Βριμώ
Μια θεά Βριμώ που όπως θα δούμε στη συνέχεια αναφέρεται από τη γραμματεία στην περιοχή των Φερών, ταυτίστηκε από την έρευνα με την Εν(ν)οδία, αλλά δεν φαίνεται να συμβαίνει κάτι τέτοιο. Οι λιγοστές πηγές που αναφέρονται στη Θεά θ αναφερθούν διεξοδικά ώστε να γίνει κατανοητό το περιεχόμενο της λατρείας και να γίνει συναγωγή συμπερασμάτων
Προπέρτιος Ελεγείες στ ΙΙ,2 στ 11-12 29πθε
Mercurioaut quails fertur Boebeidos untis
Virgineum Brimo composuisse latus
Αρνόβιος Adversus nations V,20 (τέλος 3ου αι.μθε
Ex continya passione Brimo deinceps ut appelletur adsumpsit
Σχόλιο Τζέτζη 698 στην Αλεξάνδρα του Λυκόφρονα (12ος αιώνας μθε)
Οβριμούς, Ομβριμώ η Περσεφόνη παρά το όμβριμον και βαρύ. Ομβριμώ και οβριμώ η Περσεφόνη ότι τω Ερμή Βιάζοντι αυτήν εν κυνηγεσίω ενεβριμήσατο και ούτος επαύθη του ενχειρήματος .
Τίνες δε γράφουσιν οβρίμους παρά το όβριμον και βαρύ
Σχόλιο Τζέτζη 1176 στην Αλεξάνδρα του Λυκόφρονα (12ος αιώνας μθε)
Βριμώ η Περσεφόνη αυτή λέγετε και Εκάτη (και) Απολλώνιος Βριμώ νυκτιπόλον χθονίην ενέροισιν άνασσαν (Γ, 862)
Ειρήσθαι δε ότι Ερμήν ερασθέντα επί κυνηγεσίαν εξιούση θέλησαι βιαίως μιγήναι , η δε ενεβριμήσατο αυτώ, ο δε φοβηθείς απετράπη . Και εντεύθεν Βριμώ προσηγορεύθη.
Ο Προπέτιος στους στίχους 11-12 της Δευτερης Ελεγείας του δεύτερου βιβλίου των Ελεγειών του αναφέρει ότι ο Ερμής με την επιμονή του κατόρθωσε να κιμήθεί με την Παρθένο Βριμώ στην όχθη της Βοιβηίδας λίμνης . Ο ποίητης συνγκρίνει την ομορφιά της αγαπημένης του Κυνθίας με την Ηρα , την Αθηνά, την Ισχομάχη, τη Βριμώ και την Αφροδίτη. Η Ισχομάχη που αναφέρεται πριν από την Βριμώ είναι η λαπιθίδα Ιποδάμεια η οποία αρπάχτηκε από τους Κενταύρους κατά τον γάμο του Πειρίθου. Ο ποιητής που φαίνεται να γνωρίζει το Θεσσαλικό μύθο της Βριμούς για να τον αναφέρει στο έργο του. Δεν μας λέει όμως γιατι η σχέση του Ερμή με την Βριμώ ολοκληρόθηκε στην όχθη της λίμνης Βοιβηίδας και τη σχέση είχε η θεά με τις Φερές.
Ο Κικέρων μας πληροφορεί, ότι πρώτος ο Ερμής από τους τέσσερις ο ιχθυφαλλικός γιος του Ουρανού , προσπάθεισε να βιάσει την Περσεφόνη. Αυτή η Θεά προφανός ταυτήζεται με την Βριμώ που αναφέρει ο Προπέρτιος .Στην Βριμώ της Βοιβηίδας αναφέρετε κι ο Αρνόβιος . Ο Τζετζής στα σχόλια στην Αλεξάνδρά του Λυκόφρονα
Σημειώνει ότι η Βριμώ η Ομβριμώ η Οβριμώ είναι η Περσεφόνη η οποία ταυτίζεται με την Εκάτη. Το πρώτο σχόλειο αναφέρετε στην καταχθώνια Κόρη Βριμώ η Περσεφώνη , που λατρεύονταν σε αντρο στην όχθη της Αόρνου λίμνης της Ιταλίας όπου ο Ηρακλής περνόντας με τα βόδια του Γηρυόνη κατασκεύασε την Ηράκλειαν οδόν παρα θάλατταν. Ο σχολίαστής γνωρίζει μια θεά Περσεφόνη, που αποκαλούνταν Βριμώ στο νεκρομαντείο της Αορνου λίμνης , που βρισκόνταν κοντά στην όσσα, στην πηγή Μελίβοια και στην Κύμη της Ιταλίας , όπως επίσης και στ αντιστοιχα μητροπολιτικά μέρη (Η κύμη της Ευβοιας ηταν η πατρίδα του Μάγνητα Κάρυστου) δηλαδή την στην λίμνη Βοιβηίδα κοντά στο βουνό Όσσα στην πόλη Μελιβοία (Μαγνησία) και στον Πηνειό της Θεσσαλίας. Σύμφωνα με τον Διόδωρο, κάτι αντίστοιχο αποδίδονταν στον Ηρακλή στην Θεσσαλία. Ο Ηρωας έσκαψε έναν αυλώνα ανάμεσα στην όσσα και τον όλυμπο , για ν απομακρύνει τα νερά της λίμνης από το Θεσσαλικό πέδαμο. Αυτή η Βριμώ η οποία ταυτήζεται με την Περσεφόνη , έπεσε θυμα βιασμού από τον Ερμή. Ο σχολιαστής πιθανών έχει ως πηγή το Μέγαν Ετοιμολογικόν . Η θεά εδώ φωνάζει οργισμένα (ενεβριμήσατο) αναγκάζοντας τον Ερμή να σταματήσει το ενχείρημα, και γι αυτό ονομάστικε Βριμώ (σ.σ. Άλλες διηγήσεις λέν πως ο Ερμής πέτυχε τελικά το σκοπό του). Ο τζέτζης αναφέρει ότι το επισόδιο ειχε γίνει σε σε κυνηγέσιο (κυνήγι με σκυλιά) έχοντας ίσως υπ όψην του κάποια άλλη πηγή. Ο ίδιος όμως στα σχόλιά του , φένεται πως δεν γνωρίζει καλά τα πράγματα και γράφει: Δοκεί δε η αυτή είναι Εκάτη και Βριμώ. Ο Τζετζης χρεισημοποιή της πηγές με σεβασμό, μα δεν φένεται να είναι πάντα κοντά στην Αλήθεια
Ο Λουκιανός αναφέρει μια Θεά Βριμώ Που είναι θεα του κάτω κόσμου και ερμηνεύη το όνομά της από το ενεβριμήσατο. Προκειτε για την Θεά που βγάζει άγρια οργισμένη και δυνατή φωνή, την οποία συνοδεύει ο κέρβερος με την υλακή του. Βριμώ αποκαλείται και η Δηώ –Δήμητρα εξαιτίας της Οργής της , επιδή βιάστικε από τον Δια.. Στα Ορφικά – Αργοναυτικά η Βριμώ είναι κόρη της Δήμητρας και του Διός Καταχθονίου. Ταυτήζεται με την Περσεφόνη, η οποία γέννησε τον Βάκχο η Ζαγρεα , τον ισχυρό κούρο , που κατασπαράχθηκε από τους Τιτάνες. Πρόκειται για την ίδια θεα , που αναφέρεται μαζί με τη Δήμητρα και τη Ρέα από τον Θεοδώρητο (θεραπευτικά) . Ακόμα η Προσονυμία ή τ ονοματοποιημένο επίθετο Βριμώ μαρτυρήται σε μαγικά κείμενα, που αναφέρονται στην Αιγυπτιακή Εκάτη η στην Περσεφόνη της Υστερης αρχαιότητας, καθώς και στην Αφροδίτη. Τέλος συναντάνται σε καταδέσμους η σε σφραγιδόλιθους των υστερορωμαικών χρόνων , όπου παριστάνεται η τρίμορφη Εκάτη
Η Θεά Βριμώ , που είναι λοιπόν γνωστή στην Μαγνησία , και δή στην Βοιβηίδα λίμνη (επικράτια που άνοικε στις Φερές) μαρτυρείτε σε χρυσό ορθογώνιο περίτμητο έλασμα με δυο πλευρικές αποφύσης , που αρχικά ηταν τυλιγμένο σε σχήμα κυλίνδρου. Βρέθηκε στο νότειο νεκροταφείο των Φερών το 1970 όταν αυτό καταστράφεικε για να γίνει το αθλητικό γήπεδο Βελεστίνου. Πιθανότατα προέρχεται από τάφο μύστη της Βριμούς και του Ανδρικεπαιδόθυρσου, όπως δηλώνει η σχετική επιγραφή.(σ.σ. Το έλασμα καταγράφικε χωρίς να δημοσιευτή λογο των δυσκολιών που παρουσιαζε στην ανάγνωση και στην Ερμηνία του) Φέρει 5στιχη επιγραφή σχετικά καλογραμένη
Σύμβολα*: Αν<δ>ρικε-
Παιδόθυρσον. Ανδρικεπα-
Ιδόθυρσον. Βριμώ. Βριμώ. Είσιθ<ι>
Ιερόν λειμώνα. Αποινος.
Γαρ ο μύστης.
<ΝΟΔΕΠΑΓ>.
(σ.σ. Τα γραμματα στο τελευταίο στίχο είναι όχι μόνο από δεξιά προς τα αριστερά όπως φενονται μα και ανάποδα )
Η χρονολόγηση από την κρίση των γραμμάτων μας οδηγούν μετά τα μέσα του 4ου αιώνα πθε
Σύμβολα. πρόκειται για την αρχαιότερη επιγραφική μαρτυρία τις λέξεις και σημαίνει τα λεκτικά σύμβολα μύησης στα τοπικά μυστήρια τα συνθήματα (δηλαδή τις κρυφές μυστικές συνθηματικές συνολικές λέξεις η φράσεις) με τα οποία αναγνωρίζονταν οι μύστες μεταξύ τους στη ζωή η με τους φύλακες της εισόδου του κάτω κόσμου μετά το θάνατό τους. Τα σύμβολα αυτά χρησιμοποιούνταν με σκοπό να μην καταλαβαίνουν όσοι τυχόν τα άκουγαν και ήταν αμύητοι. λεκτικά σύμβολα ήταν ακόμα η λειτουργική λόγοι των μυστηρίων. Είναι αξιοσημείωτο ότι τα σύμβολα και το σύνθημα συναντώνται έναν αιώνα περίπου αργότερα από την επιγραφή των Φερών, στον Πάπυρο Gurob. Χωριό κοντα στο Φαγιούμ της ομόνυμης επαρχίας της Αιγύπτου. Ο Παπυρος αυτός αναφέρεται σε μια Θεά Βριμώ, που ίσως σχετίζεται με την Βριμώ των Φερών, μια και πολλοι Ελληνες (θεσσαλοί, Φεραίοι και λοιποί Μάγνητες) ήταν εγκατεστιμένοι στον Αρσινοίτη νομό.
ο Πλούταρχος στον παρηγορητικό, πουέγραψε με σκοπό να παρηγορήσει τη γυναίκα του Τιμοξένα (για το θάνατο της ομώνυμης κορούλας τους) και να την διαβεβαιώσει οτι η ζωή δεν τελειώνει με το φυσικό θάνατο ,θυμίζει τα σύμβολα τον Διονυσιακών μυστηρίων που τα κατέχουν και οί δυο τους. ακόμα σε μαγικό ύμνο της ύστερης αρχαιότητας αναφέρεται το εξής λεκτικό σύμβολο για τη Σελίνη.
Ακουσον / ηω Φόρβα Βριμώ Σαχμι νεβουτο //σουαληθ, τουτο γαρ σου το σύμβολον. Το σάνδαλόν σου έκρυψα και κλείδα κρατώ.
Κρυφά (κρύπτα- μυστικά ) σύμβολα αναφέρονται σε μαγικό κείμενο για τον Μελιούχο-Μελικέρτη-Μελιγενέτορα. Τα διονυσιακά συνθήματασε σχέση με τα Ορφικά – Διονυσιακά (στο εξείς Βακχικά) μυστηρια αναφέρονται και από τον Πρόκλο (5ος αιώνας μθε)
τα λεκτικά σύμβολα συνήθως αποτελούνταν από το σημείο, το γνώρισμα, το τεκμήριο, τη συνθηματική συμβολική λέξη, η φράση (signum) και την ανταπόκριση η ανταπάντηση (responsum).
Στον Πάπυρο Gurob, στο Δουβλίνο ένα από τα σύμβολα του Διονύσου είναι η φράση: ο θεός διά κόλπου, όπως αναφέρεται και από τον Κλήμεντα τον Αλεξανδρέα ( προτρέπτικος ΙΙ ,13-14 Ρ: Σαβαζίων γούν μυστήριον σύμβολον τοις μυουμένοις, ο δια κόλπου θεός). Ο ίδιος συγγραφέας πιο κάτω(ΙΙ,16) σημειώνει τον εξής οι λειτουργίκο, λόγο των μυστηρίων του Σαβαζίου : ταύρος Δρακοντος και πατήρ ταύρου δράκων , εν ορεί το κρύφιων , βουκόλος , το κεντρίον
Επίσης οι λόγοι των Ορφικών μυστηρίων θεωρήθηκαν και οι εξής εκφράσεις:
Αίαι δίκερως , δίμορφε , ταυρος [πατήρ] δράκοντος και ταυρου δράκων πατήρ (εν ορεί το κρ΄φιον , βουκόλος το κέντρον). Ο πρώτος αναφέρεται στον ταυρόμορφο Διόνυσο και ο δεύτερος ίσως στη γέννηση του Ζαγρέα από τον ιερό γάμο του Διός Καταχθονίου η Διός Μειλιχίου και της Περσεφόνης Βριμούς
στα άγνωστα μέχρι σήμερα ορφικά χρυσά ελάσματα τα οποία συνόδευαν τον μυημένο νεκρό προς τον τάφο και την ψυχή του στον κάτω κόσμο μια σειρά λόγοι που δήθεν τα λέει ο νεκρός πιθανότατα έχουν τον τύπο των λειτουργικών λόγων των Βακχικών μυστηρίων . Σε δύο τέτοια ελάσματα από τη Θεσσαλία και άλλα τόσα από την Κρήτη, ο μύστης δηλώνει στους κριτές του κάτω κόσμου ότι είναι γιος της γης και του ουρανού όπως και η Τιτάνες. σε δύο άλλα ελάσματα από την Πελίννα της Θεσσαλίας μαρτυρείτε ένας διαφορετικός λόγος
(ταύρος / εις γάλα εθορες/αιψα εις γαλα έθορες / κριός εις γάλα έπεσες)
ο οποίος συναντάτε σε παραλλαγή στα ελάσματα από τους Θουρίους της κάτω Ιταλίας (έριφος ες γάλα έπετον ) . Ένας άλλος λειτουργικός λόγος που αναφέρεται από τον Ιππόλυτο (Ελενχος για τα ελευσίνια Μυστήρια ιερον ετεκε πότνια κούρον Βριμώ βριμόν) είναι αμφίβολο αν σχετίζεται με αυτά, όπως θα συζητήσουμε στην συνέχεια. Στα μυστήρια της Ισιδας η ίδια η θεά ήταν αυτή που πιστευόταν ότι έγραψε και παρέδωσε στους μυστες τον ιερό λόγο των μυστηρίων της.
Τα σύμβολα τα οποία χρησίμευαν, ως συνθήματα για την αναγνώριση του μύστη της τη ζωή, χρειάζονταν ακόμα για την αναγνώριση και την ανάλογη ανταμοιβή του τον κάτω κόσμο από τους θεούς μυστηρίων στους οποίους είχε μυηθεί. Η ψυχή του μύστη έχει να πεί στους φυλακές αποσπάσματα των ιερών λόγων και τα συνθήματα, που έμαθε κατά την μύησή του. Αυτοί οι λόγοι η τα συνθήματα γραμμένοι σε χρυσά ελάσματα συνόδευαν τον νεκρό τον τάφο, στο μεγάλο ταξίδι για την άλλη ζωή
Στ 1-3 Αν<δ>ρικε-
Παιδόθυρσον. Ανδρικεπα-
Ιδόθυρσον.
Η ανάγνωση είναι βέβαιη. Ο μύστης καταθέτει αρχικά το όνομα του θεού των μυστηρίων και του κάτω κόσμου ο Ανδρικεπαιδόθυρσος φαίνεται να είναι ο θεός των τοπικών Βακχικών μυστηρίων , ο γιος της Βριμούς του οποίου το μυστικό όνομα γίνεται για πρώτη φορά γνωστό δίπλα στην Βριμώ. Στο μύστη Δίνεται από τους φύλακες της εισόδου του κάτω κόσμου ως ανταπάντηση το ίδιο όνομα του θεού των μυστηρίων. Το όνομα μπορεί να είναι σύνθετο από τα ουσιαστικά ανήρ , παις , και θύρσος μαζί με το συμπλεχτικο κε . Επίσης μπορεί να είναι εξελληνισμός του ονόματος του ανατολικού ξένοφερτου θεού Ηρικεπαίου,Ερικαπαίου,η Ηρικαπαίου των Ορφικών κειμένων η του Ιρικεπαίγε (Ηρικεπαίο – Ευβουλέα-Διόνυσο) του Πάπυρου Gurob, ο οποίος αναφέρεται μαζί με τηυ θεά Βριμώ ήδη από το τέλος του 3ου αιώνα μθε
Ο Ανδρικεπαιδόθυρσος μπορεί να είναι ο δίμορφος θεός των τοπικών μυστηρίων, ταυτόχρονα κούρος παις , που γέννησε η Βριμώ και κατασπαράχτηκε από τους Τιτάνες , καθώς και ο άνδρας ο πάρεδρος της Βριμούς τον κάτω κόσμο (ο Διόνυσος-Ζαργέας η Διόνυσος-Αδης). Το θεϊκό παιδί είναι Θυρσοφόρος , έχει δηλαδή για έμβλημα του το θυρσό που του είχαν δώσει οι Τιτάνες μαζί με άλλα παιχνίδια με σκοπό να τον παρασύρουν μακριά από το θρόνο του και τους φύλακες του Κουρήτες, να τον διαμελίσουν και να τον καταβροχθήσουν.
Ο Ανδρικεπαιδόθυρσος φαίνεται να είναι ένα συγγενικός Θεός με τον Διόνυσο Ηρικαπαίο το γιό της Βριμούς στον Πάπυρο Gurob , με τον Βριμό τον γιο της Βριμούς ,που αναφέρει ο Ιππόλυτος , και με τον βάκχιο τον έλασματων της Πελίννας.
Στ 3 : Βριμώ. Βριμώ
πρόκειται για την αρχαιότερη μαρτυρία της θεάς. Το μυστικό ονόμα της δηλώνεται δύο φορές για τον ίδιο λόγο που αναφέραμε για τον γιο της. Η θεά αυτή , όπως ήδη σημειώσαμε παραπάνω είναι γνωστή κυρίως στις Φερές και στην περιοχή τους. Τα μυστήρια της Περσεφόνης – Βριμούς δεν ήταν γνωστά μόνο στις Φερές αφού κάποια στοιχεία Βακχικών μυστηρίων μπορούν να αναγνωριστούν και στην Μακεδονία που δείχνουν ότι υπήρχαν βακχικές ομάδες και στην περιοχή αυτή του αρχαίου ελληνικού κόσμου που γειτονεύε με την Θεσσαλία .
Η προσωνυμία Βριμώ αναφέρεται κυρίως για την περσεφώνη αλλά και για την Δήμητρα και την Εκάτη όπως είδαμε παραπάνω. Σύμφωνα με τον Ησύχιο , Βριμώ σημαίνει η ισχυρη. Το ονοματοποίημένο επίθετο της Θεάς Βριμούς και η προσωνυμία Βριμώ που φέρουν μερικές άλλες θεότητες, πιθανότατα προέρχεται από το ουσιαστικό Βρίμη , που σημαίνει την δύναμη που ξεσηκώνει φρίκη τρόμο φόβο ορρωδία . Επομένως Βριμώ είναι η θεά του κάτω κόσμου και του θανάτου η οποία βγάζει δυνατή και οργισμένη φωνή τρομοκρατώντας τους θνητούς
Στ 4 Ιερόν Λειμώνα .
Οι ιεροί λειμώνες (ο Βακχικός Παράδεισος) συναντώνται στα λεγόμενα ορφικά ελάσματα και στα ορφικά μυστήρια και κείμενα.
Στ 4 Άποινος
πρόκειται για επίθετο που δεν μαρτυρείτε από αλλού . Ο μύστης του έλασματος είναι άποινος γιατί με τη μύηση στους παραπάνω θεούς πλήρωσε τα λύτρα τόσο για τις δικές στο αμαρτίες όσο και για τα αδικα έργα , αιτία της ανθρώπινης πτώσης που προέρχονταν από τους ανόσιους Τιτάνες , οι οποίοι είχαν σκοτώσει και να φάει , τον Ζαγρέα . Κατά τους ορφικούς το αμάρτημα αυτό βαραίνει όλους τους ανθρώπους , γιατί το ανθρώπινο γένος κατάγονταν από τη στάχτη (η το αίμα) των θεοκτώνων Τιτάνων , έχοντας δύο φύσης, την κακή τιτανική και την καλή ζαγρεική.
Στ 5 Μύστης
Επιγραφήκα οι λέξεις μύσται και βάκχοι συναντώνται σε ορφικό έλασμα (τέλος 5ο αρχές 4ου αιώνα πθε) από το ιππώνιον, ελληνική πόλη δυτικά των Θουρίων και στο φυλόσχημο έλασμα από την Πέλλα. Η τελευταία λέξη του έλασματος των Φερών είναι γραμμένη ανάποδα ΓΑΠΕΔΟΝ το πρώτο γράμμα μπορεί να είναι Γ.
Το έλασμα των Φερών είναι μοναδικό και πρωτότυπο, γιατί παρόλο που ανήκει στην ομάδα των λεγόμενων ορφικών χρυσών φύλλων , το κείμενο διαφέρει ουσιαστικά από των υπολοίπων γνωστών. Ο Μύστης στο έλασμα των Φερών, εφοδιασμένος με την πιστοποίηση της μύησης της τα τοπικά βακχικά μυστήρια που φτάνει μπροστά στις φυλακές των πυλών του Άδη έτοιμος και χωρίς φόβο να αντιμετωπίσει την κρίση. Αυτή τον ρωτούν με οξύ τόνο και αυτός βεβαίως δηλώνει τα λεκτικά σύμβολα – συνθήματα της μύησής του , που είναι ο Ανδρικεπαιδόθυρσος και η Βριμώ η αυστηροι και φοβεροι Θεοι του κάτω κόσμου, αλλά ταυτόχρονα ελπιδοφόροι , καθαρτήριοι και λυτρωτικοί που τα ονόματά τους γίνονταν γνωστά μόνο σε όσους μυούνταν . Τα διαβατήρια συνθήματα επιβεβαιώνονται από τους φύλακες και στη συνέχεια εκδίδεται θετική ετυμηγορία για τον μύστη . Το επιτρέπεται έτσι η είσοδος στον ιερόν λειμώνα όπου βρίσκονταν το βασίλειο των οσίων και ευσεβων . Ο πιστός με την μύησή του κατά την διάρκεια της ζωής του στις θεότητες αυτές πλήρωσε την ποινή, δηλαδή τα λύτρα για τις δικές του αμάρτίες, για το αμάρτημα των Τιτάνων και για τη λύπη της Περσεφόνης η Βριμούς. Ο μύστης στα μυστήρια αυτά γνώρισε τους θεούς του κάτω κόσμου και έτσι έμαθε τα συμβόλα και της μεταθανάτιες επαγγελίες τους . Αποκτώντας νόημα η ζωή του και αποκομίζοντας διδάγματα και κανόνες για <<δίαιτα>>, με την ηθική και πνευματική έννοια , έζησε έκτοτε μια ζωή ασκητική, αγνή, καθαρή και δίκαιη, έχοντας μετά το θάνατο του το προνόμιο και την αμοιβή να ξεφύγει από το δρόμο το μάταιο, της ύπαρξης του, να μπει στον ιερόν λειμώνα και να πάρει τη θέση του ανάμεσα στους άλλους οσίους ,ευωχούμενος με αιώνια Θεική ευδαιμονία η να αναγεννηθεί μια θεϊκή υπόσταση.
Στα Χρυσά ελάσματα της Πελίννας (τέλος4ου αιώνα πθε) οι θεοί των μυστηρίων είναι η Περσεφόνη και ο Βάκχιος , αντίστοιχες αλλά όχι ταυτόσημες Θεότητες με αυτές του έλασματος των Φερών.
Σύμφωνα με την Ορφική Θεογονία , ο Βάκχιος είναι ο Ορφικός Διόνυσος , ο γιος του Διός και της Περσεφόνης . Στα ελάσματα της Πελίννας η μύστηδα με την μύησή της ο γνωρίζει για την τελευτήν του βίου της και την διόσδοτον αρχήν του, για αυτό και μετά το θάνατο της έχει το δικαίωμα να γίνει αθάνατη και τρισόλβια . Επιβεβαιώνεται έτσι ακόμα μια φορά ο συσχετισμός όλων των περίφημων χρυσών έλασματων με τα βακχικά μυστήρια, πράγμα που είχε ηδη υποθεση η έρευνα μετά τις δημοσιεύσεις αυτών του Ιππώνιου και της Πελίννας. Στην περίπτωση των Φερών , όπως και αλλού πρόκειται για μυστήρια γνωστά μόνο σε περιορισμένο κύκλο ανθρώπων και όχι για επίσημη κρατική θρησκεία. Όσοι μυούνταν σε αυτά, πίστευαν στη δύναμη της Βριμούς και του γιου της Ανδρικεπαιδόθυρσου, οι οποίοι θεωρούνταν κυριαρχοί του κάτω κόσμου ως εύφοροι του θανάτου και πάσης Βακχίας , θεοί που είχαν τη δύναμη να μεταβάλουν το πεπρωμένο και να χαρίσουν νέα ζωή.
Από τον Κλήμεντα τον Αλεξανδρέα (προτρεπτικός ΙΙ 13-14 Ρ) γνωρίζουμε το περιεχόμενο των Ορφικών μυστηρίων. Ο Δίας με την μορφή Δράκοντα βιάζει την Δηώ (δηλαδή την Θεά του Δώτιου πεδίου της πελασγιώτιδας, η οποία αργότερα ταυτίστηκε με την Δήμητρα) των για τον λόγο αυτό απέκτησε την προωνυμία Βριμώ. Γενιέται η Κόρη Περσεφόνη η οποία συνεβρίσκεται με τον πατέρα της με τον ίδιο τρόπο. Από την ένωση αυτή γεννιέται ο ταυρόμορφος Διόνυσος Ζαργέας ο οποίος αποκαλείται ταύρος και είναι γιος του δράκοντα. Πατέρας και βιαστής είναι ο Δίας Καταχθόνιος , ο αρσενικός Θεός του Ιερού γάμου. Σύμφωνα με τις Ορφικές Ραψωδείες της Θεογονίας που πιθανόν συνεργάψε ο Θεόγνητος , ο Ορφικός Διόνυσος γεννήθηκε στην Κρήτη. Μετά τον σπαραγμό του η Αθηνα κατόρθωσε να αρπάξει την καρδιά του και να την παραδώσει στον Δία μέσα σε ένα καλάθι. Οι Τιτάνες έβρασαν τα μέλη του Θείου Θύματος , μετά τα έψησαν και τα γεύτικαν. ο Δίας, τότε οργίστικε , κατακεραύνοσε τους Τιτάνες και τους εξαφάνισε από τη γη από τη στάχτη τους όμως γεννήθηκε ένα νέο είδος, ένα νέο γένος ανθρώπων που είχε δύο ρίζες. Η μια προέρχονταν από τους Τιτάνες και οι άλλη από το Ζαγρέα, ο οποίος φαγώθηκε από αυτούς.
Είναι γεγονός ότι εκτός από τα στοιχεία που παρέχει το έλασμα των Φερών , δεν γνωρίζουμε τίποτε άλλο για τα μυστήρια αυτά, και αν ακόμα , οι μελλοντικές ανασκαφές μας έδιναν τη δυνατότητα να γνωρίσουμε την οργάνωση των μυστηρίων εν τούτοις ποτέ δεν θα είμαστε σε θέση να συλλάβουμε την ουσία η το ίδιο το γεγονός της μύησης.
στις πηγές που εξετάσαμε παραπάνω και οι οποίες αναφέρονται στην Βριμώ των Φερών δεν διαπιστώνεται κάποια σχέση με την Εν(ν)οδία. Δεν γνωρίζουμε Αν στις πίστεις των μυστών των Βακχικών μυστηρίων των Φερών οι δύο Θεές σχετίζονταν μόνο ως προς την κοινή καταγωγή τους, ότι δηλαδή ήταν και οι δύο κόρες της Δήμητρας του Διός.
Επομένως , η Βριμώ της επιγραφής των Φερών δεν μπορεί να ταυτιστεί με την Εν(ν)οδία όπως υποστήριξε η παλαιότερη έρευνα, ούτε διαθέτουμε κάποιο στοιχείο ώστε να θεωρηθεί ότι η Θεά αποτελεί θεοκρασία της Εν(ν)οδίας με την Βριμώ, την τοπικη Περσεφόνη . Η Βριμώ η κόρη της Δήμητρας Χθονίας η οποία μαρτυρείται στις Φερές σε ένα σύγχρονο χρυσό έλασμα λατρεύονταν από τους Ορφικούς των Φερών. Είναι ενδεικτικό ότι εκτός από την επιγραφή αυτή, η Θεά δεν μαρτυρείται έως τώρα από άλλη στην ευρύτερη κεντρική Ελλάδα. Αυτό δείχνει ότι η λατρεία ήταν περιορισμένη σε ολιγάριθμους και κλειστους ιδιωτικούς κύκλους ανθρώπων.
Εκάτη Εν(ν)οδία
Σε διάφορα μέρη του αρχαίου ελληνικού κόσμου είναι γνωστή στη γραμματεία η Θεά Εκάτη που φέρει την προσωνυμία Εν(ν)οδία . Όπως θα δούμε αναλυτικά παρακάτω Εκάτη Εν(ν)οδία είναι η Εν(ν)οδία που αναφέρουν οι Αντίφιλος και Στέφανος Βυζάντιος και ο Ιουλιανός. Επίσης είναι η Εν(ν)οδία του Λουκιανού η Ενοδία η Ενόδιος του Παυσανία και η Ενοδία του Αρτεμιδώρου Δαλδιανού. Τέλος , επιγραφικά είναι γνωστή στην Λάρτο της Ρόδου μια Θεά που αποκαλείται Ιερή Εύηκος Φωσφόρος Εννοδία. Στο κεφάλαιο αυτό θα συζητηθούν ολές αυτές οι τοπικές λατρείες της Εκάτης , με σκοπό να καταδειχθεί , ότι δεν μπορούν να σχετισθούν με την Εν(ν)οδία των Φερών
Η Ενοδία του Αντιφίλου και του Στεφάνου Βυζάντιου και του Ιουλιανού.
Εινοδίη, σοί τόνδε φίλης ανεθήκατο κόρσης
Πίλον ,οδοιπορίης σύμβολον Αντίφιλος*
Ήσθα γαρ ευχωλήσι κατήκοος, ήσθα κελεύθοις
Ίλαος*ου πολλή δ η χάρις, αλλ οσίη.
Μηδέ τις ημετέρου μάρψη χερί μάργος οδίτης
Αναθέματος*συλάν ασφαλές ούδ ολίγα
Η Ενοδία, σύμφωνα με το Επίγραμμα αυτό του Αντιφίλου είναι μια θεα των δρόμων προς τιμήν της οποίας αφιερώνει το πίλο του , το συμβολο της οδοιπορείας γιατι η θεά ακούει τις προσευχές των οδοιπόρων και τους βοηθάει. Ο Αντίφιλος καταγώνταν από το Βυζάντιο , αποικία των Μεγαρέων στην οποία υπήρχε τέμενος της Θεάς Εκάτης από την Δημιουργία της Πόλεως. Η Εκάτη συνγκεκριμένα (και όχι η Αρτεμις Φωσφόρος η η Αφροδίτη όπως έχω δεί σε περιοδικά αλλα η Εκάτη Φωσφόρος) αναφέρεται από τους Ησύχιο και Στέφανο ως η σωτείρα Θεά της Πόλεως από την Επίθεση του Φιλίππου του Β καθώς με τις υλακές των σκυλίων και με αστραπές σε ασέληνη νύκτα ειδοποίησε τους κατοίκους από την ύπουλη επίθεση και τους παρείχε φωτισμό ώστε ν αντιμετοποίσουν επιτυχώς τον Φίλιππο.
Η Θεά του Επιγράμματος πιθανότατα είναι η Εκάτη (Εκάτη Φωσφόρος) του Βυζαντιου που έφερε την προσωνυμία Ενοδία. Ηταν η προστάτηδα της Πόλεως καθως Βρίσκονταν πάνω στη διασταύρωση των χερσαίων και των θαλάσσιων δρόμων
Σύμφωνα δε και με τον Στέφανο των Βυζάντιο η Θεά ονομάστικε Ενοδία , επιδη βρέθηκε στο δρόμο από το Ιναχο και αποκαλείτο Τριοδιτίς γιατι λατρεύονταν στα τριστατα.
Ο Ιουλιανός ο τελευταίος αναμορφωτης της παραδοσιακής λατρείας αποτελεί σημαντική πηγή με τις δύο επιστολές του στις οποίες αναφέρεται η Ενοδία
Ιουλιανού Επιστολες 34 : Ευσταθίω Φιλοσόφω (361 μθε)
Τι ουν ατοπον τι λεγον κύκλο περιειμι, δεν ειπείν <<ηκε και σπεύδε και, το λεγόμενον ίπτασο>>; Πορεύσει δε σε θεός ευμενής μετα της Ενοδίας παρθένου και υπουργήσει δρόμος δημόσιοςοχήματι, βουλομένω χρησασθαι και παριπποις δυσίν
Ιουλιανού Επιστολες 41: Ιουλιανός Ευστοιχίω (τέλος 361 μθε)
Ήκε τοίνυν μεθέξων της υπατείας αυτός, άξει δε σε ο δημόσιος δρόμος οχήματι χρώμενον ενί και παρίππω. Εί δε χρή τι και επεύξασθαι , την Ενοδίαν ευμενή σοι και τον Ενόδιον παρεκλήκαμεν
Θα μπορούσε βάσιμα να υποστηριχθεί ότι ο ευμενής Θεός των δρόμων η Ενόδιος είναι ο Ερμής ενώ η Ενοδία που αναφέρεται από τον Ιουλιανό με δύο επίθετα (παρθένος και ευμενής) είναι η θεά των δρόμων η οποία προστάτευε τη δημόσια συγκοινωνία τους οδοιπόρους και γενικά τους ταξιδιώτες, όπως ακριβώς αναφέρουν οι Αντίφιλος και Στεφανος από το Βυζάντιο . Άλλωστε ο Ιουλιανός όταν έγραφε τις επιστολές του βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη που πριν ονομάζονταν Βυζάντιο και όπου η Εκάτη όπως προαναφέρθηκε είχε ονομάστο ιερό. Βέβαια, τα επίθετα παρθένος και Ευμενής μαρτυρούνται τόσο για την Εκάτη , όσο και για την Εν(ν)οδία των Φερών , αλλά τα παραπάνω χωριά στις επιστολές του αυτοκράτορα δεν προσφέρουν κανένα επιπλέον στοιχείο, για να μπορούν να συνδεθούν με την Εν(ν)οδία των Φερών . Επίσης το ότι η πρώτη επιστολή απευθύνεται στο φιλόσοφο Ευστάθιο από την Καππαδοκία αποτελεί ακόμα ένα επιπλέον στοιχείο ότι η Ενοδία αυτή είναι γνωστή από άλλες πηγές και είναι η μικραστιατική Εκάτη Ενοδία και όχι η Εν(ν)οδία της κεντρικής Ελλάδος. Έτσι με βάση τα παραπάνω δεδομένα, μπορεί να υποστηριχθεί ότι η Ενοδία του Ιουλιανού πιθανότατα είναι η από παλιότερα γνωστή Εκάτη Ενοδία του Βυζαντίου
Η Ενοδία του Παυσανία
Ο Παυσανίας (ΙΙΙ , 14, 9 ) και ο Πλούταρχος (αίτια Ρωμαικά 111, Ηθικά, 290 D) μας πληροφορούν ότι οι έφηβοι της Σπάρτης θυσίασαν στον πολεμικό και φονικό θεό Ενυάλιο μικρό θηλυκό σκυλί, επειδή θεωρείτο ως το πιο δυνατό από τα ήμερα ζώα, κατάλληλο για σφάγειο . Ο περιηγητής επίσης μας κάνει γνωστό ότι μόνο οι Κολοφώνιοι απ' όλους τους άλλους Έλληνες συνήθιζαν να θυσιάζουν σκυλιά στην Ενοδία. Ως προς το θέμα αυτό δεν φαίνεται να ήταν καλά πληροφορημένος. Σκυλιά Θυσιάζονταν από τους Έλληνες και σε άλλες πολεμικές Θεότητες αλλά και σε Θεότητες του Θανάτου και των Καθαρμών . Στην Κολοφώνα μαρτυρείτε επιγραφικά λατρεία μιας Θεάς Ανταίας , μητέρας των Θεών η οποία ταυτίστηκε με την Εκάτη, χωρίς να είναι βέβαιο. Με τα στοιχεία που διαθέτουμε η Ενοδία (η Ενόδιος) της Κολοφώνας δεν μπορεί να ταυτιστεί με την Εν(ν)οδία των Φερών αλλά πιθανότατα πρόκειται για την Εκάτη που έφερε την προσωνυμία Ενοδία.
Η Ενοδία του Αρτεμίδωρου του Δαλδιανού
Ο Αρτεμίδωρος ο Δαλδιανός ηταν ένας πεζογράφος που έζησε στην Εφεσο τα χρόνια των Αντωνίνων (β μισό του 2ου αιώνα μθε) . Το έργο του Ονειροκριτικά αποτελεί πολύτιμη πηγή για τη μελέτη του λαϊκού πολιτισμού και της κοινωνικής ιστορίας της εποχής του γιατί είναι το μοναδικό στο είδος του που σώθηκε στην αρχαία ελληνική γραμματεία . Στο χωριό αναφέρεται στις πίστης των ανθρώπων της εποχής του για τους θεούς που εμφανίζονταν σε αυτούς, υποδηλώνοντας φόβους, κινδύνους κτλ.
Ονειροκριτικά , ΙΙ 37 : οίον Εκάτην ιδείν τριπρόσωπον εστώσαν επί βάσεως, κινήσεις και αποδημίας σημαίνει . Ενοδία γαρ η θεός , καλείται. Μονοπρόσωπον δε ιδείν , πονηρόν πάσιν, ως δε επί το πλείστον από ξένης τα δεινά η από ξένου εσόμενα προαγορεύει
Σύμφωνα με τον Αρτεμίδωρο, η τριπρόσωπη Εκάτη η οποία βρίσκεται σε διαστολή με την μόνοπρόσωπη αποκαλείται Ενοδία. Όταν η τριπρόσωπη Εκάτη Ενοδία εμφανίζονταν πάνω στο βάθρο της στο όνειρο κάποιου αυτό σήμαινε μετακινήσι και αποδημία από το ένα μέρος στο άλλο γιατί ήταν θεα τών δρόμων και της οδοιποροίας . Αντίθετα η εμφάνιση της Μονοπρόσωπης Εκάτης σήμαινε πονηρό πράγμα, γιατί θεωρείτο προάγγελος κακού η συμφοράς, που θα προέρχονταν από ξένο άνθρωπο.
Κανένα από τα στοιχεία του κειμένου (και είναι αρκετο, έχω βάλει ένα ελαχιστο απόσπασμα) δεν μας βοηθά να συσχετίσουμε την Ενοδία αυτήν του Αρτεμιδώρου με την Εν(ν)οδία των Φερών. Ισως πρόκοιτε για την Εκάτη της Εφέσου, που έφερε την ονομασία Ενοδία και γενικότερα για την Εκάτη της Μικράς Ασίας
Η Ενοδία του Λουκιανού
Ο Λουκιανός που έζησε στην Αθήνα κατά την εικοσαετία 160 – 180 μθε αποκαλεί Ενοδία τη γνωστή από μερικές άλλες πηγές αιγινητική Εκάτη
Λυκίνος: … καιτοι πρώην και ες Αίγιναν επι την της Ενοδίας τελετήν , οίσθα εν ηλίκω σκαφιδίω πάντες άμα οι φίλοι τεττάρων έκαστος οβολών διαπλέυσαμεν , και ουδέν εδυσχέραινες ημάς συμπλέοντας …
Οι Αιγινήτες σύμφωνα με τον Παυσανία ΙΙ , 30, 2 έλεγαν ότι η Λατρεία της Εκάτης είχε ιδρυθεί από τον Ορφέα. Το ιερό της θεάς αυτής πιθανότατα βρίσκονταν στην αρχαία Οίη . Ο Ναός που υπήρχε στο ιερό στέγαζε το Ξόανο θεάς το οποίο ο Παυσανίας αναφέρει ως έργο του γλύπτη Μύρωνα. Από το περιεχόμενο της λατρείας της Εκάτης είναι γνωστό μόνο πώς γίνονταν μια μύηση , όπως στα μυστήρια της Ελευσίνας. Στο ιερό δηλαδή της Εκάτης υπήρχαν μυστήρια που θεωρούνταν έργο του Ορφέα. Πιθανότατα πρόκειται για την λατρεία της Αιγινητικής Εκάτης που τουλάχιστον τα ύστερα χρόνια της αρχαιότητας έφερε την προσωνυμία Ενοδία
Η Ιερή Σώτειρα Ευήκος Φωσφόρος της Λάρδου της Ρόδου
Μια θεά Ιερή Σώτειρα Ευήκος Φωσφόρος Εννοδία μαρτυρείται επιγραφικά στην θέση Γράμματα του χωριού Λάρδος στη Ρόδο . Η επιγραφή η οποία χρονολογείται στο 2ο αιώνα πθε βρίσκεται πάνω σε ψηλο κάθετα, κομμένο βράχο και σε ύψος 5.50 μ από το έδαφος. Η θεά αυτή πιθανοτατα δεν πρέπει να ταυτίζεται με την Άρτεμις Σωτείρα η οποία λατρέυονταν σε σπήλαιο της περιοχής του Αγ.Γεωργίου της Λάρδου. Η τελευταία παριστανετε με αρχαιστικό τρόπο όρθια κατενώπιον με χιτώνα και ιμάτιο κρατώντας δαδες ενώ δίπλα παριστάνετε σκυλί
Ο Wilamowitz συμπληρώνει Εννόδιος, όμως ο Cook και ο Kraus δέχονται την γραφή Εννοδίαι και ταυτίζουν την θεα με την Εκάτη , η οποία συλλατρεύονταν με τον πατέρα της Δία στο γειτονικό νησί Χάλκη σε ιερό με δύο ενεπίγραφους λαξευτούς σε βράχο θρόνους . Σημειώνεται ότι απέναντι από τον βράχο με την επιγραφή της Ιερής Σώτειρας Ευήκου Φωσφόρου Εννοδίας υπάρχει λαξευτός στο βράχο Θρόνος , ενώ ανάμεσά τους περνάει δρόμος ο οποίος οδηγούσε στα λατομία του λάρτιου λίθου. Τα παραπάνω δείχνουν ότι πρόκειται για υπαίθριο τέμενος της Θεάς . Η Εκάτη αυτή δεν πρέπει να είναι η κόρη του Πέρση αλλά του Διός και της Δήμητρας όπως και η Εκάτη των Λάγινων. Η λατρεία της Εκάτης στη Ρόδο πιθανότατα εισήχθηκε από τα Λάγινα , κώμη της Στρατονίκειας της Καρίας και κέντρο της λατρείας της μικρασιατικής – Καρικής Εκάτης. Αυτό άλλωστε δείχνει έμμεσα και ένας Βωμός που βρέθηκε στο ιερό της Εκάτης στα Λάγινα , ανάθημα του Μηνόφιλου Λέοντος (197 – 166 πθε)
Συμπεράσματα
Ανάμεσα στον Ησίοδο στον οποίο για πρώτη φορά αναφέρεται η Εκάτη και στις αναφορές (που συναντώνται από την η υστεροελληνιστική εποχή και μετά) για την Ενοδία και οι οποίες υπονοούν , όπως υποθέσαμε την Εκάτη Ενοδία , μεσολαβούν αναφορές για την Ενοδία Εκάτη από τον Ορφικό Υμνο Ι εις Εκάτην . Η Εκάτη του Ησιόδου είναι κόρη του Περσέως και της Αστερίας . Η σκοτεινή πλευρά της θεάς όμως, ο όπως τη γνωρίζουμε από τις μεταγενέστερες πηγές δεν δηλώνεται από τον ποιητή. Έτσι ο Ησίοδος δεν την συσχετίζει με τους δρόμους και τα τρίστατα , με τον Θάνατο και την Μαγεία με το σκυλί και τους Καθαρμούς.
Η Ενοδία Εκάτη γίνεται για πρώτη φορά γνωστή από ένα ενδιαφέρον απόσπασμα μιας χαμένης τραγωδίας του Σοφοκλή που είχε ως θέμα την σφαγή του Πελία από τις κόρες του τις Ριζοτόμους (=Μάγισσες). Η τραγωδία ανήκει στην χαμένη τετραλογία που αποτελείται από τα υπόλοιπα έργα Λήμνιαι Κολχίδες και Σκήθες
Ριζοτόμοι απόσπασμά 532 (μεσα 5ου αιώνος πθε)
Ηλιε δέσποτα και πύρ ιερόν
Της Εινοδίας Εκάτης έγχος
Το δι ο υλύμπου πωλούσα φέρει
Και γής ανιούσ’ιεράς τριόδους
Στεφανωσαμένη δρύί και πλεκταίς
Ωμών σπείραισι δρακόντων.
ο ποιητής μέσα σε έξι στίχους καθορίζει παραστατικά τα κύρια εικονογραφείκα χαρακτηριστικά της θεάς. Περιφέρεται αδιάκοπα διαμέσου του Ολύμπου μεταφέροντας με τις δάδες το ιερό φως και έχει ως ιερα της τα τρίστατα της γής δηλαδή είναι θεά των τριστράτων Είναι χθόνια θεά φοβερή στην όψη αφου φέρει στο κεφάλι της στεφάνη από κλαδιά βελανιδιάς και πλεκτες σπείρες φιδιών . Αποκαλείτε Ενοδία Εκάτη και όχι Εινοδία ή Εκάτη Ενοδία. Ως γνωστόν η ιστορία διαδραματίζεται στην Ιωνικό της Μαγνησίας. Ο χoρος απευθύνεται στον Hλιο των πρoγoνo της Μήδειας , καθώς και στην Ενοδία Εκάτη της Κολχίδας τη θεα της μαγείας που έφερε μαζί της η Μήδεια. Αυτή η θεα στη μεταγενέστερη γραμματεία αποκαλείται Εκάτη (Ευριπίδης) , Βριμώ Εκάτη (Απολλώνιος ο Ροδιος) ή Αρτεμις (Διόδωρος). Είναι Χθόνια και φοβερή φωσφόρος σελασφόρος λαμπαδούχος θεά της Μαγείας, που έχει για ιερά ζώα τα φίδια και τα σκυλιά. Λαμβάνοντας υπόψη, πρώτον τις στενές σχέσεις Ιωλκού και Φερών κατά την Μυκηναική Εποχή , δεύτερον ότι η Εν(ν)οδία των Φερών έχει όμοια εικονογραφεικά και λατρευτικά χαρακτηριστικά, καθώς και παρόμοιες λειτουργίες με την Εκάτη , τρίτον ότι η Εν(ν)οδία σχετίστηκε στη λατρεία με τις παραπάνω Θεότητες, όπως και η Εκάτη, τέταρτον ότι η θεσσαλική στη θεά της μαγείας ίσως ήταν η Εν(ν)οδία , που στη γραμματεία και τις πηγές αναφέρεται ως μια Εκάτη διαφορετική (ετέρα) με Αιολική καταγωγή, και πέμπτον ότι η λατρεία της Εν(ν)οδίας ήταν γνωστή ήδη από τα κλασικά χρόνια στην Αθήνα, μπορεί να υποστηριχθεί ότι η Ενοδία Εκάτη του Σοφοκλη αποτελεί θεοκρασία της Εν(ν)οδίας με την Αττική Εκάτη. Μια παρόμοια Θεοκρασία μπορεί να διαπιστωθεί και στην Εκάτη του Ιππόλυτου (ελενχος Δ 35-36).
Στον ορφικό ύμνο Ι Εις Εκάτην , που χρονολογείται μετά τα κλασικά χρόνια η Εκάτη αναφέρεται ως Εινοδία και Τριοδίτις . Είναι η θεα των δρόμων και των Τριστράτων , έχει δικαιοδοσίες και στα τρία μέρη του κόσμου ως Ουρανία Χθονία και Ειναλία , και είναι Θεά Κουροτρόφος , θεά της Νυχτας (νυχτερίη) των Νεκρών (ψυχαίς νεκύων μεταβακχέβουσα) και των Ταφων (τυμβιδίη) Ενώ χαρακτηρίζεται ως σκυλακίτις , ταυροπόλος και θηρόβρομος
Ανάμεσα στην Εκάτη που αναφέρει ο Ησίοδος (Θεογονία στ 411-452) στην Εκάτη του ομηρικου Υμνου στην Δήμητρα (στ 24 κ.ε. , 52. κ.ε. , 438 κ.ε. ) στην Ενοδία Εκάτη που αναφέρει ο Σοφοκλής ( Ριζοτόμοι αποσπασμα 532) στην Εκάτη Ενοδία του Ορφικού Υμνου (Υμνος Ι Εις Εκάτην) καθώς και τις μεταγενέστερες τοπικές Λατρείες της Εκάτης Ενοδίας που προαναφέρθηκαν, υπάρχει η ισχυρή λατρεία της παλαιάς θεσσαλικής θεάς Εν(ν)οδίας ή Φεραίας Θεάς η οποία αποτελεί τη σκοτεινή τη μαγική τη νυχτερινή και τη φοβερή πλευρά της Εκάτης . Το λατρευτικο κέντρο της Εν(ν)οδίας βρίσκονταν πάνω στον κύριο οδικό άξονα επικοινωνίας της βόρειας και της νότιας Ελλάδας ενώ η Λατρεία της ήταν γνωστη και στη Μακεδονία στην Εύβοια και στην Αθήνα. Επομένως είναι εύλογο να υποθέσουμε ότι η Εν(ν)οδία θα μπορούσε να επιδράσει στη διαμόρφωση του λατρευτικού περιεχωμένου της Εκάτης μια και ήταν παράλληλη θεότητα. Δηλαδή μπορεί να υποστηριχθεί ότι οι δύο θεότητες υπέστησαν Θεοκρασία όπως συζητήθηκε παραπάνω στη διαπραγμάτευση των αμφιβολιών μνημείων της Εν(ν)οδίας . Η Εκάτη πιθανότητα απέκτησε κάποια λατρευτικά και εικονογραφεικά χαρακτηριστικά όπως αντίστοιχα η Εν(ν)οδία των Φερών (πχ την τριμορφία) . Αργότερα σε ορισμένες ισχυρές τοπικές Λατρείες της Εκάτης η προσωνυμία Ενοδία ονοματοποιήται και αναφέρεται παράλληλα με το όνομα της Εκάτης. Η Εν(ν)οδία των Φερών παρέμεινε όμως αυτοτελής τουλάχιστον στις περιοχές της Μαγνησίας της Θεσσαλίας και της Μακεδονίας έως και την ύστερη αρχαιότητα.
πηγή toxolyros.gr
Συνεχίζεται......
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου