«Αν είχες γυρίσει αυτή την ταινία προτού γυρίσω εγώ τον "Κλέφτη των ποδηλάτων" τότε σήμερα θα ήσουν εσύ ο Ντε Σίκα!». Βιτόριο Ντε Σίκα (προς τον Γκρεγκ Τάλλας, όταν είδε το 1955 το «Ξυπόλητο Τάγμα» στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου).
Ο Ρενέ Κλαίρ, τοποθετούσε τον Γκρέκ Τάλλας (Γρηγόρη Θαλασσινό), ανάμεσα στους κορυφαίους μοντέρ του παγκόσμιου κινηματογράφου.
Η Περιπέτεια Αρχίζει
Το «Ξυπόλητο Τάγμα» είναι η αληθινή ιστορία 160 παιδιών, που η δράση τους πήρε διαστάσεις μύθου όταν διώχτηκαν από τα ορφανοτροφεία της Θεσσαλονίκης από τους Ναζί κατακτητές στα χρόνια της κατοχής του Bʼ Παγκοσμίου Πολέμου.
Οι Γερμανοί αδειάζουν τα δημόσια κτίρια και τα επιτάσσουν. Ανάμεσα σε αυτά τα κτίρια είναι κι αρκετά ορφανοτροφεία. Τα ορφανά πετάγονται στο δρόμο. Μια ομάδα, απ' αυτά τα ορφανά, για να επιβιώσουν, παίρνουνε τη ζωή τους στα χέρια τους. Οργανώνονται σαν μυστικός στρατός, με πειθαρχία κι ιεραρχία. Μόνα τους συγκροτούν ομάδες κρούσης και βοήθειας. Πηγή για τη τροφοδοσία τους είναι τα γερμανικά καμιόνια που κουβαλάνε ψωμί και τρόφιμα κι οι μαυραγορίτες. Τα κλεμμένα μοιράζονται στα ορφανά, αλλά και σ’ άλλους κατοίκους της Θεσσαλονίκης που είχαν ανάγκες.
Τα παιδιά του «Ξυπόλυτου Τάγματος» έμειναν στην ιστορία σαν σαλταδόροι. Ο θρύλος λέει, πως πέρα από την αρωγή που παρείχανε στο κόσμο, κατάφερναν με την εξυπνάδα και το κουράγιο τους να βοηθούνε την Αντίσταση, βρίσκοντας τρόπους να φυγαδεύουνε στη Μέση Ανατολή Έλληνες, Αμερικάνους κι Εγγλέζους αξιωματικούς, με σκοπό να ενωθούν με τους εκεί συμμαχικούς στρατούς.
Στα τέλη της 10ετίας του ‘40, βρισκότανε στην Αμερική ο ηθοποιός του Κρατικού Θεάτρου Νίκος Κατσιώτης, και που συζητώντας με τον Γκρεγκ Τάλλας (Γρηγόρης Θαλασσινός) του διηγήθηκε πως τη μέρα που η Θεσσαλονίκη γιόρταζε την απελευθέρωσή της, τον Νοέμβρη του ‘44, στο τέλος της διαδήλωσης ακολουθούσε ένα τσούρμο από κουρελήδες πιτσιρικάδες που κρατούσανε πανό που έγραφε Ξυπόλητο Τάγμα. Η διήγηση του Κατσιώτη, συγκλόνισε τον Τάλλας κι αποφάσισε να το κάνει ταινία.
Το 1952, ο Τάλλας έρχεται στην Ελλάδα και με τη περιορισμένη οικονομική υποστήριξη ενός άλλου Ελληνοαμερικανού, ξενοδόχου στο Λος Άντζελες, του Πέτρου Μπουντούρη, άρχισε τα γυρίσματα. Ο Κατσιώτης έγραψε το σενάριο, ενώ τη μουσική έγραψε ο Μίκης Θεοδωράκης (1η του για ταινία), μ’ εκτέλεση από τη Κρατική Ορχήστρα Αθηνών (υπό την διεύθυνση τού ιδίου). Η θαυμάσια φωτογραφία ήταν του Μιχάλη Γαζιάδη.
Θεοδωράκης & Τάλλας
Ο Τάλλας αποθαρρημένος από την υποτυπώδη κινηματογραφία της χώρας κείνη την εποχή, σκέφτηκε αρχικά να γυρίσει τη ταινία στη Νάπολη, πόλη που θαρρούσε πως είχε περίεργη ομοιότητα κι ίδιο άρωμα, με τη Θεσσαλονίκη. Αλλά πάλι κάτι τον έτρωγε. Κι έτσι ήρθε στην Ελλάδα και γύρισε τη ταινία στη Θεσσαλονίκη σε φυσικούς χώρους. Μόνο τη σκηνή της μαύρης αγοράς γύρισε για καθαρά πρακτικούς λόγους στην Αθήνα, στην περιοχή των Φυλακών Αβέρωφ, όπου και λειτουργούσε πραγματικά η μαύρη αγορά στα χρόνια της Γερμανικής Κατοχής.
Νίκος Φέρμας
Χρησιμοποίησε μόνο 2 επαγγελματίες ηθοποιούς, τον Νίκο Φέρμα και τη Μαρία Κωστή. Όλοι οι άλλοι που παίξανε ήσαν ερασιτέχνες. Τα 63 από τα 66 παιδιά που πήραν μέρος στα γυρίσματα, τα πήρε από αναμορφωτήρια Αθήνας και Θεσσαλονίκης, με μεγάλη συμμετοχή των οικοτρόφων του ιστορικού Παπάφειου Ορφανοτροφείου. Η μηχανή λήψης ήταν του 1924 και χρησιμοποιήθηκαν μόνο 6 προβολείς για το φωτισμό. Το καλλιτεχνικό αποτέλεσμα της ταινίας -σε συνδυασμό με τις συνθήκες παραγωγής- ήτανε μεγάλη έκπληξη στην Αμερική. Δεν μπορούσαν να πιστέψουν ότι αυτή η ταινία γυρίστηκε με τόσο λίγα τεχνικά μέσα. Για παράδειγμα, ο φωνολήπτης της Κολούμπια ήταν αδύνατο να πιστέψει πως αυτή η ταινία γυρίστηκε βουβή και πως είχαν επιτευχθεί τόσο άψογοι συγχρονισμοί στο ντουμπλάρισμα της ηχητικής μπάντας στην Ελλάδα!
Μαρία Κωστή
Το αρνητικό της ταινίας είχε χαθεί και χάρη στις προσπάθειες του διευθυντή της Ταινιοθήκης της Ελλάδας, Θόδωρου Αδαμόπουλου, που βρήκε 2 κόπιες προβολής σε καλή κατάσταση, δημιουργήθηκε, μετά από χρονοβόρες και πολυδάπανες διαδικασίες, ένα καινούργιο αρνητικό της ταινίας.
Στράτος Κρόζος, Αντώνης Βούλγαρης
Το «Ξυπόλυτο Τάγμα» ήταν η 1η ελληνική ταινία που κατόρθωσε να βραβευτεί σε διεθνές φεστιβάλ. Πήρε το 1955 το 1ο βραβείο («Χρυσή Δάφνη»), στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Εδιμβούργου.
Συντελεστές/Στοιχεία Ταινίας
Μαρία Κωστή Ηθοποιός ....Αλεξάνδρα
Νίκος Φέρμας Ηθοποιός ....καπετάν Μαύρος
Βασίλειος Φραγκεδάκης Ηθοποιός ....Ανδρέας
Αντώνιος Βούλγαρης Ηθοποιός ....Νίκος
Σταύρος Κρόζος Ηθοποιός ....Δημήτρης
Ευάγγελος Γιωτόπουλος Ηθοποιός ....Ιάκωβος
Μανώλης Ρήγας Ηθοποιός ....καθηγητής
Καίτη Γκίνη Ηθοποιός ....Μάρθα
Γεώργιος Αξιώτης Ηθοποιός ....Θάνος
Χρήστος Σουκούρογλου Ηθοποιός ....Joe
Νίκος Ζαχαρίας Ηθοποιός ....Σταύρος
...και τα παιδιά του Αναμορφωτηρίου Θεσ/κης & του Παπάφειου Ορφ.
Μιχάλης Γαζιάδης Κινηματογραφιστής
Μίκης Θεοδωράκης Συνθέτης
Συμφ. Ορχ. Αθηνών Μουσική Εκτέλεση
Γκρεγκ Τάλλας Μοντάζ
Γκρεγκ Τάλλας Παραγωγός
Πέτρος Βουδούρης Παραγωγός
Γκρεγκ Τάλλας Καλλιτεχνικός Διευθυντής
Glen Glenn Διευθυντής Ήχου
James Gream Διευθυντής Ήχου
James Gream Ειδικά Εφέ
Μικές Δαμάλας Ηχολήπτης
Καρανάσος Κώστας Φωτισμός
Καλογιάνννης Στέφανος Φωτογράφος Πλατώ
Γκρεγκ Τάλλας Σκηνοθετης
Γκρεγκ Τάλλας Σεναριογράφος/Ιδέα
Νίκος Κατσιώτης Σεναριογράφος/Ιδέα
Δούκας Κώστας Βοηθ. Δ/ντή Παραγωγής/Φροντιστής
Αθανασιάδης Γιώργος Βοηθ. Δ/ντή Φωτογραφίας
Είδος Ταινίας: 35mm, Ασπρόμαυρο 93'
Έτος Παραγωγής: 1954
Χώρα/Χώροι: Ελλάδα/Θεσσαλονίκη & 1 σκηνή Κορυδαλλό.
Πρεμιέρα: 22 Μάρτη 1953
Σημ: Η ταινία είναι Ελληνικής κι Αμερικανικής παραγωγής κι η γλώσσα αυτής Ελληνικά, Αγγλικά & Γερμανικά. Προβλήθηκε τη σαιζόν 1953-1954 κι έκοψε 85.394 εισιτήρια. Ήρθε στη 3η θέση σε 21 ταινίες.
Μια αληθινή μαρτυρία: δείτε τη εδώ: Koς Νίκος Σωτηρίου ---> Από Το Ορφανοτροφείο Στη Ταινία
Λίγα Λόγια Για Τον Σκηνοθέτη
Γρηγόρης Θαλασσινός
Ο Γκρεγκ Τάλλας (πραγματικό όνομα, Γρηγόρης Θαλασσινός), γεννήθηκε στη Πόλη στις 25 Γενάρη 1909. Ο πατέρας του ήτανε πλοιοκτήτης και μετανάστευσε οικογενειακώς στην Αμερική -στο κοσμοπολίτικο θέρετρο Ατλάντικ Σίτυ της Πολιτείας του Νιού Τζέρσει- όταν ο Γρηγόρης βρισκόταν σε μικρή ηλικία. Σπουδές στη Δραματική Σχολή του Πρίνστον -κρυφά από τους γονείς- φιλοδοξώντας να γίνει ηθοποιός. Το 1928 μετακομίζει στη Νέα Υόρκη και συνεχίζει τις θεατρικές σπουδές του στο Αμερικανικό Πειραματικό Θέατρο Δραματικής Τέχνης της Νέας Υόρκης, το οποίο ακολουθούσε τη μέθοδο Στανισλάβσκι. Ο δάσκαλός του, Μπολοσλάβσκι -βοηθός του Στανισλάβσκι- τονε παροτρύνει να στραφεί στη θεατρική σκηνοθεσία πράγμα που δέχεται, μαθητεύοντας πάλι πλάι στον Μπολοσλάβσκι. Συνεπαρμένος από τη Θεατρική μέθοδο του Στανισλάβσκι, που είχε εισαγάγει το ρεαλισμό και τη φυσικότητα στο παίξιμο, στη θέση του στόμφου και του μελοδραματισμού που επικρατούσε τότε, φεύγει το 1930 -με ελληνικό διαβατήριο- στη Μόσχα και παρακολουθεί επί 15 μήνες τις εργασίες του Θεάτρου Τέχνης, συγκατοικώντας με τον άνθρωπο-μύθο Κωνσταντίν Στανισλάβσκι. Στη συνέχεια φεύγει για την Ισπανία για να συναντήσει τον άνθρωπο που τον είχε εντυπωσιάσει στα καλλιτεχνικά καφενεία του Γκρήνουιτς Βίλατζ τη περίοδο 1928-29 που συχνάζανε κι είχαν γίνει φίλοι: τον Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα.
Κείνη τη περίοδο ο Λόρκα είχε τον περίφημο θίασο Μπαράγκα με τον οποίο περιόδευε στην ισπανική επαρχία. Ο Τάλλας ακολούθησε 6 μήνες το Λόρκα στις περιοδείες, μελετώντας τον τρόπο δουλειάς του, συνεπαρμένος από το συνδυασμό ποίησης και ρεαλισμού που χαρακτηρίζανε την αντίληψη του Λόρκα για το Θέατρο. Το 1932, ιδρύει στο Ατλάντικ Σίτυ το θέατρο ρεπερτορίου TOY THEATRE όπου σα παραγωγός και σκηνοθέτης ανέβασε περίπου 40 έργα κλασσικού και σύγχρονου ρεπερτορίου συνεργαζόμενος με ηθοποιούς σαν τον ORSΟN WELLES, ELIA KAZAN, KATHRIN CORNELL, MARTHA SCOTT κλπ. Παράλληλα με το θέατρο λειτουργεί και Δραματική Σχολή, ενώ το 1935, ο ανεξάντλητος Τάλλας, ιδρύει και το AVANT-GARDE THEATRE, στο οποίο ανεβάζει πρωτοποριακά έργα.
Το 1936, όταν δολοφονείται ο Λόρκα στη Γρανάδα, πηγαίνει στην Ισπανία με μια ομάδα Αμερικανών εθελοντών και πολεμά κατά του Φράνκο σ' αυτή τη περιοχή. Το 1937, σκηνοθετεί στο Χόλλυγουντ τα «Αρραβωνιάσματα» του Μπόγρη. Η επαφή του αυτή με το Χόλλυγουντ, τον έφερε στην αγκαλιά του κινηματογράφου. Ο Λ.Μπ. Μέιρ, επικεφαλής των στούντιο της ΜETRO GOLDWIN MAYER, τονε καλεί στα στούντιο όπου εξειδικεύεται στο μοντάζ κι αναδεικνύεται σε μετρ των σκηνών δράσης όχι μόνο στο μοντάζ αλλά και στο σενάριο και στη σκηνοθεσία. Έτσι έγραψε, σκηνοθέτησε και μοντάρισε τις ειδικές σκηνές δράσης των ταινιών: Πόλεμος & Ειρήνη, Όσα παίρνει ο Άνεμος, Δόκτωρ Τζέκυλ & Μίστερ Χάυντ, Μαρία Αντουανέτα κ.α. Ο Τάλλας είναι, ηλικιακά, ο πρώτος εκ των τριών σημαντικών Ελλήνων σκηνοθετών, μαζί με τον Γκρέγκορυ Μαρκόπουλος και τον Τζων Κασσαβέτης, που δημιουργούν στις ΗΠΑ.
Το 1946, σκηνοθετεί τη 1η του ταινία: PROHISTORIC WOMEN (Προϊστορικές Γυναίκες), παραγωγή της UNITED ARTISTS κι αμέσως μετά με την ίδια εταιρία σκηνοθετεί την ταινία SIREN OF ATLANTIS (Η Σειρήνα της Ατλαντίδος), με πρωταγωνίστρια τη Μαρία Μοντέζ. Αλλά οι σειρήνες του κινηματογραφικού Χόλλυγουντ, δε μπορούν να σβήσουνε τη μεγάλη αγάπη του για το Θέατρο. Συγχρόνως με τη δουλειά του στα κινηματογραφικά στούντιο ιδρύει ένα νέο θέατρο ρεπερτορίου το ORCHARD GABLES, όπου ανεβάζει το Γλάρο του Τσέχωφ, τον Αλχημιστή του Μπεν Τζόνσον, τον Αρχοντοχωριάτη του Μολιέρου κ.α. Όλα αυτά τα γεμάτα χρόνια, είχε καταφέρει να ξεκλέβει χρόνο και να έρχεται στην Ευρώπη για να μετεκπαιδεύεται σε διάφορες θεατρικές «σχολές» όπως: Στην Αγγλία στο θέατρο του Κομερσαγιέφσκι. Στο Βερολίνο στο θέατρο Ράινχαρτ και Γιένσερ. Στο Παρίσι στο Θέατρο Γκραν γκινιόλ. Έχοντας πίσω του λοιπόν μακρά ιστορία μελέτης, σπουδών, θητείας και τόλμης στο Θέατρο και στον Κινηματογράφο, έρχεται στην Ελλάδα το 1952, για να γυρίσει το «Ξυπόλητο Τάγμα».
Μετά την ταινία «Ξυπόλητο Τάγμα» ήρθε σε επαφή και με το ελληνικό θέατρο. Παντρεύτηκε την Άννα Μπράτσου. Εκείνη γόνος γνωστής αθηναϊκής οικογένειας (με αδελφούς αξιωματικούς στο στρατό, στην αεροπορία, αλλά και στο δικαστικό σώμα), ήταν η μόνη που ακολούθησε την οδό της τέχνης. Ήτανε πραγματική κυρία, πολύ γλυκός άνθρωπος, όπως λένε συνάδελφοί της. Παντρεύτηκε τον διάσημο Ελληνοαμερικανό σκηνοθέτη Τάλλας κι έζησε μαζί του για πολλά χρόνια στην Αμερική. Απέκτησαν ένα γιο, τον Αλέξανδρο, ο οποίος βρισκόταν κοντά στη μητέρα του όταν έμεινε μόνη, μετά τον θάνατο του πατέρα.
«Ο Γκρεγκ την ερωτεύτηκε τρελά. Κάθε βράδυ τής έστελνε στο θέατρο κόκκινα τριαντάφυλλα, ώσπου στο τέλος κατάφερε και την έκανε γυναίκα του. Έζησε ευτυχισμένα κοντά σε αυτό τον ταλαντούχο άνθρωπο που θεωρούταν το “χρυσό ψαλίδι” στο Χόλιγουντ (υπήρξε κορυφαίος μοντέρ στη Μέκκα του σινεμά). Πραγματικός άρχοντας! Ο Γκρεγκ γύρισε τις πολεμικές σκηνές στο “Πόλεμος και ειρήνη”», αναφέρει χαρακτηριστικά η δημοσιογράφος Κική Σεγδίτσα, που υπήρξε φίλη της οικογένειας.
Η Μπράτσου είχε αρκετά χρόνια να εργαστεί. Κι αυτό όχι γιατί δεν το ήθελε -το αντίθετο μάλιστα, αφού λάτρευε το θέατρο-, αλλά «γιατί δεν ανήκε σε παρέες και κυκλώματα», υποστηρίζουν άνθρωποι από το στενό περιβάλλον της. Περιορίστηκε λοιπόν στα καθήκοντά της ως μάνα -ήταν θαυμάσια μητέρα- και γιαγιά. Ο γιος της της χάρισε μία εγγονή, την οποία λάτρευε.
Επαιξε σε αρκετές κινηματογραφικές ταινίες, πολλές από τις οποίες σκηνοθέτησε ο σύζυγός της. «Αγιούπα, το κορίτσι του κάμπου», «Γκόλφω», «Για δυο ρόγες σταφύλι», «Θέλω πίσω το παιδί μου», «Κατάσκοποι στον Σαρωνικό», «Ο παράδεισος του μπικίνι», «Πετώντας με τον άνεμο», «Το ημερολόγιο της κατοχής», «Κατηγορούμενος ο έρως», «Οσο υπάρχουν γυναίκες».
Εμφανίστηκε στις τηλεοπτικές σειρές «Γιούγκερμαν», «Τα λιονταράκια του κυρ Ηλία», «Ξύλινα σπαθιά», όλες στην κρατική τηλεόραση, και στο «Τμήμα ηθών, το μυστικό» στον ΑΝΤ1. Πήρε μέρος σε αρκετές θεατρικές παραστάσεις, ανάμεσά στις οποίες «Οι έμποροι της δόξας» με τον θίασο Δημήτρη Μυράτ (θέατρο «Αλφα»), «Ενας ιδανικός σύζυγος» με τους Αγγελο Αντωνόπουλο και Νόρα Βαλσάμη (Εθνικό Θέατρο), «Οίκος ευγηρίας» με τον θίασο Τιτίκας Νικηφοράκη (θέατρο «Κάβα») κ.ά.
Οι συνάδελφοί της θα τη θυμούνται ως μια «σωστή και συνεπή επαγγελματία» που ξεχώριζε για το ήθος και την αξιοπρέπειά της. Έφυγε κι εκείνη για τη γειτονιά των αγγέλων στις 8 Γενάρη 2011.
Ο Τάλλας αντλεί στοιχεία από τον Ολιβερ Τουίστ , του Ντίκενς, (στη σκηνή της εκπαίδευσης του νέου μέλους ως επίδοξου «πορτοφολά»), ταυτόχρονα αφηγείται μία ιστορία, θαρρείς βγαλμένη από τον «Μικρό Ηρωα». Η Ελευθερία της 24.3.1954, πάντως, δεν είδε με καλό μάτι τη ταινία, προσάπτοντάς της σκηνοθετικές αδυναμίες κι ωραιοποίηση των πραγματικών συνθηκών. Μαζί με τα παιδιά με το γρατζουνισμένο γόνατο πρωταγωνιστούν τα σκαμμένα πρόσωπα και τα καλντερίμια της πόλης, τα Κάστρα και η Παραλία, ενώ κάπου παρεμβάλλεται το πορτρέτο του Φρίντριχ Νίτσε στο γραφείο του Γερμανού αξιωματικού και ο «Καραγκιόζης αλεξιπτωτιστής» του Π. Μιχόπουλου («Γενική είσοδος 2.000.000»).
Στα «άγουρα χρόνια» του νεοελληνικού μεταπολεμικού κινηματογράφου, ο Τάλλας, δημιουργώντας σχεδόν εκ του μηδενός, ανοίγει έναν μοναχικό, δύσβατο κι άγνωστο για τα ελληνικά δεδομένα, δρόμο: εκείνον που χάραξε το 1947-48 πρώτος ο Ρομπέρτο Ροσελίνι, με την ταινία «Γερμανία - ώρα μηδέν», μαζί με τον «Κλέφτη των ποδηλάτων» του Ντε Σίκα, και τα επόμενα χρόνια θα συνεχιστεί, κυρίως με τον Φρανσουά Τρυφώ («Τα παλιόπαιδα», «Τα 400 χτυπήματα» κ. ά., ένα αγαπημένο θέμα του σκηνοθέτη, που προσεγγίζεται στο βιβλίο του σκηνοθέτη Δ. Σπύρου, «Τα παιδιά στις ταινίες του Φρ. Τρυφώ»), τον Υβ Ρομπέρ («Ο πόλεμος των κουμπιών») μέχρι τον Κριστιάν Μπαρατιέ («Τα παιδιά της χορωδίας»): όλοι τους, όμως, θαρρείς πως «βγαίνουν» από το «Χαμίνι» του Τσάπλιν (1921).
Το «Ξυπόλυτο Τάγμα» είναι ένας ύμνος στη τρυφερή και συνάμα σκληρή, παιδική ηλικία και ταυτόχρονα, ένα σημαντικό «πορτρέτο» της Θεσσαλονίκης, σαράντα χρόνια από την απελευθέρωσή της. Με την προβολή της ταινίας του και τη θεματική βραδυά, η «πρωτεύουσα των προσφύγων», η πόλη των πνευμάτων και των φαντασμάτων ζωντανεύει ξανά, στην οθόνη του κινηματογράφου, της τηλεόρασης και της μνήμης. Χαρακτηρίζεται δε κι από τη ντοκιμαντερίστικη ματιά στη Θεσσαλονίκη, αρχές της δεκαετίας του ’50.
Ο Γκρεγκ Τάλλας, μετά το «Ξυπόλητο Τάγμα», διατήρησε σταθερούς δεσμούς με τα θεατρικά και κινηματογραφικά δρώμενα στην Ελλάδα. Δίδαξε στις Κινηματογραφικές Σχολές της εποχής κι όλοι οι μαθητές του τον αποκαλούν ΔΑΣΚΑΛΟ. Ο Τάλλας κι ο Χρήστος Βαχλιώτης ήσαν σχεδόν οι μόνοι που είχαν τη περίοδο κείνη τα εφόδια για να διδάξουνε κινηματογράφο. Έκανε εδώ κάποιες κινηματογραφικές δουλειές και παράλληλα δούλευε και στην Αμερική, την Ισπανία και την Ιταλία. Δεν κατόρθωσε πάντως ποτέ να μπει στην ελληνική νοοτροπία και κυρίως στη νοοτροπία του ελληνικού θεατρικού χώρου της εποχής. Οι αντιλήψεις του για ένα ρεαλιστικό- ποιητικό θέατρο, σκόνταφτε πάνω στο στομφώδες παίξιμο της εποχής. Το 1958, σκηνοθέτησε στο Θέατρο Κυβέλης, τη «Γαλήνη» του Βενέζη.
Η αγάπη του να δουλεύει με παιδιά-ηθοποιούς τον οδήγησε στην απόφαση να σκηνοθετήσει το σήριαλ «Τα ξύλινα Σπαθιά», βασισμένο στο βιβλίο του Παντελή Καλιότσου. Ήταν μια παραγωγή της ΕΡΤ. Αυτό ήταν και το κύκνειο άσμα του μεγάλου αυτού καλλιτέχνη.
Ο Γρηγόρης Θαλασσινός, πέθανε στην Αθήνα, 1η Φλεβάρη 1993, από καρδιακό επεισόδιο. Έμενε στην οδό Επτανήσου 33 στη Κυψέλη. Είχε προηγηθεί ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα που του συνέβη στην Αμερική, όπου είχε πάει να συναντήσει τον Τέλη Σαβάλας, ο οποίος θα πρωταγωνιστούσε στην επόμενη ταινία του.
Σειρές που έχει σκηνοθετήσει:
You be the Jury (Εσύ θα είσαι ο ένορκος) [7ιαία διάρκειας 2 ετών] / KTTV (ΗΠΑ)
Τα ξύλινα σπαθιά 1983 ΕΡΤ
Η κραυγή των λύκων 1981 ΥΕΝΕΔ
Ταινίες που έχει σκηνοθετήσει:
Prehistoric Women (Προϊστορικές Γυναίκες) / United Artists (ΗΠΑ)
Siren of Atlantis (Σειρήνα Της Ατλαντίδας) / United Artists (ΗΠΑ)
Το ξυπόλητο τάγμα 1953
Pancho Villa (Πάντσο Βίλλα) [βερσιόν του 1972] / Phil. Yordan Productions (ΗΠΑ)
Shadow of Truth (H Σκιά της Αλήθειας)/ Columbia (ΗΠΑ)
Αγιούπα 1957
Απαγορευμένη αγάπη 1958
Red Rock Outlaw (Ο Φυγόδικος) / Golden Gate Productions (ΗΠΑ)
Bikini Paradise (Ο Παράδεισος με τα μπικίνι) / Allied Artists (ΗΠΑ)
U.N. Agent Marc Mato (Πράκτωρ Μάρκ Μάτο) / Atlantida (Ισπανία)
Espionage in Tangiere (Κατασκοπεία στη Ταγγέρη, S-007)/ Medousa (Ιταλία)
Κατηγορούμενος ο έρως 1962
Κατάσκοποι στο Σαρωνικό 1968
The Last Five Minutes (Τα τελευταία πέντε λεπτά) / Amato Productions (ΗΠΑ)
Constantia (Κωνσταντίνα) / Amato Productions (ΗΠΑ)
White Savage (ΛευκήΖούγκλα) / Allied Artists (ΗΠΑ)
Women Οf Venus (Γυναίκες από τον πλανήτη Αφροδίτη) / Allied Artists (ΗΠΑ)
The River (Ο Ποταμός) [ντοκιμαντέρ] / Monogram (ΗΠΑ)
The Far Wanderer (Ο Περιπλανώμενος) / Allied Artists (ΗΠΑ)
The Last Godess (Η Τελευταία Θεά) / United General Theatres (ΗΠΑ)
Σενάρια
Προϊστορικές Γυναίκες
Ξυπόλητο Τάγμα (σε συνεργασία με τον Νίκο Κατσιώτη)
Κατασκοπεία στην Ταγγέρη
Πράκτωρ Μάκ Μάτο
Επιχείρησις στο Σαρωνικό
Φωνές από το Υπερπέραν
Η Τελευταία Θεά
Η Κούνια
Μικροί Απαγωγείς
Κωνσταντίνα
Ο Ποταμός
Γυναίκες από τον πλανήτη Αφροδίτη
Αδιάκοπο Κυνηγητό
Σενάριο, σκηνοθεσία και μοντάζ σκηνών δράσης των ταινιών
(για λογαριασμό των στούντιο της Μetro Goldwin Mayer):
Όσα Παίρνει ο Άνεμος
Το Μεγάλο Βαλς
Μπουμτάουν
Δόκτωρ Τζέκιλ και Μίστερ Χάιντ
Μαρία Αντουανέτα
Andy Hardy (Τηλεοπτική σειρά)
Dr.Kildare (Tηλεοπτική σειρά)
(για λογαριασμό των στούντιο WARNER BROS):
Η Μάχη των Αρδενών(Battle of the Bulge)
Κριτικές Για Τη Ταινία
Αθηνόραμα
Βασισμένο σε αληθινή ιστορία, ένα από τα λιγοστά δείγματα ελληνικού νεορεαλισμού, με ερασιτέχνες ηθοποιούς και γυρίσματα σε φυσικούς χώρους. Δεν υποκύπτει στην εύκολη συγκίνηση, προδίδει ευστροφία στην κινηματογράφηση και έχει να επιδείξει ακόμη και σήμερα εντυπωσιακές σεκάνς.
Ριζοσπάστης
Είναι μερικές ταινίες που «απαγορεύεται» να μη τις δεις! Μια από αυτές είναι και το «Ξυπόλυτο Τάγμα». Γιατί είναι μια από τις σοβαρές ελληνικές απόπειρες, που γίνανε για να στήσουνε το νεορεαλισμό στην Ελλάδα.
Δυστυχώς, το πολιτικό κλίμα κείνης της εποχής (λογοκρισία, πολιτικές διώξεις, εκτελέσεις, εξορίες) δεν ευνόησε αυτήν την απόπειρα και χάθηκε μια μεγάλη ευκαιρία. Ο ελληνικός κινηματογράφος αντί να στραφεί προς την Ιταλία, που εκείνη την εποχή δημιουργούσε και προβλημάτιζε, στράφηκε προς την Αμερική που «διασκέδαζε» κι έσπαγε ταμεία. Στην πραγματικότητα, δε στράφηκε ο ελληνικός κινηματογράφος προς την Αμερική, η Αμερική εισέβαλε (πολιτικά και στρατιωτικά) στην Ελλάδα!
Το «Ξυπόλυτο Τάγμα», που γυρίστηκε το 1953, αναφέρεται σε αληθινή ιστορία που συνέβη στη Θεσσαλονίκη κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Οι Γερμανοί αδειάζουν τα δημόσια κτίρια και τα επιτάσσουν. Ανάμεσα σε αυτά τα κτίρια είναι κι αρκετά ορφανοτροφεία. Τα ορφανά πετάγονται στο δρόμο.
Μια ομάδα, λοιπόν, ορφανά, για να επιβιώσουν, παίρνουν τη ζωή τους στα χέρια τους! Οργανώνονται σα μυστικός στρατός, με ιεραρχία και πειθαρχία. Μόνα τους συγκροτούν ομάδες κρούσης και βοήθειας. Πηγή για την τροφοδοσία τους είναι τα γερμανικά καμιόνια που κουβαλάνε ψωμί και τρόφιμα. Τα παγιδεύουν και τα κλέβουν! Τα κλεμμένα μοιράζονται στα ορφανά, αλλά και σε άλλους κατοίκους της Θεσσαλονίκης που είχαν ανάγκες!
Τα παιδιά του «Ξυπόλυτου Τάγματος» έμειναν στην ιστορία σαν σαλταδόροι! Σαλταδόρους δεν είχε μόνο η Θεσσαλονίκη, αλλά ολόκληρη η Ελλάδα!
...
Τρεις φίλοι απ' το Βύρωνα με τρύπιο παντελόνι,
χωρίς να κάνουν σαματά κουρσέψαν το καμιόνι.
Και μύρισε, Θεούλη μου, ο δρόμος μακαρόνι
Σταδίου και Αμερικής, μέχρι Κολοκοτρώνη.
λέει ένα τραγούδι της εποχής, που έγραψε ένας πραγματικός σαλταδόρος, ο αργότερα στιχουργός Ξενοφών Φιλέρης.
Αντί άλλης κριτικής για τη ταινία, θα σας παραθέσω μια φιλοφρόνηση του πατέρα του ιταλικού νεορεαλισμού, Βιτόριο Ντε Σίκα, στον σκηνοθέτη του «Ξυπόλυτου Τάγματος», Γκρεγκ Τάλλας: «Αν είχες γυρίσει αυτή τη ταινία προτού γυρίσω εγώ τον "Κλέφτη ποδηλάτων", τότε σήμερα θα ‘σουν εσύ ο Ντε Σίκα». Μπορεί τα λόγια του Βιτόριο Ντε Σίκα να έχουν μια υπερβολή, ο «Κλέφτης Ποδηλάτων» είναι ένα από τα μνημεία της παγκόσμιας κινηματογραφίας, όμως εμπεριέχει και μεγάλη αλήθεια. Το «Ξυπόλυτο Τάγμα» ακόμα και σήμερα βγάζει μεγάλη συγκίνηση!
Θα πρέπει να κάνουμε μνεία στη θαυμάσια ασπρόμαυρη φωτογραφία του Μιχαήλ Γαζιάδη, του ανθρώπου που είναι ένα από θεμέλια του εγχώριου κινηματογράφου και στη θαυμάσια συμφωνική μουσική του Μίκη Θεοδωράκη (με τη Συμφωνική Ορχήστρα Αθηνών). Όλοι οι ηθοποιοί, εκτός από τον Νίκο Φέρμα και τη Μαρία Κωστή, είναι ερασιτέχνες!
Σινέ Τζι Αρ
Το «Ξυπόλητο Τάγμα», είναι από τις 1ες ταινίες του Ελληνικού νεορεαλιστικού κινηματογράφου. Γυρισμένο το 1953, μαυρόασπρο, που πολλοί κριτικοί το τοποθετήσανε στην ίδια θέση με το «Ρώμη: Ανοχύρωτη Πόλη» του Ροσελίνι. Παρά τις πρωτόγονες τεχνικά συνθήκες, ο σκηνοθέτης, έφτιαξε με μεράκι μια ζουμερή ταινία γεμάτη λυρισμό, περιγράφοντας τα χρόνια της κατοχής στη πόλη της Θεσσαλονίκης. Χρησιμοποιώντας κατά κύριο λόγο ερασιτέχνες ηθοποιούς (παιδάκια από ορφανοτροφεία της εποχής) και μόνο 2 επαγγελματίες ηθοποιούς, κατάφερε, ν’ αποσπάσει καταπληκτικές ερμηνείες και να μας μεταφέρει στο κλίμα της εποχής εκείνης με τρόπο θαυμαστό.
Τα διεισδυτικά πλανά του καθώς η κάμερα κινείται ανάμεσα στα στενοσόκακα της πόλης, αλλά και στα κεντρικά της σημεία, μας φέρνουνε στο νου φωτογραφίες οικείων, αγαπημένων τοποθεσιών, αλλά κι ανθρώπων, που βγαίνουν μέσα από τη συλλογική μνήμη μας. Οι μικροί σαλταδόροι, γνήσιοι συνεχιστές των ηρωικών κλεφτών της οθωμανικής περιόδου, παίρνουνε στις μικρές τους πλάτες το ελληνικό πνεύμα και το ταξιδεύουνε στα πέρατα της οικούμενης.
Η ταινία είναι ολόκληρη ένα flash back. Ο Αντώνης, 10 χρόνια μετά το τέλος του πολέμου προσπαθεί, να φέρει στον ίσιο δρόμο ένα μικρό κλεφτρόνι. Για να το κάνει αυτό, του περιγράφει τη προσωπική του ιστορία στα χρόνια της κατοχής. Χωρίς ούτε μια στιγμή να γίνεται μελό, βλέπουμε τις κακουχίες, το κρύο και τη πείνα, που ταλανίζουνε τον πληθυσμό της πόλης κι ιδιαίτερα τα παιδιά. Ο Δημήτρης κι η αδελφούλα του, ορφανά παιδιά, στα όρια της ασιτίας, γίνονται δεκτοί από το ξυπόλητο τάγμα, μια ομάδα σύγχρονων Ρομπέν των δασών, που κλέβει από τους Γερμανούς και τους μαυραγορίτες και βοήθα τους απελπισμένους Έλληνες.
Η συνέχεια επί της οθόνης…
Νίνος Φενέκ Μικελίδης
Tο χαμένο κινηματογραφικό ντοκουμέντο του Γκρεγκ Tάλλας, «Ξυπόλητο Τάγμα», ξετυλίγει μετά από πολλά χρόνια, τις συγκινητικές εικόνες του στο σκοτάδι της αίθουσας. Tο Φεστιβάλ σε συνεργασία με τη Ταινιοθήκη της Ελλάδας προβάλλουν την αναπαλαιωμένη κόπια της ταινίας-σταθμό για τον ελληνικό κινηματογράφο.
O Τάλλας ήταν ο πρώτος έλληνας κινηματογραφιστής που τιμήθηκε με διεθνές βραβείο, αποσπώντας για το Ξυπόλητο Tάγμα, το Πρώτο Bραβείο στο Φεστιβάλ του Εδιμβούργου και τη Xρυσή Δάφνη του Nτέιβιντ O' Σέλτσνικ, ενώ η ιστορία των μικρών παιδιών του ορφανοτροφείου, που ο σκηνοθέτης αποτύπωσε με γλαφυρό τρόπο, συγκίνησε κοινό και κριτικούς.
Eμπνευσμένος από το δράμα της Γερμανικής Kατοχής στην Eλλάδα, γράφει και σκηνοθετεί τη ταινία, επιλέγοντας ως ήρωές του 160 παιδιά που διωγμένα από το ορφανοτροφείο και τους Γερμανούς, μεταβάλλοντάς τα μες στη τυραννισμένη και πεινασμένη Ελλάδα του ‘43 σ’ ένα είδος καλόκαρδης κι ηρωικής συμμορίας που κλέβει τους κατακτητές και τους μαυραγορίτες για να συντηρεί τα μέλη της κι όσους μπορεί.
Mε το «Ξυπόλητο Τάγμα», ο Γκρεγκ Tάλλας, πέτυχε μια σπουδαία νεοραλιστική ταινία κι αποφεύγοντας τις μελοδραματικές παγίδες που έστηνε το θέμα, μας έδωσε την ατμόσφαιρα της μαύρης απελπισίας που ζούσε η Θεσσαλονίκη την εποχή του '40. Έτσι η ταινία του γίνεται ένα ντοκουμέντο και μία μαρτυρία συγκλονιστική.
Μια άλλη πλευρά της Εθνικής Αντίστασης, μέσα από την ηρωική δράση μιας ομάδας ορφανών παιδιών στη Θεσσαλονίκη, στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, σε μια κλασική ελληνική ταινία που προβάλλεται σε επανέκδοση.
Στη Θεσσαλονίκη, στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, εκτυλίσσεται η ιστορία της ταινίας. Πρωταγωνιστές της ταινίας, μια ομάδα ορφανών παιδιών, που, όταν τα ορφανοτροφεία της Θεσσαλονίκης επιτάσσονται από τους Γερμανούς, καταφεύγουν σ' ένα απομακρυσμένο, μισογκρεμισμένο κτίριο κι έχοντας φτιάξει μια καλόκαρδη συμμορία, κλέβουν από τους Γερμανούς και τους μαυραγορίτες για να συντηρούνται αλλά και να βοηθάνε τους ανθρώπους γύρω τους, μαζί κι εκείνους της Αντίστασης.
Παρά τα περισσότερα από 50 χρόνια που τη βαραίνουν, η ταινία του Τάλλας παρακολουθείται μ’ εξαιρετικό ενδιαφέρον κι αυτό εξαιτίας όχι μόνο των γυρισμένων σε φυσικά ντεκόρ σκηνών της (τη Θεσσαλονίκη στις αρχές της δεκαετίας του '50) αλλά του ρεαλισμού και της δύναμης των σκηνών της, που συχνά φέρνουνε στο νου τη κλασική νεορεαλιστική ταινία «Ρώμη: Ανοχύρωτη Πόλη» του Ροσελίνι. Με καλοστημένες σκηνές -ανάμεσά τους και μια σκηνή με θέατρο σκιών- με προσεγμένη φωτογραφία του Μιχαήλ Γαζιάδη που δίνει την όλη ατμόσφαιρα της εποχής, με τους μικρούς ερασιτέχνες πρωταγωνιστές να παίζουνε πειστικά τους ρόλους τους και σωστό ρυθμό, ο Τάλλας έφτιαξε μια ειλικρινή, συγκινητική ταινία, που δεν έχασε τη φρεσκάδα της.
****
Αποσπάσματα από κριτικές του αμερικάνικου τύπου κείνης της εποχής μετά τη προβολή της εκεί
Το Ξυπόλητο Τάγμα υπογραμμίζει με δραματικότητα, γι’ αυτούς που δεν το έχουν παρατηρήσει ως τώρα στην οθόνη, ότι από τους πολέμους των μεγάλων, τίποτε δεν είναι περισσότερο άξιο καταδίκης όσο τα αποτελέσματά τους επί των μικρών.
New York Herald Tribune 29-5-1954
Όπως πολλές άλλες ευρωπαϊκές ταινίες, το Ξυπόλητο Τάγμα χρησιμοποιεί σκηνικά εκ του φυσικού και πρόσωπα που συνδέονται με την υπόθεση και τον χώρο. Έχει επιτύχει έναν αξιοσημείωτο ρεαλισμό χρησιμοποιώντας ένα σχεδόν εξ ολοκλήρου ερασιτεχνικό όμιλο, ένα «ακατέργαστο» υλικό, που θυμίζει τη Ρώμη Ανοχύρωτη Πόλη και μερικά άλλα σπουδαία Ιταλικά μεταπολεμικά φιλμς (…). Ο σκηνοθέτης κ. Γρηγόριος Τάλλας, έχει μεταβάλλει τους παιδικούς ήρωές του σε καταπληκτικούς διαβολάκους, που ο ρόλος τους φτάνει στο αποκορύφωμά του με την αυθάδεια που διαπράττουν τις κλοπές και με την τεχνική του πετροπολέμου.
New York World-Telegram 29-5-1954
Χθες είχε πρεμιέρα στον κινηματογράφο Γκλόουμπ, η ταινία με τον επιτυχημένο τίτλο Ξυπόλητο Τάγμα. Ένα φιλμ γεμάτο ειλικρίνεια και άξιο κάθε σεβασμού
New York Times 29-5-1954
Οι φωτογραφικές «ωμότητες» της ταινίας μας φέρνουν στο νου το Ρώμη Ανοχύρωτη Πόλη και ασφαλώς χρησιμοποιούνται σκοπίμως για να εξυψώσουν την αμεσότητα του δράματος (…). Ο σκηνοθέτης Γρηγόριος Τάλλας, έχει επιτύχει πολλά χρησιμοποιών ολίγα, εκράτησε εις ύψος που έπρεπε την ένταση της υπόθεσης, δημιουργώντας μια ταινία διεθνούς κύρους.
NewYorkPost 29-5-1954
Το φιλμ γυρίστηκε με πραγματικό ρεαλισμό και κινηματογραφική ακρίβεια που του προσδίδει μια δραματική δύναμη, ανάλογη με τα καλύτερα του είδους του: την ιταλική Ρώμη Ανοχύρωτη Πόλη, τη γαλλική Μάχη των Σιδηροδρόμων, τη βρετανική Νίκη της Ερήμου και την αμερικανική Η Δυναμική Γυναίκα (…). Ενώ διαθέτει μόνο δύο επαγγελματίες ηθοποιούς, το Ξυπόλητο Τάγμα είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα κινηματογραφικής ευφυΐας, παιδικών ταλέντων και εμπειρίας εκτελέσεως.
Cue 29-5-1954
Μια από τις καλύτερες ταινίες του εξωτερικού που ήρθαν στη χώρα μας…Η υπόθεση κερδίζει πολλά από την αξιοσημείωτη παραγωγική εργασία του κ. Γρηγορίου Τάλλας, Αμερικανού, και του αξίζουν έπαινοι που κατόρθωσε να μεταβάλλει τα Ελληνόπουλα, που ήσαν, όλα άπειρα από ηθοποιία, σε έμπειρους ηθοποιούς (…). Οφείλουμε ευχαριστίες στην ικανή διεύθυνση του κ. Τάλλας.
Harrison’sReports 29-5-1954
Σπανίως έρχονται Ελληνικές ταινίες στην Αμερική, κι εκείνες που έρχονται είναι αξιοθρήνητα ασήμαντες, χωρίς έννοια, απρόσεκτες κατασκευές των γελωτοποιών της μόδας (…). Επήλθε όμως μια αλλαγή. Μας ήρθε και μια ταινία που βγαίνει από την καρδιά και συγκινεί την καρδιά…Το Ξυπόλητο Τάγμα είναι μια ταινία άξια του κινηματοθεάτρου Γκλόουμπ του Μπρόντγουέι στο οποίο προβάλλεται.
Sunday News 30-5-1954
Το Ξυπόλητο Τάγμα ανήκει στο είδος των εισαγωγών από το εξωτερικό που υπερηφανεύονται για την αυθεντικότητά τους και το στεγνό ρεαλισμό τους (…). Οι γνώσεις του φακού που διαθέτει καθίστανται προφανείς από τον τρόπο που συλλαμβάνει την αίσθηση της πόλης και των ανθρώπων. Στη φωτογραφία συμβάλλει τα μέγιστα και ο Μιχάλης Γαζιάδης, που έχει συλλάβει πολυάριθμα θέματα που θυμίζουν ζωγραφική.
Daily Variet (Hollywood) 12-6-1954
Ένα φιλμ γυρισμένο με ενθουσιασμό. Ένα συγκινητικό δράμα με εξαιρετικές ερμηνείες. Ο Γκρεγκ Τάλλας εργάστηκε με ζήλο σα σκηνοθέτης και αποδεικνύεται λαμπρός. Αξίζει να αναφέρουμε ότι μόνο οι δύο από τους ερμηνευτές είναι επαγγελματίες ηθοποιοί.
The Hollywood Reporter 12-6-1954
Ο Άλφρεντ Χίτσκοκ είπε κάποτε ότι αν μπορούσε θα απαλλασσόταν εντελώς από τους επαγγελματίες ηθοποιούς. Ίσως αυτό που εννοούσε αποδεικνύεται τώρα από το Ξυπόλητο Τάγμα (…). Μέχρι τώρα, ο Ελληνικός Κινηματογράφος δεν παρήγαγε τίποτε που να συγκρίνεται με το Ρώμη Ανοχύρωτη Πόλη και τον Κλέφτη Ποδηλάτων, αλλά το Ξυπόλητο Τάγμα είναι συγκινητικό όσο και τα Ιταλικά νεορεαλιστικά φιλμς.
Citizen News (Hollywood) 12-6-1954
Από την πρώτη σκηνή μέχρι την τελευταία, ο ρεαλισμός είναι το χαρακτηριστικό του φιλμ. Από την πρώτη στιγμή κυριαρχούν τα πόδια –γυμνά πόδια– που κινούνται κατά μήκος της οθόνης όπως οι κυνηγημένοι ποντικοί. Με μια προφανώς ανεξάντλητη ενεργητικότητα τα πόδια, και η υπόθεση, κινούνται συνεχώς καθ’ όλη τη διάρκεια της ταινίας.
Les Angeles Times 12-6-1954
Είμαι βέβαιος ότι θα συμφωνήσετε πως ο Γκρεγκ Τάλλας απέδειξε το επιχείρημά του -να δημιουργήσει ένα φιλμ της καλλιτεχνικής ολκής του Κλέφτη Ποδηλάτων- και ότι το Ξυπόλητο Τάγμα, εάν συλλάβετε την ωμή τραγωδία του και τον καταφανή ρεαλισμό του, είναι ένα μνημειώδες φιλμ!
Les Angeles Examiner (Hollywood) 12-6-1954
Το Ξυπόλητο Τάγμα είναι μιας ποιότητας που μπορεί να ευρεθεί μόνο σε ταινίες όπως Ο Κλέφτης των Ποδηλάτων. Η υπόθεση και τα παιδιά που πρωταγωνιστούν, καθιστούν την ταινία εξαίρετη γι’ αυτούς που αναζητούν το ασύνηθες στη διασκέδαση.
San Francisco New (Hollywood) 12-6-1954
Ολόκληρη η ταινία εδώ: ---- > Το Ξυπόλητο Τάγμα
http://www.peri-grafis.neΤ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου