Η ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΠΕΝΤΖΑΜΙΝ ΜΠΑΤΟΝ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ

Αφιερωμένη η ανάρτηση στόν Εργοδότη





Η ΑΠΙΣΤΕΥΤΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΠΕΝΤΖΑΜΙΝ ΜΠΑΤΟΝ ΕΧΕΙ ΤΙΣ ΡΙΖΕΣ ΤΗΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ


Γράφει ο συγγραφέας και λαογράφος ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΕΚΑΚΗΣ

Η ταινία τοϋ Ντέιβιντ Φίντσερ,μέ πρωταγωνιστή τόν Μπράντ Πίτ καί μέ τίτλο «Η απίστευτη ιστορία τον Μπέντζαμιν Μπάτον» παίχτηκε στους κινηματογράφους καί συζητείται ακόμη πολύ।
Το θέμα της ανάποδης ροής τοϋ χρόνου - ή καί τό σταμάτημα αυτοϋ - είναι μιά παλαιά ιστορία, μέ τό οποίο καί ό κινηματογράφοςκαί ή λογοτεχνία121 εχει πολλάκις ασχοληθεί.
Γιά τήν λαογραφία όμως δέν εΐναι κάτι πρωτόγνωρο.Υπάρχει ευρύτατα διαδεδομέ­νο στούς μύθους των κατοίκων της Αϊτής, οί μετανάστες τής οποίας τούς έφεραν καί στίς ΗΠΑ καί στίς άλλες νέες τους πατρίδες. Ενυ­πάρχει επίσης στούς μύθους των βρυκολάκων
(πού τούς συναντούμε σέ διάφορους λαούς). Άπ' αυτούς -έγραψαν οί σημερινοί σχολια­στές καί κριτικοί κινηματογράφου - εμπνεύ­σθηκε τήν ίστορία του ο συγγραφέας τής νου­βέλας, Σκότ Φιτζέραλντ, τό 1922, τήν οποία καί κινηματογράφησε ο Φίντσερ.
Αυτό πού δέν εΐπαν - γιατί δέν τό έγνώρι-ζαν; Ή γιατί θέλησαν νά μήν τό αναφέρουν; -είναι πώς αυτός ό μύθος γιά πρώτη φορά ανα­φέρεται από αρχαίους Έλληνες συγγραφείς,ήταν κοινότατος στούς αρχαίους Έλληνες, καί οι Έλληνες ναυτικοί τόν διέδωσαν στά τέσσερα σημεία..
[ Η Χώρα των Μερόπων βρισκόταν στην Αμερική. Έτρωγαν καρπούς ενός δένδρου καί μίκραιναν, έως πού γίνονταν βρέφη καί εξαφανίζονταν!...]
Στήν αρχαία ελληνική γραμματεία γίνεται λόγος γιά τούς Μέροπες[3]. Αυτοί κατοικού­σαν σέ πολλές καί μεγάλες πόλεις. Κατοικού­σαν στήν Μεροπίδα[4], ή οποία, κατά τούς Έλληνες, έκειτο στήν χώρα των Υπερβορεί­ων. Όνομαζόταν δέ έτσι γιατί ήταν «παναφα-νής».
Στήν μυθολογία μας, ή Μερόπη ήταν μιά από τίς 7Πλειάδες (ώς θυγατέρα τής Πλειό-νης, κόρης τοϋ Ώκεανοϋ) ή Άτλαντίδες (ώς θυγατέρα τοϋ "Ατλαντα, υίό τοϋ Ούρανοϋ[5] καί τής Ώκεανίδος Ασίας[6]), πού ή μάνα τους τίς έτεκε στό όρος Κυλλήνη τής Αρκαδίας.Καί ή Μερόπη ήταν ή μόνη από τίς 7 αδελφές πού πήρε θνητό σύζυγο (έγινε σύζυγος τοϋ βα­σιλέως τής Κορίνθου Σισύφου καί μητέρα τοϋ Γλαύκου). Γι' αυτό, όταν καταστερίσθηκε, έστελνε ασθενέστερη λάμψη από τίς αδελφές της!..[7]Οί 7 Πλειάδες (= αγριοπεριστέρες) αδελφές έγιναν «αρχαγγελικές δυνάμεις» έφε-στωσες «των 7 σφαιρών τοις αρχαγγέλοις»: Ή Κελαινώ τής Κρονίας σφαίρας, ή Στερόπη τής τοϋ Διός, ή Μερόπη τοϋ Αρεος, ή Ηλέ­κτρα τής ηλιακής, ή Αλκυόνη τής Αφροδίτης, ή Μαία τής τοϋ Έρμοϋ καί ή Ταϋγέτη τής Σε-
λήνης! Οί Πλειάδες ζούσαν σέ εναν όμορφο κήπο μέ φοίνικες[8],καί εμφανίζονταν στούς ανθρώπους γιά νά τούς σηματοδοτήσουν τήν έποχή τής σπορας.[9]
Μετά τήν Τιτανομαχία, ο νικητής Ζεύς ξα­πόστειλε τόν"Ατλαντα στήν Δύση, όπου οί Εσπερίδες φύλαγαν τά «χρυσά μήλα». Όταν ο γίγαντας "Ατλας μέ τούς οπαδούς του πέρα­σαν τόν ωκεανό - πού έξ αυτων ονομάσθηκε Ατλαντικός - διά μέσου τοϋ βόρειου αρκτι-κοϋ κύκλου, ονόμασαν τίς νέες χωρες μέ τά ονόματα των θυγατέρων τοϋ γενάρχη τους.
Εΐναι πασιφανές ότι οί αρχαιότατοι έκεϊνοι Έλληνες έγνώριζαν τήν ήπειρο πού αργότερα ονομάσθηκε Αμερική, αφοϋ καί ο Θεόπομπος λέγει πώς ή Ευρώπη, ή Ασία καί ή Λιβύη (δηλαδή ή Αφρική) εΐναι νησιά, περι­βάλλονται από ωκεανό, έξω από τόν όποιο ευρίσκεται ή μόνη καί πραγματική ήπειρος, πού έπήρε αυτό τό όνομα λόγω τοϋ μεγέθους της (άπειρος). Έκεϊ - συνεχίζει - ζοϋν πολλά καί μεγάλα ζωα,ενας κόσμος περίεργος καί μυστήριος. Οί άνθρωποι εΐναι διπλάσιοι σέ μέγεθος καί ζοϋν τά διπλάσια χρόνια! Ζοϋν μέ τρόπο ζωής έντελως ξένο πρός έμας. Υπάρχουν πολλές και μεγάλες πολιτείες, συ­νεχίζει ο ϊδιος ο αρχαίος συγγραφέας. Ή Ευσεβής καί ή Μάχιμος εΐναι οί μεγαλύτερες. Καί εΐναι έκ διαμέτρου αντίθετες.Στήν Ευσεβή οί κάτοικοι εΐναι πάντα ευτυχισμένοι, ζοϋν ειρηνικά, πλούσια,δίχως κόπους καί ασθένει­ες καί τελειώνουν τόν βίο τους μέ χαρά. Ήταν τόση ή δικαιοσύνη πού βασίλευε, πού υποχρέ­ωνε τούς θεούς νά τήν έπισκέπτονται συχνά.Στήν Μάχιμο, λέει ο Θεόπομπος, ζοϋν περί­που δύο εκατομμύρια άνθρωποι! Ήσαν φιλοπόλεμοι, καί γι' αυτό κυριαρχούσαν έπί των γειτονικων πόλεων. Οί περισσότεροι πέθαιναν στούς πολέμους.[10] "Αν όχι, πέθαιναν από βαρειές ασθένειες. Εΐχαν αφθονία χρυσοϋ[11] καί αργύρου, πού ήσαν πιά ευτελή, όπως σέ έμας ο σίδηρος. Κάποτε έπιχείρησαν νά δια­σχίσουν τόν ωκεανό καί έφθασαν στήν χώρα των Υπερβορείων. Όταν όμως έμαθαν τόν τρόπο ζωής των υπολοίπων ανθρώπων, θεώ­ρησαν απαξιωτικό νά προχωρήσουν παραπέρα.Στά έσχατα τής Μεροπίδος χώρας, λοι­πόν, υπήρχε μιά περιοχή, ή οποία ονομαζόταν "Ανοστος[12]. Ή δέ περιοχή τής "Ανοστος, ομοι­άζει μέ ενα μεγάλο χάσμα, έλεγαν. Έκεϊ δέν υπάρχει μήτε φως, μήτε σκοτάδι. Μόνον θο­λός κι έρυθρωπός αέρας. Αυτήν τήν περιοχή τής χώρας των Μερόπων διαρρέουν δύο ποταμοι
Ό Ποταμός της Χαράς (Ήδονης)καί Ό Ποταμός της Λύπης.
Στίς ακροπο­ταμιές τους, φύο­νται μεγάλα - σαν πλατάνια-δένδρα. Αυτά τά δένδρα έχουν ανάλογες ιδιό­τητες μέ τά νερά των πο­ταμών άπ' τά όποια βρέχο­νται καί ποτίζονται.
"Οποιος δοκιμάσει άπό τούς καρπούς των δένδρων πού φύονται κατά μηκος τοϋ Ποτα­μού της Λύπης, σέ όλην τήν υπόλοιπη ζωή του θά μαραζώνει μέσα στούς θρήνους καί τά δά­κρυα...
"Οποιος δοκιμάσει άπό τούς καρπούς τών δένδρων πού φύονται κατά μηκος τοϋ Ποτα­μού της Χαράς, θά ξεχάσει κάθε προηγούμε­νη επιθυμία του, άκόμη καί τήν άγάπη του! Καί, σύν τοις άλλοις, θά πάψει νά γερνάει καί θ' αρχίσει σταδιακώς νά γίνεται όλο καί νεώ­τερος! Καί θά καταλήξει νά γίνει έφηβος, παι­δί, βρέφος καί έν τέλει νά... χαθεί.. .[13]
Τέλος, νά ποϋμε πώς τήν θεωρία περί άντιστροφης τοϋ χρόνου εξετάζει καί δ Πλά­των (βλ. σχ. «Πολιτικός», 269Ό).
Πηγές
Αριστοτέλης, Βυζάντιος Στέφ., Ερατοσθένης, Ησύ­χιος,Κόνων («Αιηγήσεις»>,σχ. "Αγγ. Πολίτη, έκδ. «Ερω­διός»»), Πλάτων, Στράβων, σχολ. Ησιόδου.
Σημειώσεις
1. «Αίμα καί πάθος» (τοϋ Τόνι Σκότ), «Γιά πάντα νέ­ος» (τοϋ Στίβ Μάινερ), «Δαιμονισμένος άγγελος» (τοϋ ""Αλαν Πάρκερ),«Βί§ Ρίδΐι» (τοϋ Τίμ Μπάρτον), «Νεότητα χωρίς νιάτα» (τοϋ Φράνσις Φορντ Κόπολα), «Ό θάνατος σοϋ πάει πολύ» (τοϋ Ρόμπερτ Ζεμέκις), «Συνέντευξη μ' έναν βρυκόλακα» (του Νιλ Τζόρνταν), «Ταμποϋρλο» (τοϋ Σλέντορφ), κ.ά. Καί στά καθ' ήμας, «"Αλίμονο στούς νέ­ους» (τοϋ "Αλέκου Σακελλάριου), κ.ά.
2. «Φάουστ» (τοϋ Γκαίτε), «Τό πορτρέτο τοϋΝτόριαν Γκρέι» (τοϋ Ουάιλντ), κλπ.
3. «Μέροπες» (< μείρομαι, μέρω = λαμβάνω μέρος, με­ρίδιο, μοίρα) καλοϋνται οί άνθρωποι πού έχουν τήν όπα (όψη) καί τήν φωνή μεμεριμένη (μοιρασμένη). «Μέροπες» εκλήθησαν οί άνθρωποι όταν μερίσθηκαν οί γλώσσες τους και διάρθρωσαν τίς διαλέκτους των. "Εως τότε όλοι μιλού­σαν μία και μόνον κοινή γλώσσα. "Επίσης καί όταν μερί-σθησαν (μοιράσθηκαν) οί κτήσεις τους.
4. Πολλές άρχαίες παραδόσεις - κ.ά. λαών - μιλοϋν γιά
τοποθεσίες σχετικές μέ τήν Μεροπίδα. Στά σανσκριτικά,
λ.χ. πού είναι παραφρασμένα άρχαία κρητικά, ευρίσκουμε τό Μεροϋ, ένα βουνό στό κέντρο της Γης, στόν «ομφαλό της Γης», έκεί όπου οί "Ινδοί τοποθετοϋν τόν Σβάργκα (τόν "Όλυμπό τους). "Αναφέρεται καί ώς Χεμάντρι («Χρυσό Βουνό»), ή/καί Ραντασάνου («Διαμαντένια Κορυφή»), ή/καί Καρνικατσάλα («Λώτινο"Ορος»), ΐί/καί "Αμαράντρι ΐί/καί Ντέβα-Παρβάτα («Βουνό τών θεών»). Σέ αυτό, κατ' αυτούς, υπάρχουν οί πόλεις τών μεγαλύτερων θεών, όπου διαμένουν διάφοροι Ντεβά. Ευρίσκεται στήν «Χώρα της Ευδαιμονίας», της πρώτης βενδικης έποχης. Οί άποκρυφι-στές θεωροϋν πώς τό βουνό αυτό ευρίσκεται στό κέντρο τοϋ Β. Πόλου,περιοχή πού πρώτη στερεοποιήθηκε έπί Γης. Κι αυτό είναι παρμένο άπό τήν άρχαία ελληνική γραμμα­τεία, δεδομένου ότι έκεί οί "Ελληνες τοποθετούσαν τήν χώ­ρα τών Υπερβορείων. "Ετσι βλέπουμε τήν σύμπτωση της έλληνικης, μέ τήν ινδική καί τήν βενδική μυθολογία, τά έπη τών Χετταίων καί τών Βαβυλωνίων.
Στόν δέ άμιγώς έλληνικό-αίγαιακό χώρο Μεροπίδα έλεγαν τήν Κώ καί τήν Σίφνο - γιά άλλους λόγους πού δέν είναι της παρούσης. "Επίσης κωμόπολη μέ τό όνομα Μερό­πη υπάρχει σήμερα καί στό νομό Μεσσηνίας.
5. Κατ' άλλους, πατέρας του λογιζόταν δ "Ιαπετός, δ Αίθέρας ή δ Ποσειδών.
6. Κατ' άλλους, μητέρα του λογιζόταν ή "Ωκεανίδα Κλυμένη, ή Ημέρα ή ή νύμφη Λιβύη.
7. Κατ' άλλους αυτό τ' άστέρι πού δέν φαίνεται καλά είναι της "Ηλέκτρας, μητέρας τοϋ Δαρδάνου, γενάρχη τών Τρώων, πού πενθεί γιά τόν χαμό της Τροίας.
8. Τέτοιοι νησαίοι κηποι είναι τά νησιά της Καραϊ­βικης. Μπορεί, λοιπόν, οί γηγενείς "Αϊτινοί νά έξέλιξαν ή νά παράφρασαν τόν άρχαίο ελληνικό μύθο καί νά έπλασαν δι­κούς τους μύθους, περί άναστροφης τοϋ χρόνου, πού διέ­δωσαν οί μετανάστες τους, όπως άρχικώς είπα.
9. Ώραιοτάτη έρυθρόμορφη υδρία μέ αυτό τό θέμαυπάρχει στό "Εθνικό "Αρχαιολογικό Μουσείο και άνάγεταιστά τέλη τοϋ 5ουπ.Χ. αί.
10. Ή Μερόπη σχετίζεται μέ τήν σφαίρα τοϋ ""Αρεως, όπως προείπαμε.
11. θυμηθείτε τά «χρυσά μηλα» τοϋ άλλου μύθου.""Ανοστος (< στερ. α + νόστος) = άγύριστος, τόπος όπου πας καί δέν μπορείς νά ξαναγυρίσεις πίσω («"Οδύσ­σεια» ω 528).Κατά τόν "Αριστοτέλη «άνοστος» είναι έκείνος δ δποίος δέν
έγύρισε ή δέν γυρίζει στήν πατρίδα του («πάντες έγένοντο άνοστοι») - άπ. 145 - δ άνήδονος, δ άποι-ος, δ άχαρος.
10. Ό μύθος (= άλήθεια) άναφέρεται τό πρώτον άπό τόν περίφημο Χίο ίστοριογράφο, θεόπομπο τοϋ Δαμασι-στράτου (δ δποίος άκμασε έπί Φιλίππου καί "Αλεξάνδρου) - υπάρχει στά Ργ§μ. Ρ,2β,115, &§ια 75ο 35-54, έκδ. ^α^ο^γ.
Διασταυρώνεται καθώς έπαναναφέρεται άπό τόν Κλ।Αίλιανό, έναν έπίσης σπουδαίο συγγραφέα καί σοφιστή (πού έζησε περί τόν 3ομ.Χ. αί.) καί δ δποίος έγραψε ένα σπουδαίο έργο, τήν «Ποικίλη Ιστορία», κ.ά. Σέ αυτό, λοι­πόν, άναφέρει τήν παραπάνω ίστορία (3,18), πού τήν έμαθε άπό τόν Θεόπομπο τόν Χίο, καθώς λέγει .ΓΙΩΡΓΟΣ ΛΕΚΑΚΗΣhttp://www.lekakis.com/

Καί δυό λόγια τήν ταινία

[Γεννήθηκα κάτω από περίεργες συνθήκες. Και έτσι ξεκινά η ταινία Η Απίστευτη Ιστορία του Μπέντζαμιν Μπάτον, που αποτελεί κινηματογραφική μεταφορά της νουβέλας του Φ. Σκοτ Φιτζέρλαντ από το 1920 και αναφερόταν στην ιστορία ενός άντρα που γεννήθηκε ογδόντα χρονών και καθώς περνούσαν τα χρόνια γινόταν όλο και πιο νέος. Η ταινία αφηγείται την εκπληκτική ιστορία ενός όχι και τόσο συνηθισμένου άντρα. Ξεκινώντας το 1918 από τη Νέα Ορλεάνη, στο τέλος του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου και φτάνοντας μέχρι τον 21ο αιώνα, ο άντρας αυτός διαγράφει μία πορεία ζωής τόσο απρόβλεπτη, όσο θα μπορούσε να είναι η ζωή οποιουδήποτε ανθρώπου. Σε σκηνοθεσία του Ντέιβιντ Φίντσερ (Zodiac, Fight Club) και με πρωταγωνιστές τους Μπραντ Πιτ και Κέιτ Μπλάνσετ ως δυο αδερφές ψυχές, τον Μπέντζαμιν και την Ντέιζι, Η Απίστευτη Ιστορία του Μπέντζαμιν Μπάτον αποτελεί την απόλυτη επιτομή του επικού ταξιδιού ενός ανθρώπου στις χαρές της ζωής, στη θλίψη του θανάτου, αλλά και σε τόσα άλλα συναισθήματα που ξεπερνούν το χρόνο.]