Γράφει η Έκάτη http://www.astrologicon.org/helios/helios-sun-mythology.html
Ὁ Θεὸς Ἥλιος εἰς τὴν μυθολογίαν
Ὁ Ἥλιος εἶναι ὁ παντεπόπτης θεϊκὸς ἡλιακὸς ἀστὴρ καὶ ὁ τῆς ὁράσεως δωροδότης. Κατ' Ὅμηρον καὶ Ἡσίοδον ὁ Ἥλιος γεννᾶται ἐκ Θείας καὶ Ὑπερίωνος, Τιτάνων, Οὐρανοῦ καὶ Γαίας γένος.
[Ἡσιόδου Θεογονία, 371-374]
Θεία δ’ ᾿Ηέλιόν τε μέγαν λαμπράν τε Σελήνην
᾿Ηῶ θ’, ἣ πάντεσσιν ἐπιχθονίοισι φαείνει
ἀθανάτοις τε θεοῖσι τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι,
γείναθ’ ὑποδμηθεῖσ’ ῾Υπερίονος ἐν φιλότητι.
Ὁ ὁμηρικὸς ὕμνος περιγράφει "τὸν ἀκάμαντα Ἥλιον, ὅμοιον τοῖς ἀθανάτοις, ὃν φαίνει θνητοῖσοι καὶ αθανάτοισι θεοῖσιν ἵπποις εμβεβαώς" καὶ τρομερό εἶν’ τὸ βλέμμα του ἀπ’ τὸ χρυσό του κράνος, αἱ ἀκτῖναι του ἀπαστράπτουσαι, καὶ εἰς τοὺς κροτάφους του αἱ περιγναθίδαι λαμπραὶ ἀπὸ ψηλὰ καὶ μὲ χάριν καλύπτουν τὸ τηλαυγές πρόσωπόν του. Καὶ καλός, περί σώματι λάμπει λεπτοΰφαντος χιτὼν "πνοιῇ ἀνέμων, ὑπὸ δ' ἄρσενες ἵπποι". Οἱ ἵπποι ὀνομάζονται Ἐῷος, Αἴθων, Πυρόεις καὶ Φλέγων, πνέουν δε πῦρ ἐκ τοῦ στόματος καὶ μυκτήρων. Στήσας τὸ χρυσόζυγον ἅρμα του, πέμπει τοὺς ἵππους του παρὰ τὸν θεσπέσιον Ὠκεανὸν, ὅπου αἱ Ὧραι τοὺς περιποιοῦνται καὶ τρέφουν οὗτους μὲ ἀμβροσίαν. Τὴν νύκτα ὁ Ἥλιος πλέει τὸν Ὠκεανὸν ἐν χρυσῷ κυπέλλῳ, ὃν Ἥφαιστος ἐτεχνούργησεν καὶ τὸ πρωὶ φθάνει καὶ πάλι εἰς ἀνατολὴν, ἀρχὴν τῆς ἡμερησίας διαδρομὴς του. Καλεῖται δὲ ἀκάμας διὰ τὸ ἀδιάλειπτον τῆς πορείας του.
[Ἰλιὰς, Σ, 484]
Ἥλιον ἀκάματον καὶ πλήθουσαν Σελήνην
Ὁ Ὅμηρος λέγει ὅτι ὁ Ἥλιος ἔχει θαυμαστοὺς βοῦς, ζῷα μὲ ἄσπιλην λευκότητα καὶ χρυσὰ κέρατα, εὐρισκομένους ἐν νῆσῳ Θρινακίᾳ.
Καὶ στὴ νῆσο Θρινακία θε να φθάσεις, που περίσσια
βόσκουν βόδια τοῦ Ἡλίου μὰ καὶ πρόβατα θρεμμένα·
εἶναι ἑπτὰ βοδιὼν ἀγέλες καὶ ἀρνιῶν τόσα κοπάδια,
τὸ καθένα ἀπὸ πενήντα· ποτὲ τούτα δὲ γεννοῦνε
καὶ ποτὲ δεν λιγοστεύουν· θεὲς εἶναι οἱ ποιμενίδες,
νύφες καλλιπλοκαμοῦσες, Φαέθουσα καὶ Λαμπετία,
που γέννησε ἡ θεία Νέαιρα ἀπὸ τὸν Ἤλιο.
[Ὀδύσσεια, μ, 127-134]
Κατ' Ἀριστοτέλην, ὁ ἀριθμὸς 350, τὸ σύνολον δηλαδὴ τῶν 7 ἀγελῶν, συσχετίζεται καὶ μὲ τὰς 350 ἡμέρας τοῦ σεληνιακοῦ ἔτους. Τὰ μῆλα τοῦ Ἡλίου εἶναι ἱερά. Ὁ Ὀδυσσεὺς καὶ οἱ σύντροφοί του ἐπροειδοποιήθησαν ἐκ τοῦ Τειρεσίως ἵνα μὴν βλάψουσιν τοὺς βοῦς, κατὰ τὴν ἄφιξίν των εἰς Θρινακίαν νῆσον. Ἀλλ΄ οἱ σύντροφοι τοῦ Ὀδυσσέως τῇ ἀφορμῇ τῆς ἀπνοίας πολλῶν ἡμερῶν διαρκοῦσης ἀθετοῦν τὴν ὑπόσχεσίν των καὶ σφάζουν κρυφῶς ζῷα ἐκ τῶν ἱερῶν ἀγελῶν.
[Ὀδύσσεια, μ, 322-323]μὰ δεινοῦ θεοῦ εἲν' τούτα τὰ θρεμμένα ἀρνιά καὶ βόδια,
τοῦ Ἡλίου, που τὰ πάντα τὰ θωρεῖ κι ἀκούει τὰ πάντα.
Ὁ θεὸς Ἥλιος τὸ ἔμαθε κι ἐζήτησε τὴν τιμωρίαν των, διὰ τὸ ἀσεβὲς, εἰδάλλως θὰ κατέλθει εἰς ᾍδην νὰ φωτίζῃ τοὺς νεκρούς, ἀποστρέφων τὰς εὐεργετικὰς του ἀκτῖνας ἀπὸ τοῦ ὑπολοίπου κόσμου. Ἀδιανόητον τοῦτον γὰρ ὁ κόσμος τῶν ζώντων ἐξ Ἡλίου φωτίζεται. Ἡ ἔννοια τοῦ ᾍδου τρόπον τινὰ "ὀριοθετεῖται" ἀπὸ τοῦτο, ὅτι τὸ ἠλιακόν φῶς δὲν φθάνει ἐκεῖ (μὲ ὅποια ἔκφρασιν παίρνει τὸ "ἐκεῖ", π.χ. τὸ ἐσωτερικόν τῆς γῆς ὅπου ἀποθέτουμε τὸν νεκρὸν).
[Ὀδύσσεια, δ, 834-835]
ἐὰν ζῇ ἀκόμα κάπου καὶ θωρεῖ τὸ φῶς τοῦ ἡλίου,
ἢ ἂν πέθανε καὶ εἶναι μέσ' στα δώματα τοῦ ᾍδου.
Ἄλλο παράδειγμα τῶν ὁρίων εἶναι τὸ σημεῖον ὅπου ὁ Ἥλιος σταματᾷ τὸ ἅρμα του καὶ ἀφήνει τοὺς ἵππους του νὰ ἀναπαυθούν καὶ νὰ τραφούν μὲθ' ἀμβροσίης παρὰ τὸν θαυμαστὸν Ὠκεανόν. Ὁ ἴδιος ἐπιβιβάζεται τοῦ χρυσοῦ κυπέλλου του καὶ διασχίζει τὸν Ὠκεανόν, καθ' ὅλην τὴν διάρκειαν τῆς νυκτός. Ὁ ποιητής τοποθετεῖ τοῦτον παρὰ τὸν Ὠκεανόν, ὁλίγον πρὶν τὸν ἀσφόδελον λειμῶνα, ποῦ τυπικῶς θεωρεῖται ἡ ἀρχὴ τοῦ ᾍδου.
[Ὀδύσσεια, ὠ, 11-14]
Τὴν Λευκὴ Πέτρα περάσαν καὶ τοῦ Ὠκεανοῦ τὸ ῥεῦμα,
καὶ τις πύλες τοῦ Ἡλίου καὶ τὸν δῆμο τῶν Ὀνείρων
διαβήκαν, καὶ γοργὰ φθᾶσαν στὸ λιβάδι μ' ἀσφοδέλους,
ὅπου οἱ ψυχὲς διαμένουν, εἴδωλα τῶν πεθαμένων.
Ὁ ῥόλος τοῦ Ἠλίου εἰς τὴν διατήρησιν τοῦ δικαίου, τὸν ὁδηγεῖ πάντοτε νὰ τὸ ἀναζητῇ καὶ ὡς Φαέθων, φαείνει μὲ τὸ φάος (φῶς) του, καὶ ὠς Φαναῖος φανερώνει, ἔτσι πάντοτε ἀνευρίσκει τὴν ἀλήθειαν. Ὥστε ὁ Ἥλιος ἀεὶ ἄσπιλος φωτοβολεῖ. Ὅσο ἄτοπον εἶναι νὰ ἀποσυρθῇ ἀπὸ τὸν κόσμον τῶν ζώντων καὶ νὰ φωτίζῃ τοὺς νεκρούς, τόσο και τὸ δίκαιο νὰ μὴν ἰσχύσῃ καὶ οἱ ἔνοχοι νὰ μὴν τιμωρηθοῦν. Ὁ Δίας εἰσακούει τὸν λόγον τοῦ Ἠλίου καὶ ῥίπτει κεραυνόν κατὰ τοῦ πλοίου τοῦ Ὀδυσσέως. Ὅλοι του οἱ σύντροφοι πνίγονται καὶ μόνον ὁ Ὀδυσσεὺς ἐπιζεῖ, ὁ ὁποῖος τηρήσας τὴν ὑπόσχεσίν του δὲν βλάπτει τοὺς βοῦς, παρά τὰς δυσκολίας τῆς παρατεταμένης ἀπνοίας ἀλλὰ καὶ τῆς ἀπιστίας τῶν συντρόφων του.
Ὁ Ἥλιος ἠνώθη μὲ τὴν Ῥόδην, κόρην τοῦ Ποσειδῶνος καὶ τῆς Ἀμφιτρίτης Ἁλιᾶδος, ἣ προσωνυμεῖται Ἀφροδίτης παῖς, διὰ τὸ κάλλος της.
[Πίνδαρος, Ὀλύμπια, ᾠδὴ 7]
ὑμνῶντας τὸ παιδὶ τῆς Ἀφροδίτης, τὴν νύμφην τοῦ Ἠλίου, τὴν Ῥόδον
Ὁ μῦθος τοῦ Ἡλίου καὶ τῆς Ῥόδης εἶναι ἀπὸ τοὺς γνωστότερους (ἀνθρώπων παλαιαὶ ῥήσεις). Ὁ Πίνδαρος ἀφηγεῖται πῶς ὅταν ὁ Ζεὺς καὶ οἱ ἀθάνατοι ἐμοίραζαν τὴν χθόνα Γῆ, ἡ Ῥόδος οὐκ φανερὴ ἦν ἐπάνω ἀπὸ τὰ κύματα τοῦ πόντου ἀλλὰ σὲ ἁλμυρὰ βάθη εὑρίσκετο ἡ νῆσος. Καθῶς ὁ Ἥλιος ἀπουσίαζε, ἑξαιρέθη τοῦ λαχνοῦ κι ἔμεινε δίχως μερίδιον εἰς τὴν πλατιὰ γῆ ὁ ἁγνὸς θεός. Ὁ Ζεὺς μόλις τὸ ἀντελήφθη, ἐθέλησε νὰ κάνῃ νέαν διανομήν, μὰ ὁ Ἥλιος δὲν τὸν ἄφησε, ἐπειδὴ εἶπε ὅτι κάτι λαμπρὸν βλέπει νὰ μεγαλώνει ἀπὸ τὰ βάθη τῆς θαλάσσης, γῆ πολύτροφην διὰ τοὺς ἀνθρώπους καὶ καλόφρονην διὰ τάς ἀγέλας.
Κι εὐθὺς ὁ θεὸς ἐκέλευσε τὴν χρυσότροχην Λάχεσιν νὰ ὑψώσῃ τὰς χείρας της καὶ νὰ προφερῃ τὸν μέγαν ὅρκον τῶν θεῶν, ὄχι μόνη της ἀλλὰ μετά νεῦματι τοῦ Κρονίωνος, πῶς ὅταν ἡ γῆ θὰ φανεῖ εἰς τὸν αἰθέρα θὰ ἀποδοθεῖ εἰς αὐτὸν, καὶ νὰ εἶναι ἐκείνη κορωνίς τῆς κεφαλῆς του, ἀφοῦ θὰ ἔμενε πίσω ταὶς τιμαὶς.
Καὶ ὅταν ὁλοκληρώθησαν οἱ λόγοι, εἰς τάς κορυφὰς τῆς ἀληθείας ἔφθασαν, κι ἐβλάστησε ἐκ τῆς ὑγρῆς θαλάσσης, νῆσος, ἣν ἔχει ὁ γενέθλιος πατὴρ τῶν ὀξειῶν ἀκτίνων, ὁ ἄρχων τῶν ἵππων τῶν πνεόντων πῦρ. Ἐκεῖ εἰς τὴν Ῥόδον μιχθεῖς μετὰ τῆς νύμφης, ἐγέννησεν ἑπτὰ παῖδας, τοὺς καλοῦμενους Ἡλιάδας, ὀνόματι Ὄχιμος, Κέρκαφος, Ἄκτης, Μάκαρ, Κάνδαλος, Τρίοπας, Τενάγης, διὰ τοὺς ὁποίους ἦταν παραδεκτόν ὅτι ἦσαν σοφότατοι ἀπ’ ὅλους τοὺς παλαιοὺς ἄνδρας, καὶ μία κόρην, τὴν Ἠλεκτρυόνην, ἡ ὁποία ἀπέθανε παρθένος καὶ ἔλαχε ἡρωικῶν τιμῶν ἀπὸ τοὺς Ῥοδίους.
Συμφώνως πρὸς τὸν συγγραφέα τῶν Διονυσιακῶν, ἦσαν δε οἱ πάντες ἀστρολόγοι, διέταξαν τὰς ὥρας τοῦ ἐνιαυτοῦ καὶ εἰσήγαν νέας πρακτικὰς είς ναυσιπλοΐαν. Φθονήσαντες δὲ τινὲς αὐτῶν τὸν Τενάγην ὠς εὐφυέστερον τὸν ἐφόνευσαν καὶ φωραθέντες ἐξορίσθησαν ἀπὸ τὴν νῆσον. Ὁ Μάκαρ ἐπέρασεν εἰς Λέσβον, ὁ Κάνδαλος εἰς Κῶ, ὁ Ἄκτις εἰς Αἴγυπτον, ὅπου ἔκτισεν τὴν Ἡλιούπολιν πρὸς τιμὴν τοῦ πατρὸς του καὶ ἐδίδαξε τὴν ἀστρολογίαν, καὶ ὁ Τρίοπας εἰς Καρίαν, ἀπὸ τον οποῖον ὀνομάσθη τὸ Τριόπιον ἀκρωτήριον.
Οἱ λοιποὶ υἱοὶ ἐκρίθησαν ἀθῷοι καὶ ἔμειναν εἰς τὴν Ῥόδον νῆσον, ὅπου ἐβασίλευσεν ὁ πρεσβύτερος αὐτῶν Ὄχιμος. Ὁ Ὄχιμος ἐκ τῆς Ἠγητορίας νύμφης ἐγέννησεν τρεῖς υἱούς, τὸν Κάμιρον, τὸν πρεσβύτατον Ἰάλυσον καὶ τὸν Λίνδον. Οὗτοι ἐμοίρασαν τὴν γῆ που ἔχουν ἀπὸ τὸν πατέρα των σὲ τρία μέρη, ὄπως ἐπίσης καὶ τάς μοίρας τῶν πατρῴων πόλεων. Ἔκτοτε ἔτσι ὀνομάζονται αἱ πόλεις ὅπου ἔχουν τάς ἔδρας των. Θεαὶ ἀγαπημέναι τοῦ Ἡλίου ἀναφέρονται ἐπίσης αἱ Ὠκεανίδαι Κλυμένη καὶ Περσηὶς. Ἐκ τοῦ Ἡλίου καὶ τῆς Κλυμένης γεννᾶται ὁ Φαέθων διὰ τὸν ὁποῖον θὰ κάνουμε λόγον παρακάτω. Ἐκ τοῦ Ἡλίου καὶ τῆς Περσηίδος, γεννῶνται ἡ Κίρκη καὶ ὁ Αἰήτης, σημαντικὰ πρόσωπα εἰς τὴν μυθολογίαν περὶ τῶν Ἀργοναυτῶν καὶ περὶ τοῦ Ὀδυσσέως. Ἄλλοι μῦθοι λέγουν ὅτι γόνοι τους εἶναι ἐπίσης ἡ Πασιφάη (ἡ σύζυγος τοῦ Μίνωος) καὶ ἡ Καλυψὼ.
[Ἡσιόδου Θεογονία, 956-962]
Εἰς ἀκούραστον Ἥλιον ἐγέννησεν ἡ ξακουστὴ Ὠκεανίνη,
ἡ Περσηίς, τὴν Κίρκην καὶ τὸν βασιλέα Αἰήτην.
Καὶ ὁ Αἰήτης ὁ υἱὸς τοῦ Ἡλίου τοὺς ἀνθρώπους που φωτίζει,
τὴν κόρην τοῦ Ὠκεανοῦ, τέλους τῶν ποταμῶν ἁπάντων,
ἔλαβε μὲ τῶν Θεῶν τὴν βούληση, τὴν καλλιπάρηον Ἰδυίαν.
Κι ἐκείνη τὴν καλλίποδην Μήδειαν γέννησε στὸν ἔρωτα του
δαμασμένη ἀπ’ τὴν χρυσὴν Ἀφροδίτην.
Ὁ Αἰήτης εἶναι ὁ μέγας βασιλεὺς τῆς Αἰαίας καὶ πατὴρ τῆς Μήδειας. Ἡ κόρη τοῦ Αἰήτου, ὄπως καὶ ἡ Κίρκη εἶναι μία κόρη σοφή, που γνωρίζει τὰς δυνάμεις τῶν βοτανῶν, τὰς κινήσεις τῶν ἀστέρων καὶ τὰς μαγικὰς ῥήσεις, ὠς προστατευόμενη τῆς Θεάς Ἑκάτης, τὴν ὁποία ἐπικαλεῖται. Ἡ Μήδεια μὲ τὴν τέχνην της θὰ βοηθήσει τὸν Ἰάσονα καὶ τοὺς συντρόφους του νὰ κερδίσουν τὸ δέρας τοῦ χρυσομάλλου Κριοῦ, που εἶχε φέρει τὸν Φρίξον εξ’ Ἄργους ἐς Κολχίδαν καὶ ἐς βασιλέα Αἰήτην. [ὅρα Κριοῦ Μῦθοι]
[Ὀδύσσεια, μ, 1-4]
Ἀφοῦ ἄφησε τὸ πλοῖο τοῦ Ὠκεανοῦ τὸ ῥεῦμα,
ἔφθασε μετὰ στὸ κῦμα τῆς πλατύδρομης θαλάσσης
καὶ στὴ νῆσο Αἰαία ὅπου τῆς Αὐγῆς τοῦ ὄρθρου κόρης
οἱ χοροὶ κι ἡ οἰκία εἶναι κι οἱ ἀνατολές τοῦ Ἡλίου
Μετ’ ἐπεμβάσεως τοῦ Ἑρμοῦ, ὁ ὁποῖος τὸν συμβουλεύει καὶ τοῦ δίνει τὴν βοτάνην μῶλυ, ὁ Ὀδυσσεὺς δεν καταβάλλεται καὶ ἡ Κίρκη ὁρκίζεται να τοῦ παρέχῃ κάθε βοήθειαν [ὅρα Ἑρμοῦ μυθολογία].
[Ὀδύσσεια, κ, 135-139]
Καὶ ἐφθάσαμε στην νῆσο τὴν Αἰαία· ἐκεῖ ζοῦσε
ἡ καλλιμαλούσα Κίρκη, Θεὰ ἀνθρωπολαλούσα,
αὐταδέλφη τοῦ Αἰήτη, που ὀλέθρια σκέψη εἶχε.
Καὶ οἱ δύο γεννηθήκαν ἀπ' τὸν φωτοδότηἭλιο
κι ἀπὸ τη μητέρα Πέρση, που ὁ Ὠκεανὸς ἐγέννα
Ὁ Ὅμηρος διηγεῖται πὼς ἡ Αἶα εὑρίσκεται εἰς τὴν μακρινὴν ἀνατολήν, πέραν τῆς χώρας τῶν Κιμμερίων Σκυθῶν, βορείως τῶν ὀρέων τοῦ Καυκάσου. Ἐκεῖ εἶναι τὰ δώματα τῆς Ἠοῦς, καὶ μία ἐκ τῶν ἐποχιακῶν ἀνατολῶν τοῦ Ἡλίου. Ἡ Κίρκη καὶ ἡ δύναμίς της θὰ ἀποτελέσουν δοκιμασία διὰ τὸν Ὀδυσσέα καὶ τοὺς συντρόφους του, κατὰ τὴν ἄφιξίν των εἰς τὴν νῆσον ὅπου ἡ θεὰ κατοικεῖ, καὶ οἱ πλέον ἀπρόσεχτοι ἐξ’αὐτῶν μεταμορφώνονται σὲ γουρούνια. Ἡ Κίρκη, ὠς κάθε θεὸς που προέρχεται ἀπὸ τὸ γένος τοῦ Ἡλίου, ἔχει ἔντονον τὸ στοιχεῖον τῆς καθαρότητος. Οἱ ἡλιακοὶ γόνοι ἀποστρέφονται τοὺς ἀκαθάρτους, ἡ παρουσία τους καὶ μόνον, ἐμφανίζει τὸ ὅποιον ἀκάθαρτον στοιχεῖον, καθιστώντας τοῦτον ἔκδηλον καὶ πασιφανὲς.
Ἀπό τοὺς μύθους, τοὺς ἀναφερόμενους εἰς τοὺς ἔρωτας τοῦ Ἡλίου, πολὺ γνωστὰ εἶναι τὰ περὶ τῆς Κλυτίης καὶ Λευκοθόης. Ὁ Ἥλιος, ὁ πρῶτος ποὺ ἀνακάλυψε τὸν κρυφὸν ἔρωτα τῆς Ἀφροδίτης καὶ τοῦ Ἄρεως, εἰδοποιεῖ τὸν Ἥφαιστον, μὲ ἀποτέλεσμα τὸ τέχνασμα τῶν ἀοράτων δεσμῶν [ὅρα Ἀφροδίτης μυθολογία].
Ἡ καλλίγραμμη Ἀφροδίτη πρὸς ανταπόδοσιν, τοῦ ἐμπνέει παράφορον ἔρωταν διὰ τὴν Λευκοθόην, κόρην τῆς Εὐρυνόμης καὶ τοῦ Ὀρχάμου, βασιλέως τῆς Περσίας. Ὁ Ἥλιος ὅμως τότε ἐτιμοῦσε μὲ τὸν ἔρωτὰ του τὴν νύμφην Κλυτίαν. Ὁ Ὀβίδιος ἀφηγεῖται εἰς τὰς Μεταμορφώσεις: "Ναί, αἱ φλόγαι σου φθάνουν ὠς τὴν ἄκρην τῆς γῆς μὰ κι ἐσὺ ὁ ἴδιος καίγεσαι
Ὁ Ἥλιος εἶναι ὁ παντεπόπτης θεϊκὸς ἡλιακὸς ἀστὴρ καὶ ὁ τῆς ὁράσεως δωροδότης. Κατ' Ὅμηρον καὶ Ἡσίοδον ὁ Ἥλιος γεννᾶται ἐκ Θείας καὶ Ὑπερίωνος, Τιτάνων, Οὐρανοῦ καὶ Γαίας γένος.
[Ἡσιόδου Θεογονία, 371-374]
Θεία δ’ ᾿Ηέλιόν τε μέγαν λαμπράν τε Σελήνην
᾿Ηῶ θ’, ἣ πάντεσσιν ἐπιχθονίοισι φαείνει
ἀθανάτοις τε θεοῖσι τοὶ οὐρανὸν εὐρὺν ἔχουσι,
γείναθ’ ὑποδμηθεῖσ’ ῾Υπερίονος ἐν φιλότητι.
Ὁ ὁμηρικὸς ὕμνος περιγράφει "τὸν ἀκάμαντα Ἥλιον, ὅμοιον τοῖς ἀθανάτοις, ὃν φαίνει θνητοῖσοι καὶ αθανάτοισι θεοῖσιν ἵπποις εμβεβαώς" καὶ τρομερό εἶν’ τὸ βλέμμα του ἀπ’ τὸ χρυσό του κράνος, αἱ ἀκτῖναι του ἀπαστράπτουσαι, καὶ εἰς τοὺς κροτάφους του αἱ περιγναθίδαι λαμπραὶ ἀπὸ ψηλὰ καὶ μὲ χάριν καλύπτουν τὸ τηλαυγές πρόσωπόν του. Καὶ καλός, περί σώματι λάμπει λεπτοΰφαντος χιτὼν "πνοιῇ ἀνέμων, ὑπὸ δ' ἄρσενες ἵπποι". Οἱ ἵπποι ὀνομάζονται Ἐῷος, Αἴθων, Πυρόεις καὶ Φλέγων, πνέουν δε πῦρ ἐκ τοῦ στόματος καὶ μυκτήρων. Στήσας τὸ χρυσόζυγον ἅρμα του, πέμπει τοὺς ἵππους του παρὰ τὸν θεσπέσιον Ὠκεανὸν, ὅπου αἱ Ὧραι τοὺς περιποιοῦνται καὶ τρέφουν οὗτους μὲ ἀμβροσίαν. Τὴν νύκτα ὁ Ἥλιος πλέει τὸν Ὠκεανὸν ἐν χρυσῷ κυπέλλῳ, ὃν Ἥφαιστος ἐτεχνούργησεν καὶ τὸ πρωὶ φθάνει καὶ πάλι εἰς ἀνατολὴν, ἀρχὴν τῆς ἡμερησίας διαδρομὴς του. Καλεῖται δὲ ἀκάμας διὰ τὸ ἀδιάλειπτον τῆς πορείας του.
[Ἰλιὰς, Σ, 484]
Ἥλιον ἀκάματον καὶ πλήθουσαν Σελήνην
Ὁ Ὅμηρος λέγει ὅτι ὁ Ἥλιος ἔχει θαυμαστοὺς βοῦς, ζῷα μὲ ἄσπιλην λευκότητα καὶ χρυσὰ κέρατα, εὐρισκομένους ἐν νῆσῳ Θρινακίᾳ.
Καὶ στὴ νῆσο Θρινακία θε να φθάσεις, που περίσσια
βόσκουν βόδια τοῦ Ἡλίου μὰ καὶ πρόβατα θρεμμένα·
εἶναι ἑπτὰ βοδιὼν ἀγέλες καὶ ἀρνιῶν τόσα κοπάδια,
τὸ καθένα ἀπὸ πενήντα· ποτὲ τούτα δὲ γεννοῦνε
καὶ ποτὲ δεν λιγοστεύουν· θεὲς εἶναι οἱ ποιμενίδες,
νύφες καλλιπλοκαμοῦσες, Φαέθουσα καὶ Λαμπετία,
που γέννησε ἡ θεία Νέαιρα ἀπὸ τὸν Ἤλιο.
[Ὀδύσσεια, μ, 127-134]
Κατ' Ἀριστοτέλην, ὁ ἀριθμὸς 350, τὸ σύνολον δηλαδὴ τῶν 7 ἀγελῶν, συσχετίζεται καὶ μὲ τὰς 350 ἡμέρας τοῦ σεληνιακοῦ ἔτους. Τὰ μῆλα τοῦ Ἡλίου εἶναι ἱερά. Ὁ Ὀδυσσεὺς καὶ οἱ σύντροφοί του ἐπροειδοποιήθησαν ἐκ τοῦ Τειρεσίως ἵνα μὴν βλάψουσιν τοὺς βοῦς, κατὰ τὴν ἄφιξίν των εἰς Θρινακίαν νῆσον. Ἀλλ΄ οἱ σύντροφοι τοῦ Ὀδυσσέως τῇ ἀφορμῇ τῆς ἀπνοίας πολλῶν ἡμερῶν διαρκοῦσης ἀθετοῦν τὴν ὑπόσχεσίν των καὶ σφάζουν κρυφῶς ζῷα ἐκ τῶν ἱερῶν ἀγελῶν.
[Ὀδύσσεια, μ, 322-323]μὰ δεινοῦ θεοῦ εἲν' τούτα τὰ θρεμμένα ἀρνιά καὶ βόδια,
τοῦ Ἡλίου, που τὰ πάντα τὰ θωρεῖ κι ἀκούει τὰ πάντα.
Ὁ θεὸς Ἥλιος τὸ ἔμαθε κι ἐζήτησε τὴν τιμωρίαν των, διὰ τὸ ἀσεβὲς, εἰδάλλως θὰ κατέλθει εἰς ᾍδην νὰ φωτίζῃ τοὺς νεκρούς, ἀποστρέφων τὰς εὐεργετικὰς του ἀκτῖνας ἀπὸ τοῦ ὑπολοίπου κόσμου. Ἀδιανόητον τοῦτον γὰρ ὁ κόσμος τῶν ζώντων ἐξ Ἡλίου φωτίζεται. Ἡ ἔννοια τοῦ ᾍδου τρόπον τινὰ "ὀριοθετεῖται" ἀπὸ τοῦτο, ὅτι τὸ ἠλιακόν φῶς δὲν φθάνει ἐκεῖ (μὲ ὅποια ἔκφρασιν παίρνει τὸ "ἐκεῖ", π.χ. τὸ ἐσωτερικόν τῆς γῆς ὅπου ἀποθέτουμε τὸν νεκρὸν).
[Ὀδύσσεια, δ, 834-835]
ἐὰν ζῇ ἀκόμα κάπου καὶ θωρεῖ τὸ φῶς τοῦ ἡλίου,
ἢ ἂν πέθανε καὶ εἶναι μέσ' στα δώματα τοῦ ᾍδου.
Ἄλλο παράδειγμα τῶν ὁρίων εἶναι τὸ σημεῖον ὅπου ὁ Ἥλιος σταματᾷ τὸ ἅρμα του καὶ ἀφήνει τοὺς ἵππους του νὰ ἀναπαυθούν καὶ νὰ τραφούν μὲθ' ἀμβροσίης παρὰ τὸν θαυμαστὸν Ὠκεανόν. Ὁ ἴδιος ἐπιβιβάζεται τοῦ χρυσοῦ κυπέλλου του καὶ διασχίζει τὸν Ὠκεανόν, καθ' ὅλην τὴν διάρκειαν τῆς νυκτός. Ὁ ποιητής τοποθετεῖ τοῦτον παρὰ τὸν Ὠκεανόν, ὁλίγον πρὶν τὸν ἀσφόδελον λειμῶνα, ποῦ τυπικῶς θεωρεῖται ἡ ἀρχὴ τοῦ ᾍδου.
[Ὀδύσσεια, ὠ, 11-14]
Τὴν Λευκὴ Πέτρα περάσαν καὶ τοῦ Ὠκεανοῦ τὸ ῥεῦμα,
καὶ τις πύλες τοῦ Ἡλίου καὶ τὸν δῆμο τῶν Ὀνείρων
διαβήκαν, καὶ γοργὰ φθᾶσαν στὸ λιβάδι μ' ἀσφοδέλους,
ὅπου οἱ ψυχὲς διαμένουν, εἴδωλα τῶν πεθαμένων.
Ὁ ῥόλος τοῦ Ἠλίου εἰς τὴν διατήρησιν τοῦ δικαίου, τὸν ὁδηγεῖ πάντοτε νὰ τὸ ἀναζητῇ καὶ ὡς Φαέθων, φαείνει μὲ τὸ φάος (φῶς) του, καὶ ὠς Φαναῖος φανερώνει, ἔτσι πάντοτε ἀνευρίσκει τὴν ἀλήθειαν. Ὥστε ὁ Ἥλιος ἀεὶ ἄσπιλος φωτοβολεῖ. Ὅσο ἄτοπον εἶναι νὰ ἀποσυρθῇ ἀπὸ τὸν κόσμον τῶν ζώντων καὶ νὰ φωτίζῃ τοὺς νεκρούς, τόσο και τὸ δίκαιο νὰ μὴν ἰσχύσῃ καὶ οἱ ἔνοχοι νὰ μὴν τιμωρηθοῦν. Ὁ Δίας εἰσακούει τὸν λόγον τοῦ Ἠλίου καὶ ῥίπτει κεραυνόν κατὰ τοῦ πλοίου τοῦ Ὀδυσσέως. Ὅλοι του οἱ σύντροφοι πνίγονται καὶ μόνον ὁ Ὀδυσσεὺς ἐπιζεῖ, ὁ ὁποῖος τηρήσας τὴν ὑπόσχεσίν του δὲν βλάπτει τοὺς βοῦς, παρά τὰς δυσκολίας τῆς παρατεταμένης ἀπνοίας ἀλλὰ καὶ τῆς ἀπιστίας τῶν συντρόφων του.
Ὁ Ἥλιος ἠνώθη μὲ τὴν Ῥόδην, κόρην τοῦ Ποσειδῶνος καὶ τῆς Ἀμφιτρίτης Ἁλιᾶδος, ἣ προσωνυμεῖται Ἀφροδίτης παῖς, διὰ τὸ κάλλος της.
[Πίνδαρος, Ὀλύμπια, ᾠδὴ 7]
ὑμνῶντας τὸ παιδὶ τῆς Ἀφροδίτης, τὴν νύμφην τοῦ Ἠλίου, τὴν Ῥόδον
Ὁ μῦθος τοῦ Ἡλίου καὶ τῆς Ῥόδης εἶναι ἀπὸ τοὺς γνωστότερους (ἀνθρώπων παλαιαὶ ῥήσεις). Ὁ Πίνδαρος ἀφηγεῖται πῶς ὅταν ὁ Ζεὺς καὶ οἱ ἀθάνατοι ἐμοίραζαν τὴν χθόνα Γῆ, ἡ Ῥόδος οὐκ φανερὴ ἦν ἐπάνω ἀπὸ τὰ κύματα τοῦ πόντου ἀλλὰ σὲ ἁλμυρὰ βάθη εὑρίσκετο ἡ νῆσος. Καθῶς ὁ Ἥλιος ἀπουσίαζε, ἑξαιρέθη τοῦ λαχνοῦ κι ἔμεινε δίχως μερίδιον εἰς τὴν πλατιὰ γῆ ὁ ἁγνὸς θεός. Ὁ Ζεὺς μόλις τὸ ἀντελήφθη, ἐθέλησε νὰ κάνῃ νέαν διανομήν, μὰ ὁ Ἥλιος δὲν τὸν ἄφησε, ἐπειδὴ εἶπε ὅτι κάτι λαμπρὸν βλέπει νὰ μεγαλώνει ἀπὸ τὰ βάθη τῆς θαλάσσης, γῆ πολύτροφην διὰ τοὺς ἀνθρώπους καὶ καλόφρονην διὰ τάς ἀγέλας.
Κι εὐθὺς ὁ θεὸς ἐκέλευσε τὴν χρυσότροχην Λάχεσιν νὰ ὑψώσῃ τὰς χείρας της καὶ νὰ προφερῃ τὸν μέγαν ὅρκον τῶν θεῶν, ὄχι μόνη της ἀλλὰ μετά νεῦματι τοῦ Κρονίωνος, πῶς ὅταν ἡ γῆ θὰ φανεῖ εἰς τὸν αἰθέρα θὰ ἀποδοθεῖ εἰς αὐτὸν, καὶ νὰ εἶναι ἐκείνη κορωνίς τῆς κεφαλῆς του, ἀφοῦ θὰ ἔμενε πίσω ταὶς τιμαὶς.
Καὶ ὅταν ὁλοκληρώθησαν οἱ λόγοι, εἰς τάς κορυφὰς τῆς ἀληθείας ἔφθασαν, κι ἐβλάστησε ἐκ τῆς ὑγρῆς θαλάσσης, νῆσος, ἣν ἔχει ὁ γενέθλιος πατὴρ τῶν ὀξειῶν ἀκτίνων, ὁ ἄρχων τῶν ἵππων τῶν πνεόντων πῦρ. Ἐκεῖ εἰς τὴν Ῥόδον μιχθεῖς μετὰ τῆς νύμφης, ἐγέννησεν ἑπτὰ παῖδας, τοὺς καλοῦμενους Ἡλιάδας, ὀνόματι Ὄχιμος, Κέρκαφος, Ἄκτης, Μάκαρ, Κάνδαλος, Τρίοπας, Τενάγης, διὰ τοὺς ὁποίους ἦταν παραδεκτόν ὅτι ἦσαν σοφότατοι ἀπ’ ὅλους τοὺς παλαιοὺς ἄνδρας, καὶ μία κόρην, τὴν Ἠλεκτρυόνην, ἡ ὁποία ἀπέθανε παρθένος καὶ ἔλαχε ἡρωικῶν τιμῶν ἀπὸ τοὺς Ῥοδίους.
Συμφώνως πρὸς τὸν συγγραφέα τῶν Διονυσιακῶν, ἦσαν δε οἱ πάντες ἀστρολόγοι, διέταξαν τὰς ὥρας τοῦ ἐνιαυτοῦ καὶ εἰσήγαν νέας πρακτικὰς είς ναυσιπλοΐαν. Φθονήσαντες δὲ τινὲς αὐτῶν τὸν Τενάγην ὠς εὐφυέστερον τὸν ἐφόνευσαν καὶ φωραθέντες ἐξορίσθησαν ἀπὸ τὴν νῆσον. Ὁ Μάκαρ ἐπέρασεν εἰς Λέσβον, ὁ Κάνδαλος εἰς Κῶ, ὁ Ἄκτις εἰς Αἴγυπτον, ὅπου ἔκτισεν τὴν Ἡλιούπολιν πρὸς τιμὴν τοῦ πατρὸς του καὶ ἐδίδαξε τὴν ἀστρολογίαν, καὶ ὁ Τρίοπας εἰς Καρίαν, ἀπὸ τον οποῖον ὀνομάσθη τὸ Τριόπιον ἀκρωτήριον.
Οἱ λοιποὶ υἱοὶ ἐκρίθησαν ἀθῷοι καὶ ἔμειναν εἰς τὴν Ῥόδον νῆσον, ὅπου ἐβασίλευσεν ὁ πρεσβύτερος αὐτῶν Ὄχιμος. Ὁ Ὄχιμος ἐκ τῆς Ἠγητορίας νύμφης ἐγέννησεν τρεῖς υἱούς, τὸν Κάμιρον, τὸν πρεσβύτατον Ἰάλυσον καὶ τὸν Λίνδον. Οὗτοι ἐμοίρασαν τὴν γῆ που ἔχουν ἀπὸ τὸν πατέρα των σὲ τρία μέρη, ὄπως ἐπίσης καὶ τάς μοίρας τῶν πατρῴων πόλεων. Ἔκτοτε ἔτσι ὀνομάζονται αἱ πόλεις ὅπου ἔχουν τάς ἔδρας των. Θεαὶ ἀγαπημέναι τοῦ Ἡλίου ἀναφέρονται ἐπίσης αἱ Ὠκεανίδαι Κλυμένη καὶ Περσηὶς. Ἐκ τοῦ Ἡλίου καὶ τῆς Κλυμένης γεννᾶται ὁ Φαέθων διὰ τὸν ὁποῖον θὰ κάνουμε λόγον παρακάτω. Ἐκ τοῦ Ἡλίου καὶ τῆς Περσηίδος, γεννῶνται ἡ Κίρκη καὶ ὁ Αἰήτης, σημαντικὰ πρόσωπα εἰς τὴν μυθολογίαν περὶ τῶν Ἀργοναυτῶν καὶ περὶ τοῦ Ὀδυσσέως. Ἄλλοι μῦθοι λέγουν ὅτι γόνοι τους εἶναι ἐπίσης ἡ Πασιφάη (ἡ σύζυγος τοῦ Μίνωος) καὶ ἡ Καλυψὼ.
[Ἡσιόδου Θεογονία, 956-962]
Εἰς ἀκούραστον Ἥλιον ἐγέννησεν ἡ ξακουστὴ Ὠκεανίνη,
ἡ Περσηίς, τὴν Κίρκην καὶ τὸν βασιλέα Αἰήτην.
Καὶ ὁ Αἰήτης ὁ υἱὸς τοῦ Ἡλίου τοὺς ἀνθρώπους που φωτίζει,
τὴν κόρην τοῦ Ὠκεανοῦ, τέλους τῶν ποταμῶν ἁπάντων,
ἔλαβε μὲ τῶν Θεῶν τὴν βούληση, τὴν καλλιπάρηον Ἰδυίαν.
Κι ἐκείνη τὴν καλλίποδην Μήδειαν γέννησε στὸν ἔρωτα του
δαμασμένη ἀπ’ τὴν χρυσὴν Ἀφροδίτην.
Ὁ Αἰήτης εἶναι ὁ μέγας βασιλεὺς τῆς Αἰαίας καὶ πατὴρ τῆς Μήδειας. Ἡ κόρη τοῦ Αἰήτου, ὄπως καὶ ἡ Κίρκη εἶναι μία κόρη σοφή, που γνωρίζει τὰς δυνάμεις τῶν βοτανῶν, τὰς κινήσεις τῶν ἀστέρων καὶ τὰς μαγικὰς ῥήσεις, ὠς προστατευόμενη τῆς Θεάς Ἑκάτης, τὴν ὁποία ἐπικαλεῖται. Ἡ Μήδεια μὲ τὴν τέχνην της θὰ βοηθήσει τὸν Ἰάσονα καὶ τοὺς συντρόφους του νὰ κερδίσουν τὸ δέρας τοῦ χρυσομάλλου Κριοῦ, που εἶχε φέρει τὸν Φρίξον εξ’ Ἄργους ἐς Κολχίδαν καὶ ἐς βασιλέα Αἰήτην. [ὅρα Κριοῦ Μῦθοι]
[Ὀδύσσεια, μ, 1-4]
Ἀφοῦ ἄφησε τὸ πλοῖο τοῦ Ὠκεανοῦ τὸ ῥεῦμα,
ἔφθασε μετὰ στὸ κῦμα τῆς πλατύδρομης θαλάσσης
καὶ στὴ νῆσο Αἰαία ὅπου τῆς Αὐγῆς τοῦ ὄρθρου κόρης
οἱ χοροὶ κι ἡ οἰκία εἶναι κι οἱ ἀνατολές τοῦ Ἡλίου
Μετ’ ἐπεμβάσεως τοῦ Ἑρμοῦ, ὁ ὁποῖος τὸν συμβουλεύει καὶ τοῦ δίνει τὴν βοτάνην μῶλυ, ὁ Ὀδυσσεὺς δεν καταβάλλεται καὶ ἡ Κίρκη ὁρκίζεται να τοῦ παρέχῃ κάθε βοήθειαν [ὅρα Ἑρμοῦ μυθολογία].
[Ὀδύσσεια, κ, 135-139]
Καὶ ἐφθάσαμε στην νῆσο τὴν Αἰαία· ἐκεῖ ζοῦσε
ἡ καλλιμαλούσα Κίρκη, Θεὰ ἀνθρωπολαλούσα,
αὐταδέλφη τοῦ Αἰήτη, που ὀλέθρια σκέψη εἶχε.
Καὶ οἱ δύο γεννηθήκαν ἀπ' τὸν φωτοδότηἭλιο
κι ἀπὸ τη μητέρα Πέρση, που ὁ Ὠκεανὸς ἐγέννα
Ὁ Ὅμηρος διηγεῖται πὼς ἡ Αἶα εὑρίσκεται εἰς τὴν μακρινὴν ἀνατολήν, πέραν τῆς χώρας τῶν Κιμμερίων Σκυθῶν, βορείως τῶν ὀρέων τοῦ Καυκάσου. Ἐκεῖ εἶναι τὰ δώματα τῆς Ἠοῦς, καὶ μία ἐκ τῶν ἐποχιακῶν ἀνατολῶν τοῦ Ἡλίου. Ἡ Κίρκη καὶ ἡ δύναμίς της θὰ ἀποτελέσουν δοκιμασία διὰ τὸν Ὀδυσσέα καὶ τοὺς συντρόφους του, κατὰ τὴν ἄφιξίν των εἰς τὴν νῆσον ὅπου ἡ θεὰ κατοικεῖ, καὶ οἱ πλέον ἀπρόσεχτοι ἐξ’αὐτῶν μεταμορφώνονται σὲ γουρούνια. Ἡ Κίρκη, ὠς κάθε θεὸς που προέρχεται ἀπὸ τὸ γένος τοῦ Ἡλίου, ἔχει ἔντονον τὸ στοιχεῖον τῆς καθαρότητος. Οἱ ἡλιακοὶ γόνοι ἀποστρέφονται τοὺς ἀκαθάρτους, ἡ παρουσία τους καὶ μόνον, ἐμφανίζει τὸ ὅποιον ἀκάθαρτον στοιχεῖον, καθιστώντας τοῦτον ἔκδηλον καὶ πασιφανὲς.
Ἀπό τοὺς μύθους, τοὺς ἀναφερόμενους εἰς τοὺς ἔρωτας τοῦ Ἡλίου, πολὺ γνωστὰ εἶναι τὰ περὶ τῆς Κλυτίης καὶ Λευκοθόης. Ὁ Ἥλιος, ὁ πρῶτος ποὺ ἀνακάλυψε τὸν κρυφὸν ἔρωτα τῆς Ἀφροδίτης καὶ τοῦ Ἄρεως, εἰδοποιεῖ τὸν Ἥφαιστον, μὲ ἀποτέλεσμα τὸ τέχνασμα τῶν ἀοράτων δεσμῶν [ὅρα Ἀφροδίτης μυθολογία].Ἡ καλλίγραμμη Ἀφροδίτη πρὸς ανταπόδοσιν, τοῦ ἐμπνέει παράφορον ἔρωταν διὰ τὴν Λευκοθόην, κόρην τῆς Εὐρυνόμης καὶ τοῦ Ὀρχάμου, βασιλέως τῆς Περσίας. Ὁ Ἥλιος ὅμως τότε ἐτιμοῦσε μὲ τὸν ἔρωτὰ του τὴν νύμφην Κλυτίαν. Ὁ Ὀβίδιος ἀφηγεῖται εἰς τὰς Μεταμορφώσεις: "Ναί, αἱ φλόγαι σου φθάνουν ὠς τὴν ἄκρην τῆς γῆς μὰ κι ἐσὺ ὁ ἴδιος καίγεσαι ἀπὸ νέα φλόγα. Τὸ βλέμμα σου ὅλα πρέπει να τὰ ἀγκαλιάζῃ μὰ σὺ ἔχεις τοὺς ὀφθαλμοὺς σου στρέψει εἰς Λευκοθόην καὶ δίνεις εἰς μία μόνον κόρην τὸ βλέμμα που ὅλος ὁ κόσμος ἀποζητεῖ." Ἄλλοτε ὑψωνόταν πολὺ νωρὶς εἰς τὴν ἀνατολὴν κι ἄλλοτε καθυστεροῦσε να δύσῃ διὰ νὰ τὴν βλέπῃ, παρατείνοντας τὰς ἡμέρας τοῦ χειμῶνος. Ἄλλοτε φόβον εἶχε εἰς τὴν καρδίαν του καὶ τοῦτο ἐμόλυνε τὰς λαμπρὰς του ἀκτῖνας, προκαλῶντας φόβον εἰς τοὺς ἀνθρώπους.
Τόσος ὁ ἔρως τοῦ θεοῦ πρὸς Λευκοθόην που καὶ Κλυμένης καὶ Ῥόδης καὶ Κίρκης μητρὸς καὶ Κλυτίας ἀπεῖχε. Διὰ νὰ πλησιάσῃ τὴν ἀγαπημένην του ὁ Ἥλιος διὰ τῆς μορφῆς τῆς μητρὸς της τῆς ζητεῖ να ἀφήσει τὰς φίλας της ώστε νὰ τῆς φανερώσῃ μυστικόν τινά. Ἡ Λευκοθόη ἀνυποψίαστη διώχνει τὰς συνοδούς της καὶ τότε ὁ ἐρωτευμένος Ἥλιος ἐμφανίζεται ἐμπρὸς της. Λουόμενη τῇ λάμψει τοῦ θεοῦ ἡ νεαρά κόρη δέχεται τὸν ἔρωτὰ του. Ἡ Κλυτία ὅμως ὑποφέρωντας ποὺ ἐστερήθη τὸ βλέμμα τοῦ Ἡλίου, ἀποκαλύπτει εἰς τὸν πατέραν τῆς Λευκοθόης τὰ συμβάντα. Ὀργισθεῖς ὁ βασιλεὺς διατάσσει νὰ θάψουν ζωντανὴ τὴν κόρην ὑπὸ σωρῶν ἄμμου. Ὁ Ἥλιος καταφθάνει καὶ προσπαθεῖ να ξαναδώσῃ ζωὴν εἰς τὴν ἀγαπημένην του. Μόνον ὁ θάνατος τοῦ υἱοῦ του, Φαέθοντος, τοῦ εἶχε προκαλέσει ἀνάλογον πόνον. Ἀλλ’ ἡ Λευκοθόη εἶχε συνθλιφθεὶ ἀπὸ τὸ βάρος τῆς γῆς καὶ δὲν ἠδύνατο νὰ ἐγερθῇ. Τότε ὁ Ἥλιος ἄλειψε τὸ σῶμα της μὲ νέκταρ καὶ εἶπε "θὰ φθάσεις εἰς τὸν οὐρανόν" τότε τῇ θέσει της ἐφύτρωσε θάμνος τοῦ ὁποίου τὸ προϊὸν καιόμενον φθάνει εἰς τὸν οὐρανόν. Πρόκειται διὰ τὸν λίβανον, ἔξοχον θρησκευτῶν θυμίαμα. Ἔκτοτε ὁ Ἥλιος ἀπέλειψε ἐκ τῆς καρδίας του τὴν Κλυτίαν. Ἐκείνη λιώνοντας ἀπὸ θλίψιν οὔτ’ ἔτρωγε οὔτ’ ἔπινε καὶ κατόπιν ἐννέα ἡμερῶν μεταμορφώθη εἰς τὸ φυτόν ἡλιοτρόπιον. Λέγεται δὲ ὅτι διαρκῶς φλέγεται ἀπὸ ἔρωτα διὰ τὸν θεὸν καὶ διὰ τοῦτον ὁ ἀνθὸς τοῦ ἡλιοτροπίου στρέφεται καὶ ἀκολουθεῖ τὴν πορείαν τοῦ Ἡλίου.
Ἀπὸ τοὺς παλαιότερους μύθους, κατέχει διάκριτην θέσιν εἰς τὴν μυθολογίαν. Ἔχει δὲ ἰδιαιτέρα ἀστρολογικὴν σημασίαν διὰ τὰ οὐράνια φαινόμενα ποὺ περιγράφει.Ὁ Ὠκεανὸς ἐκ τῆς ἀρχεγόνου ἐνώσεώς του μετὰ τῆς Τηθύος, ἔκανε τὴν Κλυμένην, ἀρίστη τῶν Νηιάδων, παρθένον κραταιάν. Ἐκείνης ὁ Ἥλιος ὠς εἶδεν τὴν μορφήν, ἄναψε ὁ πυρσὸς τοῦ Ἔρωτος ἐντὸς του, πιὸ δυνατὸς κὶ ἀπὸ τὰς ἀκτῖνας του, ποὺ ἄλικα βάφουν τὰ ὕδατα τοῦ Ὠκεανοῦ. Κὶ ἔβλεπε τὴν παρθένον ὁπότε γυμνὴ ἄστραφτε ὡσὰν τὴν πανσέληνον, λουόμενη εἰς τὰ ὕδατα τοῦ πατρὸς της.
Ἔτσι, ὁ Ὠκεανὸς ἔδωσε τὴν κόρην του εἰς τὸν αἰθέριον ἁρματηλάτην, κὶ ἐκείνη ἐδέχθη τὸν θερμὸν τῆς σύντροφον εἰς τὴν ψυχρὴν της ἀγκάλη. Τὴν λαμπρὴν ἕνωσιν ἑσυνόδευσαν αἱ Ὥραι καὶ ὁ χορὸς τῶν Νηιάδων, ὁ τῆς Ἀφροδίτης ἀστὴρ Ἑωσφόρος καὶ αἱ ἀκτίναι τῆς Σελήνης, οἱ ἀλαλαγμοὶ τῶν Ἑσπερίδων νυμφῶν καὶ ἡ μελῳδία τοῦ Ὠκεανοῦ. Ἡ Κλυμένη ἐκ τῆς γονίμου ἐνώσεώς της μετὰ τοῦ Ἡλίου, ἐγέννησε βρέφος θεϊκὸν καὶ φωτοφόρον, τόσο ποὺ ὁ πατὴρ, ἔδωσε τὸ δικὸν του ὄνομα τῷ υἱῷ. Καὶ τὸ λαμπρὸ πρόσωπον τοῦ μικροῦ Φαέθοντος σήμαινε ἐμφανῶς τὴν καταγωγὴν του. Ἐγέννησε καὶ κόρας ὀκτὼ ἐκ τοῦ Ἡλίου ἡ Κλυμένη - αἱ Μερόπη, Ἡλίη, Φοίβη, Αἰθερίη, Αἴγλη, Διοξίππη, Φαέθουσα καὶ Λαμπετίη, καλοῦμεναι Ἡλιάδαι. Ἀργότερα ἡ Κλυμένη ἔλαβε σύζυγον θνητόν τὸν Μέροπα, βασιλέα τῶν Αἰγυπτίων, ὃς ἀνέθρεψε τὰ τέκνα της ἀπὸ τὸν Ἥλιον. Ὁ Φαέθων μεγαλώνοντας ἔγινε εἷς λαμπρὸς νέος, καὶ ἐμπνεόμενος ἐκ τοῦ πατρός του, ποθοῦσε σφοδρῶς νὰ ὁμοιάσῃ μὲ ἐκεῖνον. Συνομήλικος τοῦ Φαέθοντος, εἰς τὰ ἔτη καὶ τὴν καταγωγήν, ὁ Ἰναχίδης Ἔπαφος τῆς Αἰγύπτου, ἐνοχληθεὶς ἀπὸ τὴν περηφάνειαν τοῦ νεαροῦ, ἀμφισβήτησε μίαν ἡμέραν τὴν τοῦ Φαέθοντος πατρότηταν, μετὰ σκληρῶν λέξεων.
Ὁ Φαέθων εὐθὺς ὠς ἄκουσε ἐκεῖνα, ἔσπευσε πρὸς τὴν μητέραν του λυπηθεῖς ἀλλὰ καὶ ὀργισθεῖς διὰ τὸ συμβάν, ζητώντας ἀκλόνητον ἀπόδειξιν ὅτι ἀληθῶς ὁ Ἥλιος ἐστὶ ὁ πατὴρ του. Ἡ Κλυμένη καθησύχασε τὸν υἱὸν της καὶ ὑψώνοντας τὰς χεῖρας της πρὸς τὸν Ἥλιον, ἐπικαλουμένη ἐκεῖνον ὠς μάρτυρα ὁρκίσθη πὼς ἀληθῶς εἶναι ὁ πατὴρ τοῦ Φαέθοντος. Εἶπε δὲ τῷ υἱῷ της πὼς δύναται νὰ συναντήσῃ ὁ ἴδιος τὸν πατέρα του καὶ νὰ τὸν ῥωτήσει, διότι ἡ χώρα ἀπὸ ὃπου ἀνατέλλει συνορεύει μὲ τὴν Αἴγυπτον. Καὶ ὁ Φαέθων εὐθὺς ἀνεχώρησε πρὸς ἀναζήτησιν τοῦ πατρὸς του.
Ὅταν ἔφθασε εἰς τὴν χώραν τοῦ Ἡλίου, ηὕρε τὸν πατέραν του εἰς τὰ δώματά του. Ἐκείνος εὐθὺς τὸν ἐγνώρισε καὶ τὸν ἐδέχθη μὲ πολλῄ χαρᾴ. Τότε ὁ Φαέθων ἀπηύθυνε παράκλησιν μεγάλην, ζητώντας ἀπὸ τὸν πατέραν του, ἀπόδειξιν φανερὴν τοῖς ἅπασι, πὼς ἀληθῶς εἶναι ὁ υἱὸς του καὶ νὰ θέσῃ τέλος εἰς τὰς ὅποιας ἀμφιβολίας. Ὁ Ἥλιος ἀφηνοντας πλὰι του τὸν ἐκθαμβωτικὸν του στέφανον, ἀγκάλιασε τὸν Φαέθοντα, κι ἐπρόφερε τὸν μέγα ὅρκον τῶν Θεῶν, εἰς τὰ ὕδατα τῆς Στυγός, πὼς θὰ πραγματοποιήσει ὅποιαν χάριν τοῦ ζητήσει ὁ νέος, ὥστε νὰ καταστῃ ὁλοφάνερη ἡ ἡλιακὴ του καταγωγὴ καὶ ἡ καρδία του νὰ ἠρεμήσῃ. Καὶ ὁ Φαέθων ἐζήτησε τὴν μεγίστην χάριν, νὰ τοῦ ἐπιτραπεῖ νὰ ὁδηγήσῃ ἐκεῖνος τὸ λαμπρὸν ἅρμα τοῦ Θεοῦ διὰ μίαν ἡμέραν. Μάταια ὁ Ἥλιος μὲ γλυκούς λόγους ἐπιχείρησε νὰ τὸν μεταπείσῃ.
[Νόννος, Διονυσιακά, 38, 196-211]
Ὤ, τέκνον Ἡλίου, τοῦ Ὠκεανοῦ γένος ἀγαπητὸν,
ἄλλο προνόμιο ζήτα, τὶ σχεσιν ἔχεις μὲ τοῦ Ὀλύμπου τὸ ἅρμα;
ἀπαίδευτος εἶσαι ἱππικῆς, διὰ τοῦτον οὒ δύνασαι
τὸ ἅρμα μου νὰ ὁδηγήσῃς, ποὺ κι ἐγὼ μόλις τὸ καταφέρνω.
Οὔτε ποτὲ ὁ ὁρμητικὸς Ἄρης ὁπλίσθη μὲ φλογερὸν κεραυνόν,
ἀλλὰ τὴν σάλπιγγα ἠχεῖ καὶ ὄχι τὰς βροντάς,
οὔτε τὰ νέφη, ὁ Ἥφαιστος, τοῦ πατρὸς του συλλέγει,
μήτε καλεῖται Νεφεληγερέτης, ὠς ὁ Κρονίων,
ἀλλὰ πλησίον τῆς πυρᾶς τὸν σίδηρον κτυπᾷ μὲ τὸ σφυρί του,
καὶ τεχνητῶς ποιεῖ τὸ φύσημα τῶν τεχνητῶν ἀνέμων,
κύκνον ἔχει ὁ Ἀπόλλων πτερωτὸν κὶ ὄχι ταχὺν ἵππον,
μήτε τὴν πύρινην ἀστραπὴν ἐγείρει, τοῦ προγόνου του,
κὶ ὁ Ἑρμῆς ῥάβδον ἔχει, ὄχι τὴν αἰγίδα τοῦ πατρὸς του.
ἀλλὰ θὰ πεῖς "τῷ Ζαγρῇ ἔδωσε κεραύνιον σπινθῆρα".
Ὁ Ζαγρεὺς τὸ σκῆπτρον ὕψωσε καὶ τῷ ὀλέθρῳ ὁδηγήθη,
Ἔχε σέβας παιδὶ μου, παρόμοια συμφορὰ νὰ μὴν πάθῃς.
Ἀλλ' ὁ Φαέθων δὲν ἐπείθετο τοῖς σοφοῖς λόγοις τοῦ πατρὸς του, ἐπιμένων δὲ εἰς τὴν παράκλησιν, ὁ Ἥλιος ὑπεχώρησε, ἔχοντας λάβει μέγα ὅρκον ποὺ ὄφειλε ὄπως τηρήσῃ. Γνωρίζοντας τὴν πιθανὴν ἀτυχὴν ἔκβασιν, ἐπιχειρησε νὰ διδάξῃ ὀσο καλύτερα ἠδύνατο τὸν νεαρὸν Φαέθοντα, περὶ τῆς τοῦ ἡλιακοῦ ἅρματος ἠνιοχίας.
[Νόννος, Διονυσιακά, 38, 222-290]
Δώδεκα εἶναι ὅλοι οἱ τοῦ πυρώδους αἰθέρος οἶκοι,
στοῦ γλαφυροῦ Ζῳδιακοῦ τὴν κυκλικὴν περιφέρειαν ὁρισμένοι,
ἀκολουθώντας σὲ σειρά, διάκριτοι, ἐκεῖνοι μόνοι ἀποτελοῦνε
τὴν λοξὴν πολυέλικτον ἀτραπὸν τῶν ἀεικινήτων πλανητῶν.
Κὶ ἐλίσσεται ὁ Κρόνος γύρω ἀπὸ ἕκαστον οἶκον, εἰς τὴν ἑβδόμην τοῦ κύκλου ζώνην,
ἔρποντας στὰ βαριὰ του γόνατα ἕως ποὺ μόλις, μετὰ ἀπὸ καιρὸν
τελειώνει, σὲ τριάντα κύκλους τῆς παλίνδρομου Σεληνης.
Στο ὕψος τῆς ἕκτης, ταχύτερος ἀπὸ τὸν πρόγονόν του
ἔχει τὸν δρόμον του ἀπὸ τὴν ἀπέναντι πλευρὰ ὁ Ζεύς,
διατρέχοντας ἕκαστον οἶκον σὲ ἕνα ἡλίου ἔτος,
εἰς δὲ τὴν τρίτην σὲ ἐξήντα ἡμέρας παρέρχεται ὁ ἔμπυρος Ἄρης,
γείτων τοῦ πατρὸς σου· καὶ εἰς τὴν τετάρτην ἀνατέλλω ἐγὼ ὁ ἴδιος
στεφανωμένος τέμνοντας μὲ τὸ ἅρμα μου ὅλον τὸν οὐρανὸν
ὠς ἀκολουθῶ τῶν οὐρανίων ἑλίκων τοὺς πολυκαμπεῖς κύκλους,
φέροντας πιστᾶ τὰ μέτρα τοῦ χρόνου, κυκλούμενος ἀπὸ τὰς Ὧρας
περὶ τῶν τροπῶν, ἕως ὁλόκληρον τὸν οἶκον νὰ ὀδεύσω,
πληρώντας ὠς συνήθως ἔναν τέλειον μῆνα· ποτὲ τὴν πορεία μου
δὲν ἀφήνω ἐλλιπῆ γυρνώντας σὲ ἀνάδρομον πορεία,
οὔτε πάλι ὀρθοδρομῶ, ἀφοῦ οἱ ἄλλοι πολυκαμπεῖς ἀστέρες
πάντα ἔχουν ἀντίθετας πορείας κατὰ τὴν περιπλάνησίν των,
πισωδρομώντας, τελοῦν καὶ τὰς δύο κινήσεις, ἐμπρός καὶ πίσω,
καὶ σὰν φθάσουν τὸ ἥμισυ τῆς διαδρομῆς των ἀνάδρομα κινοῦνται,
δεχόμενοι ἀμφοτέρωθεν τὴν μονοπλεύρην λάμψιν μου.
Ἐξ ἐκείνων, μία εἶναι ἡ κερασφόρος Σελήνη ποὺ τὸν οὐρανὸν λευκαίνει,
μόλις πληρεῖ ὅλον τὸν κύκλον της καὶ μὲ τὸ σοφὸν της πῦρ τὸν μῆνα γεννᾷ,
ἠμιφανῆς, ἐπίκυρτος καὶ πλήθουσα ὅταν δείχνει ὁλο τὸ πρόσωπόν της.
Ἀπέναντι τῆς Μήνης ἐγὼ τὴν σφαῖραν μου ἑλίσσω,
τὴν λαμπρὴν θρέπτειραν τῶν γεννημάτων τῶν ἀγρῶν,
καὶ γύρω ἀπὸ τοῦ ζῳδιακοῦ τὰς τροπὰς ὀδεύω τὸν ἀτέρμονον κύκλον μου,
γεννῶντας τὰ μέτρα τοῦ χρόνου καθῶς περνῶ ἀπὸ οἶκον σὲ οἶκον,
τελειώνοντας δὲ ἔναν ὁλόκληρον κύκλον, φέρω τὸ ἔτος.
Νὰ προσέχῃς τὰ σημεῖα τῶν συνδέσμων μου μὲ ἐκείνην, διότι σὰν πλησιάσεις,
θὰ ἕλξεις μὲ τὸ ἅρμα σου τὸν σκιερὸν τῆς κῶνον,
ποὺ θὰ κλέψει ὁλο τὸ φέγγος ἐπισκιάζοντας τὸ ἅρμα σου.
Οὔτε νὰ παρεκλίνῃς ἀπὸ τὴν συνήθην τοῦ κύκλου μου πορείαν,
μήτε τοὺς πολύπλεκτους ἕλικες μὲ τοὺς πολυκαμπεῖς δεσμούς,
τῶν πέντε παραλλήλων κύκλων νὰ ἔχῃς τὴν ἐπιθυμία νὰ δῇς,
καὶ ἀφεθείς, ἀπομακρυνόμενος ἀπὸ τὰς συνήθειας τοῦ πατρὸς σου,
μὴν σὲ ἐκτρέψουν ἀπὸ τῆς πορείας σου ἐν αἰθέρι οἱ ἀφηνιασμένοι ἵπποι.
Οὔτε καθώς κοιτᾷς τοὺς δώδεκα κύκλους τῆς πορείας σου,
νὰ βιασθῇς νὰ τοὺς διασχίσεις, καὶ καθῶς τὸ ἅρμα σου
διατρέχει τὸν Κριὸν μὴν ἐπιχειρήσεις νὰ περάσῃς ἀπ΄ τὸν Ταῦρον.
Τὸν γείτονά του μὴν ζητεῖς, τὸν προάγγελον τοῦ ὀργώματος,
τὸν ἀστερόφοιτον Σκορπιόν, ὅταν ἀπὸ τὸν Ζυγὸν διελαύνῃς,
πρὶν νὰ συμπληρώσῃς τριάντα μοίρας.
Ἀλλὰ σὺ ἀκουσε μὲ κὶ ἐγὼ τὰ πάντα θὰ σοῦ διδάξω.
Τὸ κέντρον ὅλου τοῦ κόσμου, τὸ μεσόμφαλον ἄστρον τοῦ Ὀλύμπου,
τὸν Κριὸν καθως διαβαίνω, φθάνω τὴν ἐξαρσίν μου, τὸ ἔαρ αὐξάνοντας,
καὶ τὴν τροπικὴν τοῦ Ζεφύρου προάγγελον καμπύλην περνώντας,
ποὺ τὴν νύκτα μὲ τὴν ἡμέρα ἰσορροπεῖ,
ἄγω τὸν δροσερὸν δρόμον τῆς χελιδονοφόρου ἐποχῆς,
Τοῦ Κριοῦ δὲ ὅταν διατρέχω τὸν ἀπέναντι νέρτερον οἶκον,
εἰς τῶν Χηλῶν τοὺς δύο ζυγοὺς στέλνω ἰσομερῶς τὸ φῶς μου,
φέροντας καὶ πάλι τὴν ἰσοζυγίαν μεταξὺ νυκτὸς καὶ ἡμέρας,
καὶ τὸν φυλλοσείστην δρόμον ἄγω τῆς φθινοπωρίδος ἐποχῆς,
φέγγοντας λιγότερο κατὰ τὴν διέλευσίν μου ἀπὸ τὴν χαμηλότεραν τροπὴν
τοῦ φυλλοβόλου μηνός, καὶ εἰς τοὺς ἀνθρώπους τὸν χειμῶνα κομίζω,
τὸν βροχερὸν, ἀπὸ τὴν ῥάχιν τοῦ ἰχθυόεντος Αἰγοκέρωτος,
ὥστε εἰς τοὺς γεωργοὺς ἡ γαῖα νὰ γεννήσει τὰ φερέσβια δῶρα της,
γονιμοποιηθεῖσα ἀπὸ τὸν ὄμβρον καὶ ἔχοντας διὰ μαῖαν τὴν δρόσον.
Καὶ τὸ θέρος ἑτοιμάζω, τὸν σταχυόκομον ἄγγελον τοῦ θερισμοῦ,
μαστιγώνοντας μὲ θερμοτέραις ἀκτῖναις τὴν πυρωμένην γαῖαν,
ὅταν διελαύνω ἀπὸ τὴν ὑψηλότερην τροπήν μου,
τὸν Καρκίνον, ἀπέναντι τοῦ παγεροῦ Αἰγοκέρωτος,
αὐξάνοντας ἀμφότερους τὸν Νεῖλον καὶ τοὺς στάφυλους.
Σὰν ἀρχίσῃς τὸν δρόμον σου νὰ περάσῃς κοντὰ ἀπὸ τὸν Κέρνην,
καὶ τοῦ Φωσφόρου τὸν ἀπλανῆν δρόμον νὰ ἀκολουθήσῃς,
ποὺ προηγεῖται τοῦ ἅρματός σου, ἔτσι θὰ κρατήσεις τὴν πορεία,
καὶ τὸν δρόμον σου θὰ διευθύνουν αἱ δώδεκα κυκλάδαι Ὧραι.
Καὶ ὁ Ἥλιος ἑτοποθέτησε τὸν χρυσὸν του στέφανον ἐπὶ τῆς κεφαλῆς τοῦ Φαέθοντος καὶ τοῦ ἐδωσε τὸ ἅρμα. Αἱ Ὧραι ἔφεραν τοὺς φλογεροὺς ἵππους καὶ ὁ Ἑωσφόρος ἔλαβε θέσιν ἐμπρος του. Ὁ Φαέθων ἐπιβιβάσθη τῷ πύρινω ἅρματι καὶ κρατώντας τοὺς χαλινοὺς τῶν ἵππων ὑψώθη ἐκ τοῦ Ὠκεανοῦ, ἀρχίζοντας τὴν πρώτην του πορείαν. Σὰν ὑψώθη καὶ ἀντίκρυσε τὴν γῆ ἀπὸ ψηλᾶ καὶ τοὺς ἀστέρας τῆς ἡλιακῆς διαδρομῆς, τὸ θέαμα τὸν συνέπηρε. Ὅμως ἀδυνατοῦσε νὰ ὁδηγήσῃ μὲ μέτρον καὶ ἄλλοτε μαστίγωνε τοὺς ἵππους ἀναγκάζοντας τους σὲ ταχύτερην πορείαν κὶ ἄλλοτε τοὺς συγκρατοῦσε ἀπότομα. Οἱ ἵπποι διαισθανόμενοι τὴν διαφορὰν τοῦ ἠνιόχου ἐταράχθησαν κι ἐτράπησαν εἰς ἀνεξέλεγκτον καλπασμον. Ἐταράχθη καὶ ὁ Φαέθων ποὺ δὲν ἐγνώριζε πὼς νὰ τοὺς ἠρεμήσῃ καὶ νὰ συγκρατήσῃ τὴν ὁρμὴν των. Εἰς μεταγενέστερην ἐκδοχήν τοῦ μύθου, οἱ ἵπποι ἀφηνιάζουν ὅταν τὸ ἅρμα περνάει ἀπό τὸν ἀστερισμόν τοῦ Σκορπιοῦ.Ἔτσι τὸ ἅρμα προχωροῦσε δίχως μέτρον καὶ ῥυθμόν, διελαύνοντας ἀπὸ τοὺς οἴκους σὲ ἀνίσους περιόδους, ἐνῶ τὰ μέτρα τοῦ χρόνου καὶ ἡ διάρκεια τῆς ἡμέρας καὶ τῆς νυκτὸς εἰχαν διαταραχθεῖ.
Μὰ καὶ οἱ ἀστέρες δὲν ἔμειναν ἀνεπηρέαστοι ἀλλὰ ὁ αἰωνίως ῥυθμικὸς χορὸς των ἐταράχθη διότι τὸ ἅρμα ἀπομακρύνθη ἐκ τοῦ ζῳδιακοῦ δρόμου. Καὶ ἂλλοτε μὲν ἀνέβαινε εἰς τὰ ὕψη καὶ ἄνθρωποι καὶ γῆ ἐφθείροντο ἀπὸ τὸ ψῦχος ἐνω ὁ οὐρανός κατεφλέγετο, ἂλλοτε δὲ ἐφέρετο προσγειότερον κατακαίοντας ὄρη καὶ ξηραίνοντας ποταμοὺς ἐνῶ ἡ θάλασσα ἔβραζε ἀπὸ τὴν ὑπερβολικὴν θέρμην. Τοῦτα βλέποντας ὁ Ζεύς, διὰ νὰ παύσῃ τὸ κακὸν, ἠναγκάσθη νὰ κατακεραυνώσῃ τὸν Φαέθοντα καὶ τὸ σῶμα του ἔπεσε εἰς τὸν Ἠριδανὸν ποταμὸν, ποὺ οἱ ἀρχαῖοι ἐταῦτισαν μὲ τὸν Πάδον ποταμὸν τῆς Ἰταλίας. Ὁ Ζεὺς ἐρρύθμισε πάλι τὸν χορὸν τῶν ἄστρων, ἔσβησε τὰς πυρκαγιὰς ποὺ εἶχαν ἀνάψει ἐπὶ γῆς καὶ ἐπέστρεψε τὸ ἅρμα εἰς Ἥλιον. Εἰς μεταγενέστερους μύθους ἀναφέρεται πὼς ὁ Φαέθων καταστερίσθη εἰς τὸ ἄστρον τοῦ Ἠνιόχου, τὸ ὁποῖον εὑρίσκεται πλησίον τῶν ἀστέρων τοῦ Ἠριδανοῦ. Ὅμως οἱ παλαιότεροι συσχετίζουν τὸν Ἠνίοχον μὲ τὸν ἥρωα Ἐριχθόνιον. Αἱ ἀδελφαὶ τοῦ Φαέθοντος ἦλθαν πλησίον τοῦ ποταμοῦ καὶ ἔθαψαν ἐκεῖ τὸ σῶμα τοῦ ἀδελφοῦ των.
Ἐθρήνησαν πολὺ τὸν θάνατον τοῦ Φαέθοντος καὶ δὲν ἔπαυαν κλαίουσαι ἡμέρα καὶ νύκτα, ἔτσι μεταμορφώθησαν εἰς λεύκας, αἱ ὁποῖαι τὴν ἴδιαν ἐποχὴν ἐτησίως ῥίπτουν δάκρυα ποὺ σκληραίνουν τῇ ἐκθέσει των εἰς Ἥλιον καὶ γίνονται ἐκεῖνο ποὺ οἱ ἄνθρωποι ὀνομάζουν ἤλεκτρον, οἱ δὲ νῆσοι ἐπὶ τοῦ Πάδου ποταμοῦ ὀνομάσθησαν Ἠλεκτρίδαι. Ἔκτοτε καὶ ὁ Ἥλιος ἔλαβε τὴν προσωνυμίαν Ἠλέκτωρ πρὸς τιμὴν τοῦ υἱοῦ του.
Τὸ δὲ ἤλεκτρον χρησιμοποιεῖται εἰς τούς θρήνους διὰ ὅσους πεθαίνουν νέοι ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν γαμήλιαν ἀμφίεσιν τῶν Ῥωμαίων νυμφῶν.
[Σκυθίνος]
ἣν ἁρμόζεται
Ζηνὸς εὐειδὴς Ἀπόλλων πᾶσαν, ἀρχὴν καὶ τέλος
συλλαβών, ἔχει δὲ λαμπρὸν πλῆκτρον ἡλίου φάος
Ἂν καὶ ὁ Ἥλιος ταυτίζεται συνήθως μὲ τὸν Θεὸν Ἀπόλλωνα, ἐν τούτοις ὑπάρχει μία σημαντικὴ διάκρισις μεταξὺ των. Ὁ Ἥλιος εἶναι αἰσθητὸν ὂν καὶ ἀντανάκλασις τοῦ νοητοῦ Θεοῦ Ἀπόλλωνος καὶ τῶν Ἰδεῶν του ἐπὶ τοῦ αἰσθητοῦ πεδίου. Ἔτσι δὲν εἶναι ὀρθόν νὰ θεωροῦμε ὃτι ταυτίζονται ἀλλ' ὃτι ὁ Ἥλιος προέρχεται ἐκ τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ ἀποτελεῖ μία ἐκ τῶν ἐλλογίμων ἐκφράσεων τοῦ Θεοῦ. Συνεπῶς ὁ Ἥλιος εἶναι ὁ ὁρατὸς θεὸς ἐνῶ ὁ Ἀπόλλων ὁ νοητός, ὁ ὁποῖος εἶναι αἴτιον καὶ ἀρχή τοῦ ὁρατοῦ. Ἡ ὕπαρξις τοῦ Ἡλίου ὀφείλεται εἰς Ἀπόλλωνα ἐνῶ ἡ ὑπαρξις τοῦ Ἀπόλλωνος δὲν ὀφείλεται εἰς Ἥλιον ἀλλ΄εἶναι αὐθύπαρκτος, ἀπορρέουσα ἐκ τοῦ ἑαυτοῦ του.
[Πλούταρχος, Περὶ τοῦ μὴ χρᾶν ἔμμετρα νῦν τὴν Πυθίαν]
'...ἂν βέβαια σύμφωνα μὲ τὴν δικὴν σας ἄποψιν πρέπει νὰ νομίζουμε πὼς ὁ Ἀπόλλων καὶ ὁ Ἣλιος δὲν εἶναι δύο θέοι ἀλλὰ εἷς'. Καὶ ὁ Σαραπίων εἶπε 'κι ἐσύ δὲν τὸ νομίζεις καὶ θεωρεῖς ὃτι ὁ Ἥλιος διαφέρει τοῦ Ἀπόλλωνος;' 'ἐγῶ', εἶπα, 'πιστεύω ὃτι διαφέρει τόσο ὄσο ὁ Ἥλιος ἀπὸ τὴν Σελήνην, μόνο ποὺ ἐκείνη δὲν κρύπτει συχνᾶ οὔτε καὶ ἀπὸ ὅλον τὸν κόσμον τὸν Ἥλιον, ἐνῶ ὁ Ἥλιος ἔχει κάνει τοὺς πάντας σχεδὸν νὰ μὴν προσέχουν τὸν Ἀπόλλωνα, ἀποστρέφοντας μὲ τὴν αἴσθησιν τὴν διάνοιαν ἀπὸ τὸ ἀληθές ὂν πρὸς τὸ φαινόμενον'.
Ὁ Ἥλιος εἶναι ὁ κατ' ἐξοχὴν Θεὸς τῆς ὁράσεως καὶ ἐξ αἰτίας τοῦ φωτὸς του ἡ ὅρασις γίνεται ἐφικτή. Συμφώνως πρὸς τὸν Πλάτωνα, τὸ κυριότερον ὄργανον τοῦ ἀνθρώπου εἶναι οἱ ὀφθαλμοὶ του, καλοῦνται δὲ φωσφόροι.
Τὸ ἀνόθευτον πῦρ τῆς ψυχῆς εἶναι ὁμοειδὲς μὲ τὸ ἠλιακὸν φῶς καὶ ῥέει ἐκ τῶν ὀφθαλμῶν λεῖο καὶ πυκνὸ. Καθως τὸ ῥεῦμα τῆς ὁράσεως ῥέει πρὸς τὰ ἔξω, συνενώνεται μὲ τὸ ὁμοειδὲς του ἡλιακὸν φῶς, δημιουργώντας ἓνα ὁμοιογενὲς πεδίον, οἰκεῖον, τῇ εὐθείᾳ τῶν ὀφθαλμῶν. Ἔτσι ὅπου κι ἂν εὑρίσκεται τὸ ἐξωτερικὸ ἀντικείμενον εἰς τὸ ὁποῖον προσκρούει τὸ ῥεῦμα τῆς ὁράσεως μεταφέρει τὰς κινήσεις ποὺ προκαλοῦνται κατὰ τὴν πρόσκρουσιν, διαμέσου ὅλου τοῦ σώματος, εἰς τὴν ψυχήν μὲ ἀποτέλεσμα τὴν γέννησιν τῆς αἰσθήσεως ποὺ ὀνομάζεται ὅρασις.
Ἐνῶ ὅταν τὸ ἀδελφικὸ πρὸς τὸ ῥεῦμα τῶν ὀφθαλμῶν ἠλιακὸ φῶς χάνεται, καθῶς ἐπέρχεται ἡ νῦξ, τὸ ῥεῦμα τῆς ὁράσεως κατευθύνεται πρὸς κάτι ἀνόμιον καὶ "σβήνει" προσκρούοντας ἐπάνω του, ἔτσι ἡ ὅρασις τὴν νύκτα εἶναι δύσκολη ἢ ἀδύνατη. Ὁ ἄνθρωπος δὲν βλέπει πλέον, ὁ ὕπνος ἐπέρχεται καὶ τὰ βλέφαρα, οἱ προστάται τῆς ὁράσεως, καλύπτουν τοὺς ὀφθαλμούς.
Ὁ Ἥλιος δύναται νὰ θεραπεύσῃ τὴν ἀδυνάμην ὅρασιν ἢ τὴν τύφλωσιν, ἢ νὰ τυφλώσῃ ἐκείνους ποὺ τὸν προσβάλλουν. Ὠς ἄσπιλος καὶ ἁγνός, εἶναι ὁ προστάτης τῶν ἱερέων εἰς τοὺς ὁποίους μεταδίδει τὴν δύναμιν τῆς ὁράσεως αὐτοῦ. Μία ἐκ τῶν δυνάμεων τῶν ἀποδιδομένων εἰς ἱερεῖς εἶναι ἡ δύναμις τοῦ καθάριου βλέμματος ἡ ὁποία διαχέεται ὡσὰν τὰ βέλη τοῦ τόξου. Ὁ ἁγνὸς ἱερεὺς δύναται νὰ ἐξαγνίσῃ ἢ ἀκόμη καὶ νὰ καταρασθῇ ὅσους ἀσεβοῦν καὶ μόνον ῥίπτοντας τὸ βλέμμα του ἐπὶ ἐκείνων.>
[Ἀπολλώνιος Ῥόδιος, Ἀργοναυτικὰ, 4, 727-729]
ὅλη ἡ τοῦ Ἡλίου γενεά εἶναι πασίδηλος, ἀφοῦ ἀκόμη καὶ ἀπὸ μακριὰ
τὸ βλέμμα των ἀστράπτει καθώς τοξεύει τὰς λαμπρὰς του ἀκτῖνας
Βλέπει δὲ τὰ πάντα καὶ διὰ τοῦτο, τὸν ἐπικαλοῦνται συχνὰ ὠς μάρτυρα τῶν ὅρκων. Ἁγνὸς καὶ ἀψευδὴς θὰ ἀναφέρει εὐθὺς τυχὸν ἐπιορκίαν εἰς τοὺς δαίμονας, τοὺς ἁρμοδίους διὰ τὴν τιμωρίαν τῶν ἐπιόρκων. Τὸ μεγά ἀθηναϊκὸν δικαστήριον, ἡ Ἡλιαία, ἔλαβε τὴν προσωνυμίαν του ἐκ τοῦ Ἡλίου, οἱ δὲ δικασταὶ ὀνομάζοντο Ἡλιασταί.
[Ὁμηρικὸς Ὕμνος εἰς Δήμητρα]
κὶ ἔφθασαν εἰς Ἥλιον, ποὺ θεοὺς καὶ ἀνθρώπους ἐπισκοπεῖ
Αἱ ἀπεικονίσεις του χαρακτηρίζονται ἀπὸ τὴν ἡλιακὴν κορώνα, τὸν φλογερὸν στέφανον τοῦ Ἡλίου ποὺ καλεῖται διάδημα μυρίων ἀκτίνων. Ἀκολουθεῖται ἀπὸ τὸν Ἑωσφόρον, τὰς τέσσαρας Ὥρας (ἐποχάς) καὶ τὰς δώδεκα Ὥρας ποὺ ἄλλοτε σημαίνουν τοὺς μῆνας καὶ ἄλλοτε τὰς ὥρας τῆς ἡμέρας (αἱ ἀρχαῖαι ἡμερήσιαι ὥραι ἰσοδυναμοῦν μὲ δύο σημερινὰς ὥρας). Ἡ ἔκλειψις δὲ τοῦ Ἡλίου ἐθεωρεῖτο καταστροφικὸς οἰωνὸς διὰ ὁτιδήποτε εὑρίσκετο ὑπὸ τὴν ἐπιρροὴν της.
[Πίνδαρος, Παιάν, απόσπασμα 52]
Ἀκτὶς ἡλίου, πολυδερκής, τὶ ἔχεις κατὰ νοῦ; Ὤ, μῆτερ ὀμμάτων, ἄστρον ὑπέρτατον ποὺ ἐκλάπης ἀπ' ἐμᾶς ἐνὼ ἤταν ἡμέρα! Γιατὶ καθιστᾷς ἀνωφελῆ τὴν ἰσχὺν τοῦ ἀνδρὸς καὶ τῆς σοφίας τὴν ὁδόν, εἰσερχόμενο σὲ σκοτεινὴν ἀτραπόν; Φέρεις κάποιο νέο ἢ πρὸ τῆς ὥρας του συμβάν; Ἀλλά, πρὸς Διός, σὲ ἱκετεύω θεϊκὲ ἠνίοχε, σὲ κάποιο εὐτυχὲς καὶ ἀβλαβὲς συμβὰν μετατρέψου διὰ τὰς Θήβας [...]
Καποίου πολέμου τὸ σημεῖον μήπως φέρεις ἢ τῶν καρπῶν τὴν φθίσιν, ἢ χιονοθύελλα ἀνειπώτου σθένους, ἢ ὀλέθριαν ἐξέγερσιν, ἢ θαλάσσης ὑπερχείλισιν σὲ πεδιάδα, ἢ παγετὸν ἐπὶ γῆς, ἢ νότια θέρμη μὲ ὄμβρους ἀκατάπαυστους, ἢ τὴν γαῖαν κατακλύζοντας θέσεις νέων ἀνδρῶν γένος ἐξ ἀρχῆς; Ἐγὼ διόλου δὲν θὰ θρηνήσω για ὅτι πάθω μαζὶ μὲ ὅλους
Αἱ ἀκτίναι του φέρουν τὴν αὔξησιν τῶν καρπῶν, διὸ καὶ καλεῖται κάρπιμος, καὶ ἐπιταχύνουν τὴν διαδικασίαν τῆς σήψεως. Αἱ συχνότεραι προσωνυμίαι τοῦ Ἡλίου εἶναι:
| Ὑπερίων | ὁ ὑψηλὰ εὑρισκόμενος |
| Ὑπεριονίδης | υἱὸς τοῦ Ὑπερίονος |
| Τιτάν | εὐμεγέθης ἀλλὰ καὶ ἀπρόσμικτος |
| Ἠλέκτωρ | ἀκτινοβόλος |
| Φαέθων | ἐκεῖνος ποὺ φωτίζει |
| Παιάν | λυτρωτὴς, σωτὴρ, ἰατρός |
Πτηνόν ἀφιερωθὲν εἰς Ἥλιον ἐστὶ ὁ Ἱέραξ, διὰ τὸ ἱερὸν τὸν ὀφθαλμῶν του, ἡ δὲ πρωταρχικὴν σημασίαν τῆς λέξεως ἱερὸς εἶναι ἰσχυρὸς καὶ εὔρωστος, ἐξ οὖ καὶ ἱερεύς. Ἐκ τῶν ζῴων, εἰς Ἥλιον ἀφιερώνονται οἱ λευκοὶ ἵπποι. Φυτὰ καὶ λίθοι ἐκ τῶν ἀπορροιῶν τοῦ θεοῦ θεωροῦνται τὸ χρυσάνθεμον, ὁ ὑάκινθος καὶ τὸ ἡλιοτρόπιον, ὁ ὑάκινθος λίθος (εἴδος ῥουμπινίου), ὁ ἠλιόδωρος (χρυσὸς βήρυλλος), τὸ ἤλεκτρον, τὸ ῥουτίλιον (χαλαζίας μὲ πρόσμιξιν χρυσοῦ) κ.ἄ. Μέταλλα, ὁ χρυσός. Θυμίαμα ὁ λίβανος. Τροφαί τὸ μέλι καὶ τὰ πορτοκάλια.
ἀπὸ νέα φλόγα. Τὸ βλέμμα σου ὅλα πρέπει να τὰ ἀγκαλιάζῃ μὰ σὺ ἔχεις τοὺς ὀφθαλμοὺς σου στρέψει εἰς Λευκοθόην καὶ δίνεις εἰς μία μόνον κόρην τὸ βλέμμα που ὅλος ὁ κόσμος ἀποζητεῖ." Ἄλλοτε ὑψωνόταν πολὺ νωρὶς εἰς τὴν ἀνατολὴν κι ἄλλοτε καθυστεροῦσε να δύσῃ διὰ νὰ τὴν βλέπῃ, παρατείνοντας τὰς ἡμέρας τοῦ χειμῶνος. Ἄλλοτε φόβον εἶχε εἰς τὴν καρδίαν του καὶ τοῦτο ἐμόλυνε τὰς λαμπρὰς του ἀκτῖνας, προκαλῶντας φόβον εἰς τοὺς ἀνθρώπους.Τόσος ὁ ἔρως τοῦ θεοῦ πρὸς Λευκοθόην που καὶ Κλυμένης καὶ Ῥόδης καὶ Κίρκης μητρὸς καὶ Κλυτίας ἀπεῖχε. Διὰ νὰ πλησιάσῃ τὴν ἀγαπημένην του ὁ Ἥλιος διὰ τῆς μορφῆς τῆς μητρὸς της τῆς ζητεῖ να ἀφήσει τὰς φίλας της ώστε νὰ τῆς φανερώσῃ μυστικόν τινά. Ἡ Λευκοθόη ἀνυποψίαστη διώχνει τὰς συνοδούς της καὶ τότε ὁ ἐρωτευμένος Ἥλιος ἐμφανίζεται ἐμπρὸς της. Λουόμενη τῇ λάμψει τοῦ θεοῦ ἡ νεαρά κόρη δέχεται τὸν ἔρωτὰ του. Ἡ Κλυτία ὅμως ὑποφέρωντας ποὺ ἐστερήθη τὸ βλέμμα τοῦ Ἡλίου, ἀποκαλύπτει εἰς τὸν πατέραν τῆς Λευκοθόης τὰ συμβάντα. Ὀργισθεῖς ὁ βασιλεὺς διατάσσει νὰ θάψουν ζωντανὴ τὴν κόρην ὑπὸ σωρῶν ἄμμου. Ὁ Ἥλιος καταφθάνει καὶ προσπαθεῖ να ξαναδώσῃ ζωὴν εἰς τὴν ἀγαπημένην του. Μόνον ὁ θάνατος τοῦ υἱοῦ του, Φαέθοντος, τοῦ εἶχε προκαλέσει ἀνάλογον πόνον.
Ἀλλ’ ἡ Λευκοθόη εἶχε συνθλιφθεὶ ἀπὸ τὸ βάρος τῆς γῆς καὶ δὲν ἠδύνατο νὰ ἐγερθῇ. Τότε ὁ Ἥλιος ἄλειψε τὸ σῶμα της μὲ νέκταρ καὶ εἶπε "θὰ φθάσεις εἰς τὸν οὐρανόν" τότε τῇ θέσει της ἐφύτρωσε θάμνος τοῦ ὁποίου τὸ προϊὸν καιόμενον φθάνει εἰς τὸν οὐρανόν. Πρόκειται διὰ τὸν λίβανον, ἔξοχον θρησκευτῶν θυμίαμα. Ἔκτοτε ὁ Ἥλιος ἀπέλειψε ἐκ τῆς καρδίας του τὴν Κλυτίαν. Ἐκείνη λιώνοντας ἀπὸ θλίψιν οὔτ’ ἔτρωγε οὔτ’ ἔπινε καὶ κατόπιν ἐννέα ἡμερῶν μεταμορφώθη εἰς τὸ φυτόν ἡλιοτρόπιον. Λέγεται δὲ ὅτι διαρκῶς φλέγεται ἀπὸ ἔρωτα διὰ τὸν θεὸν καὶ διὰ τοῦτον ὁ ἀνθὸς τοῦ ἡλιοτροπίου στρέφεται καὶ ἀκολουθεῖ τὴν πορείαν τοῦ Ἡλίου.
Ἀπὸ τοὺς παλαιότερους μύθους, κατέχει διάκριτην θέσιν εἰς τὴν μυθολογίαν. Ἔχει δὲ ἰδιαιτέρα ἀστρολογικὴν σημασίαν διὰ τὰ οὐράνια φαινόμενα ποὺ περιγράφει.Ὁ Ὠκεανὸς ἐκ τῆς ἀρχεγόνου ἐνώσεώς του μετὰ τῆς Τηθύος, ἔκανε τὴν Κλυμένην, ἀρίστη τῶν Νηιάδων, παρθένον κραταιάν. Ἐκείνης ὁ Ἥλιος ὠς εἶδεν τὴν μορφήν, ἄναψε ὁ πυρσὸς τοῦ Ἔρωτος ἐντὸς του, πιὸ δυνατὸς κὶ ἀπὸ τὰς ἀκτῖνας του, ποὺ ἄλικα βάφουν τὰ ὕδατα τοῦ Ὠκεανοῦ. Κὶ ἔβλεπε τὴν παρθένον ὁπότε γυμνὴ ἄστραφτε ὡσὰν τὴν πανσέληνον, λουόμενη εἰς τὰ ὕδατα τοῦ πατρὸς της.
Ἔτσι, ὁ Ὠκεανὸς ἔδωσε τὴν κόρην του εἰς τὸν αἰθέριον ἁρματηλάτην, κὶ ἐκείνη ἐδέχθη τὸν θερμὸν τῆς σύντροφον εἰς τὴν ψυχρὴν της ἀγκάλη. Τὴν λαμπρὴν ἕνωσιν ἑσυνόδευσαν αἱ Ὥραι καὶ ὁ χορὸς τῶν Νηιάδων, ὁ τῆς Ἀφροδίτης ἀστὴρ Ἑωσφόρος καὶ αἱ ἀκτίναι τῆς Σελήνης, οἱ ἀλαλαγμοὶ τῶν Ἑσπερίδων νυμφῶν καὶ ἡ μελῳδία τοῦ Ὠκεανοῦ. Ἡ Κλυμένη ἐκ τῆς γονίμου ἐνώσεώς της μετὰ τοῦ Ἡλίου, ἐγέννησε βρέφος θεϊκὸν καὶ φωτοφόρον, τόσο ποὺ ὁ πατὴρ, ἔδωσε τὸ δικὸν του ὄνομα τῷ υἱῷ. Καὶ τὸ λαμπρὸ πρόσωπον τοῦ μικροῦ Φαέθοντος σήμαινε ἐμφανῶς τὴν καταγωγὴν του. Ἐγέννησε καὶ κόρας ὀκτὼ ἐκ τοῦ Ἡλίου ἡ Κλυμένη - αἱ Μερόπη, Ἡλίη, Φοίβη, Αἰθερίη, Αἴγλη, Διοξίππη, Φαέθουσα καὶ Λαμπετίη, καλοῦμεναι Ἡλιάδαι.
Ἀργότερα ἡ Κλυμένη ἔλαβε σύζυγον θνητόν τὸν Μέροπα, βασιλέα τῶν Αἰγυπτίων, ὃς ἀνέθρεψε τὰ τέκνα της ἀπὸ τὸν Ἥλιον. Ὁ Φαέθων μεγαλώνοντας ἔγινε εἷς λαμπρὸς νέος, καὶ ἐμπνεόμενος ἐκ τοῦ πατρός του, ποθοῦσε σφοδρῶς νὰ ὁμοιάσῃ μὲ ἐκεῖνον. Συνομήλικος τοῦ Φαέθοντος, εἰς τὰ ἔτη καὶ τὴν καταγωγήν, ὁ Ἰναχίδης Ἔπαφος τῆς Αἰγύπτου, ἐνοχληθεὶς ἀπὸ τὴν περηφάνειαν τοῦ νεαροῦ, ἀμφισβήτησε μίαν ἡμέραν τὴν τοῦ Φαέθοντος πατρότηταν, μετὰ σκληρῶν λέξεων.
Ὁ Φαέθων εὐθὺς ὠς ἄκουσε ἐκεῖνα, ἔσπευσε πρὸς τὴν μητέραν του λυπηθεῖς ἀλλὰ καὶ ὀργισθεῖς διὰ τὸ συμβάν, ζητώντας ἀκλόνητον ἀπόδειξιν ὅτι ἀληθῶς ὁ Ἥλιος ἐστὶ ὁ πατὴρ του. Ἡ Κλυμένη καθησύχασε τὸν υἱὸν της καὶ ὑψώνοντας τὰς χεῖρας της πρὸς τὸν Ἥλιον, ἐπικαλουμένη ἐκεῖνον ὠς μάρτυρα ὁρκίσθη πὼς ἀληθῶς εἶναι ὁ πατὴρ τοῦ Φαέθοντος. Εἶπε δὲ τῷ υἱῷ της πὼς δύναται νὰ συναντήσῃ ὁ ἴδιος τὸν πατέρα του καὶ νὰ τὸν ῥωτήσει, διότι ἡ χώρα ἀπὸ ὃπου ἀνατέλλει συνορεύει μὲ τὴν Αἴγυπτον. Καὶ ὁ Φαέθων εὐθὺς ἀνεχώρησε πρὸς ἀναζήτησιν τοῦ πατρὸς του.
Ὅταν ἔφθασε εἰς τὴν χώραν τοῦ Ἡλίου, ηὕρε τὸν πατέραν του εἰς τὰ δώματά του. Ἐκείνος εὐθὺς τὸν ἐγνώρισε καὶ τὸν ἐδέχθη μὲ πολλῄ χαρᾴ. Τότε ὁ Φαέθων ἀπηύθυνε παράκλησιν μεγάλην, ζητώντας ἀπὸ τὸν πατέραν του, ἀπόδειξιν φανερὴν τοῖς ἅπασι, πὼς ἀληθῶς εἶναι ὁ υἱὸς του καὶ νὰ θέσῃ τέλος εἰς τὰς ὅποιας ἀμφιβολίας. Ὁ Ἥλιος ἀφηνοντας πλὰι του τὸν ἐκθαμβωτικὸν του στέφανον, ἀγκάλιασε τὸν Φαέθοντα, κι ἐπρόφερε τὸν μέγα ὅρκον τῶν Θεῶν, εἰς τὰ ὕδατα τῆς Στυγός, πὼς θὰ πραγματοποιήσει ὅποιαν χάριν τοῦ ζητήσει ὁ νέος, ὥστε νὰ καταστῃ ὁλοφάνερη ἡ ἡλιακὴ του καταγωγὴ καὶ ἡ καρδία του νὰ ἠρεμήσῃ. Καὶ ὁ Φαέθων ἐζήτησε τὴν μεγίστην χάριν, νὰ τοῦ ἐπιτραπεῖ νὰ ὁδηγήσῃ ἐκεῖνος τὸ λαμπρὸν ἅρμα τοῦ Θεοῦ διὰ μίαν ἡμέραν. Μάταια ὁ Ἥλιος μὲ γλυκούς λόγους ἐπιχείρησε νὰ τὸν μεταπείσῃ.
[Νόννος, Διονυσιακά, 38, 196-211]
Ὤ, τέκνον Ἡλίου, τοῦ Ὠκεανοῦ γένος ἀγαπητὸν,
ἄλλο προνόμιο ζήτα, τὶ σχεσιν ἔχεις μὲ τοῦ Ὀλύμπου τὸ ἅρμα;
ἀπαίδευτος εἶσαι ἱππικῆς, διὰ τοῦτον οὒ δύνασαι
τὸ ἅρμα μου νὰ ὁδηγήσῃς, ποὺ κι ἐγὼ μόλις τὸ καταφέρνω.
Οὔτε ποτὲ ὁ ὁρμητικὸς Ἄρης ὁπλίσθη μὲ φλογερὸν κεραυνόν,
ἀλλὰ τὴν σάλπιγγα ἠχεῖ καὶ ὄχι τὰς βροντάς,
οὔτε τὰ νέφη, ὁ Ἥφαιστος, τοῦ πατρὸς του συλλέγει,
μήτε καλεῖται Νεφεληγερέτης, ὠς ὁ Κρονίων,
ἀλλὰ πλησίον τῆς πυρᾶς τὸν σίδηρον κτυπᾷ μὲ τὸ σφυρί του,
καὶ τεχνητῶς ποιεῖ τὸ φύσημα τῶν τεχνητῶν ἀνέμων,
κύκνον ἔχει ὁ Ἀπόλλων πτερωτὸν κὶ ὄχι ταχὺν ἵππον,
μήτε τὴν πύρινην ἀστραπὴν ἐγείρει, τοῦ προγόνου του,
κὶ ὁ Ἑρμῆς ῥάβδον ἔχει, ὄχι τὴν αἰγίδα τοῦ πατρὸς του.
ἀλλὰ θὰ πεῖς "τῷ Ζαγρῇ ἔδωσε κεραύνιον σπινθῆρα".
Ὁ Ζαγρεὺς τὸ σκῆπτρον ὕψωσε καὶ τῷ ὀλέθρῳ ὁδηγήθη,
Ἔχε σέβας παιδὶ μου, παρόμοια συμφορὰ νὰ μὴν πάθῃς.
Ἀλλ' ὁ Φαέθων δὲν ἐπείθετο τοῖς σοφοῖς λόγοις τοῦ πατρὸς του, ἐπιμένων δὲ εἰς τὴν παράκλησιν, ὁ Ἥλιος ὑπεχώρησε, ἔχοντας λάβει μέγα ὅρκον ποὺ ὄφειλε ὄπως τηρήσῃ. Γνωρίζοντας τὴν πιθανὴν ἀτυχὴν ἔκβασιν, ἐπιχειρησε νὰ διδάξῃ ὀσο καλύτερα ἠδύνατο τὸν νεαρὸν Φαέθοντα, περὶ τῆς τοῦ ἡλιακοῦ ἅρματος ἠνιοχίας.
[Νόννος, Διονυσιακά, 38, 222-290]
Δώδεκα εἶναι ὅλοι οἱ τοῦ πυρώδους αἰθέρος οἶκοι,
στοῦ γλαφυροῦ Ζῳδιακοῦ τὴν κυκλικὴν περιφέρειαν ὁρισμένοι,
ἀκολουθώντας σὲ σειρά, διάκριτοι, ἐκεῖνοι μόνοι ἀποτελοῦνε
τὴν λοξὴν πολυέλικτον ἀτραπὸν τῶν ἀεικινήτων πλανητῶν.
Κὶ ἐλίσσεται ὁ Κρόνος γύρω ἀπὸ ἕκαστον οἶκον, εἰς τὴν ἑβδόμην τοῦ κύκλου ζώνην,
ἔρποντας στὰ βαριὰ του γόνατα ἕως ποὺ μόλις, μετὰ ἀπὸ καιρὸν
τελειώνει, σὲ τριάντα κύκλους τῆς παλίνδρομου Σεληνης.
Στο ὕψος τῆς ἕκτης, ταχύτερος ἀπὸ τὸν πρόγονόν του
ἔχει τὸν δρόμον του ἀπὸ τὴν ἀπέναντι πλευρὰ ὁ Ζεύς,
διατρέχοντας ἕκαστον οἶκον σὲ ἕνα ἡλίου ἔτος,
εἰς δὲ τὴν τρίτην σὲ ἐξήντα ἡμέρας παρέρχεται ὁ ἔμπυρος Ἄρης,
γείτων τοῦ πατρὸς σου· καὶ εἰς τὴν τετάρτην ἀνατέλλω ἐγὼ ὁ ἴδιος
στεφανωμένος τέμνοντας μὲ τὸ ἅρμα μου ὅλον τὸν οὐρανὸν
ὠς ἀκολουθῶ τῶν οὐρανίων ἑλίκων τοὺς πολυκαμπεῖς κύκλους,
φέροντας πιστᾶ τὰ μέτρα τοῦ χρόνου, κυκλούμενος ἀπὸ τὰς Ὧρας
περὶ τῶν τροπῶν, ἕως ὁλόκληρον τὸν οἶκον νὰ ὀδεύσω,
πληρώντας ὠς συνήθως ἔναν τέλειον μῆνα· ποτὲ τὴν πορεία μου
δὲν ἀφήνω ἐλλιπῆ γυρνώντας σὲ ἀνάδρομον πορεία,
οὔτε πάλι ὀρθοδρομῶ, ἀφοῦ οἱ ἄλλοι πολυκαμπεῖς ἀστέρες
πάντα ἔχουν ἀντίθετας πορείας κατὰ τὴν περιπλάνησίν των,
πισωδρομώντας, τελοῦν καὶ τὰς δύο κινήσεις, ἐμπρός καὶ πίσω,
καὶ σὰν φθάσουν τὸ ἥμισυ τῆς διαδρομῆς των ἀνάδρομα κινοῦνται,
δεχόμενοι ἀμφοτέρωθεν τὴν μονοπλεύρην λάμψιν μου.
Ἐξ ἐκείνων, μία εἶναι ἡ κερασφόρος Σελήνη ποὺ τὸν οὐρανὸν λευκαίνει,
μόλις πληρεῖ ὅλον τὸν κύκλον της καὶ μὲ τὸ σοφὸν της πῦρ τὸν μῆνα γεννᾷ,
ἠμιφανῆς, ἐπίκυρτος καὶ πλήθουσα ὅταν δείχνει ὁλο τὸ πρόσωπόν της.
Ἀπέναντι τῆς Μήνης ἐγὼ τὴν σφαῖραν μου ἑλίσσω,
τὴν λαμπρὴν θρέπτειραν τῶν γεννημάτων τῶν ἀγρῶν,
καὶ γύρω ἀπὸ τοῦ ζῳδιακοῦ τὰς τροπὰς ὀδεύω τὸν ἀτέρμονον κύκλον μου,
γεννῶντας τὰ μέτρα τοῦ χρόνου καθῶς περνῶ ἀπὸ οἶκον σὲ οἶκον,
τελειώνοντας δὲ ἔναν ὁλόκληρον κύκλον, φέρω τὸ ἔτος.
Νὰ προσέχῃς τὰ σημεῖα τῶν συνδέσμων μου μὲ ἐκείνην, διότι σὰν πλησιάσεις,
θὰ ἕλξεις μὲ τὸ ἅρμα σου τὸν σκιερὸν τῆς κῶνον,
ποὺ θὰ κλέψει ὁλο τὸ φέγγος ἐπισκιάζοντας τὸ ἅρμα σου.
Οὔτε νὰ παρεκλίνῃς ἀπὸ τὴν συνήθην τοῦ κύκλου μου πορείαν,
μήτε τοὺς πολύπλεκτους ἕλικες μὲ τοὺς πολυκαμπεῖς δεσμούς,
τῶν πέντε παραλλήλων κύκλων νὰ ἔχῃς τὴν ἐπιθυμία νὰ δῇς,
καὶ ἀφεθείς, ἀπομακρυνόμενος ἀπὸ τὰς συνήθειας τοῦ πατρὸς σου,
μὴν σὲ ἐκτρέψουν ἀπὸ τῆς πορείας σου ἐν αἰθέρι οἱ ἀφηνιασμένοι ἵπποι.
Οὔτε καθώς κοιτᾷς τοὺς δώδεκα κύκλους τῆς πορείας σου,
νὰ βιασθῇς νὰ τοὺς διασχίσεις, καὶ καθῶς τὸ ἅρμα σου
διατρέχει τὸν Κριὸν μὴν ἐπιχειρήσεις νὰ περάσῃς ἀπ΄ τὸν Ταῦρον.
Τὸν γείτονά του μὴν ζητεῖς, τὸν προάγγελον τοῦ ὀργώματος,
τὸν ἀστερόφοιτον Σκορπιόν, ὅταν ἀπὸ τὸν Ζυγὸν διελαύνῃς,
πρὶν νὰ συμπληρώσῃς τριάντα μοίρας.
Ἀλλὰ σὺ ἀκουσε μὲ κὶ ἐγὼ τὰ πάντα θὰ σοῦ διδάξω.
Τὸ κέντρον ὅλου τοῦ κόσμου, τὸ μεσόμφαλον ἄστρον τοῦ Ὀλύμπου,
τὸν Κριὸν καθως διαβαίνω, φθάνω τὴν ἐξαρσίν μου, τὸ ἔαρ αὐξάνοντας,
καὶ τὴν τροπικὴν τοῦ Ζεφύρου προάγγελον καμπύλην περνώντας,
ποὺ τὴν νύκτα μὲ τὴν ἡμέρα ἰσορροπεῖ,
ἄγω τὸν δροσερὸν δρόμον τῆς χελιδονοφόρου ἐποχῆς,
Τοῦ Κριοῦ δὲ ὅταν διατρέχω τὸν ἀπέναντι νέρτερον οἶκον,
εἰς τῶν Χηλῶν τοὺς δύο ζυγοὺς στέλνω ἰσομερῶς τὸ φῶς μου,
φέροντας καὶ πάλι τὴν ἰσοζυγίαν μεταξὺ νυκτὸς καὶ ἡμέρας,
καὶ τὸν φυλλοσείστην δρόμον ἄγω τῆς φθινοπωρίδος ἐποχῆς,
φέγγοντας λιγότερο κατὰ τὴν διέλευσίν μου ἀπὸ τὴν χαμηλότεραν τροπὴν
τοῦ φυλλοβόλου μηνός, καὶ εἰς τοὺς ἀνθρώπους τὸν χειμῶνα κομίζω,
τὸν βροχερὸν, ἀπὸ τὴν ῥάχιν τοῦ ἰχθυόεντος Αἰγοκέρωτος,
ὥστε εἰς τοὺς γεωργοὺς ἡ γαῖα νὰ γεννήσει τὰ φερέσβια δῶρα της,
γονιμοποιηθεῖσα ἀπὸ τὸν ὄμβρον καὶ ἔχοντας διὰ μαῖαν τὴν δρόσον.
Καὶ τὸ θέρος ἑτοιμάζω, τὸν σταχυόκομον ἄγγελον τοῦ θερισμοῦ,
μαστιγώνοντας μὲ θερμοτέραις ἀκτῖναις τὴν πυρωμένην γαῖαν,
ὅταν διελαύνω ἀπὸ τὴν ὑψηλότερην τροπήν μου,
τὸν Καρκίνον, ἀπέναντι τοῦ παγεροῦ Αἰγοκέρωτος,
αὐξάνοντας ἀμφότερους τὸν Νεῖλον καὶ τοὺς στάφυλους.
Σὰν ἀρχίσῃς τὸν δρόμον σου νὰ περάσῃς κοντὰ ἀπὸ τὸν Κέρνην,
καὶ τοῦ Φωσφόρου τὸν ἀπλανῆν δρόμον νὰ ἀκολουθήσῃς,
ποὺ προηγεῖται τοῦ ἅρματός σου, ἔτσι θὰ κρατήσεις τὴν πορεία,
καὶ τὸν δρόμον σου θὰ διευθύνουν αἱ δώδεκα κυκλάδαι Ὧραι.
Καὶ ὁ Ἥλιος ἑτοποθέτησε τὸν χρυσὸν του στέφανον ἐπὶ τῆς κεφαλῆς τοῦ Φαέθοντος καὶ τοῦ ἐδωσε τὸ ἅρμα. Αἱ Ὧραι ἔφεραν τοὺς φλογεροὺς ἵππους καὶ ὁ Ἑωσφόρος ἔλαβε θέσιν ἐμπρος του. Ὁ Φαέθων ἐπιβιβάσθη τῷ πύρινω ἅρματι καὶ κρατώντας τοὺς χαλινοὺς τῶν ἵππων ὑψώθη ἐκ τοῦ Ὠκεανοῦ, ἀρχίζοντας τὴν πρώτην του πορείαν. Σὰν ὑψώθη καὶ ἀντίκρυσε τὴν γῆ ἀπὸ ψηλᾶ καὶ τοὺς ἀστέρας τῆς ἡλιακῆς διαδρομῆς, τὸ θέαμα τὸν συνέπηρε.
Ὅμως ἀδυνατοῦσε νὰ ὁδηγήσῃ μὲ μέτρον καὶ ἄλλοτε μαστίγωνε τοὺς ἵππους ἀναγκάζοντας τους σὲ ταχύτερην πορείαν κὶ ἄλλοτε τοὺς συγκρατοῦσε ἀπότομα. Οἱ ἵπποι διαισθανόμενοι τὴν διαφορὰν τοῦ ἠνιόχου ἐταράχθησαν κι ἐτράπησαν εἰς ἀνεξέλεγκτον καλπασμον. Ἐταράχθη καὶ ὁ Φαέθων ποὺ δὲν ἐγνώριζε πὼς νὰ τοὺς ἠρεμήσῃ καὶ νὰ συγκρατήσῃ τὴν ὁρμὴν των. Εἰς μεταγενέστερην ἐκδοχήν τοῦ μύθου, οἱ ἵπποι ἀφηνιάζουν ὅταν τὸ ἅρμα περνάει ἀπό τὸν ἀστερισμόν τοῦ Σκορπιοῦ.Ἔτσι τὸ ἅρμα προχωροῦσε δίχως μέτρον καὶ ῥυθμόν, διελαύνοντας ἀπὸ τοὺς οἴκους σὲ ἀνίσους περιόδους, ἐνῶ τὰ μέτρα τοῦ χρόνου καὶ ἡ διάρκεια τῆς ἡμέρας καὶ τῆς νυκτὸς εἰχαν διαταραχθεῖ.
Μὰ καὶ οἱ ἀστέρες δὲν ἔμειναν ἀνεπηρέαστοι ἀλλὰ ὁ αἰωνίως ῥυθμικὸς χορὸς των ἐταράχθη διότι τὸ ἅρμα ἀπομακρύνθη ἐκ τοῦ ζῳδιακοῦ δρόμου. Καὶ ἂλλοτε μὲν ἀνέβαινε εἰς τὰ ὕψη καὶ ἄνθρωποι καὶ γῆ ἐφθείροντο ἀπὸ τὸ ψῦχος ἐνω ὁ οὐρανός κατεφλέγετο, ἂλλοτε δὲ ἐφέρετο προσγειότερον κατακαίοντας ὄρη καὶ ξηραίνοντας ποταμοὺς ἐνῶ ἡ θάλασσα ἔβραζε ἀπὸ τὴν ὑπερβολικὴν θέρμην. Τοῦτα βλέποντας ὁ Ζεύς, διὰ νὰ παύσῃ τὸ κακὸν, ἠναγκάσθη νὰ κατακεραυνώσῃ τὸν Φαέθοντα καὶ τὸ σῶμα του ἔπεσε εἰς τὸν Ἠριδανὸν ποταμὸν, ποὺ οἱ ἀρχαῖοι ἐταῦτισαν μὲ τὸν Πάδον ποταμὸν τῆς Ἰταλίας.
Ὁ Ζεὺς ἐρρύθμισε πάλι τὸν χορὸν τῶν ἄστρων, ἔσβησε τὰς πυρκαγιὰς ποὺ εἶχαν ἀνάψει ἐπὶ γῆς καὶ ἐπέστρεψε τὸ ἅρμα εἰς Ἥλιον. Εἰς μεταγενέστερους μύθους ἀναφέρεται πὼς ὁ Φαέθων καταστερίσθη εἰς τὸ ἄστρον τοῦ Ἠνιόχου, τὸ ὁποῖον εὑρίσκεται πλησίον τῶν ἀστέρων τοῦ Ἠριδανοῦ. Ὅμως οἱ παλαιότεροι συσχετίζουν τὸν Ἠνίοχον μὲ τὸν ἥρωα Ἐριχθόνιον. Αἱ ἀδελφαὶ τοῦ Φαέθοντος ἦλθαν πλησίον τοῦ ποταμοῦ καὶ ἔθαψαν ἐκεῖ τὸ σῶμα τοῦ ἀδελφοῦ των.
Ἐθρήνησαν πολὺ τὸν θάνατον τοῦ Φαέθοντος καὶ δὲν ἔπαυαν κλαίουσαι ἡμέρα καὶ νύκτα, ἔτσι μεταμορφώθησαν εἰς λεύκας, αἱ ὁποῖαι τὴν ἴδιαν ἐποχὴν ἐτησίως ῥίπτουν δάκρυα ποὺ σκληραίνουν τῇ ἐκθέσει των εἰς Ἥλιον καὶ γίνονται ἐκεῖνο ποὺ οἱ ἄνθρωποι ὀνομάζουν ἤλεκτρον, οἱ δὲ νῆσοι ἐπὶ τοῦ Πάδου ποταμοῦ ὀνομάσθησαν Ἠλεκτρίδαι. Ἔκτοτε καὶ ὁ Ἥλιος ἔλαβε τὴν προσωνυμίαν Ἠλέκτωρ πρὸς τιμὴν τοῦ υἱοῦ του.
Τὸ δὲ ἤλεκτρον χρησιμοποιεῖται εἰς τούς θρήνους διὰ ὅσους πεθαίνουν νέοι ἀλλὰ καὶ διὰ τὴν γαμήλιαν ἀμφίεσιν τῶν Ῥωμαίων νυμφῶν.
[Σκυθίνος]
ἣν ἁρμόζεται
Ζηνὸς εὐειδὴς Ἀπόλλων πᾶσαν, ἀρχὴν καὶ τέλος
συλλαβών, ἔχει δὲ λαμπρὸν πλῆκτρον ἡλίου φάος
Ἂν καὶ ὁ Ἥλιος ταυτίζεται συνήθως μὲ τὸν Θεὸν Ἀπόλλωνα, ἐν τούτοις ὑπάρχει μία σημαντικὴ διάκρισις μεταξὺ των. Ὁ Ἥλιος εἶναι αἰσθητὸν ὂν καὶ ἀντανάκλασις τοῦ νοητοῦ Θεοῦ Ἀπόλλωνος καὶ τῶν Ἰδεῶν του ἐπὶ τοῦ αἰσθητοῦ πεδίου. Ἔτσι δὲν εἶναι ὀρθόν νὰ θεωροῦμε ὃτι ταυτίζονται ἀλλ' ὃτι ὁ Ἥλιος προέρχεται ἐκ τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ ἀποτελεῖ μία ἐκ τῶν ἐλλογίμων ἐκφράσεων τοῦ Θεοῦ. Συνεπῶς ὁ Ἥλιος εἶναι ὁ ὁρατὸς θεὸς ἐνῶ ὁ Ἀπόλλων ὁ νοητός, ὁ ὁποῖος εἶναι αἴτιον καὶ ἀρχή τοῦ ὁρατοῦ. Ἡ ὕπαρξις τοῦ Ἡλίου ὀφείλεται εἰς Ἀπόλλωνα ἐνῶ ἡ ὑπαρξις τοῦ Ἀπόλλωνος δὲν ὀφείλεται εἰς Ἥλιον ἀλλ΄εἶναι αὐθύπαρκτος, ἀπορρέουσα ἐκ τοῦ ἑαυτοῦ του.
[Πλούταρχος, Περὶ τοῦ μὴ χρᾶν ἔμμετρα νῦν τὴν Πυθίαν]
'...ἂν βέβαια σύμφωνα μὲ τὴν δικὴν σας ἄποψιν πρέπει νὰ νομίζουμε πὼς ὁ Ἀπόλλων καὶ ὁ Ἣλιος δὲν εἶναι δύο θέοι ἀλλὰ εἷς'. Καὶ ὁ Σαραπίων εἶπε 'κι ἐσύ δὲν τὸ νομίζεις καὶ θεωρεῖς ὃτι ὁ Ἥλιος διαφέρει τοῦ Ἀπόλλωνος;' 'ἐγῶ', εἶπα, 'πιστεύω ὃτι διαφέρει τόσο ὄσο ὁ Ἥλιος ἀπὸ τὴν Σελήνην, μόνο ποὺ ἐκείνη δὲν κρύπτει συχνᾶ οὔτε καὶ ἀπὸ ὅλον τὸν κόσμον τὸν Ἥλιον, ἐνῶ ὁ Ἥλιος ἔχει κάνει τοὺς πάντας σχεδὸν νὰ μὴν προσέχουν τὸν Ἀπόλλωνα, ἀποστρέφοντας μὲ τὴν αἴσθησιν τὴν διάνοιαν ἀπὸ τὸ ἀληθές ὂν πρὸς τὸ φαινόμενον'.
Ὁ Ἥλιος εἶναι ὁ κατ' ἐξοχὴν Θεὸς τῆς ὁράσεως καὶ ἐξ αἰτίας τοῦ φωτὸς του ἡ ὅρασις γίνεται ἐφικτή. Συμφώνως πρὸς τὸν Πλάτωνα, τὸ κυριότερον ὄργανον τοῦ ἀνθρώπου εἶναι οἱ ὀφθαλμοὶ του, καλοῦνται δὲ φωσφόροι.
Τὸ ἀνόθευτον πῦρ τῆς ψυχῆς εἶναι ὁμοειδὲς μὲ τὸ ἠλιακὸν φῶς καὶ ῥέει ἐκ τῶν ὀφθαλμῶν λεῖο καὶ πυκνὸ. Καθως τὸ ῥεῦμα τῆς ὁράσεως ῥέει πρὸς τὰ ἔξω, συνενώνεται μὲ τὸ ὁμοειδὲς του ἡλιακὸν φῶς, δημιουργώντας ἓνα ὁμοιογενὲς πεδίον, οἰκεῖον, τῇ εὐθείᾳ τῶν ὀφθαλμῶν. Ἔτσι ὅπου κι ἂν εὑρίσκεται τὸ ἐξωτερικὸ ἀντικείμενον εἰς τὸ ὁποῖον προσκρούει τὸ ῥεῦμα τῆς ὁράσεως μεταφέρει τὰς κινήσεις ποὺ προκαλοῦνται κατὰ τὴν πρόσκρουσιν, διαμέσου ὅλου τοῦ σώματος, εἰς τὴν ψυχήν μὲ ἀποτέλεσμα τὴν γέννησιν τῆς αἰσθήσεως ποὺ ὀνομάζεται ὅρασις.
Ἐνῶ ὅταν τὸ ἀδελφικὸ πρὸς τὸ ῥεῦμα τῶν ὀφθαλμῶν ἠλιακὸ φῶς χάνεται, καθῶς ἐπέρχεται ἡ νῦξ, τὸ ῥεῦμα τῆς ὁράσεως κατευθύνεται πρὸς κάτι ἀνόμιον καὶ "σβήνει" προσκρούοντας ἐπάνω του, ἔτσι ἡ ὅρασις τὴν νύκτα εἶναι δύσκολη ἢ ἀδύνατη. Ὁ ἄνθρωπος δὲν βλέπει πλέον, ὁ ὕπνος ἐπέρχεται καὶ τὰ βλέφαρα, οἱ προστάται τῆς ὁράσεως, καλύπτουν τοὺς ὀφθαλμούς.
Ὁ Ἥλιος δύναται νὰ θεραπεύσῃ τὴν ἀδυνάμην ὅρασιν ἢ τὴν τύφλωσιν, ἢ νὰ τυφλώσῃ ἐκείνους ποὺ τὸν προσβάλλουν. Ὠς ἄσπιλος καὶ ἁγνός, εἶναι ὁ προστάτης τῶν ἱερέων εἰς τοὺς ὁποίους μεταδίδει τὴν δύναμιν τῆς ὁράσεως αὐτοῦ. Μία ἐκ τῶν δυνάμεων τῶν ἀποδιδομένων εἰς ἱερεῖς εἶναι ἡ δύναμις τοῦ καθάριου βλέμματος ἡ ὁποία διαχέεται ὡσὰν τὰ βέλη τοῦ τόξου. Ὁ ἁγνὸς ἱερεὺς δύναται νὰ ἐξαγνίσῃ ἢ ἀκόμη καὶ νὰ καταρασθῇ ὅσους ἀσεβοῦν καὶ μόνον ῥίπτοντας τὸ βλέμμα του ἐπὶ ἐκείνων.>
[Ἀπολλώνιος Ῥόδιος, Ἀργοναυτικὰ, 4, 727-729]
ὅλη ἡ τοῦ Ἡλίου γενεά εἶναι πασίδηλος, ἀφοῦ ἀκόμη καὶ ἀπὸ μακριὰ
τὸ βλέμμα των ἀστράπτει καθώς τοξεύει τὰς λαμπρὰς του ἀκτῖνας
Βλέπει δὲ τὰ πάντα καὶ διὰ τοῦτο, τὸν ἐπικαλοῦνται συχνὰ ὠς μάρτυρα τῶν ὅρκων. Ἁγνὸς καὶ ἀψευδὴς θὰ ἀναφέρει εὐθὺς τυχὸν ἐπιορκίαν εἰς τοὺς δαίμονας, τοὺς ἁρμοδίους διὰ τὴν τιμωρίαν τῶν ἐπιόρκων. Τὸ μεγά ἀθηναϊκὸν δικαστήριον, ἡ Ἡλιαία, ἔλαβε τὴν προσωνυμίαν του ἐκ τοῦ Ἡλίου, οἱ δὲ δικασταὶ ὀνομάζοντο Ἡλιασταί.
[Ὁμηρικὸς Ὕμνος εἰς Δήμητρα]
κὶ ἔφθασαν εἰς Ἥλιον, ποὺ θεοὺς καὶ ἀνθρώπους ἐπισκοπεῖ
Αἱ ἀπεικονίσεις του χαρακτηρίζονται ἀπὸ τὴν ἡλιακὴν κορώνα, τὸν φλογερὸν στέφανον τοῦ Ἡλίου ποὺ καλεῖται διάδημα μυρίων ἀκτίνων. Ἀκολουθεῖται ἀπὸ τὸν Ἑωσφόρον, τὰς τέσσαρας Ὥρας (ἐποχάς) καὶ τὰς δώδεκα Ὥρας ποὺ ἄλλοτε σημαίνουν τοὺς μῆνας καὶ ἄλλοτε τὰς ὥρας τῆς ἡμέρας (αἱ ἀρχαῖαι ἡμερήσιαι ὥραι ἰσοδυναμοῦν μὲ δύο σημερινὰς ὥρας). Ἡ ἔκλειψις δὲ τοῦ Ἡλίου ἐθεωρεῖτο καταστροφικὸς οἰωνὸς διὰ ὁτιδήποτε εὑρίσκετο ὑπὸ τὴν ἐπιρροὴν της.
[Πίνδαρος, Παιάν, απόσπασμα 52]
Ἀκτὶς ἡλίου, πολυδερκής, τὶ ἔχεις κατὰ νοῦ; Ὤ, μῆτερ ὀμμάτων, ἄστρον ὑπέρτατον ποὺ ἐκλάπης ἀπ' ἐμᾶς ἐνὼ ἤταν ἡμέρα! Γιατὶ καθιστᾷς ἀνωφελῆ τὴν ἰσχὺν τοῦ ἀνδρὸς καὶ τῆς σοφίας τὴν ὁδόν, εἰσερχόμενο σὲ σκοτεινὴν ἀτραπόν; Φέρεις κάποιο νέο ἢ πρὸ τῆς ὥρας του συμβάν; Ἀλλά, πρὸς Διός, σὲ ἱκετεύω θεϊκὲ ἠνίοχε, σὲ κάποιο εὐτυχὲς καὶ ἀβλαβὲς συμβὰν μετατρέψου διὰ τὰς Θήβας [...]
Καποίου πολέμου τὸ σημεῖον μήπως φέρεις ἢ τῶν καρπῶν τὴν φθίσιν, ἢ χιονοθύελλα ἀνειπώτου σθένους, ἢ ὀλέθριαν ἐξέγερσιν, ἢ θαλάσσης ὑπερχείλισιν σὲ πεδιάδα, ἢ παγετὸν ἐπὶ γῆς, ἢ νότια θέρμη μὲ ὄμβρους ἀκατάπαυστους, ἢ τὴν γαῖαν κατακλύζοντας θέσεις νέων ἀνδρῶν γένος ἐξ ἀρχῆς; Ἐγὼ διόλου δὲν θὰ θρηνήσω για ὅτι πάθω μαζὶ μὲ ὅλους
Αἱ ἀκτίναι του φέρουν τὴν αὔξησιν τῶν καρπῶν, διὸ καὶ καλεῖται κάρπιμος, καὶ ἐπιταχύνουν τὴν διαδικασίαν τῆς σήψεως. Αἱ συχνότεραι προσωνυμίαι τοῦ Ἡλίου εἶναι:
| Ὑπερίων | ὁ ὑψηλὰ εὑρισκόμενος |
| Ὑπεριονίδης | υἱὸς τοῦ Ὑπερίονος |
| Τιτάν | εὐμεγέθης ἀλλὰ καὶ ἀπρόσμικτος |
| Ἠλέκτωρ | ἀκτινοβόλος |
| Φαέθων | ἐκεῖνος ποὺ φωτίζει |
| Παιάν | λυτρωτὴς, σωτὴρ, ἰατρός |
Πτηνόν ἀφιερωθὲν εἰς Ἥλιον ἐστὶ ὁ Ἱέραξ, διὰ τὸ ἱερὸν τὸν ὀφθαλμῶν του, ἡ δὲ πρωταρχικὴν σημασίαν τῆς λέξεως ἱερὸς εἶναι ἰσχυρὸς καὶ εὔρωστος, ἐξ οὖ καὶ ἱερεύς. Ἐκ τῶν ζῴων, εἰς Ἥλιον ἀφιερώνονται οἱ λευκοὶ ἵπποι. Φυτὰ καὶ λίθοι ἐκ τῶν ἀπορροιῶν τοῦ θεοῦ θεωροῦνται τὸ χρυσάνθεμον, ὁ ὑάκινθος καὶ τὸ ἡλιοτρόπιον, ὁ ὑάκινθος λίθος (εἴδος ῥουμπινίου), ὁ ἠλιόδωρος (χρυσὸς βήρυλλος), τὸ ἤλεκτρον, τὸ ῥουτίλιον (χαλαζίας μὲ πρόσμιξιν χρυσοῦ) κ.ἄ. Μέταλλα, ὁ χρυσός. Θυμίαμα ὁ λίβανος. Τροφαί τὸ μέλι καὶ τὰ πορτοκάλια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου