογίας εάν το εμπόριο συνέχιζε να ανθεί. Στα επόμενα 17 έτη, ο στρατηγός του Μουκάλι, κυριαρχεί σε όλη τη βόρεια Κίνα.
· Το 1217 μ.Χ, ο στρατηγός Τζεμπέ, υποτάσσει το βασίλειο Καρά Κιτάυ.
· Κατόπιν, οι Μογγόλοι επιτίθενται με τρομερή αγριότητα στην Αυτοκρατορία Χορασίμ. Όσοι από τους κατοίκους των πόλεων γλίτωναν από τη σφαγή, χρησιμοποιούνταν σαν ασπίδα στην επόμενη πολιορκία. Όσο πιο παρατεταμένη ήταν μια πολιορκία και σθεναρή η αντίσταση των κατοίκων, τόσο πιο μεγάλη ήταν η ωμότητα των εισβολέων, μετά την κατάληψη της πόλης.
· Μετά την κατάληψη της πόλης Νισαπούρ, οι Μογγόλοι έφτιαξαν έξω από την πόλη τρεις διαφορετικές πυραμίδες από κρανία, μία από κρανία αντρών, μία από κρανία γυναικών και μία από κρανία παιδιών.
· Στη συνέχεια κατανικούν Αρμένιους, Γεωργιανούς, Τούρκους Κιπτσάκους και Βούλγαρους του Άνω Βόλγα.
· Το 1223 μ.Χ, σταθεροποιούν τη θέση τους σε Ουκρανία – Κριμαία. Ενώ νικούν συνολικά στρατούς 20 διαφορετικών κρατών.
· 1227 μ.Χ, ο Τζεκινς Χαν πεθαίνει.
· Το 1229 μ.Χ, ο γιός του Τζέκινς Χαν Ουγκεντέι, διαδέχεται τον πατέρα του. Αυτός ολοκληρώνει την κατάκτηση της βόρειας Κίνας και υποτάσσει την Κορέα.
· Ο εγγονός του Τζέκινς Χαν Μπατού εισβάλει στη Ρωσία. Το 1240 μ.Χ, λεηλατεί το Κίεβο.
· Το 1241 μ.Χ, οι Μογγόλοι νικούν τους Πολωνούς, σαρώνουν Σιλεσία και Μοραβία και καταλαμβάνουν την Ουγγαρία.
· Το 1241 μ.Χ, ο θάνατος του Μεγάλου Χάνου Ογκεντέι αναγκάζει τους Μογγόλους να αναβάλουν την εισβολή τους στην κεντρική Ευρώπη και να επιστρέψουν στην Ασία για την εκλογή διαδόχου.
· Το 1251 μ.Χ, ανακηρύσσεται Μεγάλος Χάνος, ο εγγονός του Τζέκινς Χαν Μόνγκε. Αυτός επεκτείνει τα σύνορα της Αυτοκρατορίας τόσο δυτικά όσο και ανατολικά. Ολοκληρώνεται η κατάκτηση της δυτικής Ασίας και εξολοθρεύονται οι Σιίτες Ασσασίνοι.
· Το 1258 μ.Χ, καταλαμβάνεται η Βαγδάτη, ο ιστορικός Μακριζί αναφέρει τον θάνατο 2.000.000 ανθρώπων και ανάμεσα τους του Χαλίφη, ηγέτη του Μουσουλμανικού κόσμου.
· Το 1259 μ.Χ, ο Μεγάλος Χάνος Μόνγκε πεθαίνει.
· Το 1260 μ.Χ, 10.000 Μογγόλοι ηττώνται από υπέρτερες δυνάμεις των Μαμελούκων της Αιγύπτου, υπό τον σουλτάνο Κουτούζ. Αυτή η πρώτη τους στρατιωτική ήττα έχει τεράστια σημασία για τη διάλυση της φήμης των αήττητων Μογγόλων στρατιωτών. Στη συνέχεια οι Μαμελούκοι προσαρτούν τη Συρία, απωθώντας τους Μογγόλους πίσω από τον Ευφράτη. Το 1264 μ.Χ, ο Κουμπλάι Χαν επικρατεί, σε εμφύλιο πόλεμο διαδοχής, του αδελφού του Αρίκ Μπογκ και ανακηρύσσεται Μεγάλος Χάνος. Ωστόσο, τα χανάτα της Χρυσής Ορδής και του Τσαγκατάι, αμφισβητούν ανοιχτά την εξουσία του.
· Ο Κουμπλάι Χαν, έχοντας ανατραφεί με κινέζικη παιδεία, επιδιώκει να δημιουργήσει έναν νέο εκλεπτυσμένο Μογγόλικο πολιτισμό. Επηρεασμένος από τον Κινέζικο πολιτισμό, χτίζει τη χειμερινή του πρωτεύουσα κοντά στα ερείπια της κατεστραμμένης Τσενγκτού. Η πόλη εντυπωσιάζει για τον πλούτο της, τη διακόσμηση και τη ρυμοτομία της.
· Το 1279 μ.Χ, ολοκληρώνει την κατάκτηση της Κίνας, με την κατάλυση της Αυτοκρατορίας των Σονγκ.
· Το 1275 μ.Χ, ο Κουμπλάι Χαν γνωρίζει τον Μάρκο Πόλο και τον κρατά 17 έτη στην υπηρεσία του. Ο Μάρκο Πόλο, εντυπωσιάζεται από την Κίνα και εγκωμιάζει την προσωπικότητα του Κουμπλάι και τη γενναιοδωρία του. Ωστόσο, στα 23 έτη της βασιλείας του οι Κινέζοι έγιναν γενικά φτωχότεροι.
· Η κοινωνική ιεραρχία της Κίνας του Κουμπλάι, είχε ως εξής:
· Επί Κουμπλάι Χαν, η διαχείριση της Αυτοκρατορίας υπήρξε κακή, καθώς οι νομάδες Μογγόλοι ελάχιστη πείρα είχαν από διοίκηση πόλεων και από σταθερή διαμονή. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν ατυχείς εκστρατείες. Το ιππικό των Μογγόλων αποδείχτηκε αναποτελεσματικό στις ζούγκλες της νοτιοανατολικής Ασίας. Επιπλέον, 2 εκστρατείες εναντίον της Ιαπωνίας απέτυχαν. Ειδικά στη δεύτερη, που πραγματοποιήθηκε το 1281 μ.Χ, δεκάδες χιλιάδες Μογγόλοι σκοτώθηκαν ή υποδουλώθηκαν.
· Το 1294 μ.Χ, ο Κουμπλάι Χαν πεθαίνει, χωρίς να καταφέρει να εκδικηθεί για την καταστροφή στην Ιαπωνία.
· Σε λιγότερο από 100 χρόνια (1368 μ.Χ), οι Μογγόλοι χάνουν την κυριαρχία τους πάνω στην Κίνα.
· Στα τέλη του 13ου μ.Χ αιώνα, έχει ήδη αρχίσει η παρακμή σε όλα τα Μογγολικά χανάτα.
· Στο Ιλχανάτο της Περσίας, οι κατακτητές υποτάχτηκαν στον πολιτισμό των κατακτημένων. Οι Μογγόλοι εξισλαμίστηκαν και το Ιλχανάτο επιβίωσε για 80 χρόνια.
· Το χανάτο της Χρυσής Ορδής, υπήρξε ανθεκτικότερο και γνώρισε σχετική ευημερία. Στο εσωτερικό οι διάφορες τοπικές δυναστείες μπορούσαν να κρατήσουν τους θρόνους τους, καταβάλλοντας φόρους. Το τελευταίο Μογγολικό κράτος στην Κριμαία, διαλύθηκε από τους Ρώσους τον 18ο αιώνα.
· Το χανάτο Τσαγκατάι, εξασθενεί λόγω συγκρούσεων μεταξύ των οπαδών της παράδοσης της Ανατολής και αυτών που ασπάστηκαν τον Μωαμεθανισμό.
· Το 1369 μ.Χ, η εμφάνιση του Ταμερλάνου, που θα κυριαρχήσει στο Τσαγκατάι και τη Χρυσή Ορδή,σηματοδοτεί το τέλος της καθεαυτό Μογγολικής κυριαρχίας.
· Στις αρχές του 15ου αιώνα, οι κατακτητές είχαν αφομοιωθεί σε τέτοιο βαθμό που έπαψαν να υπάρχουν ως ξεχωριστό φύλο.
· Στη Ρωσία, αναμίχθηκαν με Τούρκους, Σλάβους και Φίννους, για να αποτελέσουν ένα Τουρκόφωνο φύλο, που καταχρηστικά αποκαλείται Τάταροι.
· Στην κεντρική Ασία, έπαψαν να ξεχωρίζουν από λαούς Τούρκικης ή Πέρσικης προέλευσης.
· Οι Μογγόλοι, επέβαλαν την κυριαρχία τους στους 2 πιο αναπτυγμένους πολιτισμούς του κόσμου, αλλά η συμβολή τους στη διακυβέρνηση, τις επιστήμες, τις τέχνες ήταν μηδαμινή. Το μόνο που διέδωσαν, ήταν νέες πολεμικές τέχνες.
· Ωστόσο, η απεραντοσύνη της Αυτοκρατορίας τους (η μεγαλύτερη σε έκταση που γνώρισε μέχρι τότε ο κόσμος) επέτρεψε την εκτεταμένη κυκλοφορία των αγαθών, γνώσεων και ιδεών.
· Η Μογγολική κατοχή της Κίνας, επέφερε κύμα ξενοφοβίας και η Κίνα ξανακλείστηκε στον εαυτό της.Όμως, η δύση είχε οριστικά γνωρίσει και θαυμάσει τον πλούτο και τα επιτεύγματα της Ανατολής.
Συμπεράσματα
1. Από τις αρχές του 13ου μ.Χ αιώνα, ο γνωστός κόσμος θα γνωρίσει την επέκταση και την εδραίωση της μεγαλύτερης σε έκταση Αυτοκρατορίας που υπήρξε ποτέ. Ωστόσο, η Μογγολική κυριαρχία πιθανά κατέχει και μια άλλη θλιβερή πρωτιά, αυτή της μαζικής ωμής βίας χωρίς προηγούμενο. Πυραμίδες κρανίων στήνονταν έξω από τις κατακτημένες χώρες, οι αιχμάλωτοι χρησίμευαν απλά σαν ανθρώπινη ασπίδα για την επόμενη επιδρομή. Η μικρή σημασία που έδιναν οι Μογγόλοι για την ανθρώπινη ζωή, αντανακλάται και στο δίκαιο, στο οποίο ο θάνατος ήταν η πιο συχνή καταδίκη για τα περισσότερα αδικήματα. Αξιοσημείωτη εξαίρεση αποτελεί η ανεκτικότητά τους στα ζητήματα θρησκείας, υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι παρέμενε ανεπηρέαστη η υποταγή στο Μεγάλο Χάνο.
2. Ο άνθρωπος που κατάφερε να ενώσει τις ανυπότακτες νομαδικές φυλές υπό ένα ηγεμόνα και να ξεκινήσουν μια σειρά επιδρομών και κατάλυσης Αυτοκρατοριών, ήταν ο Τζέκινς Χαν. Οι διάδοχοί του, επέκτειναν ακόμα περισσότερο τις κτήσεις τους, αλλά επήλθε η διαίρεση σε 4 μεγάλα χανάτα:
3. Ωστόσο και τα 4 χανάτα, σε διάστημα ενός περίπου αιώνα πέρασαν στο στάδιο της παρακμής, με αποτέλεσμα στις περισσότερες περιπτώσεις την ενσωμάτωση των κατακτητών και την εξαφάνισή τους ως ξεχωριστό φύλο. Οι κύριοι λόγοι ήταν: Οι Μογγόλοι, που αποτελούσαν συνεχώς μετακινούμενο νομαδικό φύλο, κλήθηκαν να διοικήσουν περιοχές με συντριπτικά ανώτερο πολιτισμό, κάτι που εξάλλου τους ανάγκασε να αλλάξουν τον πατροπαράδοτο τρόπο ζωής τους. Βέβαια επικράτησαν πάνω στους 2 πιο προηγμένους πολιτισμούς της εποχής, της Κίνας και του Ισλάμ.
Η κυριαρχία αυτή όμως εν πολλοίς στηρίχτηκε στην ωμή βία και στην στρατιωτική αποτελεσματικότητα, ενώ από την άλλη η προσφορά τους σε ζητήματα πολιτισμού υπήρξε μηδαμινή. Οι επιπτώσεις του γεγονότος χαρακτηρίστηκαν από μια αμφισημία. Αφενός, οδήγησαν την Κίνα -που η ζωή των κατοίκων της χειροτέρεψε στα χρόνια της διακυβέρνησης του Κουμπλάι Χαν- πίσω στην εσωστρέφεια και στο κλείσιμο στον εαυτό της, αφετέρου η έκταση της Αυτοκρατορίας τους επέτρεψε την εκτεταμένη κυκλοφορία αγαθών, γνώσεων και ιδεών. Ίσως για πρώτη φορά η δύση γνώρισε τόσο καλά τα επιτεύγματα του πολιτισμού της ανατολής.ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.....
Έτσι, οι Σογδιανοί δεν ήταν οι μόνοι ταξιδιώτες κατά μήκος των πολλαπλών μονοπατιών και διακλαδώσεων του Δρόμου του Μεταξιού. Ινδοί, Κινέζοι και ιδιαίτερα Πέρσες χρησιμοποιούσαν επίσης τα δρομολόγια για πολλούς και φυσικά, διαφορετικούς σκοπούς. Αλλά οι Σογδιανοί έπαιξαν τον κυριότερο ρόλο κατά τη διάρκεια αυτών των αιώνων όταν η Κίνα ήταν πολιτικά κατακερματισμένη. Ακόμη και μετά το 589, όταν η Κίνα ήταν και πάλι ενωμένη σε μια ενιαία αυτοκρατορία, οι Σογδιανοί συνέχισαν να είναι σημαντικοί ρυθμιστικοί παράγοντες της κυκλοφορίας κατά μήκος των οδών της Κεντρικής Ασίας.
Πράγματι, προσηλυτίστηκαν γρήγορα σχετικά στο Ισλάμ και αποδείχθηκαν κρίσιμος παράγοντας στην προώθηση της νέας θρησκείας, ώστε αυτή να γίνει σχεδόν οικουμενικά αποδεκτή, παράλληλα βεβαίως και με την ανάπτυξη του ισλαμικού πολιτισμού. Ήταν αυτοί που συνδύασαν έξυπνα το σθένος του Ισλάμ και της Δεύτερης Κινεζικής Αυτοκρατορίας, που οδήγησε τελικά στην επόμενη ή την τρίτη, όπως αποκαλείται, ηρωική εποχή της δραστηριότητας του Δρόμου του Μεταξιού. Η Τρίτη χρυσή εποχή του Δρόμου του Μεταξιού διήρκεσε από το 600 έως το 850 περίπου, μια περίοδος που συνέπεσε περίπου χρονικά με τη δεύτερη Αυτοκρατορία της Κίνας (τη δυναστεία των Sui από 589 έως 618, και τη δυναστεία των Tang από 618 έως 907).
Ήταν, όταν μια επανενωμένη Αυτοκρατορική Κίνα και ένας ταχύτατα αναπτυσσόμενος Ισλαμικός κόσμος, δημιούργησε ένα ολόκληρο σύστημα συνδεδεμένων μεταξύ των οντοτήτων, που εκτεινόταν σε ολόκληρη την Ευρασία και ακόμα τη Βόρεια Αφρική. Ήταν μια εποχή κατά την οποία η Κίνα άνοιξε τον εαυτό της προς τον υπόλοιπο κόσμο, ενώ ο Δρόμος του Μεταξιού διέθετε τους ιεραποστόλους, καθώς και τους εμπόρους με βολικά δρομολόγια προς το Μέσο Βασίλειο. Η Βουδιστική επιρροή συνέχισε να ρέει προς την Κίνα, ειδικά οι μορφές της οι οποίες σήμερα είναι γνωστές ως Μαχαγιάνα Βουδισμός. Η περίοδος από το 600 έως περίπου το 850 μ.Χ., δικαίως αποκαλείται Περίοδος του Κινέζικου Βουδισμού.
Αλλά και άλλες θρησκείες που επίσης υπόσχονταν σωτηρία, καθιερώθηκαν την εποχή εκείνη στην Κίνα, αλλά με πολύ λιγότερο σημαντικούς τρόπους. Ο Μανιχαϊσμός, όπως είδαμε, μια πίστη του μεσανατολικού χώρου η οποία εμφανίστηκε τον τρίτο αιώνα μ.Χ., με ηγέτη τον Πέρση θρησκευτικό μεταρρυθμιστή Μανιχαίο ή Μάνη, συνδύασε και ανάμειξε στο Χριστιανισμό στοιχεία του Ζωροαστρισμού, Ιουδαϊσμού, Χριστιανισμού και του Βουδισμού, και ταξίδεψε στα δυτικό ρου της Κίνας με τη μεσολάβηση κυρίως των Σογδιανών εμπόρων. Το θρησκευτικό σύστημα που εμπνεύστηκε και προώθησε ο Μάνης, έχει περιγραφεί ως μια »εναλλακτική Χριστιανική εκκλησία, η οποία υπήρξε εν ζωή για περισσότερα από χίλια χρόνια με οπαδούς σε χώρες που εκτείνονταν από τον Ατλαντικό ως τον Ειρηνικό Ωκεανό».
Έτσι οι Σογδιανοί ήταν αυτοί που επίσης εισήγαγαν τον Μανιχαϊσμό στα διάφορα Τουρκικά φύλα που κατοικούσαν στις πόλεις-οάσεις του Δρόμου του Μεταξιού. Μια Τουρκική φυλή, οι Ουιγούροι, καθιέρωσαν ένα είδος μερικής Μανιχαϊστικής κατάστασης στην πόλη Turfan στα δυτικά σύνορα της Κίνας, και μερικοί ιεραπόστολοι του Μανιχαϊσμού πήγαν στην πρωτεύουσα Chang-an της δυναστείας των Tang (618 – 907), όπου εγκαταστάθηκαν μέσα σε κοινότητες αλλοδαπών, αλλά δεν κατάφεραν τελικά να προσελκύσουν πολλούς πιστούς. Άλλες θρησκείες σωτηρίας, ταξίδεψαν επίσης στην Κεντρική και την Ανατολική Ασία, εκτός από τη Μέση Ανατολή.
Και συγκεκριμένα η αρχαία Περσική θρησκεία του Ζωροαστρισμού, και πάλι χάρη στους Σογδιανούς, και βεβαίως το γνωστό δόγμα του Χριστιανισμού το οποίο είναι γνωστό ως Νεστοριανισμός, σύμφωνα με το οποίο ο Ιησούς Χριστός υπήρξε με τη μορφή δύο προσώπων, ο άνθρωπος Ιησούς και ο Θεϊκός γιος του Θεού, και όχι ως ενιαίο πρόσωπο. Σήμερα οι οπαδοί της θρησκείας αυτής, αναφέρονται ως Συριακή Εκκλησία. Η αρχαιότερη γνωστή Νεστοριανή ιεραποστολή η οποία έφτασε στην Κίνα, ήταν αυτή του έτους 635, στην Chang’an.
Για πολλούς αιώνες οι Νεστοριανοί Χριστιανοί έκτιζαν τις εκκλησίες τους στην Κίνα και απολάμβαναν τα πλεονεκτήματα της Αυτοκρατορικής χορηγίας μέχρι τα μέσα του 9ου αιώνα, όταν η Κίνα έκλεισε μεγάλο αριθμό Βουδιστικών μοναστηριών και βεβαίως μαζί με αυτά και πολλά άλλα ξένα θρησκευτικά ιδρύματα. Αλλά ακριβώς το χρόνο κατά τον οποίο οι Αυτοκράτορες της δυναστείας Τανγκ (Tang) γύριζαν την πλάτη τους σε μια σειρά ξένων θρησκευτικών επιρροών στην Κίνα, οι Κινέζοι ξαφνικά βρέθηκαν να πληροφορούνται οι ίδιοι ότι μια νέα και άκρως δυναμική θρησκεία έκανε την εμφάνισή της στη Δύση, το Ισλάμ, και την οποία επαγγέλονταν οι διάφοροι περιπλανώμενοι έμποροι, περιφερόμενοι ιεραπόστολοι και αποφασιστικοί στρατοί.
Η διαδικασία εξισλαμισμού των λαών των οποίων τα εδάφη κατακτήθηκαν ήταν πολύ πιο αργή και σταδιακή διαδικασία, αλλά την εποχή που η δυναστεία των Αββασιδών (750 – 1258 μ.Χ.) καθιέρωσε ως πρωτεύουσά του τη Βαγδάτη το 762, το Ισλάμ γινόταν και ήταν οσονούπω μια σημαντικότατη παγκόσμια θρησκεία που περιελάμβανε πολλούς λαούς και εδάφη. Οι Μουσουλμάνοι έμποροι, Άραβες, Σογδιανοί, Πέρσες και Τούρκοι έκαναν την παρουσία τους όλο και πιο συχνά και αριθμητικά σε όλο το μήκος του Δρόμου του Μεταξιού, ενώ οι Ισλαμικές κοινότητες των Αράβων και των Περσών και οι έμποροι, προωθήθηκαν προς τη δυτική και βόρεια Κίνα, καθώς και στις πόλεις-οάσεις πέρα από το διάδρομο της Gansu, όπου η Κίνα είχε κάποια σχετική, αλλά επισφαλή έως τότε, ηγεμονία.
Ακόμη πιο σημαντικό όμως είναι το γεγονός ότι επειδή το Ισλάμ στις αρχές του 8ου αιώνα εκτεινόταν από την Κεντρική Ασία έως και την Ισπανία και τη δυτική Βόρεια Αφρική, η εμβέλεια του Δρόμου του Μεταξιού ήταν σαφώς μεγαλύτερη και συναγωνιζόταν άνετα την εποχή των Χαν της Κίνας και της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, αν και θα μπορούσαμε να υποστηρίξουμε ότι ίσως να ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Στη δυτική Ευρασία, ο Σκανδιναβικός κόσμος των Βίκινγκς και ο Φράγκικος Χριστιανικός κόσμος, ενώθηκαν με το επίκεντρο του Βυζαντινού κόσμου στην Κωνσταντινούπολη, ως αποδέκτες αλλά και ως συνεισφέροντες στην μετακίνηση και τις ανταλλαγές του Δρόμου του Μεταξιού.
Στην ανατολική Ευρασία, η Ιαπωνία η οποία επηρεάστηκε βαθιά από την κουλτούρα της δυναστείας των Tang κατά τη διάρκεια του 7ου και στις αρχές του 8ου αιώνα, έγινε επίσης αποδέκτης των επιρροών του Δρόμου του Μεταξιού και βεβαίως όλων των αγαθών. Τα εμπορεύματα που μεταφέρονταν στα σπίτια κατά τη διάρκεια της εποχής της Δεύτερης Κινεζικής Αυτοκρατορίας, ήταν πολλά και ποικίλα. Τα σταφύλια και η τέχνη της οινοποιίας βρήκαν το δρόμο τους έως την Κίνα ως συνέπεια της ταχείας επέκτασης του Μέσου Βασιλείου στα Τουρκικά και Ιρανικά εδάφη της Δύσης. Πράγματι, η οινοποιία έγινε μια νέα βιομηχανία στην Κίνα, και οι σταφίδες, επίσης, έγιναν αναπόσπαστο μέρος της Κινεζικής δίαιτας.
Άλλα νέα τρόφιμα που έφτασαν στην Κίνα εκείνη την περίοδο, συμπεριελάμβαναν το σπανάκι, κάποια είδη από λάχανα, πράσα, φιστίκια, καρύδια, ρόδια, διάφορα πεπόνια, και ενδεχομένως το ζαχαρότευτλο. Από τη Δύση έφτασαν επίσης μερικά φυτά, όπως οι χουρμαδιές και οι κρόκοι σαφράν. Κατά τη διάρκεια αυτής της εποχής, και κυρίως πριν από τα μέσα του 8ου αιώνα, Άραβες, Ινδοί και Πέρσες γιατροί και επιστήμονες, Βραχμάνοι ιερείς, και μουσικοί και χορευτές από την εσωτερική Ασία και πέρα, συνωστίζονταν στο δυτικό τμήμα της Chang-an, όπου σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς πάνω από 5.000 αλλοδαποί ήταν μαζεμένοι και έμεναν σε αυτή την πόλη των σχεδόν δύο εκατομμυρίων κατοίκων.
Οι γνώσεις και οι τέχνες τους, όχι μόνο γονιμοποίησαν την Κινεζική κουλτούρα, αλλά, όπως ήδη ελέχθη, η Κίνα υπηρέτησε ως ενδιάμεσος σταθμός, μεταδίδοντας αυτές τις ξένες επιρροές σε μεγάλο μέρος της υπόλοιπης Ασίας, και ειδικά της Ιαπωνίας. Πολλοί ταξιδιώτες από μακριά επισκέπτονταν την Κίνα, αλλά το Μέσο Βασίλειο είχε επίσης τους δικούς του ταξιδιώτες, με γνωστότερο το Βουδιστή μοναχό, Xuanzang. Μεταξύ του 629 και 645, ο Xuanzang ταξίδεψε περίπου 10.000 χιλιόμετρα από την Chang’an στην Ινδία και πίσω, κατά μήκος των διαφόρων δρομολογίων του Δρόμου του Μεταξιού, εις αναζήτηση ιερών Βουδιστικών κειμένων.
Στο ταξίδι της μετάβασης του, αυτός ο εικοσιεπτάχρονος λόγιος μοναχός ταξίδεψε στο σημερινό Αφγανιστάν, όπου είδε και αντιμετώπισε με δέος και σεβασμό τα δύο κολοσσιαία αγάλματα (53 και 35 μέτρων αντιστοίχως), του Βούδα του Μπαμιγιάν, τα οποία καταστράφηκαν από τους Ταλιμπάν, το Μάρτιο του 2001, ως »είδωλα». Τα αγάλματα αυτά, στην κοιλάδα του Μπαμιγιάν στο Αφγανιστάν, ήταν ιερά έργα τέχνης της εποχής του 3ου ως 10ου αιώνα. Βρίσκονταν ψηλά σε υψόμετρο 2.500 μέτρων, λαξεμένα σε βράχους της κοιλάδας Μπαμιγιάν, ενώ ήταν μοναδικά στο είδος τους και αναπαρίσταναν τον Βούδα όρθιο.
Μετά λοιπόν την διαφυγή από ληστές και πολλούς άλλους παρεμφερείς κινδύνους που αντιμετώπισε ο Xuanzang, έφτασε στην Ινδία το φθινόπωρο του 630, μετά από ένα ταξίδι που είχε ήδη διαρκέσει έναν ολόκληρο χρόνο. Όπως όλοι οι ταξιδευτές μακρινών και μεγάλων αποστάσεων στον Δρόμο του Μεταξιού, είχε σπάσει και διαιρέσει το ταξίδι του με αρκετά εκτεταμένες στάσεις και διαμονή στις πόλεις-οάσεις, όπου ξεκουραζόταν και ανακτούσε τις δυνάμεις του ώστε να μπορέσει να συνεχίσει και επιτελέσει την αποστολή του απρόσκοπτα. Μόλις έφτασε στην Ινδία, έλαβε μέρος σε σχετικά προσκυνήματα, σπούδασε, δίδαξε, έγραψε και φυσικά άρχισε να συλλέγει μανιωδώς γραφές.
Σε τρεις ξεχωριστές περιπτώσεις, ο Xuanzang πέρασε εκτεταμένες χρονικές περιόδους στο μοναστήρι Ναλάντα (Nalanda), το πιο διάσημο βουδιστικό μοναστήρι στον κόσμο και ένα φημισμένο κέντρο Βουδιστικών, Ινδουιστικών και κοσμικών μελετών. Το μοναστήρι Ναλάντα βρίσκεται στο Ινδικό κρατίδιο του Μπιχάρ, περίπου 55 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Πάτνα, και ήταν Βουδιστικό κέντρο μάθησης από τον πέμπτο ή έκτο αιώνα μ.Χ. έως το 1197 μ.Χ. οπότε λεηλατήθηκε και καταστράφηκε από Τουρκικής καταγωγής Μουσουλμάνους εισβολείς υπό τον στρατηγό Bakhtiyar Khalji, το 1193.
Η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου της Ναλάντα ήταν τόσο μεγάλη, που έχει αναφερθεί ότι έκαιγε συνεχόμενα για τρεις μήνες αφού οι εισβολείς της έβαλαν φωτιά, λεηλάτησαν και κατέστρεψαν τα περικλειόμενα μοναστήρια, και οδήγησαν τους μοναχούς έξω και μακριά από αυτή την τοποθεσία. Στη μονή αυτή, η οποία είχε ήδη ιστορία περίπου επτά αιώνων, οι μοναχοί και οι άλλοι σπουδαστές και μελετητές ερχόντουσαν από μακρινές χώρες και μέρη, όπως τη Σουμάτρα, το Θιβέτ, την Κεϋλάνη, την Κίνα, τη Μογγολία και την Ιαπωνία. Εδώ μελετούσαν τις Βουδιστικές γραφές, τα ιερά Ινδουιστικά βιβλία, Σανσκριτική λογοτεχνία, μαθηματικά, αστρονομία και ακόμα μια μεγάλη ποικιλία άλλων θεμάτων.
Όλες αυτές οι μεταφρασμένες γραφές στη συνέχεια στεγάστηκαν στην Μεγάλη Παγόδα της Άγριας Χήνας (GreatWild GoosePagoda), στην Chang-an, μια Ινδικής εμπνεύσεως πέτρινη δομή την ανέγερση της οποίας διέταξε ο Αυτοκράτορας Gaozong κατόπιν σχετικού αιτήματος του Xuanzang.
ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΤΑΞΙΔΙΩΝ ΤΟΥ XUANZANG
Είναι κάπως δύσκολο, μάλλον αδύνατο, σήμερα να εκτιμήσουμε, έστω και κατά προσέγγιση, τις επιπτώσεις που είχαν οι παραπάνω ενέργειες και περιπέτειες του Xuanzang στην ανάπτυξη του κινεζικού Βουδισμού, όπως επίσης και του βιβλίου του »Μια αναφορά των εδαφών της Δύσης» (A Record of the Lands of the West), ενός εκ των καλυτέρων ταξιδιωτικών βιβλίων του κόσμου, όλων των εποχών. Επιπλέον δεν πρέπει να διαφεύγει της προσοχής μας, ότι οι περιπέτειες και τα ανδραγαθήματα του Xuanzang, εισήλθαν αργά αλλά σταδιακά και βρήκαν τη δέουσα θέση τους στο δαιδαλώδες σώμα της Κινεζικής λαογραφίας, και έγιναν στην Κίνα ισοδύναμο του Σεβάχ του Αραβικού κόσμου, αποδίδοντας σε αυτόν αναρίθμητες φανταστικές περιπέτειες.
Στα τέλη του 16ου αιώνα, κυκλοφόρησε ένα τεράστιο μυθιστόρημα βασισμένο σε αυτά τα παραμύθια, με τίτλο »Ταξίδι στη Δύση».Οι κριτικοί στις μέρες μας, το συγκρίνουν ευνοϊκά με την Οδύσσεια, το Δον Κιχώτη και τις περιπέτειες του Χάκλμπερυ Φιν, ως πραγματικό αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας το οποίο περιστρεφόταν γύρω από ένα επικό ταξίδι. Αλλά και σήμερα ο Xuanzang παραμένει αρκετά δημοφιλής στη σύγχρονη Κίνα, όπου τα κατορθώματά του γιορτάζονται σε όπερα, κόμικς και βεβαίως να μη λησμονήσουμε και την αποτελεσματική στις μέρες μας, τηλεόραση.
Εκτός από τους ταξιδιώτες όμως, κι ένας αριθμός ιδεών και τεχνολογικών συσκευών που κατασκευάζονταν εκεί, εξάγονταν από την Κίνα στη Δύση. Στις περισσότερες περιπτώσεις, οι διαδικασίες της μεταφοράς και οι ημερομηνίες άφιξης στη Δύση είναι ασαφείς, αλλά κάποια από αυτά τα γεγονότα είναι αρκούντως σαφή. Πριν από το 730 μ.Χ., η Δύση είχε λάβει τον αναβολέα, μια συσκευή η οποία προφανώς αναπτύχθηκε στο 4ο αιώνα στην Κίνα, ενώ γύρω στα 900 και πιθανώς πολύ πριν από τότε, η Ευρώπη έλαβε τη χειράμαξα και το σκληρό κολάρο του αλόγου.
Ο LynnWhite, στο έργο του »Μεσαιωνική τεχνολογία και κοινωνικές αλλαγές» (Medieval Technology and Social Change), προσφέρει την ενδιαφέρουσα υπόθεση ότι η φεουδαρχική τάξη των Ευρωπαίων στον Μεσαίωνα προερχόταν τελικά από τον αναβολέα του αλόγου. Μετά την άφιξη του αναβολέα στην Ευρώπη από τον όγδοο αιώνα και εντεύθεν και την υπεροχή που έδωσε στο άλογο και τις πανοπλίες του στους πολέμους γενικώς, το κράτος προχώρησε σε επιχορηγήσεις γης σε αντάλλαγμα την υπόσχεση να του διατίθενται ιππότες και τα αντίστοιχα άλογα όταν τους χρειαζόταν στις πολεμικές συρράξεις.
Ο ελεύθερος στρατιώτης με τσεκούρι της μάχης, έπαψε πλέον να είναι ο στυλοβάτης της στρατιωτικής δύναμης του κράτους. Το τελικό αποτέλεσμα όλων αυτών των παραμέτρων, ήταν η διανομή της γης στους υποτελείς, και η δημιουργία μιας πολεμικής ελίτ, η οποία επρόκειτο να έχει βαθιά επίδραση στη δυτική κοινωνία και την ιστορία της. Στην Ευρώπη, η εισαγωγή του αναβολέα και της σχετικής τεχνολογίας γύρω από το άλογο και την πανοπλία του, ήταν από τα θέματα άμεσης προτεραιότητας. Αλλά και στην Κίνα, η εμφάνιση του αναβολέα οδήγησε επίσης σε σημαντικές αλλαγές, ιδίως στην μέθοδο του πολέμου και της στρατιωτικής γενικώς οργάνωσης της αυτοκρατορίας.
Λίγο αργότερα, κάποια στιγμή στο 11ο αιώνα, η Ευρώπη δέχτηκε τη βαλλίστρα ή τόξο, το οποίο οι Κινέζοι είχαν αναπτύξει πολλούς αιώνες νωρίτερα για την καταπολέμηση των νομάδων της στέπας. Στα μέσα του 12ου αιώνα οι Ευρωπαίοι έλαβαν ακόμα, μέσω των Μουσουλμάνων, τους οποίους όμως πολέμησαν στις Σταυροφορίες, τον καταπέλτη ή αντισταθμισμένη σφεντόνα πυροβολικού. Σε άλλη μια πάλι περίοδο, δέχτηκαν τη μαγνητική πυξίδα, μέσω όμως μουσουλμάνων μεσαζόντων. Ακόμα πιο αργότερα, στις αρχές του 14ου αιώνα, πήραν και την πυρίτιδα ή μπαρούτι.
Η πυρίτιδα δημιουργήθηκε στην Κίνα, ενδεχομένως, στο 9ο αιώνα και από τον 12ο αιώνα, οι Κινέζοι τη χρησιμοποιούσαν για να δημιουργήσουν βόμβες, χειροβομβίδες και να προχωρήσουν σε ανατινάξεις, κυρίως βραχωδών περιοχών. Στην Ευρώπη, αναφέρθηκε για πρώτη φορά το 1326 – 1327. Αυτά τα δύο τελευταία στοιχεία, η πυξίδα και πυρίτιδα, έγιναν στη συνέχεια επαναστατικές συσκευές στα χέρια των υποψιασμένων Δυτικο- Ευρωπαίων. Η ιδέα για μια τρίτη επαναστατική συσκευή, αυτή της εκτύπωσης, θα μπορούσε να θεωρηθεί ότι έχει προέλθει από την Κίνα, η οποία είχε πιεστήρια για αιώνες πριν αναπτυχθεί η τεχνική στη Δύση γύρω στα 1450, χωρίς όμως να αποκλείεται ότι ο ευρωπαϊκός Τύπος δεν απετέλεσε και ανεξάρτητη εφεύρεση.
Αλλά σίγουρα το χαρτί εισήχθη στην Ευρώπη μέσω του Ισλαμικού κόσμου κατά τη διάρκεια του 12ου αιώνα, περίπου 1.200 χρόνια μετά την εφεύρεσή του στην Κίνα. Βεβαίως μερικές ιδέες και διαδικασίες κινήθηκαν αργά μεταξύ των εμπορικών δρόμων της Ευρασίας. Η τέχνη της κατασκευής χαρτιού, που ήρθε στη Σαμαρκάνδη από την Κίνα μάλλον τον 7ο αιώνα, ήταν από καιρό ξεχασμένη, αλλά αναβίωσε σχετικά πρόσφατα με τη συνδρομή της Ουνέσκο. Σήμερα το περίφημο χαρτί της Σαμαρκάνδης γίνεται και πάλι με τον παραδοσιακό τρόπο σε ένα ειδικά κατασκευασμένο παραδοσιακό μύλο σε μια ιδανική τοποθεσία χάριν της παρουσίας ενός ποταμού δέκα χιλιόμετρα μακριά και ανατολικά από το κέντρο της Σαμαρκάνδης.
Εδώ, όπως και πριν από πολλούς αιώνες, μπορεί κανείς να δει με τα ίδια του τα μάτια την διαδικασία παραγωγής του διάσημου χαρτιού της Σαμαρκάνδης, σύμφωνα με την παλιά τεχνολογία που ξαναήλθε στην επιφάνεια. Για μεγάλο χρονικό διάστημα η Σαμαρκάνδη ήταν διάσημη για τα προϊόντα της, όπως τα χαλιά, την κλωστοϋφαντουργία και το χαρτί. Το πρώτο εργοστάσιο χαρτοποιίας στη μυθική πόλη της Βαγδάτης, εμφανίστηκε μόλις μισό αιώνα μετά την ημερομηνία παραγωγής χαρτιού στη Σαμαρκάνδη. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι το χαρτί της Σαμαρκάνδης με την υψηλή του ποιότητα, βγαίνοντας στις αγορές, έβγαλε γρήγορα από τη μέση τα ανταγωνιστικά είδη του Αιγυπτιακού χαρτιού και του δέρματος.
Ήταν επίσης δυνατόν να γίνουν φύλλα χαρτιού από φρέσκα μπαμπού, μουριά, ιτιά, κάνναβη, καθώς και από διάφορα κουρέλια και παλιά δίχτυα αλιείας. Αφού τοποθετηθεί το υλικό σε ένα πέτρινο δοχείο, αναμειγνύεται με νερό έως ότου μετατραπεί σε υγρό πολτό. Ο τελευταίος τοποθετείται σε μια φόρμα και ανακατεύεται σε όλες τις κατευθύνσεις έτσι ώστε οι ίνες να γίνουν ένα και να αποτελέσουν ένα φύλλο χαρτιού. Όταν το νερό στραγγίσει, το υγρό φύλλο χαρτιού αφαιρείται προσεκτικά, τοποθετείται σε ένα πλαίσιο και αποξηραίνεται στον ήλιο. Η δέσμη των φύλλων στη συνέχεια τοποθετείται κάτω από ένα ξύλινο πιεστήριο για να λάβει το απαραίτητο επίπεδο και ευθυγραμμισμένο σχήμα.
Οι συνταγές της χαρτοποιίας παρέμειναν πάντοτε σημαντικά κρατικά μυστικά. Όμως η λεγόμενη βιομηχανική κατασκοπεία υπήρχε ήδη και στην αρχαιότητα. Έτσι, το 610 το μυστικό της χαρτοποιίας μεταφέρθηκε από τους Βουδιστές μοναχούς Donkho και Godzo στην Κορέα και την Ιαπωνία. Το 650 οι στρατιώτες που διέφυγαν της Κινεζικής αιχμαλωσίας, όπου είχαν εργαστεί εκεί σε πρωτόγονα εργοστάσια παραγωγής χαρτιού, ξεκίνησαν να κάνουν το ίδιο και εδώ στη Σαμαρκάνδη. Το χαρτί της Σαμαρκάνδης και της επαρχίας Χορασάν κατασκευαζόταν τόσο πετυχημένα από παλιά χνουδωτά υφάσματα, της Σαμαρκάνδης κυρίως από ίνες μουριάς, ώστε εξοστράκισαν δεόντως από την αγορά, τις άλλες ποικιλίες χαρτιού.
Το άσπρο χαρτί συνήθως κατασκευαζόταν από λευκασμένα κουρέλια με τη συμπλήρωση της απαραίτητης ποσότητας αμύλου. Το έγχρωμο χαρτί φυσικά είχε από τότε μεγάλη ζήτηση. Για παράδειγμα, το σκούρο μπλε χαρτί ήταν το χρώμα της λύπης και της θλίψης αφού χρησιμοποιούνταν για τη αναγραφή των θανατικών ποινών. Το κόκκινο χρώμα σηματοδοτούσε την ευτυχία και την ανθρωπιά, έτσι ώστε όποιος έδειχνε τη συμπόνια του για κάτι, ανέγραφε τις σκέψεις και τα συναισθήματά του σε χαρτί με αυτό το χρώμα. Το κίτρινα βαμμένο χαρτί με σαφράν, δήλωνε ιδιαίτερη τιμή και χρησιμοποιούνταν για την αναγραφή διαταγμάτων και ειδικών παραγγελιών.
Τα έγχρωμα χαρτιά βεβαίως, όπως άλλωστε και σήμερα, χρησιμοποιούνταν για διάφορες διακοσμήσεις. Ο Αμίν Μααλούφ, γνωστός καθολικός Λιβανέζος συγγραφέας, στη δική του »Σαμαρκάνδη» ήξερε και γι αυτό άλλωστε έβαλε τον Αμπού Ταχέρ να εξηγεί με ύφος συνήθους πλανόδιου πωλητή προσπαθώντας να κρύψει από τον Ομάρ Καγιάμ την έκδηλη συγκίνησή του: »Αυτό που βλέπεις είναι Κινέζικο καγκέζ, το καλύτερο χαρτί που βγήκε ποτέ από εργαστήριο της Σαμαρκάνδης. Το έφτιαξε ειδικά για μένα ένας Εβραίος της συνοικίας του Ματουρίντ, σύμφωνα με μια πανάρχαια συνταγή βασισμένη αποκλειστικά στην άσπρη μουριά. Άγγιξέ το, είναι σαν μετάξι».
Κι ο Ομάρ Καγιάμ ανοίγοντάς το, βλέπει μόνο διακόσιες πενήντα έξι άγραφες σελίδες, χωρίς ακόμα ούτε ζωγραφιές, ούτε ποιήματα, ούτε σχόλια στα περιθώρια και διακοσμητικά σχεδιαγράμματα. Και συνεχίζει ο Αμίν Μααλούφ: »Φύλαξε τούτο το βιβλίο. Κάθε φορά που ένας στίχος θα σχηματίζεται στο μυαλό σου, που θα πλησιάζει τα χείλη σου προσπαθώντας να ακουστεί, γράφε τον καλύτερα σε αυτές τις σελίδες», καταλήγοντας: »Που να ξερε ο καδής πως με αυτά τα λόγια του, θα γινόταν η αιτία να γεννηθεί ένα από τα πιο καλοφυλαγμένα μυστικά στην ιστορία των γραμμάτων; Ότι θα περνούσαν οκτώ αιώνες πριν η ανθρωπότητα ανακαλύψει την υπέροχη ποίηση του Ομάρ Καγιάμ, πριν τιμηθούν τα Ρουμπαγιάτ του σαν ένα από τα πιο πρωτότυπα λογοτεχνικά έργα όλων των αιώνων, πριν μαθευτεί επιτέλους η παράξενη μοίρα του Χειρογράφου της Σαμαρκάνδης».
Οι Κινέζοι εφηύραν το χαρτί στα 49 π. Χ. και άρχισαν τη χρήση του ως γραφικής ύλης στο 105 μ.Χ. Μέχρι τον έβδομο αιώνα, η χρήση του χαρτιού εξαπλώθηκε ανατολικά στην Ιαπωνία και δυτικά προς τη Σαμαρκάνδη, την εποχή περίπου που το Ισλάμ άρχισε να εξαπλώνεται έξω από τα στενά περιθώρια της Μέσης Ανατολής και της Αραβικής Χερσονήσου. Κάτω από την διακυβέρνηση των Αράβων, η Σαμαρκάνδη έγινε σημαντικό κέντρο παρασκευής χαρτιού. Στη συνέχεια βέβαια πήραν τη σκυτάλη και τη σειρά οι πόλεις της Βαγδάτης, της Δαμασκού κι ακόμα της Αλεξάνδρειας, στις εκβολές του πλούσιου σε πάπυρο, Δέλτα του Νείλου. Η χρήση έτσι του χαρτιού, αργά αλλά σταθερά, βάδιζε προς τα δυτικά.
Χαρτί γινόταν στο Κάιρο από το 10ο αιώνα, στην Τυνησία και στην Ισλαμική Ισπανία από τον 11ο αιώνα. Τα Πυρηναία όρη μάλλον δεν τα διέσχισε στο μεγάλο δρόμο του προς την Ευρώπη, αλλά ακολούθησε τη διαδρομή μέσω της Ισλαμικής Σικελίας προς την Ιταλία, γύρω στα 1268. Και οι δύο γραφές, Εβραϊκή και Ισλαμική, είχαν γίνει σε περγαμηνή και, το σπουδαιότερο, ήταν κάπως απρόθυμες να συνεχίσουν σε κάτι τόσο μικρό, όπως το χαρτί, παρά την διαγνωσμένη του δύναμη και αντοχή. Η ροή του χαρτιού στην Ευρώπη επίσης, πρέπει να πούμε ότι επιβραδύνθηκε από τους Χριστιανούς, οι οποίοι αρχικά θεωρούσαν και αποκάλεσαν την τεχνολογία, άπιστη.
Η Κεντρική Ευρώπη δεν υιοθέτησε το χαρτί μέχρι τον 14ο αιώνα και η Αγγλία μόνο προς το τέλος του 15ου αιώνα. Κάπου στα 1578 είχε φτάσει στη Ρωσία μετά από μακρύ ταξίδι – αγκύλη από την Κίνα, μέσω της Σαμαρκάνδης, στους Άγιους Τόπους, στη Βόρεια Αφρική, στην Ευρώπη και τελικά στη Μόσχα. Λοιπόν, για να επανέλθουμε, και μετά το πέρας της Δεύτερης Αυτοκρατορίας, η Κίνα συνέχισε να είναι η οικονομική υπερδύναμη του Αφρο-Ευρασιατικού κόσμου, αλλά η συνολική δραστηριότητα κατά μήκος των διαδρομών του Δρόμου του Μεταξιού έγινε λιγότερο σημαντική για ένα μεγάλο μέρος της επόμενης περιόδου της κινεζικής ιστορίας η οποία έμεινε γνωστή ως η εποχή Song (960-1279), η οποία ονομάστηκε έτσι λόγω της δυναστείας Σονγκ, που κυβερνούσε την Κίνα.
Παραδόξως, αυτή η συρρίκνωση της δραστηριότητας κατά μήκος του Δρόμου του Μεταξιού συνέβη σε μια στιγμή κατά την οποία η Κίνα με τη βιομηχανική παραγωγή, εμπορική δραστηριότητα και το εξαγωγικό εμπόριο, βρισκόταν σε τόσο υψηλό επίπεδο, που πράγματι θα ζήλευαν άλλες περίοδοι. Η εξήγηση βεβαίως ήταν και είναι μάλλον απλή! Απλώς κατά τη διάρκεια της εποχής των Song, οι Κινέζοι έμποροι αλλά και όσοι ταξίδευαν προς την Κίνα, χρησιμοποιούσαν ολοένα και περισσότερο τις θάλασσες και το θαλάσσιο εμπόριο, αφού αυτό ήταν απείρως ασφαλέστερο και φθηνότερο, σε αντίθεση με τις ημέρες του Faxian.
ΤΖΕΚΙΝΣ ΧΑΝ ΚΑΙ Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΜΟΓΓΟΛΩΝ 13ος ΑΙΩΝΑΣ μ.Χ.
Η Αυτοκρατορία των Μογγόλων 13ος αιώνας μ.Χ.
· Κατά την πρώτη δεκαετία του 1200 μ.Χ, ο Τζέκινς Χαν νικά τα αντίπαλα γένη των Μογγόλων και εδραιώνει την εξουσία του, καταφέρνει έτσι να επιβάλει την ενοποίηση των Μογγολικών φυλών. Το 1206 μ.Χ, ανακηρύσσεται οικουμενικός ηγεμόνας όλων των Μογγόλων. Ως προσωπικότητα συνδύαζε την ωμή βαρβαρότητα και την αμείλικτη σκληρότητα με την μεγαλοφυή ικανότητα στη στρατιωτική οργάνωση, την δεινότητα ως κυβερνήτης και τη δεξιότητα ως νομοθέτης.
· Διέταξε να καταγράφονται οι νόμοι, ώστε οι δικαστές μελετώντας τους να βοηθούνται στο έργο τους. Οι ηθικοί κανόνες απαγόρευαν: την αυτοδικία, τη μοιχεία, το σοδομισμό, την κλοπή, την ψευδομαρτυρία, την προδοσία, τη μαγεία, την ανυπακοή προς τους ανωτέρους, το πλύσιμο σε τρεχούμενο νερό (ανιμιστική προκατάληψη). Στις περισσότερες περιπτώσεις, η ποινή που προβλέπονταν ήταν ο θάνατος. Ωστόσο, στα θέματα θρησκείας, οι κανόνες ήταν πιο ελαστικοί και επιεικείς, καθένας μπορούσε να διατηρεί τη δική του πίστη και να ασκεί τη λατρεία της, αρκεί να αναγνώριζε ως υπέρτατη εξουσία το Μεγάλο Χάνο.
· Από το 1207 μ.Χ, η έλλειψη επαρκών εκτάσεων για βοσκότοπους, αποτελεί λόγο της έναρξης επιδρομών. Έτσι, οι Μογγόλοι αρχικά σαρώνουν το γειτονικό βασίλειο Σι-Χία.
· Το 1215 μ.Χ, διασπούν την άμυνα του σινικού τείχους, καταλαμβάνουν την πόλη Τσονγκτού και λεηλατούν τα ανάκτορα. Ακολουθούν τρομερές σφαγές και διάλυση της Αυτοκρατορίας των Τσιν.
· Ο Τζέκινς Χαν, προσλαμβάνει ως σύμβουλο, τον Κινέζο Μογγολικής καταγωγής Γε Λου Τσουτστάι. Αυτός ασκεί θετική επιρροή επάνω του, αποτρέποντάς τον από περιττές καταστροφές και αποθαρρύνοντας τον να μετατρέψει τους ορυζώνες της Κίνας σε βοσκότοπους. Του υποδεικνύει το όφελος της φορολογίας εάν το εμπόριο συνέχιζε να ανθεί. Στα επόμενα 17 έτη, ο στρατηγός του Μουκάλι, κυριαρχεί σε όλη τη βόρεια Κίνα.
· Το 1217 μ.Χ, ο στρατηγός Τζεμπέ, υποτάσσει το βασίλειο Καρά Κιτάυ.
· Κατόπιν, οι Μογγόλοι επιτίθενται με τρομερή αγριότητα στην Αυτοκρατορία Χορασίμ. Όσοι από τους κατοίκους των πόλεων γλίτωναν από τη σφαγή, χρησιμοποιούνταν σαν ασπίδα στην επόμενη πολιορκία. Όσο πιο παρατεταμένη ήταν μια πολιορκία και σθεναρή η αντίσταση των κατοίκων, τόσο πιο μεγάλη ήταν η ωμότητα των εισβολέων, μετά την κατάληψη της πόλης.
· Μετά την κατάληψη της πόλης Νισαπούρ, οι Μογγόλοι έφτιαξαν έξω από την πόλη τρεις διαφορετικές πυραμίδες από κρανία, μία από κρανία αντρών, μία από κρανία γυναικών και μία από κρανία παιδιών.
· Στη συνέχεια κατανικούν Αρμένιους, Γεωργιανούς, Τούρκους Κιπτσάκους και Βούλγαρους του Άνω Βόλγα.
· Το 1223 μ.Χ, σταθεροποιούν τη θέση τους σε Ουκρανία – Κριμαία. Ενώ νικούν συνολικά στρατούς 20 διαφορετικών κρατών.
· 1227 μ.Χ, ο Τζεκινς Χαν πεθαίνει.
· Το 1229 μ.Χ, ο γιός του Τζέκινς Χαν Ουγκεντέι, διαδέχεται τον πατέρα του. Αυτός ολοκληρώνει την κατάκτηση της βόρειας Κίνας και υποτάσσει την Κορέα.
· Ο εγγονός του Τζέκινς Χαν Μπατού εισβάλει στη Ρωσία. Το 1240 μ.Χ, λεηλατεί το Κίεβο.
· Το 1241 μ.Χ, οι Μογγόλοι νικούν τους Πολωνούς, σαρώνουν Σιλεσία και Μοραβία και καταλαμβάνουν την Ουγγαρία.
· Το 1241 μ.Χ, ο θάνατος του Μεγάλου Χάνου Ογκεντέι αναγκάζει τους Μογγόλους να αναβάλουν την εισβολή τους στην κεντρική Ευρώπη και να επιστρέψουν στην Ασία για την εκλογή διαδόχου.
· Το 1251 μ.Χ, ανακηρύσσεται Μεγάλος Χάνος, ο εγγονός του Τζέκινς Χαν Μόνγκε. Αυτός επεκτείνει τα σύνορα της Αυτοκρατορίας τόσο δυτικά όσο και ανατολικά. Ολοκληρώνεται η κατάκτηση της δυτικής Ασίας και εξολοθρεύονται οι Σιίτες Ασσασίνοι.
· Το 1258 μ.Χ, καταλαμβάνεται η Βαγδάτη, ο ιστορικός Μακριζί αναφέρει τον θάνατο 2.000.000 ανθρώπων και ανάμεσα τους του Χαλίφη, ηγέτη του Μουσουλμανικού κόσμου.
· Το 1259 μ.Χ, ο Μεγάλος Χάνος Μόνγκε πεθαίνει.
· Το 1260 μ.Χ, 10.000 Μογγόλοι ηττώνται από υπέρτερες δυνάμεις των Μαμελούκων της Αιγύπτου, υπό τον σουλτάνο Κουτούζ. Αυτή η πρώτη τους στρατιωτική ήττα έχει τεράστια σημασία για τη διάλυση της φήμης των αήττητων Μογγόλων στρατιωτών. Στη συνέχεια οι Μαμελούκοι προσαρτούν τη Συρία, απωθώντας τους Μογγόλους πίσω από τον Ευφράτη. Το 1264 μ.Χ, ο Κουμπλάι Χαν επικρατεί, σε εμφύλιο πόλεμο διαδοχής, του αδελφού του Αρίκ Μπογκ και ανακηρύσσεται Μεγάλος Χάνος. Ωστόσο, τα χανάτα της Χρυσής Ορδής και του Τσαγκατάι, αμφισβητούν ανοιχτά την εξουσία του.
· Ο Κουμπλάι Χαν, έχοντας ανατραφεί με κινέζικη παιδεία, επιδιώκει να δημιουργήσει έναν νέο εκλεπτυσμένο Μογγόλικο πολιτισμό. Επηρεασμένος από τον Κινέζικο πολιτισμό, χτίζει τη χειμερινή του πρωτεύουσα κοντά στα ερείπια της κατεστραμμένης Τσενγκτού. Η πόλη εντυπωσιάζει για τον πλούτο της, τη διακόσμηση και τη ρυμοτομία της.
· Το 1279 μ.Χ, ολοκληρώνει την κατάκτηση της Κίνας, με την κατάλυση της Αυτοκρατορίας των Σονγκ.
· Το 1275 μ.Χ, ο Κουμπλάι Χαν γνωρίζει τον Μάρκο Πόλο και τον κρατά 17 έτη στην υπηρεσία του. Ο Μάρκο Πόλο, εντυπωσιάζεται από την Κίνα και εγκωμιάζει την προσωπικότητα του Κουμπλάι και τη γενναιοδωρία του. Ωστόσο, στα 23 έτη της βασιλείας του οι Κινέζοι έγιναν γενικά φτωχότεροι.
- Στην κορυφή υπήρχε η στρατιωτική ελίτ των Μογγόλων, που ανέρχονταν σε εκατοντάδες χιλιάδες και ήταν απαλλαγμένοι από τη φορολογία.
- Ακολουθούσαν οι προνομιούχοι ξένοι (Πέρσες, Τούρκοι κ.λ.π.), οι οποίοι ήταν έμποροι, επιχειρηματίες, κρατικοί λειτουργοί και ήταν επίσης απαλλαγμένοι από τη φορολογία.
- Οι Κινέζοι υπήκοοι Τσιν.
- Οι Κινέζοι υπηκόοι Σονγκ.
· Επί Κουμπλάι Χαν, η διαχείριση της Αυτοκρατορίας υπήρξε κακή, καθώς οι νομάδες Μογγόλοι ελάχιστη πείρα είχαν από διοίκηση πόλεων και από σταθερή διαμονή. Επίσης, πραγματοποιήθηκαν ατυχείς εκστρατείες. Το ιππικό των Μογγόλων αποδείχτηκε αναποτελεσματικό στις ζούγκλες της νοτιοανατολικής Ασίας. Επιπλέον, 2 εκστρατείες εναντίον της Ιαπωνίας απέτυχαν. Ειδικά στη δεύτερη, που πραγματοποιήθηκε το 1281 μ.Χ, δεκάδες χιλιάδες Μογγόλοι σκοτώθηκαν ή υποδουλώθηκαν.
· Το 1294 μ.Χ, ο Κουμπλάι Χαν πεθαίνει, χωρίς να καταφέρει να εκδικηθεί για την καταστροφή στην Ιαπωνία.
· Σε λιγότερο από 100 χρόνια (1368 μ.Χ), οι Μογγόλοι χάνουν την κυριαρχία τους πάνω στην Κίνα.
· Στα τέλη του 13ου μ.Χ αιώνα, έχει ήδη αρχίσει η παρακμή σε όλα τα Μογγολικά χανάτα.
· Στο Ιλχανάτο της Περσίας, οι κατακτητές υποτάχτηκαν στον πολιτισμό των κατακτημένων. Οι Μογγόλοι εξισλαμίστηκαν και το Ιλχανάτο επιβίωσε για 80 χρόνια.
· Το χανάτο της Χρυσής Ορδής, υπήρξε ανθεκτικότερο και γνώρισε σχετική ευημερία. Στο εσωτερικό οι διάφορες τοπικές δυναστείες μπορούσαν να κρατήσουν τους θρόνους τους, καταβάλλοντας φόρους. Το τελευταίο Μογγολικό κράτος στην Κριμαία, διαλύθηκε από τους Ρώσους τον 18ο αιώνα.
· Το χανάτο Τσαγκατάι, εξασθενεί λόγω συγκρούσεων μεταξύ των οπαδών της παράδοσης της Ανατολής και αυτών που ασπάστηκαν τον Μωαμεθανισμό.
· Το 1369 μ.Χ, η εμφάνιση του Ταμερλάνου, που θα κυριαρχήσει στο Τσαγκατάι και τη Χρυσή Ορδή,σηματοδοτεί το τέλος της καθεαυτό Μογγολικής κυριαρχίας.
· Στις αρχές του 15ου αιώνα, οι κατακτητές είχαν αφομοιωθεί σε τέτοιο βαθμό που έπαψαν να υπάρχουν ως ξεχωριστό φύλο.
· Στη Ρωσία, αναμίχθηκαν με Τούρκους, Σλάβους και Φίννους, για να αποτελέσουν ένα Τουρκόφωνο φύλο, που καταχρηστικά αποκαλείται Τάταροι.
· Στην κεντρική Ασία, έπαψαν να ξεχωρίζουν από λαούς Τούρκικης ή Πέρσικης προέλευσης.
· Οι Μογγόλοι, επέβαλαν την κυριαρχία τους στους 2 πιο αναπτυγμένους πολιτισμούς του κόσμου, αλλά η συμβολή τους στη διακυβέρνηση, τις επιστήμες, τις τέχνες ήταν μηδαμινή. Το μόνο που διέδωσαν, ήταν νέες πολεμικές τέχνες.
· Ωστόσο, η απεραντοσύνη της Αυτοκρατορίας τους (η μεγαλύτερη σε έκταση που γνώρισε μέχρι τότε ο κόσμος) επέτρεψε την εκτεταμένη κυκλοφορία των αγαθών, γνώσεων και ιδεών.
· Η Μογγολική κατοχή της Κίνας, επέφερε κύμα ξενοφοβίας και η Κίνα ξανακλείστηκε στον εαυτό της.Όμως, η δύση είχε οριστικά γνωρίσει και θαυμάσει τον πλούτο και τα επιτεύγματα της Ανατολής.
Συμπεράσματα
1. Από τις αρχές του 13ου μ.Χ αιώνα, ο γνωστός κόσμος θα γνωρίσει την επέκταση και την εδραίωση της μεγαλύτερης σε έκταση Αυτοκρατορίας που υπήρξε ποτέ. Ωστόσο, η Μογγολική κυριαρχία πιθανά κατέχει και μια άλλη θλιβερή πρωτιά, αυτή της μαζικής ωμής βίας χωρίς προηγούμενο. Πυραμίδες κρανίων στήνονταν έξω από τις κατακτημένες χώρες, οι αιχμάλωτοι χρησίμευαν απλά σαν ανθρώπινη ασπίδα για την επόμενη επιδρομή. Η μικρή σημασία που έδιναν οι Μογγόλοι για την ανθρώπινη ζωή, αντανακλάται και στο δίκαιο, στο οποίο ο θάνατος ήταν η πιο συχνή καταδίκη για τα περισσότερα αδικήματα. Αξιοσημείωτη εξαίρεση αποτελεί η ανεκτικότητά τους στα ζητήματα θρησκείας, υπό την προϋπόθεση φυσικά ότι παρέμενε ανεπηρέαστη η υποταγή στο Μεγάλο Χάνο.
2. Ο άνθρωπος που κατάφερε να ενώσει τις ανυπότακτες νομαδικές φυλές υπό ένα ηγεμόνα και να ξεκινήσουν μια σειρά επιδρομών και κατάλυσης Αυτοκρατοριών, ήταν ο Τζέκινς Χαν. Οι διάδοχοί του, επέκτειναν ακόμα περισσότερο τις κτήσεις τους, αλλά επήλθε η διαίρεση σε 4 μεγάλα χανάτα:
- 1ον της Κίνας
- 2ον του Τσαγκατάι (Μογγολία, κεντρική Ασία)
- 3ον το ιλχανάτο της Περσίας
- 4ον το χανάτο της Χρυσής Ορδής
Η κυριαρχία αυτή όμως εν πολλοίς στηρίχτηκε στην ωμή βία και στην στρατιωτική αποτελεσματικότητα, ενώ από την άλλη η προσφορά τους σε ζητήματα πολιτισμού υπήρξε μηδαμινή. Οι επιπτώσεις του γεγονότος χαρακτηρίστηκαν από μια αμφισημία. Αφενός, οδήγησαν την Κίνα -που η ζωή των κατοίκων της χειροτέρεψε στα χρόνια της διακυβέρνησης του Κουμπλάι Χαν- πίσω στην εσωστρέφεια και στο κλείσιμο στον εαυτό της, αφετέρου η έκταση της Αυτοκρατορίας τους επέτρεψε την εκτεταμένη κυκλοφορία αγαθών, γνώσεων και ιδεών. Ίσως για πρώτη φορά η δύση γνώρισε τόσο καλά τα επιτεύγματα του πολιτισμού της ανατολής.ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.....
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου