Ο εσωτερικός συμβολισμός των αθλητικών συλλόγων
Του Γ. Τσαγκρινού
(Περιοδικό «Ανιχνεύσεις», τ. 26, Σεπτ.-Οκτ. 1998)
Κόκκινα, πράσινα, μαύρα, και κίτρινα σύμβολα, τριφύλλια και δικέφαλοι, πολύχρωμες σημαίες και πανό πλημμυρίζουν κάθε τόσο τις κερκίδες των γηπέδων. Κάθε αθλητική ομάδα έχει περάσει με τη δική της εικόνα μέσα μας. Έτσι δημιουργούνται οι μύθοι των καιρών μας, που όμως, αν το ψάξει κανείς, είναι οι κρίκοι μιας αλυσίδας αρχέγονων συμβολισμών, που φτάνει μέχρι σήμερα.Πίσω από τη συχνά «βάρβαρη» συμπεριφορά των χούλιγκανς, αλλά και το αδυσώπητο κυνήγι συμφερόντων των «αθλητικών επιχειρήσεων» κρύβεται μια σημαντική, που μας παραπέμπει σε αρχέγονες δυνάμεις και διαχρονικές αξίες.
Λένε λοιπόν, αγαπητέ μου Σιμμία, είπε ο Σωκράτης, εάν κάποιος έβλεπε τη γη από ψηλά, θα του φαινόταν όμοια με τις μπάλες, που αποτελούνται από δώδεκα κομμάτια δέρματος... (Πλάτων, Φαίδων)
Μπάλα η γη από ψηλά, λοιπόν, σοφέ παππού Σωκράτη. Σκεφτείτε πόσα πράγματα που αξίζουν να τα είχαμε μάθει στο σχολείο, ούτε καν τα αγγίξαμε, και αυτό γιατί, μ' όλο που ο τόπος μας είχε πάντα καλούς εκπαιδευτικούς, ιδιαίτερα φιλόλογους, το Υπουργείο Παιδείας και θρησκευμάτων φρόντιζε με πολλά ψυχοκτόνα εκπαιδευτικά προγράμματα να μας μετατρέπει σε αδιάφορους, ως προς την ελληνική γραμματεία, μαθητές. Κάτω από τέτοιες συνθήκες, ποιο μας έμεινε λοιπόν διέξοδο μέσα στο «πλαίσιο του σχολείου» για να ενθουσιαστούμε και να πετάξει η ψυχή όπως της άξιζε; Μόνον τα σπορ και ιδιαίτερα η μπάλα, μια μπάλα από δέρμα, έτσι ακριβώς όπως μας την περιέγραψε ο Σωκράτης πιο πάνω, ο οποίος όμως, σε αυτό το εξαιρετικό σύγγραμμα του Πλάτωνα,εκτός από τη σφαιρικότητα της Γης, μας μιλά με λεπτομέρειες και για κάτι, που μας ξαφνιάζει πολύ: Το νόμο της παγκόσμιας βαρύτητας, δηλαδή για το πώς στριφογυρίζουν αιωρούμενοι οι πλανήτες-μπάλες μέσα στη δύναμη του πεδίου της παγκόσμιας βαρύτητας και μάλιστα όλα αυτά 2500 χρόνια πριν από το Νεύτωνα! Όμως όλα ετούτα τα θαυμαστά είναι αντικείμενο μελέτης για ένα άλλο άρθρο. Αυτή τη φορά θα περιδινιστούμε γύρω από τη δερμάτινη σφαίρα, τη θεά-μπάλα, διεισδύοντας όμως παράλληλα και στις εσωτερικές ατραπούς των αθλητικών συλλόγων, ομίλων και σωματείων.
Τα μυστήρια των χρωμάτων
Ακούμε συχνά ύμνους για δοξασμένους συλλόγους, για τιμημένες φανέλες, για θρυλικά εμβλήματα και αναρωτιόμαστε, ιδιαίτερα όσοι δεν είμαστε ακριβώς φανατικοί των κερκίδων, αν όλα αυτά τα πράγματα είναι μια πλάκα και μόνον, ή μήπως υπάρχει κάτι πιο βαθύ, κρυμμένο κάτω από το διασκεδαστικό της φαινομενικής αθλητικής φανφάρας. Ήδη στροβιλίζεται στον αέρα η απάντηση, που είναι αυτή η ίδια η ιστορία των συλλόγων,μια ιστορία πολλών δεκαετιών, μια ιστορία της οποίας οι ρίζες της διαχρονικότητας ίσως φθάνουν σε εκατοντάδες, ακόμη και χιλιάδες χρόνια. Στο διάβα των χιλιετιών, ο αθλητισμός έχει γίνει πάμπολλες φορές αιτία για να αλλάξει ο ρους της Ιστορίας, από το πιο απλό, που είναι το γεγονός ότι όποιος αθλείται έχει πολύ καλή φυσική κατάσταση (συνεπώς στρατοί αθλητών-πολεμιστών όπως ήταν για παράδειγμα αυτοί των αρχαίων Ελλήνων είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες να βγουν νικητές σε μια μάχη) μέχρι και αυτό το αξιοζήλευτο φαινόμενο, να σταματούν τον πόλεμο προκειμένου να γίνουν οι Ολυμπιάδες.
Όμως υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις, αρκετά παράξενες, όπως αυτή της στάσης του Νίκα στο Βυζάντιο. Κάτι θα πρέπει να θυμόσαστε από το σχολείο. Εκεί στα 532 μ.Χ., στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, οι οργανωμένοι οπαδοί των πράσινων και γαλάζιων ομάδων του ιππόδρομου ασκούσαν πολύ μεγάλη επίδραση στη διοίκηση της αυτοκρατορίας. Έφτασαν μάλιστα στο σημείο, υπό την καθοδήγηση ισχυρών αρχηγών, να επιχειρήσουν την εκθρόνιση του Ιουστινιανού. Τη ζημιά πήγαν να την κάνουν οι Πράσινοι και ο Ιουστινιανός ήταν έτοιμος να πάρει των ομματίων του, όμως του άλλαξαν γνώμη η αυτοκράτειρα Θεοδώρα και ο στρατηγός Βελισάριος.
Μια όμως που αναφερθήκαμε στους Πράσινους, σαν να είναι ώρα να περάσουμε και στην Πανάθα και το Θρύλο. Και εδώ αρχίζουν τα ερωτηματικά. Γιατί πράσινο, γιατί κόκκινο, γιατί τριφύλλι, γιατί κατακόρυφες ρίγες στις φανέλες, γιατί κοιτά το πρόσωπο του αρχαιοέλληνα αθλητή στο έμβλημα του Ολυμπιακού αριστερά και άλλα πολλά ωραία και απόκρυφα...; Πάμε λοιπόν ένα ταξίδι στους μυστηριοτόπους της εσωτερικής Γνώσης για να αποκωδικοποιήσουμε, τη συμπυκνωμένη υπόγεια πληροφορία, που αντιπροσωπεύεται από τα σύμβολα. Κι ας ξεκινήσουμε από τα χρώματα.
Χρώμα είναι η οπτική εντύπωση που προκαλούν τα φωτόνια στον εγκέφαλο. Πράσινο χρώμα είναι η οπτική εντύπωση που προκαλείται από συγκεκριμένη συχνότητα φωτονίων του φάσματος της ίριδας, και σαν φαινόμενο έχει την αιτία του στο γεγονός ότι κάποια υλικά, εξαιτίας της χημικής τους σύστασης, αντανακλούν αυτή τη συγκεκριμένη πράσινη συχνότητα, ενώ απορροφούν ταυτόχρονα όλες τις άλλες συχνότητες των υπόλοιπων χρωμάτων. Κόκκινο είναι «το χρώμα!» θα έλεγαν κάποιοι, όμως σε αυτό το άρθρο θα ακολουθήσουμε τακτική ίσων αποστάσεων, συνεπώς κόκκινο είναι το χρώμα που δημιουργείται από αιτίες ανάλογες με αυτές που δημιουργείται και από το πράσινο.
Η επιστημονική άποψη για το τι είναι χρώμα είναι αυτή που μόλις περιγράψαμε, μια προσέγγιση όμως με ποιητική διάθεση, όπως και μια ζεστή γνωσιολάγνα εμβάθυνση είναι αυτό που μας οδηγεί στην «ψυχή» των χρωμάτων. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα αντίθετα είναι φαινομενικά μόνον αντίθετα, στην ουσία είναι συμπληρωματικές καταστάσεις σε συμμετρία, εκφρασμένες στους αντίποδες της περιοχής, όπου εκδηλώνεται η συμμετρία.
Το καυτό νερό δεν είναι το αντίθετο του πάγου, νερό είναι το ένα, νερό και το άλλο, απλώς εμφανίζεται στη μια περίπτωση στη στερεά του κατάσταση και στην άλλη στην υγρή του. Η έννοια του αριστερού, εντελώς συμβατικά, θεωρείται αντίθετη στην έννοια του δεξιού. Χωρίς το αριστερό και το δεξί πόδι δεν θα υπήρχε περπατησιά. Τι θα ήταν τα τέσσερα δάκτυλα χωρίς τον αντίχειρα; Τι θα ήταν ο άντρας χωρίς τη γυναίκα;
Τι θα ήταν ο Παναθηναϊκός χωρίς την ύπαρξη του Ολυμπιακού και τι ο θρύλος χωρίς την Πανάθα, τι ο Άρης χωρίς τον ΠΑΟΚ; Το κόκκινο λοιπόν και το πράσινο είναι χρώματα συμπληρωματικά, εκφρασμένα στις αντικριστές όχθες της συμμετρίας της Φύσης, στους αντίποδες του φάσματος των χρωμάτων. Το κινέζικο Γιν και Γιανγκ για παράδειγμα, που συμβολίζει το κοσμικό εκκρεμές, την εναλλαγή δηλαδή θηλυκής και αρσενικής ενέργειας, όταν αποδίδεται με χρώματα, συνήθως αποδίδεται με το βαθύ πράσινο και το κόκκινο, θυμίζει βέβαια και την υπέροχη σύλληψη του Ηράκλειτου, όπου «ο κόσμος είναι φως που ανάβει και σβήνει με μέτρο». Ένα αέναο παιχνίδι των συμπληρωματικών καταστάσεων του σύμπαντος.
Δύο χρώματα θεωρούνται συμπληρωματικά όταν αναμειγνυόμενα μας δίνουν το λευκό. Όμως και σε αλλά φαινόμενα μπορούμε να εντοπίσουμε τη συμπληρωματικότητα των χρωμάτων. Για παράδειγμα, αν κοιτάξουμε επίμονα ένα χρώμα, ας πούμε ένα έντονο κόκκινο φως και μετά από λίγη ώρα κλείσουμε τα μάτια μας, στο νου μας θα δούμε το χρώμα που εντυπώθηκε στον αμφιβληστροειδή μας, που στην περίπτωση αυτή θα είναι το πράσινο, το συμπληρωματικό του κόκκινου. Ο Γκαίτε στο βιβλίο του Θεωρία των χρωμάτων (1792)αποδίδοντας τα χρώματα μέσα από το σχήμα ενός κανονικού εξάγωνου, τοποθετεί το κόκκινο στην άνω γωνία του εξάγωνου και το πράσινο στην κάτω, σε πλήρη συμμετρία. [Επίσης: κίτρινο-κυανό, πορτοκαλί-ιώδες.] Τα επτά χρώματα της ίριδας στην πραγματικότητα είναι πολύ περισσότερα, απλά για συμβολικούς λόγους, που έχουν να κάνουν με τον ιερό αριθμό 7, λέμε ότι είναι τόσα.
Μια ζωντανή μυθολογία
Σας έχει περάσει από το μυαλό ότι οι αρχαίοι ημών πρόγονοι μπορεί να είχαν γνώσεις, σε πολλούς τομείς της επιστήμης, πολύ ανώτερες από ότι νομίζουμε εμείς σήμερα; Η Ίρις για παράδειγμα, η θεά των χρωμάτων, ήταν θυγατέρα του Θαύμαντα και της Νύμφης Ηλέκτρας. Πράγματι το να παρατηρείς τα χρώματα σε ένα ουράνιο τόξο -κανείς δεν πιστεύω να έχει αντίρρηση γι' αυτό- είναι θέαμα θαυμάσιο, ένα θαύμα της Φύσης.Να ο Θαύμας λοιπόν! Όσο για την Ηλέκτρα, σας λέγω απλώς ότι η επιστήμη της Φυσικής γνωρίζει καλά πλέον,ότι το φαινόμενο των χρωμάτων είναι ηλεκτρομαγνητικό και ο νοών νοήτω.
Το πράσινο είναι σύμβολο του φυτικού κόσμου, της οργανικής ύλης, της ζωντανής ύλης θα μπορούσαμε να πούμε. Η οργανική ύλη, επειδή είναι «αρχιτεκτονικά» δομημένη, παρουσιάζει υψηλό βαθμό ευταξίας στους σχηματισμούς της, κατά κάποιο λοιπόν τρόπο συνεισφέρει παρά πολύ στην αύξηση της κοσμικής αρμονίας. Πώς όμως αυξάνεται ή οργανική, η ζωντανή ύλη; Φυσικά με τον έρωτα, γι' αυτό και το πράσινο είναι το χρώμασύμβολο της Αφροδίτης, της θεάς του έρωτα και επειδή ο έρωτας και η ζωή είναι η ελπίδα του κόσμου, το πράσινο είναι και το χρώμα-σύμβολο της ελπίδας. Αν για το φυτικό κόσμο η χλωροφύλλη είναι το πράσινο αίμα του, για το ζωικό βασίλειο όλοι ξέρουμε, ότι αυτό είναι το κόκκινο, το χρώμα του αίματος και της καρδιάς.
Το κόκκινο είναι το χρώμα της βαθιάς αγάπης, του πάθους και της αυτοθυσίας, συμβολίζει επίσης τη φωτιά, τη ζεστασιά της φλόγας και τη δύναμη του θείου πυρός, γι' αυτό άλλωστε και το συμβολικό χρώμα του Αγίου Πνεύματος είναι το πορφυρό, το γεμάτο ενέργεια κόκκινο χρώμα. Το κόκκινο είναι επίσης το χρώμα του ηρωισμού, της γενναιότητας και της επανάστασης. Το πρώτο λάβαρο-σημαία της ελληνικής επανάστασης του1821 ήταν λάβαρο τριών χρωμάτων: κόκκινο, άσπρο, μαύρο, τα χρώματα του αρχέγονου ελληνισμού, που αν τα σκεφτούμε σε χρώματα αθλητικής ομάδας, αμέσως πάει ο νους μας στον Ολυμπιακό, του οποίου η εμφάνιση τουλάχιστον στην ποδοσφαιρική ενδεκάδα, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τερματοφύλακάς του φορά σχεδόν πάντα μαύρα η μαυροκόκκινα, μας δίνει ακριβώς αυτά τα χρώματα του λάβαρου της επανάστασης του '21.
Αν το πράσινο είναι το χρώμα της Αφροδίτης, το κόκκινο είναι το χρώμα του Άρεως και του Ηφαίστου.Δεν είναι ασφαλώς τυχαίο, ότι σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Ήφαιστος είναι σύζυγος της Αφροδίτης και ο Άρης ο εραστής της. Εδώ θα πρέπει επίσης να τονίσουμε ότι το πράσινο χρώμα συμβολίζει τη μυστική Γνώση, τη Σοφία και την Τέχνη και σαν τέτοιο χρώμα είναι μαζί με το κυανό, σύμβολο και της Αθηνάς, της θεάς της Σοφίας. Το γεγονός ότι το γαλάζιο είναι στην ουσία συνέχεια του πράσινου στο φάσμα των χρωμάτων – εξ ου και γαλαζοπράσινο - καταλαβαίνουμε και την αντίστοιχη αλληλεπίδραση των χρωμάτων αυτών και στο χώρο του συμβολισμού. Εξάλλου στα αρχαία ελληνικά «μόρος» είναι ο θάνατος, συνεπώς «όμορος» είναι ο αθάνατος,αλλά και «αμόρ» (λατινική λέξη δανεισμένη από τα ελληνικά) είναι ο έρωτας, δηλαδή «Αθήνα» η «Αθάνα»
-δωριστί- είναι επίσης θεά του έρωτα, που σημαίνει ότι σε ένα βαθύτερο επίπεδο σημαντικής ταυτίζεται με την
Αφροδίτη.Το πράσινο, μέσα από το Νεοπλατωνικό και Νεοπυθαγορικό ρεύμα, που μπόλιασε με την ελληνική φιλοσοφία και μυστηριοσοφία τους Σούφι του Ισλάμ, έγινε χρώμα σύμβολο της Σοφίας για το μουσουλμανικό κόσμο, γι' αυτό πολλές αραβικές χώρες έχουν το πράσινο στη σημαία τους. Τώρα θα πείτε, πώς η παρθένα Αθηνά μπορεί να είναι θεά του έρωτα;
Η εξήγηση είναι η εξής. Κάποτε στις πολύ αρχαίες κοινωνίες υπήρξαν μητροκεντρικά πολιτικοκοινωνικά συστήματα, όπου οι γυναίκες μοιράζονταν επί ίσοις όροις την εξουσία με τους άνδρες. Όταν αργότερα η εξουσία πέρασε αποκλειστικά στους άνδρες, έμειναν μνήμες από την παλαιότερη μητροκεντρική κοινωνία και έτσι έφτασε να σημαίνει «παρθένα», για εκείνες τις εποχές, όχι τη γυναίκα που δεν είχε κάνει έρωτα, αλλά μάλλον το αντίθετο, δηλαδή την ιδιαίτερα ερωτιάρα γυναίκα, που απλώς δεν είχε παντρευτεί, που δεν είχε τεθεί υπό εξουσία ανδρός.
Ο Ήφαιστος, λοιπόν, θεός της κόκκινης φωτιάς, είναι ο μοναδικός θεός που έχει μία χιλίων βασάνων ερωτική επαφή με την Αθηνά. Η σοφή θεά της τέχνης είναι πανέμορφη, υγιής και δυνατή. Έτσι είναι η τέχνη,ενώ η τεχνολογία «χάνει», γι' αυτό και ο θεός της είναι χωλός. Είναι λοιπόν δικαιολογημένη, εξαιτίας των μητροκεντρικών τους καταβολών και της μητρογραμμικής πελασγικής τους καταγωγής, ή λατρεία των Αθηναίων για την πολιούχο τους, γαλανομάτα θεά.
Επίσης και ο Πάνας είναι ο θεός του Παντός, ο αιώνιος συμπαντικός έρωτας, ο Φάνης-Πάνης-Πάνας,έρωτας δημιουργός της Ορφικής θεογονίας. Σαν Φάνης είναι το αρσενικό της Φένους-Βένους, Αφροδίτης, θεάς του έρωτα (τα χειλικά σύμφωνα π,β,φ, σε αρκετές περιπτώσεις εναλλάσσονται). Στα λατινικά το όνομα Venusπροέρχεται από τη λέξη veneris, (εξ ου και venerial=αφροδισιακός στα αγγλικά) που σημαίνει έρωτας, γοητεία,φως του έρωτα. Αυτό το φως του έρωτα που δίνει τη ρίζα-έννοια στο veneris είναι ακριβώς η ουσία-νόημα του ονόματος του Φάνη-Πάνη, δείχνοντας έτσι την κοινή πελασγική καταγωγή Ετρούσκων και Ελλήνων Ιώνων.
Ο Παν λοιπόν είναι ο θεός της πράσινης κοσμικής και γήινης οργόνης, της συμπαντικής ζωτικής ερωτοενέργειας. Είναι επίσης από τους αγαπημένους θεούς των Αθηναίων, αν και αρκαδικής καταγωγής. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Σωκράτης στις προσευχές του έκανε επίκληση στον Πάνα. Στη λέξη «Παναθηναϊκός» υπάρχει ο Πάνας, όσο και η Αθηνά.
Τα αρχαία Παναθήναια, αν και αδίκως δεν τελούνται πλέον (ο Δήμος Αθηναίων κάτι πρέπει να σκεφτεί γι' αυτό), αναβιώνουν κατά κάποιο τρόπο μέσα από παλμούς και κραδασμούς του χώρου, όταν ο Παναθηναϊκός φθάνει στα Γουέμπλεϊ, ή παίρνει πρωταθλήματα Ευρώπης στην καλαθοσφαίριση και η Αθήνα μυριοπρασινίζει.Από την άλλη, ο Θρύλος ζει και αυτός μαζί με τους οπαδούς του και την πόλη του ημέρες Σαλαμινομάχων, όταν κοκκινίζει κορφές πρωταθλημάτων Ελλάδας και Ευρώπης και γεμίζει με κύπελλα και ολυμπιακές δάφνες τη δοξασμένη Ιστορία του.
Ο Ήφαιστος, αν και σύζυγος της Αφροδίτης, δεν καταφέρνει να την αποτρέψει από διάφορες απιστίες,ίσως γιατί η τεχνολογία ούτε και με τον έρωτα τα πάει καλά. Έτσι ο Άρης, ο πολύ αρρενωπός θεός, γίνεται ο πιο αγαπημένος εραστής της. Στη συνέχεια ο Ήφαιστος αντιλαμβάνεται τη σχέση Άρεως και Αφροδίτης, τους τυλίγει μέσα σε ένα ειδικής κατασκευής αόρατο δίχτυ και έτσι τους παρουσιάζει εμπρός στους ολύμπιους θεούς (κάπως έτσι φαίνεται να έχει τυλίξει και το πεπρωμένο τον Ολυμπιακό και τον Παναθηναϊκό σε μια παράξενη έντονη σχέση, που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σαν ερωτική από την ανάποδη). Το πράσινο λοιπόν σύμβολο της ζωής και της αφροδισιακής ερωτικής διάθεσης είναι σύμβολο και της υγρασίας, αλλά και γενικότερα όλου του υγρού στοιχείου, κωδικοποιείται δε και εκφράζεται μέσα από τη γεωμετρική συμβολική με μια οριζόντια γραμμή.Το κόκκινο, με τη σειρά του, σα χρώμα δύναμης και ορμής χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους λαούς και σαν χρώμα-σύμβολο προστασίας από τους κινδύνους. Στα αρχαία χρόνια πολλοί κτηνοτρόφοι και αγρότες έβαφαν συχνά τα ζώα τους ή τα δένδρα τους με κόκκινο χρώμα, για να τα προστατέψουν από τα κακά δαιμόνια. Όλοι θα έχετε δει μικρά παιδάκια να φορούν στο χεράκι τους κόκκινη-άσπρη κλωστή για να μην τα κάψει ο Μάρτης. Αυτό είναι ένα ίχνος αρχαιότατης παράδοσης που ξεκινά από τα Ελευσίνια Μυστήρια, όπου αυτή την κοκκινόλευκη κλωστή την είχε δεμένη στο χέρι του ο Ιεροφάντης των Μυστηρίων. Είναι γνωστή δε αυτή η κλωστή έως σήμερα με το όνομα Μαρτινίτσα. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Μάρτιος-Μαρς είναι ο μήνας του θεού Άρεως, ο οποίος στα πολύ αρχαία χρόνια λατρευόταν και σαν θεός του ανοιξιάτικου έρωτα. Κόκκινες κορδέλες φορούσαν επίσης οι μυημένοι στα Καβείρια Μυστήρια, για να προστατεύονται από τις τρικυμίες των θαλασσών. Το κόκκινο είναι το χρώμα των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, αλλά και των Βυζαντινών. Γνωστοί είναι οι Πορφυρογέννητοι Βυζαντινοί αυτοκράτορες. Επίσης κόκκινη ήταν στη βάση της η κορώνα του βασιλείου της Κάτω Αιγύπτου. Αξιωματούχοι και δικαστές, κατά το Μεσαίωνα αλλά και μετά, χρησιμοποιούσαν το κόκκινο σαν σύμβολο δικαίου και εξουσίας. Για τους καρδινάλιους το κόκκινο ήταν το χρώμα που συμβόλιζε την αυτοθυσία και το φορούσαν για να τιμήσουν τους χριστιανούς μάρτυρες.
Το κόκκινο όμως, όταν περνά στην αρνητική πλευρά, γίνεται σύμβολο της αμαρτίας και της καταστροφής, όπως και το πράσινο, στην αρνητική του διάσταση, συμβολίζει τη λαγνεία. Αν το πράσινο,σαν σύμβολο του υγρού στοιχείου, αποδίδεται γεωμετρικά με μια οριζόντια γραμμή, το κόκκινο ως χρώμα της φωτιάς εκφράζεται με μια κατακόρυφη. Στα εικαστικά οι ειδικοί μπορούν να διακρίνουν εάν ένας πίνακας είναι«αρσενικός» ή «θηλυκός», ανάλογα με το ποιες γραμμές υπερισχύουν. Εάν οι κατακόρυφες γραμμές φαίνονται περισσότερες τότε ο πίνακας είναι «αρσενικός», αν τονίζονται οι οριζόντιες τότε είναι «θηλυκός». Ο σταυρός στους προχριστιανικούς, αλλά ως ένα βαθμό και στους μετά Χριστόν χρόνους, ήταν ερωτικό σύμβολο. Σε μια από τις βασικότερες ακτίνες της πολυσημαντικής του συμβολίζει το θείο έρωτα, τον κοσμικό οργασμό, την ιερογαμία,την ουράνια Αφροδίτη.
Σε έναν άλλο κρυπτοκώδικά του, ο σταυρός κρύβει ένα ακόμη βαθύ νόημα, που έχει άμεση σχέση με δύο ιδιαίτερα ερωτικούς θεούς, τον Αδωνη και το Διόνυσο, οι οποίοι συχνότατα ταυτίζονται. Σπάζοντας τον κώδικα διαπιστώνουμε ότι ο σταυρός-σύμβολο του Άδωνη-Διονύσου είναι στην ουσία ο ορθός φαλλός, από ό,τι μας μαρτυρούν και σε κείμενά τους ο Λουκιανός, ο Ιάμβλιχος, αλλά και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς. Άλλωστε ο σταυρός σαν λέξη-έννοια προέρχεται από το ρήμα «στύω», σύμφωνα με το ετυμολογικό της αρχαίας ελληνικής του Τζ. Χόφμαν και σημαίνει ότι φτιάχνω κάτι στέρεο, κάνω κάτι να σηκωθεί, να σταθεί όρθιο. Από το ίδιο ρήμα προέρχεται και η λέξη «στύση».
Πολλές σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την ερωτική ουσία των συμβόλων, αναφέρονται και στο δίτομο έργο του μεγάλου ερευνητή συγγραφέα Τζ. Χάνει, που έχει τίτλο Τα σεξουαλικά σύμβολα στη θρησκεία.Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί τα έχουν όλοι με τις σεξουαλικές, δήθεν χυδαίες εκφράσεις των χούλιγκανς, όταν όλος ο ανθρώπινος πολιτισμός, από την τέχνη και την παράδοση μέχρι τη θεουργία και τη θρησκεία είναι βουτηγμένα στη δύναμη του έρωτα, δύναμη που οι αντιερωτικές θρησκείες και τυραννικές εξουσίες δεν την άφησαν να διαχυθεί αυθόρμητα, ελεύθερα και αθώα στην κοινωνία.
Ένα ντέρμπυ δεκαετιών
Όλα σχεδόν τα ομαδικά σπορ με μπάλα είναι αρσενικά, σεξουαλοπολεμικά παιχνίδια, όπου εκτονώνονται τα αρχέγονα ένστικτα του κυνηγού άνδρα, όπως και ένα μεγάλο μέρος της σεξουαλικότητας του αρσενικού θηλαστικού, που βλέπει το απέναντι ανοιχτό τέρμα σαν αιδοίο και θέλει να διεισδύσει για να εναποθέσει το σπέρμα του (μπάλα), αλλά που μια κλειδωμένη ζώνη αγνότητας (αμυντική γραμμή ομάδας), δεν τον αφήνει και φυσικά ερεθίζεται όλο και περισσότερο. Φυσικά πάνω απ' όλα είναι ένα παιχνίδι, πάντα όμως τα μεγαλύτερα μυστικά κρύβονται κάτω από ένα παιχνίδι.
Ο Μαξ Βέμπερ στο έργο του Προτεσταντική ηθική και η άνοδος του καπιταλισμού μας εξηγεί γιατί ο προτεσταντισμός με τον καπιταλισμό πάνε πακέτο. Δεν είναι συμπτωματικό ότι οι ιδιαίτερα πλούσιες χώρες είναι προτεσταντικές, ενώ οι χώρες με καθολικούς και ορθόδοξους λαούς είναι συνήθως οι φτωχότερες. Επίσης από τον προτεσταντισμό λείπει το θηλυκό στοιχείο. Η Παναγία έχει εξοβελιστεί. Το γεγονός ότι ο καπιταλισμός διόγκωσε εντελώς αφύσικα την ανταγωνιστικότητα των ανδρών είχε ως αποτέλεσμα τον εκβαρβαρισμό ορισμένων ομαδικών αθλημάτων. Ίσως να μην είναι τυχαίο ότι το ποδόσφαιρο ξεκίνησε τη νέα του ιστορία από τους προτεστάντες Σάξονες. Και ίσως η άποψη ότι ο Ντισραέλι προώθησε το ποδόσφαιρο για να χτυπήσει τον κλασικό αθλητισμό, να μην είναι και τόσο μακριά από την αλήθεια. Από ένα άρρωστο και σάπιο καπιταλιστικό σύστημα είναι σίγουρο ότι θα μεταφερθεί πολλή αρρώστια και στα μέλη της κοινωνίας. Είναι λογικό λοιπόν η βία και η σκληρότητα να αποτελούν βασικό χαρακτηριστικό κάποιων ομαδικών αθλημάτων. Τι θέλουν λοιπόν οι«νηφάλιοι» ειδικοί, που όλο από κάπου τα παίρνουν και είναι πάντα χορτάτοι; Να κατεβαίνει ο Βαζέχα και να του λέει ο Νταμπίζας: «Αγαπητότατε κύριε συνάδελφε, ο προπονητής μου μου ζήτησε να μην σας αφήσω να διέλθετε με τη στρογγυλότατη σφαίρα εις τους πόδας σας, δι αυτό σας παρακαλώ να απομακρυνθείτε της περιοχής μου»;Και φυσικά αντιστοίχως να δηλώνουν και οι οπαδοί στις κερκίδες, οι μεν Βάζελοι: «Ανεπίτρεπτος ο Θρύλος και ο Πειραιάς», οι δε Γαύροι να καταθέτουν την άποψη ότι «Ασχημονεί ο ΠΑΟ και η Λεωφόρος»; Αντί να ευχαριστούνε το Θεό οι κρατούντες, που το πιο ζωντανό και όχι αναγκαστικά το περισσότερο καταπιεσμένο κομμάτι της νεολαίας, δεν τους έχει κάνει κολυμπηθρόξυλο τα πολιτικάντικά τους μαγαζιά, έχουν και το θράσος να «συμβουλεύουν» και να τολμούν να μιλάνε για καταστολή. Αυτοί που στέλνουν να αλληλοσκοτωθούν, πότε εδώ και πότε εκεί, παλικαράκια εικοσάχρονα, για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα των μεγάλων αφεντικών,δήθεν για τη σωτηρία της πατρίδας, αυτοί μιλάνε για αγριότητες στα γήπεδα...; Ναι, αν αξίζει να ρισκάρεις τη σωματική σου ακεραιότητα για την ομάδα σου, σίγουρα αξίζει να πεθάνεις για την πατρίδα σου, όμως όχι για την τσέπη του κάθε κερδοσκόπου. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, η μόνη περίπτωση που έχει νόημα να υπερασπιστείς με νύχια και με δόντια την πατρίδα, είναι όταν απειλείται ο πολιτισμός της και οι τόποι όπου ριζώνει η παράδοση.Τέτοια απειλή είναι η περίπτωση της επιθετικότητας των Τούρκων. Ούτε οι βραχονησίδες, ούτε τα πετρέλαια του Αιγαίου τους ενδιαφέρουν τόσο όσο φαίνεται, τους δικτάτορες στρατοκράτες του τουρκικού λαού, αλλά η ελληνικότητά μας. Η ελληνικότητά μας που δεν μπορεί παρά να είναι ένας διαχρονικός άξονας από τα αρχαία χρόνια έως σήμερα, όπου επάνω του αναρριχάται η ελεύθερη σκέψη, ο ελεύθερος έρωτας και εκφράζονται μέσα από τη γλώσσα, την τέχνη, την παράδοση, με υψηλότερη αιχμή έκφρασης αυτή των ποιητών μας.
Αυτό που θα ήθελαν οι Τούρκοι μιλιταριστές και οι πέριξ αυτών θα ήταν, αν γινόταν, ο θάνατος της ελληνικότητάς μας και - σε αυτούς τους πονηρούς καιρούς - και της ορθοδοξίας μας. Οι χούλιγκανς δεν είναι πράγματι τα πολύ «καλά παιδιά». Έχουν όμως μια δυνατή αγάπη για την Ελλάδα, έστω και κάπως πρωτόγονη.Αυτό το βλέπουμε στους αγώνες της Εθνικής. Αυτοί πάνε στο γήπεδο και συμπαραστέκονται, άλλοι κάθονται στο σπίτι και βλέπουν το ματς με το ουισκάκι και ξηρούς καρπούς δίπλα τους. Δεν χρειάζεται τρομερές κοινωνικοφιλοσοφικές αναλύσεις για να καταλάβεις ότι σχεδόν όλοι οι άνθρωποι έχουν ένα μικρό ή μεγάλο βαθμό ψυχοπνευματικής ανισορροπίας. Αν θεωρείτε ανισόρροπους τους χούλιγκανς, πού να δείτε τι κελεπούρια θα βγαίνανε αν ψυχαναλύατε τους καταστολείς τους και δεν είναι τόσο οι αστυνομικοί, αλλά πολύ περισσότερο αυτοί που τους διατάζουν.
Τους επαγγελματίες μπαλαδόρους θα πρέπει να τους δούμε σαν καλοπληρωμένους κοινωνικούς λειτουργούς. Στους μεγάλους αγώνες, χιλιάδες άνθρωποι έχουν ο καθένας ταυτόχρονα, όχι έναν, αλλά πολλούς ψυχοθεραπευτές. Όπως και να το κάνουμε επί δεκάδες χιλιάδες χρόνια ο άνθρωπος, και ειδικά ο άνδρας, είναι κυνηγός για να μπορέσει να φάει και να ζήσει. Αυτός βρίσκεται για μισό περίπου αιώνα περιτριγυρισμένος από μπετόν, τυλιγμένος από καυσαέριο, χαοτικούς θορύβους και τηλεπαρουσιαστές, που κλαίνε δήθεν και οδύρονται μαζί με κάτι κακομοιριασμένες δύστυχες ψυχές που κλαίνε πραγματικά.
Από πάνω έχεις ένα «δημοκρατικό» κράτος να σε μεταχειρίζεται σαν σκουπίδι - ιδιαίτερα αν δεν είσαι επώνυμος - και κάποια υπερδύναμη να καθορίζει τα σύνορα σου. Κάτω από τέτοιες συνθήκες το υγιές είναι να είσαι ανισόρροπος, γιατί αν παρ' όλα αυτά συνεχίζεις να πιστεύεις ότι είσαι ισορροπημένος, είσαι μάλλον ανώμαλος. Γι' αυτό χρειάζονται τα αθλήματα που έχουν τσαγανό και δύναμη, που είναι αρσενικά για να εκτονωθεί ο κυνηγός άνδρας, ο επιβήτορας άνδρας.
Να λοιπόν γιατί όλες σχεδόν οι ομάδες έχουν κάθετες ρίγες στις φανέλες τους: γιατί συμβολίζουν τον ανδρισμό. Οι φυλακισμένοι παλιά -κάπου θα το έχετε δει έστω και στους Ντάλτον στο Λούκι Λουκ- φόραγαν τα ρούχα της φυλακής που ήταν άσπρα, με οριζόντιες μαύρες ρίγες. Αυτό ήταν συμβολικό για να πουν οι έξω στους μέσα ότι «τώρα δεν ήσαστε πλέον αντράκια, γιατί εφόσον σας τσουβαλιάσαμε, πάει ο τσαμπουκάς σας».
Ο Ολυμπιακός είναι ίσως η μοναδική ελληνική ομάδα που δεν έκανε ποτέ κολπάκια μόδας με τη φανέλα του και ας έσκασαν από το κακό τους αρκετοί μόδιστροι, που δεν πήραν τις μίζες των ραφτικών. Φορά την ίδια φανέλα και την τιμά από το 1925, μία καθαρά αρσενική φανέλα, με κάθετες ερυθρές και λευκές ρίγες. Έχει ίσως μαζί με τον ΠΑΟΚ και τον ΟΦΗ την πιο αρσενική εμφάνιση επί δεκαετίες χωρίς σχεδόν καμία αλλαγή.
Ο Παναθηναϊκός αν και στον πρωτοπυρήνα του ξεκίνησε, όσο και αν φαίνεται παράξενο, με εμφάνιση κόκκινου και άσπρου χρώματος, στη δεκαετία του 1920-30 απέκτησε εμφάνιση με φανέλα πράσινη με οριζόντιες ρίγες, επηρεασμένος από τη μόδα της μπελ επόκ. Ίσως επειδή η ομάδα, μέσα από τις υπόγειες διαδρομές του συλλογικού ασυνείδητου, είχε αφιερώσει την ύπαρξη της στη μεγάλη θεά της πόλης της, στην Αθηνά.
Άλλωστε παραδοσιακά ο δαντελένιος Παναθηναϊκός φημίζεται για την υψηλή του τέχνη στο ποδόσφαιρο, γνήσιο παιδί της θεάς της τέχνης, της Αθηνάς. Ο Ολυμπιακός, από την άλλη έχει γίνει «θρύλος»εξαιτίας της μεγάλης ψυχικής δύναμης των παικτών του και της απαράμιλλης μαχητικότητας του. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Ολυμπιακός είναι μια ομάδα δύναμης και τέχνης και ο Παναθηναϊκός ομάδα τέχνης και δύναμης.
Ολυμπιακός και Παναθηναϊκός, οι αιώνιοι αντίπαλοι, ένας έρωτας από την ανάποδη, μια ιστορία που σε δύο χρόνια θα καλπάζει μέσα στην τρίτη χιλιετία, δύο ομάδες που αποδεικνύουν το πόσο μεγάλη μπορεί να είναι η ανθεκτικότητα του αθλητισμού.
Του Γ. Τσαγκρινού
(Περιοδικό «Ανιχνεύσεις», τ. 26, Σεπτ.-Οκτ. 1998)
Κόκκινα, πράσινα, μαύρα, και κίτρινα σύμβολα, τριφύλλια και δικέφαλοι, πολύχρωμες σημαίες και πανό πλημμυρίζουν κάθε τόσο τις κερκίδες των γηπέδων. Κάθε αθλητική ομάδα έχει περάσει με τη δική της εικόνα μέσα μας. Έτσι δημιουργούνται οι μύθοι των καιρών μας, που όμως, αν το ψάξει κανείς, είναι οι κρίκοι μιας αλυσίδας αρχέγονων συμβολισμών, που φτάνει μέχρι σήμερα.Πίσω από τη συχνά «βάρβαρη» συμπεριφορά των χούλιγκανς, αλλά και το αδυσώπητο κυνήγι συμφερόντων των «αθλητικών επιχειρήσεων» κρύβεται μια σημαντική, που μας παραπέμπει σε αρχέγονες δυνάμεις και διαχρονικές αξίες.
Λένε λοιπόν, αγαπητέ μου Σιμμία, είπε ο Σωκράτης, εάν κάποιος έβλεπε τη γη από ψηλά, θα του φαινόταν όμοια με τις μπάλες, που αποτελούνται από δώδεκα κομμάτια δέρματος... (Πλάτων, Φαίδων)
Μπάλα η γη από ψηλά, λοιπόν, σοφέ παππού Σωκράτη. Σκεφτείτε πόσα πράγματα που αξίζουν να τα είχαμε μάθει στο σχολείο, ούτε καν τα αγγίξαμε, και αυτό γιατί, μ' όλο που ο τόπος μας είχε πάντα καλούς εκπαιδευτικούς, ιδιαίτερα φιλόλογους, το Υπουργείο Παιδείας και θρησκευμάτων φρόντιζε με πολλά ψυχοκτόνα εκπαιδευτικά προγράμματα να μας μετατρέπει σε αδιάφορους, ως προς την ελληνική γραμματεία, μαθητές. Κάτω από τέτοιες συνθήκες, ποιο μας έμεινε λοιπόν διέξοδο μέσα στο «πλαίσιο του σχολείου» για να ενθουσιαστούμε και να πετάξει η ψυχή όπως της άξιζε; Μόνον τα σπορ και ιδιαίτερα η μπάλα, μια μπάλα από δέρμα, έτσι ακριβώς όπως μας την περιέγραψε ο Σωκράτης πιο πάνω, ο οποίος όμως, σε αυτό το εξαιρετικό σύγγραμμα του Πλάτωνα,εκτός από τη σφαιρικότητα της Γης, μας μιλά με λεπτομέρειες και για κάτι, που μας ξαφνιάζει πολύ: Το νόμο της παγκόσμιας βαρύτητας, δηλαδή για το πώς στριφογυρίζουν αιωρούμενοι οι πλανήτες-μπάλες μέσα στη δύναμη του πεδίου της παγκόσμιας βαρύτητας και μάλιστα όλα αυτά 2500 χρόνια πριν από το Νεύτωνα! Όμως όλα ετούτα τα θαυμαστά είναι αντικείμενο μελέτης για ένα άλλο άρθρο. Αυτή τη φορά θα περιδινιστούμε γύρω από τη δερμάτινη σφαίρα, τη θεά-μπάλα, διεισδύοντας όμως παράλληλα και στις εσωτερικές ατραπούς των αθλητικών συλλόγων, ομίλων και σωματείων.
Τα μυστήρια των χρωμάτων
Ακούμε συχνά ύμνους για δοξασμένους συλλόγους, για τιμημένες φανέλες, για θρυλικά εμβλήματα και αναρωτιόμαστε, ιδιαίτερα όσοι δεν είμαστε ακριβώς φανατικοί των κερκίδων, αν όλα αυτά τα πράγματα είναι μια πλάκα και μόνον, ή μήπως υπάρχει κάτι πιο βαθύ, κρυμμένο κάτω από το διασκεδαστικό της φαινομενικής αθλητικής φανφάρας. Ήδη στροβιλίζεται στον αέρα η απάντηση, που είναι αυτή η ίδια η ιστορία των συλλόγων,μια ιστορία πολλών δεκαετιών, μια ιστορία της οποίας οι ρίζες της διαχρονικότητας ίσως φθάνουν σε εκατοντάδες, ακόμη και χιλιάδες χρόνια. Στο διάβα των χιλιετιών, ο αθλητισμός έχει γίνει πάμπολλες φορές αιτία για να αλλάξει ο ρους της Ιστορίας, από το πιο απλό, που είναι το γεγονός ότι όποιος αθλείται έχει πολύ καλή φυσική κατάσταση (συνεπώς στρατοί αθλητών-πολεμιστών όπως ήταν για παράδειγμα αυτοί των αρχαίων Ελλήνων είχαν μεγαλύτερες πιθανότητες να βγουν νικητές σε μια μάχη) μέχρι και αυτό το αξιοζήλευτο φαινόμενο, να σταματούν τον πόλεμο προκειμένου να γίνουν οι Ολυμπιάδες.
Όμως υπάρχουν και άλλες περιπτώσεις, αρκετά παράξενες, όπως αυτή της στάσης του Νίκα στο Βυζάντιο. Κάτι θα πρέπει να θυμόσαστε από το σχολείο. Εκεί στα 532 μ.Χ., στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, οι οργανωμένοι οπαδοί των πράσινων και γαλάζιων ομάδων του ιππόδρομου ασκούσαν πολύ μεγάλη επίδραση στη διοίκηση της αυτοκρατορίας. Έφτασαν μάλιστα στο σημείο, υπό την καθοδήγηση ισχυρών αρχηγών, να επιχειρήσουν την εκθρόνιση του Ιουστινιανού. Τη ζημιά πήγαν να την κάνουν οι Πράσινοι και ο Ιουστινιανός ήταν έτοιμος να πάρει των ομματίων του, όμως του άλλαξαν γνώμη η αυτοκράτειρα Θεοδώρα και ο στρατηγός Βελισάριος.
Μια όμως που αναφερθήκαμε στους Πράσινους, σαν να είναι ώρα να περάσουμε και στην Πανάθα και το Θρύλο. Και εδώ αρχίζουν τα ερωτηματικά. Γιατί πράσινο, γιατί κόκκινο, γιατί τριφύλλι, γιατί κατακόρυφες ρίγες στις φανέλες, γιατί κοιτά το πρόσωπο του αρχαιοέλληνα αθλητή στο έμβλημα του Ολυμπιακού αριστερά και άλλα πολλά ωραία και απόκρυφα...; Πάμε λοιπόν ένα ταξίδι στους μυστηριοτόπους της εσωτερικής Γνώσης για να αποκωδικοποιήσουμε, τη συμπυκνωμένη υπόγεια πληροφορία, που αντιπροσωπεύεται από τα σύμβολα. Κι ας ξεκινήσουμε από τα χρώματα.
Χρώμα είναι η οπτική εντύπωση που προκαλούν τα φωτόνια στον εγκέφαλο. Πράσινο χρώμα είναι η οπτική εντύπωση που προκαλείται από συγκεκριμένη συχνότητα φωτονίων του φάσματος της ίριδας, και σαν φαινόμενο έχει την αιτία του στο γεγονός ότι κάποια υλικά, εξαιτίας της χημικής τους σύστασης, αντανακλούν αυτή τη συγκεκριμένη πράσινη συχνότητα, ενώ απορροφούν ταυτόχρονα όλες τις άλλες συχνότητες των υπόλοιπων χρωμάτων. Κόκκινο είναι «το χρώμα!» θα έλεγαν κάποιοι, όμως σε αυτό το άρθρο θα ακολουθήσουμε τακτική ίσων αποστάσεων, συνεπώς κόκκινο είναι το χρώμα που δημιουργείται από αιτίες ανάλογες με αυτές που δημιουργείται και από το πράσινο.
Η επιστημονική άποψη για το τι είναι χρώμα είναι αυτή που μόλις περιγράψαμε, μια προσέγγιση όμως με ποιητική διάθεση, όπως και μια ζεστή γνωσιολάγνα εμβάθυνση είναι αυτό που μας οδηγεί στην «ψυχή» των χρωμάτων. Στις περισσότερες περιπτώσεις τα αντίθετα είναι φαινομενικά μόνον αντίθετα, στην ουσία είναι συμπληρωματικές καταστάσεις σε συμμετρία, εκφρασμένες στους αντίποδες της περιοχής, όπου εκδηλώνεται η συμμετρία.
Το καυτό νερό δεν είναι το αντίθετο του πάγου, νερό είναι το ένα, νερό και το άλλο, απλώς εμφανίζεται στη μια περίπτωση στη στερεά του κατάσταση και στην άλλη στην υγρή του. Η έννοια του αριστερού, εντελώς συμβατικά, θεωρείται αντίθετη στην έννοια του δεξιού. Χωρίς το αριστερό και το δεξί πόδι δεν θα υπήρχε περπατησιά. Τι θα ήταν τα τέσσερα δάκτυλα χωρίς τον αντίχειρα; Τι θα ήταν ο άντρας χωρίς τη γυναίκα;
Τι θα ήταν ο Παναθηναϊκός χωρίς την ύπαρξη του Ολυμπιακού και τι ο θρύλος χωρίς την Πανάθα, τι ο Άρης χωρίς τον ΠΑΟΚ; Το κόκκινο λοιπόν και το πράσινο είναι χρώματα συμπληρωματικά, εκφρασμένα στις αντικριστές όχθες της συμμετρίας της Φύσης, στους αντίποδες του φάσματος των χρωμάτων. Το κινέζικο Γιν και Γιανγκ για παράδειγμα, που συμβολίζει το κοσμικό εκκρεμές, την εναλλαγή δηλαδή θηλυκής και αρσενικής ενέργειας, όταν αποδίδεται με χρώματα, συνήθως αποδίδεται με το βαθύ πράσινο και το κόκκινο, θυμίζει βέβαια και την υπέροχη σύλληψη του Ηράκλειτου, όπου «ο κόσμος είναι φως που ανάβει και σβήνει με μέτρο». Ένα αέναο παιχνίδι των συμπληρωματικών καταστάσεων του σύμπαντος.
Δύο χρώματα θεωρούνται συμπληρωματικά όταν αναμειγνυόμενα μας δίνουν το λευκό. Όμως και σε αλλά φαινόμενα μπορούμε να εντοπίσουμε τη συμπληρωματικότητα των χρωμάτων. Για παράδειγμα, αν κοιτάξουμε επίμονα ένα χρώμα, ας πούμε ένα έντονο κόκκινο φως και μετά από λίγη ώρα κλείσουμε τα μάτια μας, στο νου μας θα δούμε το χρώμα που εντυπώθηκε στον αμφιβληστροειδή μας, που στην περίπτωση αυτή θα είναι το πράσινο, το συμπληρωματικό του κόκκινου. Ο Γκαίτε στο βιβλίο του Θεωρία των χρωμάτων (1792)αποδίδοντας τα χρώματα μέσα από το σχήμα ενός κανονικού εξάγωνου, τοποθετεί το κόκκινο στην άνω γωνία του εξάγωνου και το πράσινο στην κάτω, σε πλήρη συμμετρία. [Επίσης: κίτρινο-κυανό, πορτοκαλί-ιώδες.] Τα επτά χρώματα της ίριδας στην πραγματικότητα είναι πολύ περισσότερα, απλά για συμβολικούς λόγους, που έχουν να κάνουν με τον ιερό αριθμό 7, λέμε ότι είναι τόσα.
Μια ζωντανή μυθολογία
Σας έχει περάσει από το μυαλό ότι οι αρχαίοι ημών πρόγονοι μπορεί να είχαν γνώσεις, σε πολλούς τομείς της επιστήμης, πολύ ανώτερες από ότι νομίζουμε εμείς σήμερα; Η Ίρις για παράδειγμα, η θεά των χρωμάτων, ήταν θυγατέρα του Θαύμαντα και της Νύμφης Ηλέκτρας. Πράγματι το να παρατηρείς τα χρώματα σε ένα ουράνιο τόξο -κανείς δεν πιστεύω να έχει αντίρρηση γι' αυτό- είναι θέαμα θαυμάσιο, ένα θαύμα της Φύσης.Να ο Θαύμας λοιπόν! Όσο για την Ηλέκτρα, σας λέγω απλώς ότι η επιστήμη της Φυσικής γνωρίζει καλά πλέον,ότι το φαινόμενο των χρωμάτων είναι ηλεκτρομαγνητικό και ο νοών νοήτω.
Το πράσινο είναι σύμβολο του φυτικού κόσμου, της οργανικής ύλης, της ζωντανής ύλης θα μπορούσαμε να πούμε. Η οργανική ύλη, επειδή είναι «αρχιτεκτονικά» δομημένη, παρουσιάζει υψηλό βαθμό ευταξίας στους σχηματισμούς της, κατά κάποιο λοιπόν τρόπο συνεισφέρει παρά πολύ στην αύξηση της κοσμικής αρμονίας. Πώς όμως αυξάνεται ή οργανική, η ζωντανή ύλη; Φυσικά με τον έρωτα, γι' αυτό και το πράσινο είναι το χρώμασύμβολο της Αφροδίτης, της θεάς του έρωτα και επειδή ο έρωτας και η ζωή είναι η ελπίδα του κόσμου, το πράσινο είναι και το χρώμα-σύμβολο της ελπίδας. Αν για το φυτικό κόσμο η χλωροφύλλη είναι το πράσινο αίμα του, για το ζωικό βασίλειο όλοι ξέρουμε, ότι αυτό είναι το κόκκινο, το χρώμα του αίματος και της καρδιάς.
Το κόκκινο είναι το χρώμα της βαθιάς αγάπης, του πάθους και της αυτοθυσίας, συμβολίζει επίσης τη φωτιά, τη ζεστασιά της φλόγας και τη δύναμη του θείου πυρός, γι' αυτό άλλωστε και το συμβολικό χρώμα του Αγίου Πνεύματος είναι το πορφυρό, το γεμάτο ενέργεια κόκκινο χρώμα. Το κόκκινο είναι επίσης το χρώμα του ηρωισμού, της γενναιότητας και της επανάστασης. Το πρώτο λάβαρο-σημαία της ελληνικής επανάστασης του1821 ήταν λάβαρο τριών χρωμάτων: κόκκινο, άσπρο, μαύρο, τα χρώματα του αρχέγονου ελληνισμού, που αν τα σκεφτούμε σε χρώματα αθλητικής ομάδας, αμέσως πάει ο νους μας στον Ολυμπιακό, του οποίου η εμφάνιση τουλάχιστον στην ποδοσφαιρική ενδεκάδα, λαμβάνοντας υπόψη ότι ο τερματοφύλακάς του φορά σχεδόν πάντα μαύρα η μαυροκόκκινα, μας δίνει ακριβώς αυτά τα χρώματα του λάβαρου της επανάστασης του '21.
Αν το πράσινο είναι το χρώμα της Αφροδίτης, το κόκκινο είναι το χρώμα του Άρεως και του Ηφαίστου.Δεν είναι ασφαλώς τυχαίο, ότι σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Ήφαιστος είναι σύζυγος της Αφροδίτης και ο Άρης ο εραστής της. Εδώ θα πρέπει επίσης να τονίσουμε ότι το πράσινο χρώμα συμβολίζει τη μυστική Γνώση, τη Σοφία και την Τέχνη και σαν τέτοιο χρώμα είναι μαζί με το κυανό, σύμβολο και της Αθηνάς, της θεάς της Σοφίας. Το γεγονός ότι το γαλάζιο είναι στην ουσία συνέχεια του πράσινου στο φάσμα των χρωμάτων – εξ ου και γαλαζοπράσινο - καταλαβαίνουμε και την αντίστοιχη αλληλεπίδραση των χρωμάτων αυτών και στο χώρο του συμβολισμού. Εξάλλου στα αρχαία ελληνικά «μόρος» είναι ο θάνατος, συνεπώς «όμορος» είναι ο αθάνατος,αλλά και «αμόρ» (λατινική λέξη δανεισμένη από τα ελληνικά) είναι ο έρωτας, δηλαδή «Αθήνα» η «Αθάνα»
-δωριστί- είναι επίσης θεά του έρωτα, που σημαίνει ότι σε ένα βαθύτερο επίπεδο σημαντικής ταυτίζεται με την
Αφροδίτη.Το πράσινο, μέσα από το Νεοπλατωνικό και Νεοπυθαγορικό ρεύμα, που μπόλιασε με την ελληνική φιλοσοφία και μυστηριοσοφία τους Σούφι του Ισλάμ, έγινε χρώμα σύμβολο της Σοφίας για το μουσουλμανικό κόσμο, γι' αυτό πολλές αραβικές χώρες έχουν το πράσινο στη σημαία τους. Τώρα θα πείτε, πώς η παρθένα Αθηνά μπορεί να είναι θεά του έρωτα;
Η εξήγηση είναι η εξής. Κάποτε στις πολύ αρχαίες κοινωνίες υπήρξαν μητροκεντρικά πολιτικοκοινωνικά συστήματα, όπου οι γυναίκες μοιράζονταν επί ίσοις όροις την εξουσία με τους άνδρες. Όταν αργότερα η εξουσία πέρασε αποκλειστικά στους άνδρες, έμειναν μνήμες από την παλαιότερη μητροκεντρική κοινωνία και έτσι έφτασε να σημαίνει «παρθένα», για εκείνες τις εποχές, όχι τη γυναίκα που δεν είχε κάνει έρωτα, αλλά μάλλον το αντίθετο, δηλαδή την ιδιαίτερα ερωτιάρα γυναίκα, που απλώς δεν είχε παντρευτεί, που δεν είχε τεθεί υπό εξουσία ανδρός.
Ο Ήφαιστος, λοιπόν, θεός της κόκκινης φωτιάς, είναι ο μοναδικός θεός που έχει μία χιλίων βασάνων ερωτική επαφή με την Αθηνά. Η σοφή θεά της τέχνης είναι πανέμορφη, υγιής και δυνατή. Έτσι είναι η τέχνη,ενώ η τεχνολογία «χάνει», γι' αυτό και ο θεός της είναι χωλός. Είναι λοιπόν δικαιολογημένη, εξαιτίας των μητροκεντρικών τους καταβολών και της μητρογραμμικής πελασγικής τους καταγωγής, ή λατρεία των Αθηναίων για την πολιούχο τους, γαλανομάτα θεά.
Επίσης και ο Πάνας είναι ο θεός του Παντός, ο αιώνιος συμπαντικός έρωτας, ο Φάνης-Πάνης-Πάνας,έρωτας δημιουργός της Ορφικής θεογονίας. Σαν Φάνης είναι το αρσενικό της Φένους-Βένους, Αφροδίτης, θεάς του έρωτα (τα χειλικά σύμφωνα π,β,φ, σε αρκετές περιπτώσεις εναλλάσσονται). Στα λατινικά το όνομα Venusπροέρχεται από τη λέξη veneris, (εξ ου και venerial=αφροδισιακός στα αγγλικά) που σημαίνει έρωτας, γοητεία,φως του έρωτα. Αυτό το φως του έρωτα που δίνει τη ρίζα-έννοια στο veneris είναι ακριβώς η ουσία-νόημα του ονόματος του Φάνη-Πάνη, δείχνοντας έτσι την κοινή πελασγική καταγωγή Ετρούσκων και Ελλήνων Ιώνων.
Ο Παν λοιπόν είναι ο θεός της πράσινης κοσμικής και γήινης οργόνης, της συμπαντικής ζωτικής ερωτοενέργειας. Είναι επίσης από τους αγαπημένους θεούς των Αθηναίων, αν και αρκαδικής καταγωγής. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Σωκράτης στις προσευχές του έκανε επίκληση στον Πάνα. Στη λέξη «Παναθηναϊκός» υπάρχει ο Πάνας, όσο και η Αθηνά.
Τα αρχαία Παναθήναια, αν και αδίκως δεν τελούνται πλέον (ο Δήμος Αθηναίων κάτι πρέπει να σκεφτεί γι' αυτό), αναβιώνουν κατά κάποιο τρόπο μέσα από παλμούς και κραδασμούς του χώρου, όταν ο Παναθηναϊκός φθάνει στα Γουέμπλεϊ, ή παίρνει πρωταθλήματα Ευρώπης στην καλαθοσφαίριση και η Αθήνα μυριοπρασινίζει.Από την άλλη, ο Θρύλος ζει και αυτός μαζί με τους οπαδούς του και την πόλη του ημέρες Σαλαμινομάχων, όταν κοκκινίζει κορφές πρωταθλημάτων Ελλάδας και Ευρώπης και γεμίζει με κύπελλα και ολυμπιακές δάφνες τη δοξασμένη Ιστορία του.
Ο Ήφαιστος, αν και σύζυγος της Αφροδίτης, δεν καταφέρνει να την αποτρέψει από διάφορες απιστίες,ίσως γιατί η τεχνολογία ούτε και με τον έρωτα τα πάει καλά. Έτσι ο Άρης, ο πολύ αρρενωπός θεός, γίνεται ο πιο αγαπημένος εραστής της. Στη συνέχεια ο Ήφαιστος αντιλαμβάνεται τη σχέση Άρεως και Αφροδίτης, τους τυλίγει μέσα σε ένα ειδικής κατασκευής αόρατο δίχτυ και έτσι τους παρουσιάζει εμπρός στους ολύμπιους θεούς (κάπως έτσι φαίνεται να έχει τυλίξει και το πεπρωμένο τον Ολυμπιακό και τον Παναθηναϊκό σε μια παράξενη έντονη σχέση, που θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί σαν ερωτική από την ανάποδη). Το πράσινο λοιπόν σύμβολο της ζωής και της αφροδισιακής ερωτικής διάθεσης είναι σύμβολο και της υγρασίας, αλλά και γενικότερα όλου του υγρού στοιχείου, κωδικοποιείται δε και εκφράζεται μέσα από τη γεωμετρική συμβολική με μια οριζόντια γραμμή.Το κόκκινο, με τη σειρά του, σα χρώμα δύναμης και ορμής χρησιμοποιούνταν από τους αρχαίους λαούς και σαν χρώμα-σύμβολο προστασίας από τους κινδύνους. Στα αρχαία χρόνια πολλοί κτηνοτρόφοι και αγρότες έβαφαν συχνά τα ζώα τους ή τα δένδρα τους με κόκκινο χρώμα, για να τα προστατέψουν από τα κακά δαιμόνια. Όλοι θα έχετε δει μικρά παιδάκια να φορούν στο χεράκι τους κόκκινη-άσπρη κλωστή για να μην τα κάψει ο Μάρτης. Αυτό είναι ένα ίχνος αρχαιότατης παράδοσης που ξεκινά από τα Ελευσίνια Μυστήρια, όπου αυτή την κοκκινόλευκη κλωστή την είχε δεμένη στο χέρι του ο Ιεροφάντης των Μυστηρίων. Είναι γνωστή δε αυτή η κλωστή έως σήμερα με το όνομα Μαρτινίτσα. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο Μάρτιος-Μαρς είναι ο μήνας του θεού Άρεως, ο οποίος στα πολύ αρχαία χρόνια λατρευόταν και σαν θεός του ανοιξιάτικου έρωτα. Κόκκινες κορδέλες φορούσαν επίσης οι μυημένοι στα Καβείρια Μυστήρια, για να προστατεύονται από τις τρικυμίες των θαλασσών. Το κόκκινο είναι το χρώμα των Ρωμαίων αυτοκρατόρων, αλλά και των Βυζαντινών. Γνωστοί είναι οι Πορφυρογέννητοι Βυζαντινοί αυτοκράτορες. Επίσης κόκκινη ήταν στη βάση της η κορώνα του βασιλείου της Κάτω Αιγύπτου. Αξιωματούχοι και δικαστές, κατά το Μεσαίωνα αλλά και μετά, χρησιμοποιούσαν το κόκκινο σαν σύμβολο δικαίου και εξουσίας. Για τους καρδινάλιους το κόκκινο ήταν το χρώμα που συμβόλιζε την αυτοθυσία και το φορούσαν για να τιμήσουν τους χριστιανούς μάρτυρες.
Το κόκκινο όμως, όταν περνά στην αρνητική πλευρά, γίνεται σύμβολο της αμαρτίας και της καταστροφής, όπως και το πράσινο, στην αρνητική του διάσταση, συμβολίζει τη λαγνεία. Αν το πράσινο,σαν σύμβολο του υγρού στοιχείου, αποδίδεται γεωμετρικά με μια οριζόντια γραμμή, το κόκκινο ως χρώμα της φωτιάς εκφράζεται με μια κατακόρυφη. Στα εικαστικά οι ειδικοί μπορούν να διακρίνουν εάν ένας πίνακας είναι«αρσενικός» ή «θηλυκός», ανάλογα με το ποιες γραμμές υπερισχύουν. Εάν οι κατακόρυφες γραμμές φαίνονται περισσότερες τότε ο πίνακας είναι «αρσενικός», αν τονίζονται οι οριζόντιες τότε είναι «θηλυκός». Ο σταυρός στους προχριστιανικούς, αλλά ως ένα βαθμό και στους μετά Χριστόν χρόνους, ήταν ερωτικό σύμβολο. Σε μια από τις βασικότερες ακτίνες της πολυσημαντικής του συμβολίζει το θείο έρωτα, τον κοσμικό οργασμό, την ιερογαμία,την ουράνια Αφροδίτη.Σε έναν άλλο κρυπτοκώδικά του, ο σταυρός κρύβει ένα ακόμη βαθύ νόημα, που έχει άμεση σχέση με δύο ιδιαίτερα ερωτικούς θεούς, τον Αδωνη και το Διόνυσο, οι οποίοι συχνότατα ταυτίζονται. Σπάζοντας τον κώδικα διαπιστώνουμε ότι ο σταυρός-σύμβολο του Άδωνη-Διονύσου είναι στην ουσία ο ορθός φαλλός, από ό,τι μας μαρτυρούν και σε κείμενά τους ο Λουκιανός, ο Ιάμβλιχος, αλλά και άλλοι αρχαίοι συγγραφείς. Άλλωστε ο σταυρός σαν λέξη-έννοια προέρχεται από το ρήμα «στύω», σύμφωνα με το ετυμολογικό της αρχαίας ελληνικής του Τζ. Χόφμαν και σημαίνει ότι φτιάχνω κάτι στέρεο, κάνω κάτι να σηκωθεί, να σταθεί όρθιο. Από το ίδιο ρήμα προέρχεται και η λέξη «στύση».
Πολλές σημαντικές πληροφορίες σχετικά με την ερωτική ουσία των συμβόλων, αναφέρονται και στο δίτομο έργο του μεγάλου ερευνητή συγγραφέα Τζ. Χάνει, που έχει τίτλο Τα σεξουαλικά σύμβολα στη θρησκεία.Δεν μπορώ να καταλάβω γιατί τα έχουν όλοι με τις σεξουαλικές, δήθεν χυδαίες εκφράσεις των χούλιγκανς, όταν όλος ο ανθρώπινος πολιτισμός, από την τέχνη και την παράδοση μέχρι τη θεουργία και τη θρησκεία είναι βουτηγμένα στη δύναμη του έρωτα, δύναμη που οι αντιερωτικές θρησκείες και τυραννικές εξουσίες δεν την άφησαν να διαχυθεί αυθόρμητα, ελεύθερα και αθώα στην κοινωνία.
Ένα ντέρμπυ δεκαετιών
Όλα σχεδόν τα ομαδικά σπορ με μπάλα είναι αρσενικά, σεξουαλοπολεμικά παιχνίδια, όπου εκτονώνονται τα αρχέγονα ένστικτα του κυνηγού άνδρα, όπως και ένα μεγάλο μέρος της σεξουαλικότητας του αρσενικού θηλαστικού, που βλέπει το απέναντι ανοιχτό τέρμα σαν αιδοίο και θέλει να διεισδύσει για να εναποθέσει το σπέρμα του (μπάλα), αλλά που μια κλειδωμένη ζώνη αγνότητας (αμυντική γραμμή ομάδας), δεν τον αφήνει και φυσικά ερεθίζεται όλο και περισσότερο. Φυσικά πάνω απ' όλα είναι ένα παιχνίδι, πάντα όμως τα μεγαλύτερα μυστικά κρύβονται κάτω από ένα παιχνίδι.
Ο Μαξ Βέμπερ στο έργο του Προτεσταντική ηθική και η άνοδος του καπιταλισμού μας εξηγεί γιατί ο προτεσταντισμός με τον καπιταλισμό πάνε πακέτο. Δεν είναι συμπτωματικό ότι οι ιδιαίτερα πλούσιες χώρες είναι προτεσταντικές, ενώ οι χώρες με καθολικούς και ορθόδοξους λαούς είναι συνήθως οι φτωχότερες. Επίσης από τον προτεσταντισμό λείπει το θηλυκό στοιχείο. Η Παναγία έχει εξοβελιστεί. Το γεγονός ότι ο καπιταλισμός διόγκωσε εντελώς αφύσικα την ανταγωνιστικότητα των ανδρών είχε ως αποτέλεσμα τον εκβαρβαρισμό ορισμένων ομαδικών αθλημάτων. Ίσως να μην είναι τυχαίο ότι το ποδόσφαιρο ξεκίνησε τη νέα του ιστορία από τους προτεστάντες Σάξονες. Και ίσως η άποψη ότι ο Ντισραέλι προώθησε το ποδόσφαιρο για να χτυπήσει τον κλασικό αθλητισμό, να μην είναι και τόσο μακριά από την αλήθεια. Από ένα άρρωστο και σάπιο καπιταλιστικό σύστημα είναι σίγουρο ότι θα μεταφερθεί πολλή αρρώστια και στα μέλη της κοινωνίας. Είναι λογικό λοιπόν η βία και η σκληρότητα να αποτελούν βασικό χαρακτηριστικό κάποιων ομαδικών αθλημάτων. Τι θέλουν λοιπόν οι«νηφάλιοι» ειδικοί, που όλο από κάπου τα παίρνουν και είναι πάντα χορτάτοι; Να κατεβαίνει ο Βαζέχα και να του λέει ο Νταμπίζας: «Αγαπητότατε κύριε συνάδελφε, ο προπονητής μου μου ζήτησε να μην σας αφήσω να διέλθετε με τη στρογγυλότατη σφαίρα εις τους πόδας σας, δι αυτό σας παρακαλώ να απομακρυνθείτε της περιοχής μου»;Και φυσικά αντιστοίχως να δηλώνουν και οι οπαδοί στις κερκίδες, οι μεν Βάζελοι: «Ανεπίτρεπτος ο Θρύλος και ο Πειραιάς», οι δε Γαύροι να καταθέτουν την άποψη ότι «Ασχημονεί ο ΠΑΟ και η Λεωφόρος»; Αντί να ευχαριστούνε το Θεό οι κρατούντες, που το πιο ζωντανό και όχι αναγκαστικά το περισσότερο καταπιεσμένο κομμάτι της νεολαίας, δεν τους έχει κάνει κολυμπηθρόξυλο τα πολιτικάντικά τους μαγαζιά, έχουν και το θράσος να «συμβουλεύουν» και να τολμούν να μιλάνε για καταστολή. Αυτοί που στέλνουν να αλληλοσκοτωθούν, πότε εδώ και πότε εκεί, παλικαράκια εικοσάχρονα, για να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα των μεγάλων αφεντικών,δήθεν για τη σωτηρία της πατρίδας, αυτοί μιλάνε για αγριότητες στα γήπεδα...; Ναι, αν αξίζει να ρισκάρεις τη σωματική σου ακεραιότητα για την ομάδα σου, σίγουρα αξίζει να πεθάνεις για την πατρίδα σου, όμως όχι για την τσέπη του κάθε κερδοσκόπου. Κατά την ταπεινή μου γνώμη, η μόνη περίπτωση που έχει νόημα να υπερασπιστείς με νύχια και με δόντια την πατρίδα, είναι όταν απειλείται ο πολιτισμός της και οι τόποι όπου ριζώνει η παράδοση.Τέτοια απειλή είναι η περίπτωση της επιθετικότητας των Τούρκων. Ούτε οι βραχονησίδες, ούτε τα πετρέλαια του Αιγαίου τους ενδιαφέρουν τόσο όσο φαίνεται, τους δικτάτορες στρατοκράτες του τουρκικού λαού, αλλά η ελληνικότητά μας. Η ελληνικότητά μας που δεν μπορεί παρά να είναι ένας διαχρονικός άξονας από τα αρχαία χρόνια έως σήμερα, όπου επάνω του αναρριχάται η ελεύθερη σκέψη, ο ελεύθερος έρωτας και εκφράζονται μέσα από τη γλώσσα, την τέχνη, την παράδοση, με υψηλότερη αιχμή έκφρασης αυτή των ποιητών μας.
Αυτό που θα ήθελαν οι Τούρκοι μιλιταριστές και οι πέριξ αυτών θα ήταν, αν γινόταν, ο θάνατος της ελληνικότητάς μας και - σε αυτούς τους πονηρούς καιρούς - και της ορθοδοξίας μας. Οι χούλιγκανς δεν είναι πράγματι τα πολύ «καλά παιδιά». Έχουν όμως μια δυνατή αγάπη για την Ελλάδα, έστω και κάπως πρωτόγονη.Αυτό το βλέπουμε στους αγώνες της Εθνικής. Αυτοί πάνε στο γήπεδο και συμπαραστέκονται, άλλοι κάθονται στο σπίτι και βλέπουν το ματς με το ουισκάκι και ξηρούς καρπούς δίπλα τους. Δεν χρειάζεται τρομερές κοινωνικοφιλοσοφικές αναλύσεις για να καταλάβεις ότι σχεδόν όλοι οι άνθρωποι έχουν ένα μικρό ή μεγάλο βαθμό ψυχοπνευματικής ανισορροπίας. Αν θεωρείτε ανισόρροπους τους χούλιγκανς, πού να δείτε τι κελεπούρια θα βγαίνανε αν ψυχαναλύατε τους καταστολείς τους και δεν είναι τόσο οι αστυνομικοί, αλλά πολύ περισσότερο αυτοί που τους διατάζουν.
Τους επαγγελματίες μπαλαδόρους θα πρέπει να τους δούμε σαν καλοπληρωμένους κοινωνικούς λειτουργούς. Στους μεγάλους αγώνες, χιλιάδες άνθρωποι έχουν ο καθένας ταυτόχρονα, όχι έναν, αλλά πολλούς ψυχοθεραπευτές. Όπως και να το κάνουμε επί δεκάδες χιλιάδες χρόνια ο άνθρωπος, και ειδικά ο άνδρας, είναι κυνηγός για να μπορέσει να φάει και να ζήσει. Αυτός βρίσκεται για μισό περίπου αιώνα περιτριγυρισμένος από μπετόν, τυλιγμένος από καυσαέριο, χαοτικούς θορύβους και τηλεπαρουσιαστές, που κλαίνε δήθεν και οδύρονται μαζί με κάτι κακομοιριασμένες δύστυχες ψυχές που κλαίνε πραγματικά.
Από πάνω έχεις ένα «δημοκρατικό» κράτος να σε μεταχειρίζεται σαν σκουπίδι - ιδιαίτερα αν δεν είσαι επώνυμος - και κάποια υπερδύναμη να καθορίζει τα σύνορα σου. Κάτω από τέτοιες συνθήκες το υγιές είναι να είσαι ανισόρροπος, γιατί αν παρ' όλα αυτά συνεχίζεις να πιστεύεις ότι είσαι ισορροπημένος, είσαι μάλλον ανώμαλος. Γι' αυτό χρειάζονται τα αθλήματα που έχουν τσαγανό και δύναμη, που είναι αρσενικά για να εκτονωθεί ο κυνηγός άνδρας, ο επιβήτορας άνδρας.
Να λοιπόν γιατί όλες σχεδόν οι ομάδες έχουν κάθετες ρίγες στις φανέλες τους: γιατί συμβολίζουν τον ανδρισμό. Οι φυλακισμένοι παλιά -κάπου θα το έχετε δει έστω και στους Ντάλτον στο Λούκι Λουκ- φόραγαν τα ρούχα της φυλακής που ήταν άσπρα, με οριζόντιες μαύρες ρίγες. Αυτό ήταν συμβολικό για να πουν οι έξω στους μέσα ότι «τώρα δεν ήσαστε πλέον αντράκια, γιατί εφόσον σας τσουβαλιάσαμε, πάει ο τσαμπουκάς σας».
Ο Ολυμπιακός είναι ίσως η μοναδική ελληνική ομάδα που δεν έκανε ποτέ κολπάκια μόδας με τη φανέλα του και ας έσκασαν από το κακό τους αρκετοί μόδιστροι, που δεν πήραν τις μίζες των ραφτικών. Φορά την ίδια φανέλα και την τιμά από το 1925, μία καθαρά αρσενική φανέλα, με κάθετες ερυθρές και λευκές ρίγες. Έχει ίσως μαζί με τον ΠΑΟΚ και τον ΟΦΗ την πιο αρσενική εμφάνιση επί δεκαετίες χωρίς σχεδόν καμία αλλαγή.
Ο Παναθηναϊκός αν και στον πρωτοπυρήνα του ξεκίνησε, όσο και αν φαίνεται παράξενο, με εμφάνιση κόκκινου και άσπρου χρώματος, στη δεκαετία του 1920-30 απέκτησε εμφάνιση με φανέλα πράσινη με οριζόντιες ρίγες, επηρεασμένος από τη μόδα της μπελ επόκ. Ίσως επειδή η ομάδα, μέσα από τις υπόγειες διαδρομές του συλλογικού ασυνείδητου, είχε αφιερώσει την ύπαρξη της στη μεγάλη θεά της πόλης της, στην Αθηνά.
Άλλωστε παραδοσιακά ο δαντελένιος Παναθηναϊκός φημίζεται για την υψηλή του τέχνη στο ποδόσφαιρο, γνήσιο παιδί της θεάς της τέχνης, της Αθηνάς. Ο Ολυμπιακός, από την άλλη έχει γίνει «θρύλος»εξαιτίας της μεγάλης ψυχικής δύναμης των παικτών του και της απαράμιλλης μαχητικότητας του. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι ο Ολυμπιακός είναι μια ομάδα δύναμης και τέχνης και ο Παναθηναϊκός ομάδα τέχνης και δύναμης.
Ολυμπιακός και Παναθηναϊκός, οι αιώνιοι αντίπαλοι, ένας έρωτας από την ανάποδη, μια ιστορία που σε δύο χρόνια θα καλπάζει μέσα στην τρίτη χιλιετία, δύο ομάδες που αποδεικνύουν το πόσο μεγάλη μπορεί να είναι η ανθεκτικότητα του αθλητισμού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου