Παρελθόν, παρόν, άνθρωποι – καί το μέλλον; – α’
ο σημερινό μπορείτε να το θεωρήσετε κάπως σαν «ανοιχτό εργαστήριο». Θα σας δείξω τον τρόπο που ερευνώ. Το πώς δένει το σύνολο από λογικά συμπεράσματα, ζεύγη ερωταποκρίσεων, συγκρίσεις, «ανάστροφη μηχανική» στους μύθους, προσπάθειες αναπληρώσεως των κενών… κάπως σα συντήρηση έργων τέχνης. Αλλά, πολύ καλύτερα απ’ τα λόγια, είναι τα παραδείγματα.
Ως παράδειγμα, επομένως, θα δούμε το πώς συμπληρώνονται μερικά κενά στην αφήγηση της Αργοναυτικής Εκστρατείας… αλλά καί ποιά σημασία έχει όλη αυτή η προσπάθεια γιά μάς. Σήμερα. Όχι λόγια κουτουρού, να περνάει η ώρα ευχάριστα, αλλά καταστάσεις με πρακτικές συνέπειες στις ζωές κάποιων σημερινών ανθρώπων.
…Τέλος Μαρτίου -με την αρχή της καλοκαιρίας- αποπλέουν από την Ιωλκό οι Αργοναύτες, κι έκαναν πρώτο σταθμό στη σημερινή Μηλίνα. Κάνουμε, λοιπόν, την πρώτη μας καλή ερώτηση – γιά να πάρουμε την πρώτη μας καλή απάντηση: Γιατί τόσο κοντά καί μέσα στον Παγασητικό; Η απάντηση είναι πως το έκαναν γιά δοκιμή, να δούνε -πρίν το κυρίως ταξίδι- αν το καράβι παρουσιάζει ατέλειες, καί να τις διορθώσουν όσο βρισκόντουσαν κοντά σε γνωστό έδαφος (στη βάση τους). Σήμερα, βέβαια, τα τεχνικά έργα δεν παραδίδονται, πρίν γίνει ο τελικός έλεγχος. (Εντάξει, δεν μιλάω γιά εργολαβίες του Δημοσίου! Lol!!! Μιλάω γιά έργα ιδιωτών/εταιριών προς ιδιώτες/εταιρείες.) Αλλά τότε φαίνεται πως είχαν κάπως διαφορετικό σκεπτικό: ο έλεγχος γινόταν παράλληλα με την πλήρη χρήση.
Φτάνουν στη Λήμνο, γκαστρώνουν τις φόνισσες, πάνε μετά γιά προσκύνημα στη Σαμοθράκη, καί αναχωρούν ξανά προς Κολχίδα – κατά τα μέσα του Οκτώβρη. Καί φτάνουν στην αρχή της χερσονήσου της Καλλιπόλεως (όχι σε «νησάκι» καί λοιπά κολοκύθια της γνωστής Μυθολογίας), όπου βρίσκουν τον τυφλό μάντη Φινέα. Αν βάλετε στα ψαχτήρια το όνομα του Φινέα (πράγμα που πρέπει να κάνετε, διότι θα έχετε όφελος – διότι μονάχα ενεργοποιώντας την προσωπική μας περιέργεια μαθαίνουμε), θα σας βγάλουν πολλά λήμματα. Θεωρώ, όμως, ότι το πληρέστερο είναι αυτό εδώ.
Μαθαίνουμε, λοιπόν, ότι υπάρχει καί Φινέας απ’ την Αρκαδία, με δικό του αυτόνομο μυθολογικό «πακέτο» (όπως πχ είναι ο «Θηβαϊκός κύκλος»), τον οποίο ίσως μεταγενέστεροι μύθοι μετέθεσαν σε ανατολικές χώρες. Προσωπικά, πιστεύω ότι πρόκειται γιά τον ίδιο Φινέα, ή ομώνυμο στενό συγγενή του, διότι οι αρχαίοι ημών δεν κάνανε τέτοια λάθη συγχύσεως. Τώρα, βέβαια, πώς έφτασε απ’ την Αρκαδία να γίνει βασιλιάς στη Σαλμυδησσό της Θράκης; Προσωπικώς, έπαψα να παραξενεύομαι με κάτι τέτοια μυθολογικά – διότι ο Αιήτης έκανε μακρύτερο ταξίδι: ξεκίνησε απ’ την Κόρινθο, γιά να γίνει βασιλιάς της Κολχίδας. Οπότε, μιά τέτοια μετανάστευση μάλλον ήταν αρκετά εφικτή. (Κι ο δεύτερος πεθερός του Φινέα, ο Δάρδανος, περίπου το ίδιο ταξίδι έκανε.)
Εν πάσει περιπτώσει, η Αρκαδική καταγωγή δείχνει πως ο Φινέας είναι Πελασγός, άρα δεν είναι παράξενο που παντρεύτηκε -σε δεύτερο γάμο- την κόρη του επίσης Αρκάδα καί Πελασγού Δαρδάνου. Όπως δεν είναι παράξενο, που η λεγάμενη -εφαρμόζοντας βάρβαρα κρόνια πελασγικά έθιμα- τον έπεισε ( ; ) να τυφλώσει τους γυιούς του, που απέκτησε από την πρώτη του σύζυγο καί αδελφή των Βορεάδων, του Ζήτη καί του Κάλαϊ. (Μην απορείτε τώρα από πού κονόμησαν οι Βυζαντινοί τέτοια ωραία έθιμα, με τυφλώσεις καί ρινοτμήσεις καί τα ρέστα.) Πιθανώτατα, βέβαια, τους τύφλωσε η ίδια… Γιά σύζυγο, ψώνισε ο έρμος ο Φινέας από σβέρκο!!!
Μάλλον ισχύει το ότι η καινούργια σύζυγος τύφλωσε τα παιδιά, διότι τα κουνιάδια του Φινέα (ο Ζήτης καί ο Κάλαϊς) ήσαν επάνω στην Αργώ – αλλά βλέπουμε να τον βοηθάνε, αντί να τον πλακώνουν στις γρήγορες. Τέλος πάντων, η τύφλωση καί του ίδιου πιθανώτατα προήλθε από την ίδια μέγαιρα – καί εικάζω τον λόγο: όταν ανακάλυψε τί έκανε στα παιδιά του, τη διαολόστειλε. Αλλά αυτή συνεργαζόταν καί μ’ άλλους συνομώτες, καί σιγά που θ’ άφηνε κοτζάμ βασίλειο! Οπότε την ίδια στιγμή τον δέσμευσαν, τον τύφλωσαν, καί στο τέλος τον εξόρισαν (κάπου 250 χιλιόμετρα μακριά σε ευθεία γραμμή – Σαλμυδησσός με άκρη Καλλίπολης). Δεν τον σκότωσαν, διότι ο Φινέας πιθανώτατα ήταν αγαπητός στον λαό του – οπότε (κρατώντας τον ζωντανό) θα έβρισκαν να πουν κάποια καλούτσικη δικαιολογία γιά την απουσία του.
Καί, σα να μην έφταναν αυτά, ο εξόριστος Φινέας έβρισκε μεν φαγητό (έναντι των προφητειών του, που έδινε στους περαστικούς), αλλά δεν μπορούσε να το φάει. Ερχόντουσαν οι Άρπυιες, λέει, καί ή του το έπαιρναν, ή του το μαγαρίζανε – ως αποτέλεσμα τιμωρίας του από τον Δία, διότι δεν προλάβαινε, λέει, ο πατήρ Θεών τ’ ανθρώπων τε να σκεφτεί κάτι, καί τσούπ! ο Φινέας το μαρτύραγε. Κατ’ εμένα, βέβαια, γιά εξήγηση δεν χρειάζεται να καταφύγουμε σε πτερωτές γυναίκες τύπου Λίλιθ. Διότι σε κάθε εποχή υπάρχουν παλιάνθρωποι με μυαλό καί συμπεριφορά μαλακισμένου πιθηκοειδούς – τα ίδια ακριβώς πάθαινε κι ο Θεόφιλος από μερικά γαϊδούρια Πηλίου.
Να μην τα πολυλογούμε, οι Αργοναύτες απάλλαξαν τον Φινέα απ’ το μαρτύριό του. Θα το κάναν έτσι κι αλλοιώς, αλλά πήραν δωράκι καί μιά προφητεία, γιά το πώς θα περάσουν τις Συμπληγάδες. Παρένθεση εδώ: το συγκεκριμένο γεωλογικό φαινόμενο δεν είναι καθόλου απίστευτο. Η περιοχή βρίσκεται επάνω στο σεισμικό ρήγμα της Ανατολίας (που συχνά-πυκνά δίνει «εφτάρια» σε σεισμούς), καί ξέρουμε από σύγχρονη ειδησεογραφία ότι το νησάκι Βόρδωνες με τον τάφο του πατριάρχη Φωτίου του Μεγάλου αναδύεται απ’ τη θάλασσα σιγά-σιγά, ενώ τους προηγούμενους αιώνες είχε βυθιστεί.
Τον Φινέα τον πήραν μαζί τους στο πλοίο, πέρασαν τις Συμπληγάδες παρέα, καί σταμάτησαν στην περιοχή της σημερινής Κωνσταντινούπολης. Συγκεκριμένα στην περιοχή Μιχαήλιον. Εκεί έφτιαξαν ένα ηρώο παύλα (κάτι σαν) ναΐσκο προς τιμήν του Ιάσονα, ο οποίος δύο χιλιάδες (καί κάτι ψιλά) χρόνια μετά, στη χριστιανική εποχή, έγινε ναός του αρχαγγέλου Μιχαήλ. Ο ναός αυτός καταστράφηκε κατά την Εικονομαχία, αλλά έμεινε το όνομα της περιοχής… η οποία καλούνταν καί «Ανάπλους»! (Κάτι μας λέει αυτό το όνομα, έ; Αρχή σοφίας, κτλ.)
Είμαι σίγουρος πως οι Αργοναύτες έμειναν εκεί γιά ξεχειμώνιασμα (πριν ξαναξεκινήσουν), καί επίσης τράβηξαν την Αργώ έξω στην ξηρά. Γιατί; μά, γιά τις απαραίτητες εργασίες σε κάθε ξύλινο πλοίο. Η μία είναι η αφαίρεση των μυδιών που κολλάνε στο σκάφος. Η δεύτερη, το καλαφάτισμα – αν καί δεν γνωρίζω κατά πόσον ήξεραν τη σχετική εργασία δύο χιλιάδες χρόνια πΧ. Ίσως ήξεραν την πίσσα, ή κάποιο άλλο πετρελαϊκό παράγωγο (πχ τη νάφθα), αν καί πολύ απίθανο, αλλά δεν γνωρίζω τίποτε γιά πιθανή χρήση τους τότε – καί δή τέτοια, όπως το καλαφάτισμα.
Εν πάσει περιπτώσει, ο Φινέας προστέθηκε στην παρέα, αλλά αρνήθηκε, λέει, να τους πεί ο,τιδήποτε γιά τον δρόμο της επιστροφής. Επίσης, δεν διάβασα καμμία αναφορά γιά το τί απέγινε, ή πώς πέθανε.
Εδώ ακριβώς, γιά να συμπληρωθούν αυτά τα κενά, μπαίνει η λογική.
Είμαι χίλια τοις εκατό σίγουρος πως ο Ιάσων, την άρνηση του Φινέα να μιλήσει, την πήρε στην πλάκα. Κι ενώ το λογικώτερο ήταν, με τις πρώτες λιακάδες της νέας άνοιξης, να πεταχτούν μέχρι τη Σαλμυδησσό γιά να βάλουν τα πράγματα σε τάξη (βοηθώντας τον καινούργιο φίλο τους), πιστεύω πως ο Ιάσων το έπαιξε …εκβιαστής! Τήρησε μιά πολιτική «- Δε μιλάς, δε σ’ αφήνω!» Βέβαια, κανείς δεν πιάνει αιχμαλώτους τους φίλους του, αλλά η πραγματική αιτία ήταν μάλλον να δουν πώς είχαν τα πράγματα στην περιοχή (τυχόν εχθρικές διαθέσεις άλλων πόλεων, κτλ), καί μετά ν’ αποφασίσουν πώς θα δράσουν γιά την αποκατάσταση του Φινέα στον θρόνο. Πιθανώτατα καί να περίμεναν μπας κι αλλάξει μυαλά, όταν θα έφταναν τα δύσκολα της εκστρατείας (η συνάντηση με τον Αιήτη), καί τελικά τους μιλήσει.
Η απόσταση από την έξοδο του Βοσπόρου (στον Εύξεινο Πόντο) μέχρι την Κολχίδα (σημερινή Γεωργία) σε ευθεία γραμμή είναι κάπου 1050 χιλιόμετρα. Παραπλέοντας τις ακτές της βόρειας Μ. Ασίας (του Πόντου, δηλαδή), προστίθενται κάποια χιλιόμετρα ακόμη. Πες ότι τελικά έχουμε 1300 χμ. Με την ταχύτητα των κωπηλάτων πλοίων, δηλαδή 15 χμ/ώρα, αυτή η απόσταση σημαίνει 87 ώρες. Τέσσερεις μέρες! (Αδύνατον, βέβαια, με συνεχή κωπηλασία, οπότε τις κάνουμε άλλες τόσες. Οκτώ!) Φυσικά, εάν δεν χρησιμοποιηθούν κουπιά -καί χωρίς στάσεις στην ξηρά-, η απόσταση αυτή διανύεται (με ιστιοφορία) σε κάτι λιγώτερο.
Πιστεύω, όμως, ότι το ταξίδι αυτό κράτησε αρκετά περισσότερο. Γιατί; Διότι η Αργώ έκανε αρκετές στάσεις καθ’ όλο το μήκος της ακτής του Πόντου, γιά να συνεννοηθούν οι μαζεμένοι πρίγκηπες της Ελλάδας με τους ηγεμόνες της περιοχής. (Σαφώς Έλληνες, αυτοί οι τελευταίοι. Προσωπική πεποίθηση, ότι εκεί υπήρχαν Ελληνικές πόλεις πολύ πρό του καρασυμβατικού δήθεν «πρώτου Ελληνικού αποικισμού».) Καί προς τί το κουβεντολόϊ;
Χμμμ…. Γιά να βολιδοσκοπήσουν οι Αργοναύτες τις διαθέσεις των πόλεων εκείνων, καί να μεταστρέψουν υπέρ της Ελλάδας τους επιφυλακτικούς (προφανώς βεβαιώνοντάς τους ότι οι Χετταίοι στα νότια ήταν ευκόλως αντιμετωπίσιμος κίνδυνος), εν όψει του επερχομένου Τρωϊκού Πολέμου. Βλέπετε, οι γεωπολιτικές καί γεωστρατηγικές αιτίες προϋπάρχουν των γεγονότων ίσως κι αιώνες ολόκληρους. Άσε που οι Τρώες είχαν αρχίσει να μην κάθονται ήσυχα, κάνοντας πλιατσικολογικές επιδρομές στην κυρίως Ελλάδα. (Γι’ αυτά τα γεγονότα είν’ η αλήθεια πως δεν γνωρίζουμε πολλά. Σκόρπιες αναφορές καί νύξεις υπάρχουν στα διασωθέντα γραπτά κείμενα.)
Τελικά, έφτασαν στην Κολχίδα, πήραν το δέρας, πήραν καί το τέρας. Lol!!! (Η Μήδεια κάθε άλλο παρά το τέρας των μύθων ήταν, αλλ’ αυτό είναι άλλη ιστορία. Σιγά μη σκότωσε ανύπαρκτα παιδιά της! Όπως καί να το κάνουμε, ήταν σαφώς καλύτερος χαρακτήρας καί απ’ τη δεύτερη Φινέαινα, καί από κάτι άλλες παρόμοιες – πχ την Ινώ.) Μέσα Σεπτέμβρη φτάσανε. Φθινοπωρινή ισημερία, τελικά, έλαβε χώραν η δοκιμασία του Ιάσονα… σας τα είπα εδώ. (Κι ως φαίνεται, ο Φινέας μίλησε καί βοήθησε – ούτε μπέμπης νά ‘τανε, καί να περίμεναν την πρώτη του λεξούλα! Lol!!!)
Οπότε, όταν την κοπάνησαν απ’ την Κολχίδα, είχαν ήδη φτάσει οι αρχές του Οκτώβρη. Που σημαίνει ότι στην περιοχή είχαν αρχίσει κακοκαιρίες κι ομίχλες. Αυτά είναι γνωστά καί στους σύγχρονους ναυτικούς: τέλος 19ου αιώνα με αρχές 20ου, οι καπετάνιοι που δεν είχαν ξαναπάει Εύξεινο πληρώνανε ένα ντόπιο Τούρκικο μικρό πλοίο, τον «μπότση», γιά να πηγαίνει μπροστά καί να βλέπουν τα φανάρια του. Συνήθως οι πλόες αυτοί γινόντουσαν 10 χμ από τις ακτές. Κάπως έτσι πρέπει να έπλευσε κι η Αργώ κατά την επιστροφή (δηλ. παρακτίως καί μέσα σε ομίχλες), ο δε στόλος του Αιήτη (που την κυνήγησε) ανέκρουσε πρύμναν με την κακοκαιρία, περιμένοντας να κατέβει Ελλάδα την προσεχή άνοιξη (γιά να ζητήσει τον λογαριασμό).
Κάπου εδώ έκαναν τη δεύτερη στάση γιά ξεχειμώνιασμα. (Καί τράβηγμα της Αργούς στην ξηρά γιά κρύψιμο καί ξεμύδιασμα.) Στην Ιασώνειο Άκρα.
Έχτισαν καί δεύτερο ηρώο, το οποίο δεν σώζεται σήμερα. Όμως, εκεί υπάρχει ορθόδοξη εκκλησία. (Μπορείτε να δήτε καί τις άλλες όψεις της από τις φωτογραφίες του Γκούγκλ Έρθ.)
Το ακρωτήρι του Ιάσονα βρίσκεται αρκετά κοντά στην Κολχίδα, άρα η κακοκαιρία στον Εύξεινο Πόντο εκείνη τη χρονιά είχε ξεκινήσει νωρίς.
Υπάρχει, όμως, κι ακόμη μία τελείως άγνωστη λεπτομέρεια – άγνωστη ακόμη καί στους μυθολόγους. Ή, αν θέλετε, γνωστή στ’ αρχαία χρόνια, γιά την οποία όμως έκαναν την πάπια: όταν η Αργώ πλεύρισε την Ιασώνειο Άκρα, η Μήδεια ήταν ήδη έγκυος απ’ τον Ιάσονα!!!
Η μετακίνηση μιάς εγκύου πάντα σήμαινε ταλαιπωρία – εκτός αν τό ‘κοβε στον ύπνο, πράγμα εύκολο με το κούνημα του πλοίου. Όμως, έπρεπε να φύγουν κατά το τέλος Μαρτίου, παρά την προχωρημένη εγκυμοσύνη της Μήδειας. Δεν μπορούσαν να μείνουν άλλο. Κι έτσι, με την άνοιξη άνοιξαν πανιά. Μόνο που δεν ξαναμπήκαν στον Βόσπορο, διότι ήταν σίγουροι πως ο στόλος των Κόλχων θα τους κυνηγούσε προς Ελλάδα. (Του Αιήτικου στόλου του έριξαν τρίπλα – δες παρακάτω.)
Άλλως τε, είχαν ακόμη μιά δουλίτσα να κάνουν στην περιοχή.
Κι έτσι, προσπέρασαν το άνοιγμα του Βοσπόρου καί συνέχισαν δυτικά, μέχρι Σαλμυδησσό. Εκεί αποβίβασαν τον Φινέα, τον αποκατέστησαν στον θρόνο (σαφώς φονεύοντας τη σκατογυναίκα του καί τους λοιπούς συνομώτες – πράγμα που πάλι δεν αναφέρεται στις σωζόμενες πηγές), καί η Μήδεια γέννησε. Καί ως αυθεντική μάγισσα, έκανε δίδυμα. Ένα αγόρι κι ένα κορίτσι. Ξέρετε τον θρύλο, που λέει ότι οι μάγισσες γεννάνε δίδυμα; Έ, αυτό!
Οπότε, ο μεν Φινέας ανέλαβε να «βγάλει την υποχρέωση» μεγαλώνοντας τα παιδιά, η δε Αργώ συνέχισε δυτικά καί βόρεια, μπαίνοντας τελικά στο άνοιγμα του Δούναβη. Τα υπόλοιπα της Αργοναυτικής είναι γνωστά (εκτός, πάλι, από κάποιες «λεπτομέρειες»), άρα θα πούμε μόνο γιά τον Φινέα καί τα μικρά. Είναι φανερό πως ο Ιάσων αφ’ ενός δεν ήθελε μαζί του μωρά παιδιά σε πολεμική αποστολή, αφ’ ετέρου δεν ήθελε να μάθει ο Αιήτης τίποτε. (Διότι, εγγόνια-ξεεγγόνια, είτε θα τα σκότωνε, είτε θα τα κρατούσε αιχμάλωτα γιά εκβιασμό.) Το κακό, βέβαια, είναι πως οι φυσικοί τους γονείς δεν τα ξαναείδαν. Να πούμε ως «καρμικό αντίτιμο»; Ότι καί να πούμε, ένας τέτοιος χωρισμός δεν είναι καθόλου ωραίος.
Λεπτομέρεια (; ) : η Σαλμυδησσός μέχρι σήμερα λέγεται καί «Μήδεια» – ευνόητο γιατί.
Όταν μεγάλωσαν τα παιδιά, είναι φυσικό πως άρχισαν να ρωτάνε διάφορα. Καί μάλλον δεν τα έπειθαν οι απαντήσεις ότι ο Φινέας είναι ο μπαμπάς, αλλά δυστυχώς η μαμά πέθανε. Κατ’ αρχήν, δεν κόλλαγε η ηλικία του Φινέα. Οπότε, ο Φινέας βρήκε ένα παραμύθι να τους πεί, ότι πράγματι οι φυσικοί γονείς τους ήταν άλλοι – καί (κάπου στην αρχή της εφηβείας τους) τά ‘στειλε δήθεν σ’ αυτούς. Στον Πρίαμο καί την Εκάβη.
Τα παιδιά αυτά δεν είναι άλλα, παρά η Κασσάνδρα κι ο Έλενος.
ο σημερινό μπορείτε να το θεωρήσετε κάπως σαν «ανοιχτό εργαστήριο». Θα σας δείξω τον τρόπο που ερευνώ. Το πώς δένει το σύνολο από λογικά συμπεράσματα, ζεύγη ερωταποκρίσεων, συγκρίσεις, «ανάστροφη μηχανική» στους μύθους, προσπάθειες αναπληρώσεως των κενών… κάπως σα συντήρηση έργων τέχνης. Αλλά, πολύ καλύτερα απ’ τα λόγια, είναι τα παραδείγματα.Ως παράδειγμα, επομένως, θα δούμε το πώς συμπληρώνονται μερικά κενά στην αφήγηση της Αργοναυτικής Εκστρατείας… αλλά καί ποιά σημασία έχει όλη αυτή η προσπάθεια γιά μάς. Σήμερα. Όχι λόγια κουτουρού, να περνάει η ώρα ευχάριστα, αλλά καταστάσεις με πρακτικές συνέπειες στις ζωές κάποιων σημερινών ανθρώπων.
…Τέλος Μαρτίου -με την αρχή της καλοκαιρίας- αποπλέουν από την Ιωλκό οι Αργοναύτες, κι έκαναν πρώτο σταθμό στη σημερινή Μηλίνα. Κάνουμε, λοιπόν, την πρώτη μας καλή ερώτηση – γιά να πάρουμε την πρώτη μας καλή απάντηση: Γιατί τόσο κοντά καί μέσα στον Παγασητικό; Η απάντηση είναι πως το έκαναν γιά δοκιμή, να δούνε -πρίν το κυρίως ταξίδι- αν το καράβι παρουσιάζει ατέλειες, καί να τις διορθώσουν όσο βρισκόντουσαν κοντά σε γνωστό έδαφος (στη βάση τους). Σήμερα, βέβαια, τα τεχνικά έργα δεν παραδίδονται, πρίν γίνει ο τελικός έλεγχος. (Εντάξει, δεν μιλάω γιά εργολαβίες του Δημοσίου! Lol!!! Μιλάω γιά έργα ιδιωτών/εταιριών προς ιδιώτες/εταιρείες.) Αλλά τότε φαίνεται πως είχαν κάπως διαφορετικό σκεπτικό: ο έλεγχος γινόταν παράλληλα με την πλήρη χρήση.
Φτάνουν στη Λήμνο, γκαστρώνουν τις φόνισσες, πάνε μετά γιά προσκύνημα στη Σαμοθράκη, καί αναχωρούν ξανά προς Κολχίδα – κατά τα μέσα του Οκτώβρη. Καί φτάνουν στην αρχή της χερσονήσου της Καλλιπόλεως (όχι σε «νησάκι» καί λοιπά κολοκύθια της γνωστής Μυθολογίας), όπου βρίσκουν τον τυφλό μάντη Φινέα. Αν βάλετε στα ψαχτήρια το όνομα του Φινέα (πράγμα που πρέπει να κάνετε, διότι θα έχετε όφελος – διότι μονάχα ενεργοποιώντας την προσωπική μας περιέργεια μαθαίνουμε), θα σας βγάλουν πολλά λήμματα. Θεωρώ, όμως, ότι το πληρέστερο είναι αυτό εδώ.
Μαθαίνουμε, λοιπόν, ότι υπάρχει καί Φινέας απ’ την Αρκαδία, με δικό του αυτόνομο μυθολογικό «πακέτο» (όπως πχ είναι ο «Θηβαϊκός κύκλος»), τον οποίο ίσως μεταγενέστεροι μύθοι μετέθεσαν σε ανατολικές χώρες. Προσωπικά, πιστεύω ότι πρόκειται γιά τον ίδιο Φινέα, ή ομώνυμο στενό συγγενή του, διότι οι αρχαίοι ημών δεν κάνανε τέτοια λάθη συγχύσεως. Τώρα, βέβαια, πώς έφτασε απ’ την Αρκαδία να γίνει βασιλιάς στη Σαλμυδησσό της Θράκης; Προσωπικώς, έπαψα να παραξενεύομαι με κάτι τέτοια μυθολογικά – διότι ο Αιήτης έκανε μακρύτερο ταξίδι: ξεκίνησε απ’ την Κόρινθο, γιά να γίνει βασιλιάς της Κολχίδας. Οπότε, μιά τέτοια μετανάστευση μάλλον ήταν αρκετά εφικτή. (Κι ο δεύτερος πεθερός του Φινέα, ο Δάρδανος, περίπου το ίδιο ταξίδι έκανε.)
Εν πάσει περιπτώσει, η Αρκαδική καταγωγή δείχνει πως ο Φινέας είναι Πελασγός, άρα δεν είναι παράξενο που παντρεύτηκε -σε δεύτερο γάμο- την κόρη του επίσης Αρκάδα καί Πελασγού Δαρδάνου. Όπως δεν είναι παράξενο, που η λεγάμενη -εφαρμόζοντας βάρβαρα κρόνια πελασγικά έθιμα- τον έπεισε ( ; ) να τυφλώσει τους γυιούς του, που απέκτησε από την πρώτη του σύζυγο καί αδελφή των Βορεάδων, του Ζήτη καί του Κάλαϊ. (Μην απορείτε τώρα από πού κονόμησαν οι Βυζαντινοί τέτοια ωραία έθιμα, με τυφλώσεις καί ρινοτμήσεις καί τα ρέστα.) Πιθανώτατα, βέβαια, τους τύφλωσε η ίδια… Γιά σύζυγο, ψώνισε ο έρμος ο Φινέας από σβέρκο!!!
Μάλλον ισχύει το ότι η καινούργια σύζυγος τύφλωσε τα παιδιά, διότι τα κουνιάδια του Φινέα (ο Ζήτης καί ο Κάλαϊς) ήσαν επάνω στην Αργώ – αλλά βλέπουμε να τον βοηθάνε, αντί να τον πλακώνουν στις γρήγορες. Τέλος πάντων, η τύφλωση καί του ίδιου πιθανώτατα προήλθε από την ίδια μέγαιρα – καί εικάζω τον λόγο: όταν ανακάλυψε τί έκανε στα παιδιά του, τη διαολόστειλε. Αλλά αυτή συνεργαζόταν καί μ’ άλλους συνομώτες, καί σιγά που θ’ άφηνε κοτζάμ βασίλειο! Οπότε την ίδια στιγμή τον δέσμευσαν, τον τύφλωσαν, καί στο τέλος τον εξόρισαν (κάπου 250 χιλιόμετρα μακριά σε ευθεία γραμμή – Σαλμυδησσός με άκρη Καλλίπολης). Δεν τον σκότωσαν, διότι ο Φινέας πιθανώτατα ήταν αγαπητός στον λαό του – οπότε (κρατώντας τον ζωντανό) θα έβρισκαν να πουν κάποια καλούτσικη δικαιολογία γιά την απουσία του.
Καί, σα να μην έφταναν αυτά, ο εξόριστος Φινέας έβρισκε μεν φαγητό (έναντι των προφητειών του, που έδινε στους περαστικούς), αλλά δεν μπορούσε να το φάει. Ερχόντουσαν οι Άρπυιες, λέει, καί ή του το έπαιρναν, ή του το μαγαρίζανε – ως αποτέλεσμα τιμωρίας του από τον Δία, διότι δεν προλάβαινε, λέει, ο πατήρ Θεών τ’ ανθρώπων τε να σκεφτεί κάτι, καί τσούπ! ο Φινέας το μαρτύραγε. Κατ’ εμένα, βέβαια, γιά εξήγηση δεν χρειάζεται να καταφύγουμε σε πτερωτές γυναίκες τύπου Λίλιθ. Διότι σε κάθε εποχή υπάρχουν παλιάνθρωποι με μυαλό καί συμπεριφορά μαλακισμένου πιθηκοειδούς – τα ίδια ακριβώς πάθαινε κι ο Θεόφιλος από μερικά γαϊδούρια Πηλίου.
Να μην τα πολυλογούμε, οι Αργοναύτες απάλλαξαν τον Φινέα απ’ το μαρτύριό του. Θα το κάναν έτσι κι αλλοιώς, αλλά πήραν δωράκι καί μιά προφητεία, γιά το πώς θα περάσουν τις Συμπληγάδες. Παρένθεση εδώ: το συγκεκριμένο γεωλογικό φαινόμενο δεν είναι καθόλου απίστευτο. Η περιοχή βρίσκεται επάνω στο σεισμικό ρήγμα της Ανατολίας (που συχνά-πυκνά δίνει «εφτάρια» σε σεισμούς), καί ξέρουμε από σύγχρονη ειδησεογραφία ότι το νησάκι Βόρδωνες με τον τάφο του πατριάρχη Φωτίου του Μεγάλου αναδύεται απ’ τη θάλασσα σιγά-σιγά, ενώ τους προηγούμενους αιώνες είχε βυθιστεί.
Τον Φινέα τον πήραν μαζί τους στο πλοίο, πέρασαν τις Συμπληγάδες παρέα, καί σταμάτησαν στην περιοχή της σημερινής Κωνσταντινούπολης. Συγκεκριμένα στην περιοχή Μιχαήλιον. Εκεί έφτιαξαν ένα ηρώο παύλα (κάτι σαν) ναΐσκο προς τιμήν του Ιάσονα, ο οποίος δύο χιλιάδες (καί κάτι ψιλά) χρόνια μετά, στη χριστιανική εποχή, έγινε ναός του αρχαγγέλου Μιχαήλ. Ο ναός αυτός καταστράφηκε κατά την Εικονομαχία, αλλά έμεινε το όνομα της περιοχής… η οποία καλούνταν καί «Ανάπλους»! (Κάτι μας λέει αυτό το όνομα, έ; Αρχή σοφίας, κτλ.)
Είμαι σίγουρος πως οι Αργοναύτες έμειναν εκεί γιά ξεχειμώνιασμα (πριν ξαναξεκινήσουν), καί επίσης τράβηξαν την Αργώ έξω στην ξηρά. Γιατί; μά, γιά τις απαραίτητες εργασίες σε κάθε ξύλινο πλοίο. Η μία είναι η αφαίρεση των μυδιών που κολλάνε στο σκάφος. Η δεύτερη, το καλαφάτισμα – αν καί δεν γνωρίζω κατά πόσον ήξεραν τη σχετική εργασία δύο χιλιάδες χρόνια πΧ. Ίσως ήξεραν την πίσσα, ή κάποιο άλλο πετρελαϊκό παράγωγο (πχ τη νάφθα), αν καί πολύ απίθανο, αλλά δεν γνωρίζω τίποτε γιά πιθανή χρήση τους τότε – καί δή τέτοια, όπως το καλαφάτισμα.
Εν πάσει περιπτώσει, ο Φινέας προστέθηκε στην παρέα, αλλά αρνήθηκε, λέει, να τους πεί ο,τιδήποτε γιά τον δρόμο της επιστροφής. Επίσης, δεν διάβασα καμμία αναφορά γιά το τί απέγινε, ή πώς πέθανε.
Εδώ ακριβώς, γιά να συμπληρωθούν αυτά τα κενά, μπαίνει η λογική.
Είμαι χίλια τοις εκατό σίγουρος πως ο Ιάσων, την άρνηση του Φινέα να μιλήσει, την πήρε στην πλάκα. Κι ενώ το λογικώτερο ήταν, με τις πρώτες λιακάδες της νέας άνοιξης, να πεταχτούν μέχρι τη Σαλμυδησσό γιά να βάλουν τα πράγματα σε τάξη (βοηθώντας τον καινούργιο φίλο τους), πιστεύω πως ο Ιάσων το έπαιξε …εκβιαστής! Τήρησε μιά πολιτική «- Δε μιλάς, δε σ’ αφήνω!» Βέβαια, κανείς δεν πιάνει αιχμαλώτους τους φίλους του, αλλά η πραγματική αιτία ήταν μάλλον να δουν πώς είχαν τα πράγματα στην περιοχή (τυχόν εχθρικές διαθέσεις άλλων πόλεων, κτλ), καί μετά ν’ αποφασίσουν πώς θα δράσουν γιά την αποκατάσταση του Φινέα στον θρόνο. Πιθανώτατα καί να περίμεναν μπας κι αλλάξει μυαλά, όταν θα έφταναν τα δύσκολα της εκστρατείας (η συνάντηση με τον Αιήτη), καί τελικά τους μιλήσει.
Η απόσταση από την έξοδο του Βοσπόρου (στον Εύξεινο Πόντο) μέχρι την Κολχίδα (σημερινή Γεωργία) σε ευθεία γραμμή είναι κάπου 1050 χιλιόμετρα. Παραπλέοντας τις ακτές της βόρειας Μ. Ασίας (του Πόντου, δηλαδή), προστίθενται κάποια χιλιόμετρα ακόμη. Πες ότι τελικά έχουμε 1300 χμ. Με την ταχύτητα των κωπηλάτων πλοίων, δηλαδή 15 χμ/ώρα, αυτή η απόσταση σημαίνει 87 ώρες. Τέσσερεις μέρες! (Αδύνατον, βέβαια, με συνεχή κωπηλασία, οπότε τις κάνουμε άλλες τόσες. Οκτώ!) Φυσικά, εάν δεν χρησιμοποιηθούν κουπιά -καί χωρίς στάσεις στην ξηρά-, η απόσταση αυτή διανύεται (με ιστιοφορία) σε κάτι λιγώτερο.
Πιστεύω, όμως, ότι το ταξίδι αυτό κράτησε αρκετά περισσότερο. Γιατί; Διότι η Αργώ έκανε αρκετές στάσεις καθ’ όλο το μήκος της ακτής του Πόντου, γιά να συνεννοηθούν οι μαζεμένοι πρίγκηπες της Ελλάδας με τους ηγεμόνες της περιοχής. (Σαφώς Έλληνες, αυτοί οι τελευταίοι. Προσωπική πεποίθηση, ότι εκεί υπήρχαν Ελληνικές πόλεις πολύ πρό του καρασυμβατικού δήθεν «πρώτου Ελληνικού αποικισμού».) Καί προς τί το κουβεντολόϊ;
Χμμμ…. Γιά να βολιδοσκοπήσουν οι Αργοναύτες τις διαθέσεις των πόλεων εκείνων, καί να μεταστρέψουν υπέρ της Ελλάδας τους επιφυλακτικούς (προφανώς βεβαιώνοντάς τους ότι οι Χετταίοι στα νότια ήταν ευκόλως αντιμετωπίσιμος κίνδυνος), εν όψει του επερχομένου Τρωϊκού Πολέμου. Βλέπετε, οι γεωπολιτικές καί γεωστρατηγικές αιτίες προϋπάρχουν των γεγονότων ίσως κι αιώνες ολόκληρους. Άσε που οι Τρώες είχαν αρχίσει να μην κάθονται ήσυχα, κάνοντας πλιατσικολογικές επιδρομές στην κυρίως Ελλάδα. (Γι’ αυτά τα γεγονότα είν’ η αλήθεια πως δεν γνωρίζουμε πολλά. Σκόρπιες αναφορές καί νύξεις υπάρχουν στα διασωθέντα γραπτά κείμενα.)
Τελικά, έφτασαν στην Κολχίδα, πήραν το δέρας, πήραν καί το τέρας. Lol!!! (Η Μήδεια κάθε άλλο παρά το τέρας των μύθων ήταν, αλλ’ αυτό είναι άλλη ιστορία. Σιγά μη σκότωσε ανύπαρκτα παιδιά της! Όπως καί να το κάνουμε, ήταν σαφώς καλύτερος χαρακτήρας καί απ’ τη δεύτερη Φινέαινα, καί από κάτι άλλες παρόμοιες – πχ την Ινώ.) Μέσα Σεπτέμβρη φτάσανε. Φθινοπωρινή ισημερία, τελικά, έλαβε χώραν η δοκιμασία του Ιάσονα… σας τα είπα εδώ. (Κι ως φαίνεται, ο Φινέας μίλησε καί βοήθησε – ούτε μπέμπης νά ‘τανε, καί να περίμεναν την πρώτη του λεξούλα! Lol!!!)
Οπότε, όταν την κοπάνησαν απ’ την Κολχίδα, είχαν ήδη φτάσει οι αρχές του Οκτώβρη. Που σημαίνει ότι στην περιοχή είχαν αρχίσει κακοκαιρίες κι ομίχλες. Αυτά είναι γνωστά καί στους σύγχρονους ναυτικούς: τέλος 19ου αιώνα με αρχές 20ου, οι καπετάνιοι που δεν είχαν ξαναπάει Εύξεινο πληρώνανε ένα ντόπιο Τούρκικο μικρό πλοίο, τον «μπότση», γιά να πηγαίνει μπροστά καί να βλέπουν τα φανάρια του. Συνήθως οι πλόες αυτοί γινόντουσαν 10 χμ από τις ακτές. Κάπως έτσι πρέπει να έπλευσε κι η Αργώ κατά την επιστροφή (δηλ. παρακτίως καί μέσα σε ομίχλες), ο δε στόλος του Αιήτη (που την κυνήγησε) ανέκρουσε πρύμναν με την κακοκαιρία, περιμένοντας να κατέβει Ελλάδα την προσεχή άνοιξη (γιά να ζητήσει τον λογαριασμό).
Κάπου εδώ έκαναν τη δεύτερη στάση γιά ξεχειμώνιασμα. (Καί τράβηγμα της Αργούς στην ξηρά γιά κρύψιμο καί ξεμύδιασμα.) Στην Ιασώνειο Άκρα.
Έχτισαν καί δεύτερο ηρώο, το οποίο δεν σώζεται σήμερα. Όμως, εκεί υπάρχει ορθόδοξη εκκλησία. (Μπορείτε να δήτε καί τις άλλες όψεις της από τις φωτογραφίες του Γκούγκλ Έρθ.)
Το ακρωτήρι του Ιάσονα βρίσκεται αρκετά κοντά στην Κολχίδα, άρα η κακοκαιρία στον Εύξεινο Πόντο εκείνη τη χρονιά είχε ξεκινήσει νωρίς.
Υπάρχει, όμως, κι ακόμη μία τελείως άγνωστη λεπτομέρεια – άγνωστη ακόμη καί στους μυθολόγους. Ή, αν θέλετε, γνωστή στ’ αρχαία χρόνια, γιά την οποία όμως έκαναν την πάπια: όταν η Αργώ πλεύρισε την Ιασώνειο Άκρα, η Μήδεια ήταν ήδη έγκυος απ’ τον Ιάσονα!!!
Η μετακίνηση μιάς εγκύου πάντα σήμαινε ταλαιπωρία – εκτός αν τό ‘κοβε στον ύπνο, πράγμα εύκολο με το κούνημα του πλοίου. Όμως, έπρεπε να φύγουν κατά το τέλος Μαρτίου, παρά την προχωρημένη εγκυμοσύνη της Μήδειας. Δεν μπορούσαν να μείνουν άλλο. Κι έτσι, με την άνοιξη άνοιξαν πανιά. Μόνο που δεν ξαναμπήκαν στον Βόσπορο, διότι ήταν σίγουροι πως ο στόλος των Κόλχων θα τους κυνηγούσε προς Ελλάδα. (Του Αιήτικου στόλου του έριξαν τρίπλα – δες παρακάτω.)
Άλλως τε, είχαν ακόμη μιά δουλίτσα να κάνουν στην περιοχή.
Κι έτσι, προσπέρασαν το άνοιγμα του Βοσπόρου καί συνέχισαν δυτικά, μέχρι Σαλμυδησσό. Εκεί αποβίβασαν τον Φινέα, τον αποκατέστησαν στον θρόνο (σαφώς φονεύοντας τη σκατογυναίκα του καί τους λοιπούς συνομώτες – πράγμα που πάλι δεν αναφέρεται στις σωζόμενες πηγές), καί η Μήδεια γέννησε. Καί ως αυθεντική μάγισσα, έκανε δίδυμα. Ένα αγόρι κι ένα κορίτσι. Ξέρετε τον θρύλο, που λέει ότι οι μάγισσες γεννάνε δίδυμα; Έ, αυτό!
Οπότε, ο μεν Φινέας ανέλαβε να «βγάλει την υποχρέωση» μεγαλώνοντας τα παιδιά, η δε Αργώ συνέχισε δυτικά καί βόρεια, μπαίνοντας τελικά στο άνοιγμα του Δούναβη. Τα υπόλοιπα της Αργοναυτικής είναι γνωστά (εκτός, πάλι, από κάποιες «λεπτομέρειες»), άρα θα πούμε μόνο γιά τον Φινέα καί τα μικρά. Είναι φανερό πως ο Ιάσων αφ’ ενός δεν ήθελε μαζί του μωρά παιδιά σε πολεμική αποστολή, αφ’ ετέρου δεν ήθελε να μάθει ο Αιήτης τίποτε. (Διότι, εγγόνια-ξεεγγόνια, είτε θα τα σκότωνε, είτε θα τα κρατούσε αιχμάλωτα γιά εκβιασμό.) Το κακό, βέβαια, είναι πως οι φυσικοί τους γονείς δεν τα ξαναείδαν. Να πούμε ως «καρμικό αντίτιμο»; Ότι καί να πούμε, ένας τέτοιος χωρισμός δεν είναι καθόλου ωραίος.
Λεπτομέρεια (; ) : η Σαλμυδησσός μέχρι σήμερα λέγεται καί «Μήδεια» – ευνόητο γιατί.
Όταν μεγάλωσαν τα παιδιά, είναι φυσικό πως άρχισαν να ρωτάνε διάφορα. Καί μάλλον δεν τα έπειθαν οι απαντήσεις ότι ο Φινέας είναι ο μπαμπάς, αλλά δυστυχώς η μαμά πέθανε. Κατ’ αρχήν, δεν κόλλαγε η ηλικία του Φινέα. Οπότε, ο Φινέας βρήκε ένα παραμύθι να τους πεί, ότι πράγματι οι φυσικοί γονείς τους ήταν άλλοι – καί (κάπου στην αρχή της εφηβείας τους) τά ‘στειλε δήθεν σ’ αυτούς. Στον Πρίαμο καί την Εκάβη.
Τα παιδιά αυτά δεν είναι άλλα, παρά η Κασσάνδρα κι ο Έλενος.
(συνεχίζεται)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου