Π. Ήφαιστος, Πάγια χαρακτηριστικά της Αμερικανικής στρατηγικής, οι περιφέρειες, η Τουρκία, η Ελλάδα και η Κύπρος
Εισαγωγή. Οι προεδρικές εκλογές στις Ηνωμένες Πολιτείες τον Νοέμβριο 2020 αναμενόμενα συνοδεύτηκαν από πολιτικές διαμάχες, υποθέσεις για το που κινείται η Αμερική, προσπάθειες ανίχνευσης των θέσεων των υποψηφίων και ενίοτε από προβλέψεις για το μέλλον. Κτίζοντας πάνω σε προγενέστερες παρεμβάσεις εδώ θα σταθούμε με συντομία στην περιγραφή ενός κατά τα άλλα πολύ μεγάλου ζητήματος που αφορούν κυρίως ζητήματα σχεδιασμού στρατηγικής και συγκρότησης εναλλακτικών αποφάσεων σύμφωνα με τις προϋποθέσεις εντός των προσανατολισμών που θα επιλέξει ο νέος πρόεδρος. Επίσης, θα γίνει προσπάθεια να συνδεθεί αυτή η περιγραφή με τις καταιγιστικές στρατηγικές εξελίξεις πλανητικά και περιφερειακά ενόσω προχωρούμε στον 21 αιώνα και το διεθνές σύστημα καθίσταται ολοένα και πιο ορατά ένα πολυπολικό σύστημα πολλών μεγάλων και πυρηνικών δυνάμεων. Η ανάλυση επιχειρεί περισσότερο να φωτίσει την μεγάλη εικόνα. Για κάτι τέτοιο, είναι απαραίτητο η ανάλυση να εδράζεται πάνω στα διαχρονικά αναλλοίωτα αξιώματα και τις εδραιωμένες τυπολογίες της στρατηγικής ανάλυσης.
Όσον αφορά την Ελλάδα και την Κύπρο θα τονιστεί ότι το πως θα κινηθούν και θα αποφασίζουν τα Αμερικανικά στρατηγικά επιτελεία συναρτάται με πάγια χαρακτηριστικά και τάσεις. Πρωτίστως α) τις ανακατανομές ισχύος και τα στρατηγικά παίγνια, β) το πόσο επιδέξια θα διαχειριστεί τις σχέσεις με τις ΗΠΑ η Τουρκία και γ) το κατά πόσο εν μέσω καταιγιστικών στρατηγικών εξελίξεων οι ηγεσίες της Κύπρου και της Ελλάδα κατευνάζοντας θα δίνουν την εικόνα υποχωρητικών, αναξιόπιστων και αναλώσιμων κρατών. Τρία πράγματα είναι από καιρό στην πρώτη γραμμή της αντιπαράθεσης με την Τουρκία και θα συνεχίσουν να είναι για πολύ καιρό ακόμη: Πρώτον, το πως η Ελληνική Εθνική στρατηγική θα δίνει αξιόπιστες αποτρεπτικές παραστάσεις. Δεύτερον, το κατά πόσο αυτό θα σημαίνει πλήρη εκπλήρωση των προνοιών του διεθνούς δικαίου της θάλασσας. Τρίτον, το κατά πόσο στο Κυπριακό πολλές δεκαετίες άγονων διαπραγματεύσεων θα οδηγήσουν σε άμεση απόφαση αξίωσης τερματισμού των τετελεσμένων και εκπλήρωσης των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας του 1974 και του 1983 για τον παράνομο χαρακτήρα των τετελεσμένων.
Κατ’ αρχάς καλά κάνουμε να συνοψίσουμε δύο ζητήματα τα οποία απαιτείται να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη και με τρόπο απαλλαγμένο ιδεοληπτικών και συναισθηματικών κριτηρίων:
Πρώτον, αυτό που μετράει όσον αφορά την νέα προεδρική φρουρά των ΗΠΑ είναι κατά πόσο θα υιοθετηθούν ορθολογιστικές στρατηγικές προσεγγίσεις που αφορούν διαχείριση των ανακατανομών ισχύος περιφερειακά και πλανητικά με ζητούμενο ένα νέο πλανητικό modus vivendi ισορροπίας δυνάμεων που θα μειώνει τον κίνδυνο ενός πυρηνικού πολέμου. Δεν πρόκειται για κάποιο ανθόσπαρτο περιβάλλον αλλά για το γεγονός ότι η επί ένα τέταρτο του αιώνα η υπερεξάπλωση των ΗΠΑ ενδέχεται η ισορροπία και σταθερότητα να συναρτάται πλέον όχι με στρατηγικές ασυγκράτητης απόκτησης ισχύος άνευ ορίων αλλά στο πλαίσιο μιας πιο συγκρατημένης προσέγγισης διαφύλαξης της κεκτημένης επιρροής (και κυρίως, τονίζουμε, αποφυγής πυρηνικού πολέμου). Η τετραετία του Προέδρου Τραμπ είχε ενδείξεις ότι αυτό ήταν το σκεπτικό αλλά οι προσεγγίσεις δεν ευοδώνονταν με επιτυχία, ιδιαίτερα στο Δυτικό τμήμα της Περιμέτρου της Ευρασίας. Οι φυγόκεντρες τάσεις της Τουρκίας είναι ενδεικτικό παράδειγμα. Εν τούτοις, ισχύει κάτι πολύ σημαντικό: Είναι είναι πρόεδρος ο Ταγίπ Ερντογάν είτε κάποιος άλλος ενόσω εντείνονται οι ανακατατάξεις και οι εναλλαγές συμμαχιών με κύριο σκοπό νέες ισορροπίες ενόψει ανόδου της ισχύος της Κίνας, ενδέχεται η Τουρκία να διαθέτει πολύ περισσότερα περιθώρια ελιγμών. Το ποιες θα είναι οι ισορροπίες και πότε θα σταθεροποιηθούν δεν το γνωρίζουμε ακόμη. Το πως θα προχωρήσει η πολιτική ηγεσία σε πολύ μεγάλο βαθμό εξαρτάται από την λήψη αποφάσεων εντός των εκτεταμένων δομών του Αμερικανικού Πενταγώνου (για την δομή βλ. παρεμβαλλόμενο πίνακα)
Για να κατανοήσουμε τις σχέσεις Αμερικής – Τουρκίας και το πώς θα μπορούσαν να εξελιχθούν απαιτείται να κατανοήσουμε ότι οι αποφάσεις συναρτώνται λιγότερο με συναισθηματισμό και περισσότερο με την θέση και τον ρόλο της Τουρκίας στην περιοχή όπως ήταν, όπως είναι και όπως εκτιμάται ότι εξελίσσεται όχι μόνο σε αναφορά με τις αποφάσεις και ενέργειες της Άγκυρας αλλά και πολλές άλλες. Για να δώσουμε ένα παράδειγμα, το πως θα διαχειριστούν οι ΗΠΑ τις σχέσεις της Ρωσίας στην περιοχή -και πέραν σταθερών που αφορούν την ανάσχεση της ηπειρωτικής αυτής δύναμης στην ενδοχώρα της Ευρασίας- εξαρτάται από πολλούς και ρευστούς παράγοντες στο επίπεδο του πολυπολικού διεθνούς συστήματος.
Με διαφορετικά λόγια, όσον αφορά την στρατηγική μιας μεγάλης δύναμης στις περιφέρειες απαιτείται να αποφεύγονται τα συνομωσιολογικά σενάρια και απλουστευτικοί αφορισμοί και να εκτιμώνται τα πράγματα όχι γραμμικά και μονοσήμαντα αλλά σύμφωνα με τις προϋποθέσεις τους όπως είναι και όπως εξελίσσονται. Κύριο ζήτημα είναι κατά πόσο ο Αμερικανός πρόεδρος θα προσανατολιστεί προς ισορροπία δυνάμεων ή κατά πόσο θα συνεχίσει την πεπατημένη των παρεμβάσεων των προέδρων μετά το 1990.
Όπως και να έχουν τα πράγματα, απαιτείται να έχουμε κατά νου τρεις ανελέητες προειδοποιήσεις αξιωματικού χαρακτήρα του Θουκυδίδειου Παραδείγματος.
- Πρώτον, Θουκυδίδης: «δίκαιο έχει όποιος έχει ίση δύναμη και όταν αυτό δεν συμβαίνει τότε ο ισχυρός επιβάλλει ότι του επιτρέπει η δύναμή του και ο αδύναμος υποχωρεί και προσαρμόζεται». Στον αθέσμιστο διεθνή χώρο από τον οποίο απουσιάζει μια κοινωνία και ένα κοινωνικοπολιτικό σύστημα, λοιπόν, «η ισχύς είναι το κυριότερο νόμισμα της διεθνούς πολιτικής», μας λέει ο μεγάλος σύγχρονος Θουκυδίδειος Δάσκαλος της διεθνούς πολιτικής K. Waltz. Παρενθετικά σημειώνεται ότι ο Θουκυδίδης δεν προτείνει υποχώρηση ή σύγκρουση παρά μόνο προειδοποιεί ότι οι Μήλιοι όφειλαν να έχουν επαρκή ισχύ και ορθολογιστική στρατηγική συμμαχιών για να μπορούν να κάνουν με τους Αθηναίους συναλλαγές για ισόρροπες και συμμετρικές σχέσεις. Το τελευταίο είναι στις μέρες μας ένα σημαντικό ζήτημα της στρατηγικής ανάλυσης [ΔΙΑΠΡΑΓΜΑΤΕΥΤΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. «Πελατειακές σχέσεις» («patron-clientrelations») μεταξύ ισχυρών και λιγότερο ισχυρών κρατών και ο διάλογος Μηλίων-Αθηναίων στον Θουκυδίδη. https://wp.me/p3OlPy-Oa]
- Δεύτερον, κάποια αξιώματα της Κονδύλειας ανάλυσης χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής: «Η έσχατη πραγματικότητα συνίσταται από υπάρξεις, άτομα ή ομάδες που αγωνίζονται για την αυτοσυντήρησή τους και μαζί αναγκαστικά, για τη διεύρυνση της ισχύος τους. Γι’ αυτό συναντώνται ως φίλοι ή ως εχθροί και αλλάζουν φίλους και εχθρούς ανάλογα με τις ανάγκες του αγώνα για την αυτοσυντήρησή τους και τη διεύρυνση της ισχύος τους» (Κονδύλης, Ισχύς και απόφαση,Εκδόσεις Θεμέλιο, 1991, σ. 213). Εάν αυτό ισχύει μια φορά σε όλα τα επίπεδα συζήτησης ισχύει εκατό φορές στην διεθνή πολιτική, κάτι, εξάλλου, το οποίο καταμαρτυρείται καθημερινά με γυμνό οφθαλμό και χωρίς την ανάγκη μεγεθυντικών φακών. Για να το πούμε διαφορετικά, ενώ ενδοκρατικά και στον βαθμό που λειτουργεί το κοινωνικοπολιτικό σύστημα έχουμε θέσπιση των διανεμητικών λειτουργιών της ισχύος η οποία είναι τόσο περισσότερο νομιμοποιημένη όσο περισσότερο δημοκρατικά προσανατολισμένο είναι το κράτος. Αντίθετα στην διεθνή πολιτική οι διανεμητικές λειτουργίες της ισχύος είναι αθέσπιστες επειδή απουσιάζει παγκόσμια κοινωνία παγκόσμιο κοινωνικοπολιτικό σύστημα και παγκόσμια εξουσία. Ως εκ τούτου με κάθε λογικό και ορθολογιστικό κριτήριο στην διεθνή πολιτική η πολιτική ηθική είναι μηδενική [βλ. ΗΘΙΚΗ και ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ, Η μη θεσπισμένη ισχύς στην διεθνή πολιτική. Πολιτική θεολογία versus πολιτική θεωρία και η σημασία της αξιολογικά ελεύθερης περιγραφής και ερμηνείας των διεθνών φαινομένων – http://wp.me/p3OlPy-1bH – http://wp.me/p3OqMa-13c και Οντολογική θεμελίωση του Πολιτικού και ο ρόλος της ισχύος στην αθέσπιστη διεθνή πολιτική: Πολιτικός στοχασμός versus Πολιτική Θεολογία http://wp.me/p3OlPy-1no]. Το ότι άλλα πίστευαν οι Έλληνες τις τελευταίες δεκαετίες είναι και κύριο αίτιο παραμέλησης της πατρίδας-κράτους, της κυριαρχίας ανυπόστατων εθνομηδενιστικών ιδεογογημάτων και των μεγάλων ελλειμμάτων της εθνικής στρατηγικης εν μέσω ενός διαρκώς εξελισσόμενου μεταψυχροπολεμικού περιβάλλοντος όπου τους ανταγωνισμούς και τις συγκρούσεις μόνο πολιτικά και πνευματικά τυφλοί δεν τα έβλεπαν.
Τρίτον, μια μεγάλη δύναμη, όπως θεμελιώνει η καλή θεωρία διεθνών σχέσεων έχει ως άξονες της στρατηγικής της κάποια κεντρικά ζητήματα (βλ. το εμβληματικό έργο του John Mearsheimer, Η τραγωδία της πολιτικής των μεγάλων δυνάμεων. Βλ. παρέμβαση για την κρίση της Συρίας όπου και με βάση αυτή την θεώρηση εξετάζονται τα συντρέχοντα γεγονότα: Η σύρραξη στη Συρία και ο ανελέητος ηγεμονικός ανταγωνισμός ως καθοριστικός παράγων των περιφερειακών διενέξεων).
Μεταξύ άλλων, όπως προχωράμε βαθύτερα στον 211 αιώνα και όσο περισσότερο οι σχέσεις των μεγάλων δυνάμεων θα γίνονται ανταγωνιστικές οι στρατηγικές των ΗΠΑ αλλά ως τα κύρια και των άλλων ηγεμονικών δυνάμεων είναι κατά κύριο λόγο οι εξής (βλ. και παρεμβαλόμενο πίνακα):
- παρεμπόδιση μιας περιφερειακής δύναμης να καταστεί περιφερειακός ηγεμόνας,
- ρύθμιση της κατανομής ισχύος πλανητικά και περιφερειακά σύμφωνα με τις ιεραρχίες εθνικής ασφάλειας που ορίζουν οι κρατικοί θεσμοί,
- η προσπάθεια αυτή χρησιμοποιεί μέσα όπως soft power, κατατριβή τρίτων, μεταφορά βαρών, πρόκληση πολέμων, πρόκληση εσωτερικών αναταραχών, και
- την προσαρμογή αυτών και πολλών άλλων τακτικών ενεργημάτων ανάλογα με την εξέλιξη των στρατηγικών άλλων δυνάμεων ή και τοπικών δυνάμεων και τους αστάθμητους παράγοντες και κριτήρια.
Με απλά λόγια και έχοντας κατά νου τις αμερικανικές στρατηγικές και τακτικές προσεγγίσεις, ένα οποιοδήποτε στρατηγικό μοντέλο των ΗΠΑ εδράζεται πάνω σε στρατηγικό σχεδιασμό και οι αποφάσεις. Όλα είναι πάντα ρευστά, υπό διαρκή αναθεώρηση και συνεχή προσαρμογή σύμφωνα με τα περιβάλλοντα ενδιαφέροντος. Στην σχετική ορολογία αυτό ονομάζονται «contingency plans», σε ελεύθερη μετάφραση «εναλλακτικά σενάρια δράσης ανάλογα με τις περιστάσεις όπως αυτές συγκροτούνται και εξελίσσονται». Ένα απλό σχέδιο στρατηγικών και τακτικών σχεδιασμών όταν προσπαθεί να εκπληρώσει τα εθνικά συμφέροντα λαμβάνει υπόψη μόνο το άμεσο περιβάλλον (βλ. πίνακα μια γνωστή σχηματική απεικόνιση των στρατηγικών προσεγγίσεων των ΗΠΑ που χρησιμοποιείται ευρέως στη στρατηγική θεωρία).
Ένα πιο σύνθετο στρατηγικό σχέδιο λαμβάνει υπόψη όλα τα περιβάλλοντα και τις ισχύουσες ή και τις υπό συνεχή εξέλιξη προϋποθέσεις τους ακόμη και τα πιο απομακρυσμένα.
Ένα ολοκληρωμένο στρατηγικό σχέδιο εκτιμά και ιεραρχεί τις κρατούσες και εξελισσόμενες συνθήκες στον πυρήνα των περιβαλλόντων ενδιαφέροντος και επιπλέον κάνει μια μεγάλη προσπάθεια εκτίμησης των απρόβλεπτων μεταβλητών (με σκοπό να χρησιμοποιήσει διάφορα μέσα για να τις επηρεάσει).
Τα πολύ αποτελεσματικά στρατηγικά σχέδια και πάντοτε στο πλαίσιο των αξονικών εθνικών συμφερόντων των ΗΠΑ επιχειρούν αδιάλειπτα να αναπτύσσουν μια στρατηγική διαρκούς επηρεασμού των περιβαλλόντων προς κατευθύνσεις που συμφέρουν και κυρίως διαρκώς επιχειρούν να συντηρούν προϋποθέσεις μείωσης των απειλών και κινδύνων από απρόβλεπτες καταστάσεις.
Η μελέτη της αμερικανικής εθνικής στρατηγικής μετά το 1945, για παράδειγμα, δείχνει ότι οι κρατικοί της θεσμοί και πολύ ενισχυμένα κρατικά επιτελεία ανά πάσα στιγμή παρακολουθούν, πληροφορούνται, σταθμίζουν, εκτιμούν και υιοθετούν ανάλογες στάσεις ανάλογα και αντίστοιχα με τις προϋποθέσεις πλανητικά, περιφερειακά και τοπικά (όπως είναι και όπως εξελίσσονται). Τουτέστιν, άπειροι συνδυασμοί στην βάση των οποίων τα εναλλακτικά σενάρια αναφέρονται σε στάσεις και ενεργήματα που συνδέουν τις στρατηγικές με τις τακτικές στάσεις σε κάθε πιθανή περίπτωση ανάλογα με την εξέλιξη των πραγμάτων. Σκοπός είναι όπως η πλάστιγγα κόστους και οφέλους πρέπει να ισορροπεί ή να γέρνει επωφελώς.
Ας μην περιμένουμε δηλαδή από οποιοδήποτε Πρόεδρο των ΗΠΑ να κινείται γραμμικά αλλά σύμφωνα, όπως ήδη αναφέρθηκε, με το εθνικό συμφέρον και τον τρόπο που αυτό επηρεάζεται από τις διαρκείς ανακατανομές ισχύος, στρατηγικών των κρατών, συμμαχιών και εξισορροπήσεων. Το πώς θα κινηθούν οι αποφάσεις όσον αφορά την Τουρκία και τον περιβάλλοντα χώρο θα εξαρτηθεί από τέτοιους παράγοντες αλλά και από το κατά πόσο η Άγκυρα θα ελιχθεί σωστά, θα συνάψει πελατειακές σχέσεις σύμφωνα με συγκεκριμένα κριτήρια και το πώς θα εξελιχθούν οι συναλλαγές και συνεννοήσεις των ΗΠΑ με άλλες δυνάμεις, εδώ πρωτίστως με τη Ρωσία, την Αίγυπτο, την Ελλάδα και το Ισραήλ.
Ανάλογα λοιπόν με την περίπτωση και όπως για παράδειγμα τα πράγματα εξελίσσονται, «ανασύρουν» το εναλλακτικό σενάριο το οποίο οι θεσμοί διαχείρισης της στρατηγικής τους εκτιμούν ως το πλέον συμφέρον. Στην περίπτωση της εισβολής της Κύπρου το 1974, για παράδειγμα, άλλαζαν διαρκώς στάση ανάλογα με την εξέλιξη των πραγμάτων και κυρίως με κριτήριο το αναπάντεχο γεγονός της σταθερής αντίστασης των Ελλήνων της Κύπρου. Άλλαζαν λοιπόν ενίοτε με τρόπο που συνέφερε την μια πλευρά και άλλοτε την αντίθετη. Είναι σημαντικό να τονιστεί, για παράδειγμα, ότι σημαντική εισροή στις εκτιμήσεις τους ήταν η απρόσμενη αντίσταση των διαιρεμένων και διχασμένων Ελλήνων που εν μέσω Ψυχρού Πολέμου κόντευε να ρεζιλέψει τον δεύτερο ισχυρότερο στρατό της Ατλαντικής Συμμαχίας. Αυτές οι στάσεις επαναλαμβάνονται διαρκώς και εντάσσονται στην λογική των αξιωμάτων που προαναφέρθηκαν και επηρεάζονται ασταμάτητα από τον άναρχο χαρακτήρα του διεθνούς συστήματος.
Αυτή είναι μια ανελέητη και διαρκής κατάσταση στα πεδία της διεθνούς πολιτικής και όποιος δεν μεριμνά για την ασφάλειά του ή όποιος δεν γνωρίζει να διαπραγματεύεται πελατειακά, παθαίνει ζημιές ενίοτε θανάσιμες. Οι μεγάλες δυνάμεις δεν λειτουργούν συναισθηματικά, δεν γνωρίζουν φίλους και εχθρούς. Γνωρίζουν τα συμφέροντά τους, τα προβάλλουν στο μέλλον, εκτιμούν την εξέλιξη των σχέσεων ισχύος και εφαρμόζουν σχέδια που συχνά πρέπει να περάσουν δεκαετίες για να κατανοήσουμε τι ακριβώς έκαναν.
Πολύ σημαντικό για την Ελλάδα και την Κύπρο, πάντως, είναι το κατά πόσο οι ηγεσίες τους και η κοινωνία τους δίνουν την εικόνα αναλώσιμων κρατών οπότε οδηγούνται χωρίς δεύτερη σκέψη στις πολλές Κλίνες του Προκρούστη των στρατηγικών παιγνίων.
Κανείς δεν πρέπει να εφησυχάζει και αυτή είναι η διεθνής πολιτική. Ο Κονδύλης με νόημα έγραψε στο κορυφαίο του κείμενο Από τον 20 στον 21 αιώνα ότι όταν οι ΗΠΑ σχεδιάζουν την στρατηγική τους βαθιά στον 21 αιώνα δεν ερωτούν τον Ρώλς ή τον Χάμπερμανς για το τι θα κάνουν. Στην Ελλάδα, βέβαια, όχι μόνο τους ρωτούσαμε αλλά και η πορεία μας επηρεάστηκε από αναλύσεις τσαρλατάνων της ανάλυσης διεθνούς πολιτικής που φανατίζονται γύρω από ανυπόστατα ιδεολογήματα. Εξ ου και οι παρελθούσες ασυναρτησίες περί παγκοσμιοποίησης και περί της έλευσης, δήθεν, μιας ανθόσπαρτης μεταψυχροπολεμικής ζωής.
Ας δούμε, όμως, κάποια πράγματα με πιο συγκεκριμένο τρόπο αναφορικά με την Τουρκία.
Πρώτον, κύρια εισροή στην Αμερικανική διαδικασία λήψης αποφάσεων είναι η ανθεκτικότητα της νέο-Οθωμανικής εξουσίας όπως εξελίσσεται μετά το πραξικόπημα και τους ελιγμούς του Ερντογάν. Ποια είναι τα ερείσματα, ποια τα λάθη και ποιες οι επιτυχίες της ίδιας της Τουρκίας και πόσο η εξουσία ελέγχει τις φυγόκεντρες τάσεις εντός ενός εξ αντικειμένου διαφοροποιημένου κράτους. Ακόμη πιο σημαντικό, υπάρχουν ή δεν υπάρχουν συγκλίσεις εντός του Τουρκικού πολιτικού συστήματος σε ζητήματα όπως η διένεξη με την Ελλάδα, η Κύπρος, οι Κούρδοι, η Συρία, η Λιβύη, η Αρμενία και στα άλλα πεδία όπου η παρούσα εξουσία ελίσσεται την τελευταία δεκαετία.
Από κάποιο σημείο και μετά, βέβαια, εάν λάβουμε υπόψη την εξαιρετικά τεκμηριωμένη τυπολογία του John Mearsheimer στην οποία αναφερθήκαμε πιο πάνω, εάν διαφαινόταν η δυνατότητα η Τουρκία να εξελιχθεί σε περιφερειακό ηγεμόνα, άλλα εναλλακτικά σενάρια (και μάλιστα πολλά με πολλούς άλλους περιφερειακούς παίχτες) θα στόχευαν στην αποδυνάμωση της Τουρκίας με κατατριβή ή μεταφορά βαρών ή πρόκληση εσωτερικών αναταραχών και ασφαλώς με αναπροσαρμογή στάσεων απέναντι στο κουρδικό. Το ίδιο ισχύει, λογικά, αν η προσέγγιση της Τουρκίας με την Ρωσία δυνατό να ανατρέψει τις γεωπολιτικές ισορροπίες μεταξύ ναυτικών και ηπειρωτικών δυνάμεων.
Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι αναφερόμαστε σε τυπολογία όπου αναρίθμητοι και ρευστοί παράγοντες καθώς και μικρά και συμπλεκόμενα μικρά και μεγάλα κύματα αναπροσαρμόζουν διαρκώς μια τέτοια στρατηγική. Μετράνε πρωτίστως τα στρατηγικού χαρακτήρα κριτήρια και οι τακτικές που μπορεί προς στιγμή οι αποφάσεις να φαίνονται ως αλλοπρόσαλλες ή παράλογες πλην στην πραγματικότητα θα υπηρετούν κάποιο υπόγειο και αθέατο πρωτεύον μακροχρόνιο στρατηγικό συμφέρον.
Δεύτερον, οι στρατηγικές των άλλων μεγάλων δυνάμεων και συγκεκριμένες τακτικές τους επιλογές που επηρεάζουν την εξέλιξη των πραγμάτων. Για παράδειγμα, ο πλέον ανεξάρτητος περιφερειακών δρών, το Ισραήλ, όσο και να συνεργάζεται με τις ΗΠΑ συχνά λειτουργεί ανεξάρτητα «σέρνοντας από την μύτη» την τελευταία (αυτό ήταν και κεντρικό επιχείρημα του πολύκροτου βιβλίου των Mearsheimer/Walt, The Israeli lobby).
Ακόμη, γεγονότα όπως της Ουκρανίας αλλά και τη Μέση Ανατολή όπου οι στρατηγικές εξελίξεις είναι καταιγιστικές, επηρεάζουν την περιφερειακή κατανομή ισχύος και συμφερόντων και ανά πάσα στιγμή!! προκαλούν αναπροσαρμογή των σεναρίων δράσης ανάλογα και αντίστοιχα με τις βαθμίδες επηρεασμού των κεντρικών στρατηγικών σκοπών. Σημαντική επίδραση επίσης ασκούν γεγονότα όπως για παράδειγμα η «υπόθεση Ιράν», οι αξιώσεις ανεξαρτησίας των Κούρδων σε συνάρτηση με την έκβαση του πολέμου στα πεδία της μάχης και ασφαλώς η πορεία πιθανής οριστικής κατάτμησης του Ιράκ και της Συρίας.
Τέλος αλλά όχι το τελευταίο μπορεί να αναφερθεί αφορά την Κύπρο. Πολλοί γνωρίζουν ότι στις ΗΠΑ αναπτύσσονταν δύο σχολές και δύο σενάρια. Το ένα ήταν ένα συμμαχικό και ενεργειακό τόξο Ισραήλ, Κύπρου, Ελλάδας, Ευρώπης που θα μείωνε την εξάρτηση της τελευταίας και ιδιαίτερα της Γερμανίας από την Ρωσία και το άλλο μια επαναπροσέγγιση Ισραήλ-Τουρκίας με παντελώς διαφορετικά σενάρια όσον αφορά τις ροές και τους αγωγούς ενέργειας.
Εάν η παράσταση που δημιουργούν η Ελλάδα και η Κύπρος είναι αφενός η διάλυση της Κυπριακής Δημοκρατίας (νέα σχέδια τύπου Αναν) και η ένταξή της στην τουρκική σφαίρα επιρροής και η υποχώρηση όσον αφορά την πλήρη εφαρμογή του διεθνούς δικαίου στο Αιγαίο, το λογικό και αναμενόμενο είναι οι ΗΠΑ αλλά και το Ισραήλ να αναπροσαρμόζουν τα σενάριά τους ανάλογα και αντίστοιχα.
Τόσο απλά: Η από καιρό στρατηγικά ελλειμματική Ελλάδα και η υποψήφια για τουρκοποίηση Κύπρος θα παύσουν να είναι συνομιλητές και θα συρθούν στις πολλές κλίνες του Προκρούστη που ενόσω προχωρούμε βαθύτερα στον 21 αιώνα οι μεγάλες δυνάμεις θα στήνουν εν μέσω καταιγιστικών στρατηγικών παιγνίων. Κύριος παίχτης στις ΗΠΑ είναι το Πεντάγωνο το οποίο εφοδιάζει το Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας με εναλλακτικά στρατηγικά σχέδια και αποφάσεις περιφερειακά και πλανητικά. Οι πρόεδροι με ελάχιστες εξαιρέσεις που συνήθως ελέγχονται με ελέγχους και εξισορροπήσεις ακολουθούν στρατηγική που χαράσσουν τα επιτελεία του κράτους. Όπως εξελίσσεται η αδιάλειπτα ρευστή διεθνής πολιτική κύριος ρόλος τους μαζί με το εκάστοτε επιτελείο είναι να επιλέγουν την καλύτερη για τα Αμερικανικά συμφέροντα απόφαση.
Κανείς δεν μπορεί να είναι βασιλικότερος του Βασιλέως και κυρίως οι κρατικοί λειτουργοί μιας μεγάλης δύναμης –ακόμη και οι Ελληνικής καταγωγής σύμβουλοι του νέου Προέδρου οι οποίοι είναι πρωτίστως Αμερικανοί πολίτες και τίποτα άλλο δεν μπορεί να ισχύει σε ένα μεγάλο ηγεμονικό κράτος– που χαράσσουν την στρατηγική της για τις επόμενες δεκαετίες όπως προχωράμε στον πολυτάραχο 21ο αιώνα.
Ένα είναι σχεδόν πλήρως σίγουρο. Ο μελλοντικός χάρτης της περιοχής μας δεν θα είναι ο ίδιος και οτιδήποτε είναι πιθανό. Η Ελλάδα και η Κύπρος έχουν συμφέρον να αναθεωρήσουν τα σχέδιά τους και να χαράξουν εθνική στρατηγική με ορίζοντα όχι μόνο βραχυχρόνια ζητήματα αλλά και μεσοπρόθεσμους και μακροχρόνιους σκοπούς και συμφέροντα.
μερικές συναφείς παρεμβάσεις
ΗΠΑ: Ενα μοναδικά ιδιόμορφο κράτος και μια μεγάλη δύναμη σε μετάβαση. Πρώτο μέρος: Από την Επανάσταση μέχρι τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. https://www.huffingtonpost.gr/entry/epa-ena-monadika-idiomorfo-kratos-kai-mia-meyale-dename-se-metavase_gr_5fa4e226c5b64c88d3fefc45?utm_hp_ref=gr-homepage&fbclid=IwAR3ZaLPI3Kq1b5Dr4-JIX3J8rvUqSHdHFLe5uykW0Xd1gpPQ65Xr1Wv2GZg
Ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ και οι στρατηγικοί προσανατολισμοί της Αμερικής τον 21ο αιώνα HTTPS://WWW.HUFFINGTONPOST.GR/ENTRY/O-NEOS-PROEDROS-TON-EPA-KAI-OI-STRATEYIKOI-PROSANATOLISMOI-TES-AMERIKES-TON-21O-AIONA_GR_5FA6FA58C5B623BFAC50513F
John J. Mearsheimer, DONALD TRUMP SHOULD EMBRACE A REALIST FOREIGN POLICY. Ο κορυφαίος Αμερικανός διεθνολόγος προς Τράμπ: αυτοσυγκράτηση, αποφυγή υπερεξάπλωσης, ισορροπία δυνάμεων. http://wp.me/p3OlPy-1qq
Π. Ήφαιστος – P. Ifestos
www.ifestos.edu.gr / www.ifestosedu.gr – info@ifestosedu.gr
Στρατηγική Θεωρία–Κρατική Θεωρία https://www.facebook.com/groups/StrategyStateTheory/
Διεθνής πολιτική 21ος αιώνας https://www.facebook.com/groups/InternationalPolitics21century/
Ελλάδα-Τουρκία-Κύπρος: Ανισόρροπο τρίγωνο https://www.facebook.com/groups/GreeceTurkeyCyprusImbalance/
Διαχρονική Ελληνικότητα https://www.facebook.com/groups/Ellinikotita/
Άνθρωπος, Κράτος, Κόσμος–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/Ifestos.political.thought/
Κονδυλης Παναγιώτης– https://www.facebook.com/groups/Kondylis.Panagiotis/
Θολό βασίλειο της ΕΕ https://www.facebook.com/groups/TholoVasileioEU/
Θουκυδίδης–Πολιτικός Στοχασμός https://www.facebook.com/groups/thucydides.politikos.stoxasmos/
Μέγας Αλέξανδρος–Ιδιοφυής Στρατηγός και Στρατηλάτης https://www.facebook.com/groups/M.Alexandros/
Εκλεκτά βιβλία που αξίζουν να διαβαστούν https://www.facebook.com/groups/eklektavivlia/
Ειρηνική πολιτική επανάσταση https://www.facebook.com/groups/PolitPeacefulRevolution/
Προσωπική σελίδα https://www.facebook.com/p.ifestos
Πολιτισμός, Περιβάλλον, Φύση, Ψάρεμα https://www.facebook.com/Ifestos.DimotisBBB
«Κοσμοθεωρία των Εθνών» https://www.facebook.com/kosmothewria.ifestos
Προσωπικό προφίλ https://www.facebook.com/panayiotis.ifestos
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου