ΥΒΡΙΣ ΚΑΙ ΝΕΜΕΣΙΣ....

Υβρις και Νέμεσις

Μακάρι το μέλλον να στηριχθεί σε αληθινούς ανθρώπους με ψυχή και αξίες, και όχι στους μηχανολάγνους που ονειρεύονται τεχνολογικά τερατουργήματα

Από τον
Δημήτρη Ριζούλη

Η ύβρις ήταν βασική αντίληψη της κοσμοθεωρίας των αρχαίων Ελλήνων. Οταν κάποιος, υπερεκτιμώντας τις ικανότητες και τη δύναμή του, συμπεριφερόταν με αλαζονικό και προσβλητικό τρόπο απέναντι στους άλλους, διέπραττε «ύβριν», δηλαδή επιχειρούσε να υπερβεί τη θνητή φύση του. Κάποια στιγμή διέπραττε μια πολύ μεγάλη ανοησία που προκαλούσε τη «νέμεσιν», την οργή και την εκδίκηση δηλαδή των θεών, που επέφερε την καταστροφή του. Ο Μένανδρος το είχε εκφράσει ως εξής: «Θνητός γεγονώς, άνθρωπε, μη φρόνει μέγα».

Στην Παλαιά Διαθήκη η ύβρις αναφέρεται συχνά (χαρακτηριστικότερο παράδειγμα ο Πύργος της Βαβέλ) και αποτυπώνεται συνοπτικά στη φράση «Προ συντριβής ηγείται ύβρις, προ δε της πτώσεως υπερηφάνεια».

Είναι πολλές οι περιπτώσεις στην ανθρώπινη ιστορία που κάποιος ή κάποιοι επιχείρησαν να ξεπεράσουν ή να αντικαταστήσουν τον Θεό. Σπανίως το ομολογούσαν. Βρέθηκε όμως ένας σύγχρονος Ελληνας, πολυδιαφημισμένος, που το ξεφούρνισε: «Θέλω να γίνω θεός» είπε και έδωσε έτσι νέο ορισμό στη λέξη «οίηση». Δίπλα της θα πρέπει να μπαίνει πλέον η φωτογραφία του!

Ο λόγος για τον κατά τα άλλα σπουδαίο επιστήμονα Κωνσταντίνο Δασκαλάκη, καθηγητή του ΜΙΤ, με αντικείμενο τη ρομποτική και τις νέες τεχνολογίες, που παραχώρησε μια άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη στον Δημήτρη Δανίκα και δημοσιεύτηκε στο «Πρώτο Θέμα». 

Αυτός ο νεαρός Ελληνας, που μας κάνει περήφανους παγκοσμίως και θα μπορούσε να είναι ένα αληθινό πρότυπο αριστείας στην γκρίζα εποχή μας, δυστυχώς ξεγυμνώθηκε! Αυτός που τόσο καιρό θαυμάζαμε απέδειξε πως έχει πέσει στην παγίδα τού εγώ του και της επιστήμης. Την ψώνισε, κοινώς, και θεωρεί ότι οι μηχανές είναι το παν! Ακόμα και για τις ανθρώπινες σχέσεις. 

Στο μυαλό του έχουν εξαφανιστεί ο παράγων άνθρωπος και κάθε έννοια ανθρωπισμού. Αυτός που θαυμάζαμε έχει πέσει θύμα της γνώσης που κατέκτησε και των πτυχίων του. Θεωρεί ότι αυτά είναι το παν, η αρχή και το τέλος του κόσμου. Και ομολογεί: «Θέλω να γίνω θεός». Ονειρό του είναι να δημιουργήσει τεχνητή ζωή, σκεπτόμενα ρομπότ δηλαδή, που θα αποτελέσουν τα τέλεια δημιουργήματα. «Ο ανθρώπινος εγκέφαλος θα καταλήγει στο Cloud και από εκεί κάθε χρόνο θα τοποθετείται σε νέο σώμα. Εσύ, ας πούμε, με τον ίδιο εγκέφαλο σε διαφορετικό σώμα. Κάθε φορά σε καλύτερο. Και ίσως ο ίδιος εγκέφαλος, ο δικός σου ας πούμε, να τοποθετείται σε πολλά σώματα, σε πολλές ρεπλίκες» αναφέρει σε μια από τις απαντήσεις του. Επομένως κάθε άνθρωπος θα έχει ένα σώμα κατά παραγγελία, που θα είναι απλά ένα... εργαλείο. 

Και συνεχίζει: «Πιστεύω στη νομοτέλεια του σύμπαντος. Στα Μαθηματικά. Και στους νόμους της Φυσικής που εξελίσσονται αλλά έχουν και τους περιορισμούς τους. Το περιεχόμενο των Γραφών διατυπώθηκε πριν από χιλιάδες χρόνια». Βέβαια και η σοφία των αρχαίων Ελλήνων σε μια σειρά από τομείς (γραμματεία, ιατρική, φιλοσοφία κ.λπ.) διατυπώθηκε πριν από χιλιάδες χρόνια, αλλά ισχύει ακόμα... Ομως αυτά είναι μάλλον ψιλά γράμματα για τον φουριόζο νεαρό καθηγητή των ρομπότ. 

«Εμφυσώ σε μια μηχανή τη δυνατότητα να σκέφτεται και να μιμείται τη νοητική λειτουργία όπως εκείνη του ανθρώπου. Σε ανταγωνιστικό επίπεδο. Η μηχανή είναι δημιούργημα του ανθρώπινου εγκεφάλου. Που θέλει να φτιάξει μια μηχανή με τη δική του λειτουργία. Αυτό σημαίνει αυτοαναφορικότητα. Τεχνητή νοημοσύνη είναι να φτιάξεις μια μηχανή που να κάνει αυτά που γίνονται στις ταινίες» αναφέρει. Και ο Δανίκας τού λέει προφανώς έκπληκτος: «Σαν να λέμε ο άνθρωπος γίνεται θεός…» Για να λάβει για δεύτερη φορά την ίδια απάντηση: «Προσπαθώ να γίνω. Θέλω να γίνω θεός».

Ο κ. Δασκαλάκης μεταξύ άλλων κατακεραυνώνει την Ελλάδα για τα στραβά της, αλλά δηλώνει ότι αποκλείεται να γυρίσει στην πατρίδα για να τη βοηθήσει. Κάνει κι αυτός κριτική εξ αποστάσεως. Προτιμά να παρατηρεί από μακριά, αφ’ υψηλού και να σχεδιάζει την κοινωνία των ρομπότ, που θα σκέφτονται, αλλά δεν θα έχουν ψυχή. 

Ηταν πράγματι πολύ χρήσιμη αυτή η συνέντευξη. Μας θύμισε άλλη μια φορά ότι τα πτυχία και η κατάκτηση της γνώσης δεν έχουν καμία σχέση με τη σοφία και τη σωφροσύνη. Μακάρι το μέλλον να στηριχθεί σε αληθινούς ανθρώπους με ψυχή και αξίες και όχι στους μηχανολάγνους που ονειρεύονται τεχνολογικά τερατουργήματα. Μωραίνει Κύριος ον βούλεται απολέσαι… Πόσο ταιριάζει!

dimokratianews