Η Επανάσταση του 1821 είναι επανάσταση των συνθέσεων και των αντιθέσεων.
Είχε πολλά διαφορετικά χαρακτηριστικά, τα οποία άλλες φορές συμπλήρωναν το ένα το άλλο και βοήθησαν στην επιτυχία της, όσο βεβαίως μπορούμε να πούμε ότι πέτυχε και άλλες φορές κόντραραν το ένα το άλλο, σε τόσο μεγάλο βαθμό ώστε κινδύνεψε να συντριβεί.
Ας δούμε αυτά τα χαρακτηριστικά:
1) Πρώτα απ’ όλα ήταν επανάσταση ΕΘΝΙΚΟΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΗ – είχε δηλαδή σκοπό να ελευθερωθούν οι Έλληνες από τον τουρκικό ζυγό. Σε αυτό συμφωνούσαν όλοι – όμως δεν έβλεπαν όλοι την απελευθέρωση με τον ίδιο τρόπο και πάνω σε αυτό υπήρξαν οι αντιθέσεις.
Πολλοί λένε ότι η ελληνική εθνική συνείδηση δεν υπήρχε τότε όπως την αντιλαμβανόμαστε σήμερα… εγώ λέω ότι ασφαλώς και υπήρχε ελληνική εθνική συνείδηση και μάλιστα πιο κοντινή σε εκείνη που είχαν οι αρχαίοι Έλληνες, παρά στη δική μας!
Οι αρχαίοι Έλληνες είχαν ένα είδος διπλής εθνικής συνείδησης… από τη μια εκείνη της πόλης/κράτους στην οποία ανήκαν και από την άλλη μια ευρύτερη αντίληψη ότι… ήταν Έλληνες παρά τις πολύ μεγάλες αντιθέσεις ανάμεσα στην κάθε μια «πατρίδα» τους – πόλη/κράτος και παρά τους πολέμους μεταξύ των πόλεων/κρατών, που δεν μπορούν να χαρακτηριστούν «εμφύλιοι» με τη σημερινή έννοια.
Κάπως έτσι συνέβαινε και με τους Έλληνες του 1821: από τη μια είχαν την αντίληψη πως ανήκαν στον ιδιαίτερο τόπο καταγωγής τους κι από την άλλη ότι μια ευρύτερη «ταυτότητα» τους ένωνε, παρά τις αντιθέσεις μεταξύ του κάθε τόπου – οι αντιθέσεις αυτές έχουν αποτυπωθεί στο θεατρικό έργο «Βαβυλωνία» του Δημητρίου Βυζαντίου, το οποίο γράφτηκε το 1836 και παίζεται ως τις μέρες μας.
Υπάρχει μια μεγάλη ελληνική ιδιαιτερότητα: ότι η Ελλάδα έχασε την πολιτική της υπόσταση όχι το 1453 με την άλωση της Κωνσταντινούπολης αλλά το 146 π.Χ. όταν ολοκληρώθηκε η κατάκτησή της από τους Ρωμαίους… με διάφορους τρόπους που δεν μπορούν να αναπτυχθούν αναλυτικά εδώ ο Ελληνισμός, παρά τις πολλές και ποικίλες ξένες επιδράσεις που δέχτηκε (και σε μεγάλο βαθμό αφομοίωσε) κατόρθωσε να διαβρώσει από μέσα την ξένη κατάκτηση, να κατακτήσει εκείνος πολιτιστικά τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, να εξελληνίσει σταδιακά τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία, ιδιαίτερα από τότε που εκείνη έχασε τις κτήσεις της στη Δύση από τους κάθε είδους «Φράγκους» και στη Μέση Ανατολή και στην Αφρική από τους Άραβες.
Ο Ελληνισμός δεν μπόρεσε και δεν ήταν δυνατόν να μπορέσει να αφομοιώσει πολιτιστικά και τους Τούρκους… όμως εκμεταλλεύθηκε την πολυεθνικότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και επέζησε και της τουρκικής κατάκτησης, όπως άλλωστε και πολλοί άλλοι λαοί που κατακτήθηκαν από τους Οθωμανούς. Δεν είμαστε οι μόνοι που διατηρηθήκαμε μέσα στην τουρκοκρατία.
Η αντίληψη «είμαι Έλληνας», είτε απολύτως συνειδητά, κυρίως στους διανοουμένους είτε σαν κάτι βαθιά «γραμμένο» μέσα στον κάθε άνθρωπο του «απλού λαού», υπήρξε όχι μόνο στην τουρκοκρατία αλλά στα δυο χιλιάδες χρόνια από την έναρξη της ρωμαϊκής κατάκτησης ως το 1821 – τα αρχαία μνημεία αλλά και κάθε άλλο ίχνος της αρχαίας Ελλάδας που ανακαλυπτόταν παντού (ένας που όργωνε το χωράφι του τότε μπορούσε πολύ συχνά να βρει αγάλματα, τάφους, νομίσματα κλπ., κλπ.), καθώς και οι παραδόσεις από στόμα σε στόμα γύρω από την αρχαιότητα, τον Μεγαλέξανδρο κλπ., έδιναν στο λαό να καταλάβει ότι κάτι μεγάλο είχε υπάρξει σε αυτό τον τόπο όπου ζούσε ο ίδιος και είτε συνειδητά είτε υποσυνείδητα τον έκαναν να θεωρεί τον εαυτό του συνέχεια των προγόνων που έφτιαξαν αυτό το «μεγάλο».
2) Ανάμεσα στα άλλα ο Ελληνισμός κατόρθωσε να αφομοιώσει και τη χριστιανική θρησκεία, η οποία ήταν ιδιαίτερα εχθρικά διακείμενη απέναντί του.
Όμως οι Έλληνες την «εξημέρωσαν», την έφεραν στα μέτρα τους, την ανέμιξαν με τις αρχαίες παγανιστικές γιορτές τους, οι οποίες πέρασαν μέσα στο χριστιανικό εορτολόγιο – έτσι δημιουργήθηκε η ελληνορθόδοξη συνείδηση, ένα φαινόμενο εντελώς μοναδικό μέσα στον Χριστιανισμό. Η ελληνική ορθοδοξία είναι διαφορετική από τη «βαριά» και πιο σκοτεινή κι αυστηρή ορθοδοξία των Σλάβων, της Ρωσίας ή της Σερβίας, πολύ πιο «ανάλαφρη», γήινη και ανθρώπινη. ΕΤΣΙ ΟΠΩΣ ΑΠΟΤΥΠΩΝΕΤΑΙ ΣΤΟΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗ.
Δεν πρέπει να συγχέουμε την ελληνορθόδοξη συνείδηση, η οποία βρίσκεται μέσα σε όλους μας, ακόμα και σε όποιον δηλώνει άθεος, με τις «ελληνοχριστιανικές» κορώνες του κλήρου και των πολιτικών – είναι ΕΝΤΕΛΩΣ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΟ ΠΡΑΓΜΑ.
Αυτή η ελληνορθόδοξη συνείδηση ήταν το ενοποιητικό στοιχείο ΟΛΩΝ των Ελλήνων του 1821, ανεξάρτητα από τον τόπο καταγωγής τους και τις άλλες διαφορές τους και τους διέκρινε πιο ξεκάθαρα από οτιδήποτε άλλο από τους Τούρκους.
Έτσι, η Επανάσταση του 1821 ήταν αναμφισβήτητα και ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΗ – ανεξάρτητα από τη στάση του κλήρου απέναντί της. Η οποία άλλωστε στάση δεν ήταν ενιαία: Κληρικός ήταν ο πατριάρχης Γρηγόριος Ε΄ που αφόρισε (χωρίς τελικά αυτό να τον σώσει) την Επανάσταση. Κληρικός ήταν ο προσκείμενος στους κοτζαμπάσηδες Παλαιών Πατρών Γερμανός. Κληρικός ήταν ο μητροπολίτης Ουγγροβλαχίας Ιγνάτιος, προσκείμενος στους Βρετανούς και στον Μαυροκορδάτο (εκείνος τον έστειλε στην Ελλάδα). Κληρικός ο Παπαφλέσσας, ο πιο φλογερός επαναστάτης που προετοίμασε όσο κανείς άλλος τον ξεσηκωμό του 1821. Κληρικός και ο μητροπολίτης Σαλώνων Ησαϊας, που έπεσε στη μάχη της Αλαμάνας.
Σε κάθε περίπτωση, ό,τι και να ειπώθηκε ή να γράφτηκε μετά, όπως και να αλλοίωσαν την ιστορία της Επανάστασης του 1821 οι «εθνικοχριστιανικές» υπερβολές και κορώνες, οι Έλληνες εκείνης της εποχής είχαν την αντίληψη ότι πολεμούσαν «για του Χριστού την πίστη την αγία και της πατρίδος την ελευθερία» - δεν μπορεί κανείς να αμφιβάλλει γι’ αυτό.
3) Όπως προανέφερα, όλοι συμφωνούσαν στο σκοπό της απελευθέρωσης από τον τουρκικό ζυγό αλλά δεν έβλεπαν όλοι την απελευθέρωση με τον ίδιο τρόπο – τους εμπόδιζαν να τη βλέπουν με τον ίδιο τρόπο οι ταξικές αντιθέσεις τους, τις οποίες ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ να συγχέουμε με τις ταξικές αντιθέσεις μεταγενέστερων εποχών και με τις σημερινές.
Επομένως η Επανάσταση του 1821 ήταν αναμφίβολα και ΤΑΞΙΚΗ – ή για την ακρίβεια μια Επανάσταση στην οποία υπήρξε ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΩΝ ΤΑΞΕΩΝ.
Ποιες όμως ήταν οι κοινωνικές τάξεις της εποχής;
Ας τις δούμε.
Αλλά πριν τις δούμε πρέπει να επισημάνουμε ένα πράγμα.
Ότι αυτές οι αντιθέσεις δεν ήταν από… «μπετόν αρμέ» - πολλοί εκπρόσωποι μιας τάξης αποδείχθηκε κατά την Επανάσταση του 1821 ότι είχαν ιδέες που ανήκαν σε μια άλλη τάξη ή μεταπηδούσαν από τη μια παράταξη στην άλλη ανάλογα με τα συμφέροντά τους.
Οι κοινωνικές λοιπόν τάξεις της εποχής μπορούμε να πούμε ότι ήταν οι παρακάτω:
α) Οι Έλληνες εκπρόσωποι της «ασιατικής φεουδαρχίας», διαφορετικής σε πολλά σημεία της από τη δυτική μεσαιωνική φεουδαρχία, δηλαδή οι τοπικοί «κυβερνήτες», λιγότερο ή περισσότερο εξαρτημένοι από τους Τούρκους αλλά πάντα με ένα μεγάλο βαθμό ανεξαρτησίας. Οι «προεστοί», «δημογέροντες», «κοτζαμπάσηδες», όπως έμειναν γνωστοί στην Ιστορία. Ήταν εκείνοι που κατείχαν την οικονομική δύναμη και εκμεταλλεύονταν τη γη, ιδιαίτερα στη χερσαία Ελλάδα (για τα νησιά θα δούμε παρακάτω). Ο τρόπος ζωής πολλών απ’ αυτούς δεν διέφερε από εκείνον των Τούρκων πασάδων και μπέηδων.
Γι’ αυτούς εθνική απελευθέρωση σήμαινε να πάρουν τις «εθνικές γαίες», δηλαδή τις τεράστιες εκτάσεις που ανήκαν στο τουρκικό κράτος ως το 1821 στα χέρια τους και να συνεχίσουν να έχουν την εξουσία, απαλλαγμένοι μάλιστα από την υποτέλειά τους προς τους Τούρκους.
β) Η πρώιμη αστική τάξη – η οποία όμως δεν ήταν ενιαία. Χονδρικά μπορεί να καταταγεί σε δυο κατηγορίες, δηλαδή:
β1) Οι διανοούμενοι και έμποροι που επηρεάστηκαν από τις ιδέες του διαφωτισμού, της γαλλικής επανάστασης και από την εξάπλωσή τους μέσω των ναπολεόντειων πολέμων. Κορυφαίος εκπρόσωπός τους ήταν αρχικά ο Ρήγας Φεραίος και αργότερα οι ιδρυτές της Φιλικής Εταιρίας, ξεκάθαρα επηρεασμένοι από τις μυστικές οργανώσεις που είχαν δημιουργηθεί με αφορμή την υποστήριξη των ιδεών που προέρχονταν από τη γαλλική επανάσταση. Το όραμά τους ήταν «διεθνιστικό», ιδιαίτερα ο Ρήγας ονειρευόταν ξεσηκωμό ΟΛΩΝ των καταπιεσμένων λαών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας – και των Τούρκων! Το πολιτικό καθεστώς που προτιμούσαν ήταν πιο κοντά στη «φωτισμένη δεσποτεία».
Οι ιδέες του Διαφωτισμού, η επίδραση της γαλλικής επανάστασης και η ακαταπόνητη προσπάθεια του Ρήγα Φεραίου έπαιξαν μεγάλο ρόλο στον ξεσηκωμό των πνευμάτων ανάμεσα στους υπόδουλους Έλληνες, ο οποίος οδήγησε στην Επανάσταση του 1821 – το λέει και ο Κολοκοτρώνης πολύ παραστατικά στα απομνημονεύματά του, εξίσου αν όχι περισσότερο πολύτιμα από εκείνα του Μακρυγιάννη.
Το ίδιο μεγάλο ρόλο έπαιξε στην προετοιμασία της Επανάστασης του 1821 και η Φιλική Εταιρία – η οποία όμως εξαφανίστηκε ως πολιτικό μέγεθος ύστερα από την αποτυχία της επανάστασης του αρχηγού της, του Αλέξανδρου Υψηλάντη στη Μολδοβλαχία.
Μπορεί κανείς να πει ότι το πνεύμα της Φιλικής Εταιρίας αναβίωσε κατά κάποιο τρόπο και έγινε προσπάθεια να κυβερνηθεί η Ελλάδα σύμφωνα με τις δικές της ιδέες κατά το σύντομο διάστημα του Καποδίστρια (1828-1831).
Το τμήμα αυτό της αστικής τάξης ήταν εκείνο που πάνω απ’ όλα πίστευε σε ένα συγκεντρωτικό «φιλολαϊκό» για τα μέτρα της εποχής κράτος, προσπάθησε για ΤΗΝ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑ – και απέτυχε οριστικά μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια.
β2) Οι νησιώτες καραβοκυραίοι, δηλαδή εφοπλιστές, οι οποίοι στα πριν από την Επανάσταση του 1821 χρόνια είχαν συσσωρεύσει τεράστιο πλούτο με τις ναυτικές εμπορικές τους δραστηριότητες. Αυτοί ήταν προσανατολισμένοι (και δεν ήταν παράξενο) προς τη μεγαλύτερη ναυτική δύναμη της εποχής, δηλαδή προς τη Μεγάλη Βρετανία. Ήταν το πιο «εξευρωπαϊσμένο» κομμάτι της ελληνικής κοινωνίας της εποχής.
Σε αυτούς, ιδιαίτερα μέσω του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου, προσκολλήθηκαν οι Φαναριώτες, δηλαδή οι προερχόμενοι από την Κωνσταντινούπολη μορφωμένοι και έμπειροι στην πολιτική για την εποχή άνθρωποι που ως τότε υπηρετούσαν σε σημαντικές διοικητικές θέσεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έτσι δημιουργήθηκε μέσα στην Επανάσταση μια δύναμη η οποία αριθμητικά ήταν μικρή αλλά κατείχε τρία πολύ σημαντικά ατού: ΤΗ ΜΟΡΦΩΣΗ, ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΕΙΡΑ ΚΑΙ ΤΟ ΧΡΗΜΑ.
Αυτό το τμήμα της αστικής τάξης είναι εκείνο που επικράτησε στην «ενδοαστική» αν θέλουμε να την ονομάσουμε έτσι διαμάχη και είχε πιο «κοσμοπολίτικο» προσανατολισμό – έτσι έσπρωχνε το νέο ελληνικό κράτος στην κατεύθυνση της εξάρτησης από τη Μεγάλη Βρετανία, διότι οι εκπρόσωποί του θεωρούσαν ότι με αυτό τον τρόπο θα εξυπηρετούσαν καλύτερα τα συμφέροντά τους.
Αυτές ήταν οι δυο βασικές «συνιστώσες» της αστικής τάξης του 1821 – μιας τάξης ΙΔΙΑΙΤΕΡΑ ΟΛΙΓΑΡΙΘΜΗΣ πρέπει να τονίσουμε. Γι’ αυτό και δεν μπόρεσε να επικρατήσει πλήρως, αναγκάστηκε τελικά να συμβιβαστεί με τους κοτζαμπάσηδες.
γ) Η τρίτη τάξη ήταν η τεράστια, συντριπτικά μεγαλύτερη σε αριθμό πλειοψηφία του «απλού λαού».
Δηλαδή στη χερσαία Ελλάδα ο αγροτικός και κτηνοτροφικός πληθυσμός και στη νησιωτική Ελλάδα οι απλοί ναύτες.
Ήταν η ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΟΜΕΝΗ τάξη – οι εκμεταλλευτές της ήταν ασφαλώς οι κοτζαμπάσηδες και οι καραβοκυραίοι.
Για την τάξη αυτή η απελευθέρωση από τον τουρκικό ζυγό σήμαινε ΓΗ, ΔΟΥΛΕΙΕΣ, ΑΠΑΛΛΑΓΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΚΟΤΖΑΜΠΑΣΗΔΩΝ Ή ΤΩΝ ΚΑΡΑΒΟΚΥΡΑΙΩΝ, ΑΤΟΜΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΥΗΜΕΡΙΑ.
Οι πιο συνεπείς εκπρόσωποι αυτής της τάξης, όπως ο Αντώνης Οικονόμου, ο Παναγιώτης Καρατζάς, ο πρώιμος κομμουνιστής θα μπορούσαμε να πούμε Δημήτρης Μπαλής, ο Μελέτης Βασιλείου, ο Λυκούργος Λογοθέτης και ίσως ο σημαντικότερος όλων, σε πολλά σημεία όμοιος με τον Άρη Βελουχιώτη, δηλαδή ο Οδυσσέας Ανδρούτσος, όπως αργότερα (το 1826-27) και ο Γεώργιος Καραϊσκάκης είτε εξοντώθηκαν είτε παραμερίστηκαν.
Έτσι η τάξη αυτή έμεινε «ορφανή» από ηγεσία… και κατά συνέπεια είτε έμεινε υποτελής στις άλλες δυο τάξεις είτε εκπροσωπήθηκε κατά διαστήματα από αρχηγούς όχι συνεπείς στην υποστήριξη των συμφερόντων της, όπως ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης – αυτό δεν μειώνει ΚΑΘΟΛΟΥ τον Κολοκοτρώνη, ο οποίος ήταν ένας εκπληκτικός για την εποχή του άνθρωπος, ο αναμφισβήτητος ηγέτης που συνέθετε στο πρόσωπό του όλες τις ιδιότητες της Επανάστασης και αν και πήρε μέρος στους ενδοεπαναστατικούς εμφυλίους πολέμους είχε βαθύτατη αίσθηση της εθνικής ενότητας, απαραίτητης για να επικρατήσει η Επανάσταση απέναντι στους Τούρκους και του συσχετισμού των δυνάμεων.
Η τρίτη αυτή εκμεταλλευόμενη τάξη είναι εκείνη που ΘΥΣΙΑΣΕ ΤΑ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΚΑΙ ΚΕΡΔΙΣΕ ΤΑ ΛΙΓΟΤΕΡΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ.
4) Πολλά έχουν γραφτεί για την αντίθεση μέσα στην Επανάσταση των «πολιτικών» τύπου Μαυροκορδάτου και Κωλέττη και των «στρατιωτικών», Κολοκοτρώνη, Καραϊσκάκη, Ανδρούτσου κλπ., κλπ.
Όμως οι «στρατιωτικοί» δεν αποτελούσαν ιδιαίτερη κοινωνική τάξη.
Σχεδόν όλοι κατάγονταν από την τρίτη τάξη, των αγροτών ή των απλών ναυτών.
Είχαν όμως κατορθώσει, ως αρματωλοί ή κλέφτες κατά την προεπαναστατική περίοδο να αποκτήσουν μια δική τους, διακριτή δύναμη, ΤΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΩΝ ΟΠΛΩΝ.
Όπως είπαμε, ο επιφανέστερος εκπρόσωπός τους κι αναμφισβήτητος στρατιωτικός ηγέτης της Επανάστασης ήταν ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης. Θα μπορούσε ίσως να γίνει και ο Μάρκος Μπότσαρης, αν δεν σκοτωνόταν τόσο νωρίς (το 1823) σε μια «ανόητη» για την κλάση του μάχη με τους Τούρκους.
Σε αρκετές περιπτώσεις οι «στρατιωτικοί» έδειχναν την τάση να εκπροσωπήσουν την τάξη από την οποία προέρχονταν, με συνεπέστερο και τραγικότερο τον Οδυσσέα Ανδρούτσο – όμως τελικά αποτέλεσαν το ένοπλο «εργαλείο» είτε της τάξης των κοτζαμπάσηδων είτε της αστικής τάξης των καραβοκυραίων… ούτε ο μέγιστος Κολοκοτρώνης κατόρθωσε να αποφύγει να χρησιμοποιηθεί κατά καιρούς ως τέτοιο εργαλείο ούτε ο Καραϊσκάκης.
Εκτός από ένοπλο εργαλείο, οι «στρατιωτικοί» αποτέλεσαν και τον συνδετικό κρίκο των δυο παραπάνω τάξεων (κοτζαμπάσηδων και αστών) με την αγροτική και ναυτική τάξη – αν δεν υπήρχε αυτός ο συνδετικός κρίκος, η Επανάσταση ούτε θα γινόταν ούτε, αν παρ’ όλα αυτά ξεκινούσε, θα διαρκούσε και θα πετύχαινε τα θαύματα που πέτυχε.
5) Η μοναδική τάξη η οποία υπηρέτησε με απόλυτη συνέπεια, ηρωισμό και υπομονή πολλών χρόνων την Επανάσταση και υποβλήθηκε γι’ αυτό σε τρομερές θυσίες, ήταν Η ΤΡΙΤΗ, Η ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΟΜΕΝΗ ΤΑΞΗ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΑΥΤΩΝ.
Η τάξη των κοτζαμπάσηδων περισσότερο σύρθηκε στην Επανάσταση από τον αναβρασμό που επικρατούσε στους «υποτελείς» της, δηλαδή στους αγρότες – απειλήθηκε μάλιστα με εξόντωση και την έσωσε ο Κολοκοτρώνης, ο οποίος διέβλεπε κίνδυνο από την εξαφάνιση της για την εποχή εκείνη «φυσικής ηγεσίας» του εξεγερμένου αγροτικού πληθυσμού – ό,τι κι αν ήταν αυτή η ηγεσία.
Το ίδιο έγινε και με το κομμάτι της αστικής τάξης των καραβοκυραίων – αντίθετα το άλλο κομμάτι, το προερχόμενο από τη Φιλική Εταιρία πρωτοστάτησε στην προετοιμασία και την έναρξη της Επανάστασης.
Ασφαλώς όταν τελικά προσχώρησαν στην Επανάσταση, πολλοί από τους κοτζαμπάσηδες και τους καραβοκυραίους έδωσαν σε αυτήν πολλά – και μέλη των οικογενειών τους θυσιάστηκαν και πολλά χρήματα ξόδεψαν για τη συγκρότηση των στρατευμάτων που πολέμησαν τους Τούρκους.
Ποτέ όμως δεν έπαψαν να βλέπουν την απαλλαγή από τον τουρκικό ζυγό σύμφωνα με τα συμφέροντά τους όπως τα περιέγραψα πιο πάνω.
6) Οι εμφύλιοι πόλεμοι της Επανάστασης προήλθαν από τις αντιθέσεις μεταξύ των δυο κυρίαρχων τάξεων, των κοτζαμπάσηδων (ας πούμε αν και δεν είναι απολύτως ακριβές «φεουδαρχών») και των καραβοκυραίων (ας πούμε «αστών»).
Επικράτησαν τελικά οι δεύτεροι – αλλά επέδειξαν απίστευτη ανικανότητα στη διεύθυνση της Επανάστασης, με αποτέλεσμα σύντομα να παραιτηθούν οι ίδιοι από την εξουσία κάτω από τη γενική κατακραυγή.
Τελικά, χωρίς να είναι δυνατόν να αναλυθούν όλα εδώ, το νεοελληνικό κράτος που προέκυψε μετά από τη δολοφονία του Καποδίστρια ήταν ένας συμβιβασμός κοτζαμπάσηδων και αστών υπό την αιγίδα των ξένων επικυρίαρχων…
ΕΙΝΑΙ ΜΥΘΟΣ ΩΣΤΟΣΟ ΟΤΙ ΟΙ ΕΜΦΥΛΙΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ ΚΑΤΕΣΤΡΕΨΑΝ ΕΝΤΕΛΩΣ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ – ΘΑ ΤΟ ΑΝΑΛΥΣΩ ΣΤΟ ΕΠΟΜΕΝΟ ΚΑΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΣΗΜΕΙΟ.
Ασφαλώς της προκάλεσαν τεράστια προβλήματα – το πιο σημαντικό είναι ότι δεν λήφθηκαν τα απαραίτητα μέτρα για να αποτραπεί η επέμβαση του Ιμπραήμ στην Ελλάδα, αν και ήταν γνωστό ότι προετοιμαζόταν και υπήρχε χρόνος να αντιμετωπιστεί.
Οι εμφύλιοι πόλεμοι είχαν και ένα άλλο αποτέλεσμα… με την κρίσιμη θέση στην οποία περιήλθε η Επανάσταση αναδείχτηκε η ανάγκη υποστήριξής της από τις ξένες δυνάμεις. Δηλαδή χρειάστηκε η βοήθεια των Φαναριωτών και της πολιτικής πείρας τους – και εκεί έλαμψαν οι αναμφισβήτητες διπλωματικές ικανότητες του Μαυροκορδάτου, μόνο που η υποστήριξη σήμαινε συγχρόνως και πολιτική και οικονομική εξάρτηση, δεν δόθηκε καθόλου «δωρεάν».
Είναι λάθος ωστόσο να μηδενίζουμε τις υπηρεσίες των «πολιτικών» της Επανάστασης, όσο κι αν υπηρέτησαν τα δικά τους συμφέροντα. Ήταν οι μόνοι που διέθεταν μόρφωση και μπορούσαν να «επικοινωνήσουν» την Επανάσταση με τις ξένες δυνάμεις, να οργανώσουν ένα είδος κυβέρνησης μέσα στην Ελλάδα (αν και σίγουρα θα ήταν πολύ καλύτερο να είχε επικρατήσει η μερίδα της αστικής τάξης που προερχόταν από τη Φιλική Εταιρία και να οργάνωνε την κυβέρνηση εκείνη) και συνέβαλαν στην ανάπτυξη του σημαντικού ρεύματος του φιλελληνισμού… ο ίδιος ο Κολοκοτρώνης στον περίφημο λόγο του στην Πνύκα το 1838 είπε: «Ήλθαν μερικοί και ηθέλησαν να γίνουν μπαρμπέρηδες εις του κασίδη το κεφάλι. Μας πονούσε το μπαρμπέρισμά τους. Μα τι να κάμομε; Είχαμε κι αυτουνών την ανάγκη»!
6+1) Είναι όπως προανέφερα ΜΥΘΟΣ ότι «η Επανάσταση αυτοκαταστράφηκε από τους εμφυλίους πολέμους και ήρθαν οι ξένοι και μας έσωσαν με τη ναυμαχία του Ναυαρίνου».
ΜΥΘΟΣ ΠΟΥ ΕΞΥΠΗΡΕΤΕΙ ΚΑΙ ΤΗ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΞΕΝΟΥΣ.
Παρά τις τρομερές καταστροφές που είχε προκαλέσει ο Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο, ΔΕΝ ΕΙΧΕ ΚΑΤΟΡΘΩΣΕΙ ΝΑ ΣΒΗΣΕΙ ΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ – είχε φέρει αποτελέσματα ο αδιάλλακτος αγώνας του Κολοκοτρώνη κατά των προσκυνημένων, ο οποίος αποτελεί ίσως την κορυφαία προσφορά του.
Και παρά την πτώση του Μεσολογγίου το 1826, αμέσως μετά συνέβη ΤΟ ΕΚΠΛΗΚΤΙΚΟ ΘΑΥΜΑ ΤΟΥ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ.
Ο οποίος κατόρθωσε με απίστευτο τρόπο να αναζωπυρώσει την Επανάσταση σε ολόκληρη τη Στερεά Ελλάδα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί μια εξαιρετικά αξιόλογη ελληνική στρατιωτική δύναμη, με πολύ καλές πιθανότητες να καταλάβει την Αθήνα.
Έγινε τότε και κάτι άλλο: η προσέγγιση των (παλιότερα αντιπάλων) και η εξαιρετικά συγκινητική αλλά και πολιτικά σημαντικότατη σύμπραξη Κολοκοτρώνη και Καραϊσκάκη, που έδειχναν (με τον Κολοκοτρώνη να έχει πάρει θάρρος με τον σύμμαχο που βρήκε και με τον Καραϊσκάκη να θέλει να εξιλεωθεί για το αμαρτωλό «πραιτωριανό» παρελθόν του) διάθεση να εκπροσωπήσουν από κοινού τον εκμεταλλευόμενο λαό… έτσι το 1827 η Επανάσταση είχε ζωντανέψει ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ και είχε εξαιρετικές προοπτικές.
Εκεί συνέβη το πιο θλιβερό γεγονός όλων των επαναστατικών χρόνων… η επέμβαση των Βρετανών, με πολλές ομοιότητες με εκείνη του 1944, μέσω των άθλιων «αρχιστράτηγου» κι «αρχιναύαρχου» Τσωρτς και Κόχραν και ο εξαναγκασμός των Ελλήνων να συρθούν στη ΣΤΗΜΕΝΗ μάχη του Φαλήρου, αφού πρώτα πιθανότατα δολοφόνησαν τον Καραϊσκάκη – στημένη ήταν διότι ο τρόπος διεξαγωγής της όπως τον επέβαλαν αυτοί οι δυο πανάθλιοι, εγγυόταν την καταστροφή.
Σε αυτή τη μάχη χάθηκε το άνθος των ελληνικών στρατευμάτων και σκοτώθηκαν πολλοί αγωνιστές, που πιθανότατα θα γίνονταν και ηγέτες της κατοπινής ανεξάρτητης Ελλάδας…
ΜΟΝΟ ΤΟΤΕ ΚΙΝΔΥΝΕΨΕ ΝΑ ΣΒΗΣΕΙ Η ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ – δηλαδή οι ξένοι «προστάτες», ιδιαίτερα οι Βρετανοί την έφεραν σε σημείο να κινδυνέψει να σβήσει!
Και στη συνέχεια ήρθαν να παραστήσουν τον «σωτήρα» με τη ναυμαχία του Ναυαρίνου ώστε να διαμορφώσουν το νεοελληνικό κράτος σύμφωνα με τη θέλησή τους – ένα κράτος μίζερο, εχθρικό προς το λαό του, υποταγμένο, εξαρτημένο.
ΟΥΤΕ ΚΑΙ ΤΟΤΕ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΑΝ ΤΕΛΕΙΩΤΙΚΑ ΟΜΩΣ… υπήρξε και η ευκαιρία του Ιωάννη Καποδίστρια και χρειάστηκε να δολοφονήσουν κι εκείνον το 1831 για να μπορέσουν να επιβάλουν τη θέλησή τους!
ΕΠΙΛΟΓΟΣ:
Η επανάσταση του 1821 ήταν ΟΛΑ ΜΑΖΙ: εθνικοαπελευθερωτική, θρησκευτική, κοινωνική/ταξική.
Γεννήθηκε και προχώρησε από ΤΟΥΣ ΙΔΙΟΥΣ ΤΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ, παρά τις μεταξύ τους αντιθέσεις, αναγεννήθηκε από τις στάχτες της ΜΕ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΑ ΤΩΝ ΙΔΙΩΝ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ και κινδύνεψε να σβήσει ΜΟΝΟ ΜΕΤΑ ΑΠΟ ΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ.
ΚΑΝΕΝΑΣ ΞΕΝΟΣ ΔΕΝ ΜΑΣ ΕΛΕΥΘΕΡΩΣΕ, ΕΛΕΥΘΕΡΩΘΗΚΑΜΕ ΜΟΝΟΙ ΜΑΣ. Οι ξένοι μας επέβαλαν μια διαφορετική μορφή σκλαβιάς.
Και ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΗΜΑΣΤΑΝ ΤΟΣΟ ΣΚΛΑΒΟΙ ΚΑΙ ΤΟΣΟ ΡΑΓΙΑΔΕΣ ΟΣΟ ΣΗΜΕΡΑ. Οι Τούρκοι… σέβονταν περισσότερο τους Έλληνες το 1821 απ’ ό,τι η ελληνική ΛΜΑΤ το 2021.
Αυτά και ελπίζω… να αντέξατε να το διαβάσετε ολόκληρο το κείμενο.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου