Εφυγε ξαφνικά από τον μάταιο κόσμο μας,ο διευθυντής και ο ενας[μαζί με τον Σ.Στίνη] εκ τωνεκδοτών του περιοδικού "Τρίτο Μάτι" και "Hellenic Nexus", ιδρυτής των εκδόσεων Έσοπτρον, Παύλος Βουδούρης.Ενας εξαιρετικός ανθρωπος με διαυγεια και ευρύτητα σκέψης και σπάνιο ηθος. Ο χώρος της εναλλακτικής γνώσης και ερευνας γινεται φτωχότερος...Το μπλόγκ και η οικοδέσποινα, που εκτιμούσε ιδιαίτερα τον μοναδικό αυτόν ανθρωπο,τον αποχαιρετούν με ένα απόσπασμα από δικο του αρθρο στο τριτο μάτι...Καλο ταξίδι Παύλο ..καλη ανάπαυση σ έναν[ελπίζω]καλύτερο κόσμο
Η ΠΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΟΥ
"... Ομως δεν ξεκίνησα να τα γράφω αυτά γιατί θέλω να μιλήσω για κρίσεις και αδιέξοδα. Θα ήθελα να σας πω για κάτι πολύ σπουδαιότερο, για το οποίο μου έδωσε την αφορμή μια καταπληκτική φράση από τάρθρο του Αποσκίτη. Μια φράση που προτείνει λύσεις απέναντι στα προβλήματα αυτής της Παγκοσμιοποίησης, πέρα από εκεί που τις ψάχνουν οι ηγέτες του κόσμου: «Μπορούμε να αντιδράσουμε σύμφωνα με τις δικές μας προσωπικές και τοπικές παραδόσεις...». Πρόκειται για μια αξιοπρόσεκτη θέση που, για να αντιμετωπιστούν τα μεγάλα προβλήματα της εποχής μας, ζητά να αξιοποιηθούν τα ανεξάντλητα αποθέματα αντίστασης του λαϊκού βιώματος των λαών της γης. Μια πρόταση μάλιστα, που δείχνει να επιβεβαιώνεται σε κάθε σημείο του πλανήτη. Δεν ξέρω αν οι άλλοι λαοί μπορούν να στραφούν στην παράδοση τους και να αντεπεξέλθουν σε όσα είναι ήδη εδώ και κυρίως σε όσα έρχονται. Το εύχομαι... Όμως εμείς οι Ελληνες μπορούμε. Η παράδοση μας μπορεί να μας λυτρώσει. Φυσικά δεν μιλάμε για στροφή στη φουστανέλα αντί για παντελόνι ή στο μουσακά και τον μέλανα ζωμό αντί για σούσι ή χάμπουργκερ - αν και ίσως παίζουν και αυτά το μικρό τους ρόλο. Αναφερόμαστε στο πνευματικό μέρος των παραδόσεων και συγκεκριμένα στην ελληνική πνευματική παράδοση. (*) Τα γράφει αυτά ένας που έχει αφιερώσει πάνω από τρεις δεκαετίες εντρύφησης σε ξένες πνευματικές παραδόσεις (με την όποια συνέπεια και ειλικρίνεια μου επέτρεπαν οι συνθήκες μου...). Και τα γράφω σε ένα περιοδικό Αναζήτησης και γνωρίζοντας τη σχέση που υπάρχει μεταξύ μας, γιατί ειλικρινά πιστεύω ότι πλησιάζουμε σε ένα σημείο κάποιας Μεγάλης Ανατροπής, χωρίς ωστόσο να μπορώ (και ίσως χωρίς να θέλω) να προσδιορίσω το είδος της. Καθώς γυρίζω, λοιπόν, πίσω... όταν ξεκινούσε η επαφή μου με παραδόσεις άλλων λαών, δεν βρίσκω να ήταν ανειλικρινές το κίνητρο μου. Την Αλήθεια αναζητούσα. Όμως, δεν ξέρω γιατί... αλλά δεν βρέθηκε κανείς γύρω να μου μιλήσει για τη «φύλαξη της καρδιάς». Αντίθετα βρέθηκαν στο δρόμο μου άλλοι, πρόθυμοι να μου μιλήσουν για την ρατζ γιόγκα, που μόλις είχε έρθει στην Ελλάδα, και έτσι έμαθα να σταθεροποιώ το νου μου με την αυτοσυγκέντρωση και τη σίνε. Ίσως εγώ βέβαια να μην αναζήτησα σωστά. Ωστόσο, από την ελληνική παράδοση δεν βρέθηκε κανείς να δώσει τότε στη δίψα μου τίποτα παραπάνω από καθηκοντολογικές και ηθικιστικές εντολές που με απωθούσαν αφάνταστα.... Και έτσι αναζήτησα την πολυπόθητη ελευθερία στη βουδιστική κενότητα και έμαθα μέσα από τη βιπάσανα για την εγρήγορση του πνεύματος. Αλλά παράλληλα ξέχασα και απώθησα ότι στην παράδοση του πατέρα μου και του παππού μου δεν υφίσταται κενότητα, αλλά Πανταχού Παρών και τα πάντα Πληρών Θεός. Αργότερα, αναρωτήθηκα πολλές φορές γιατί -παρόλες τις ατελείωτες ώρες διαλογισμού και εσωτερικής σιωπής- οι βασικές αδυναμίες της ψυχής μου παρέμεναν οι ίδιες, αλλά έπρεπε να περάσουν πολλές δεκαετίες για να ακούσω από τον π. Κωνσταντίνο στη Γλυφάδα, ότι αν ο άνθρωπος δεν πιστεύει στον Θεό και σιωπά το νου του, γεμίζει πειρασμούς... Αντίθετα, αν πιστεύει στον Θεό και προσεύχεται όταν σιωπά το νου του, γεμίζει Χάρι. Γνώρισα και σεβάστηκα (και σέβομαι ακόμα) τι δίδαξαν οι μεγάλοι ασκητές της Ανατολής, ο Πάντμα Σαμπάβα, ο Τζίμε Λίγκπα, ο Μιλαρέπα, αλλά αγνοούσα πλήρως ότι την ίδια εποχή, στην παράδοση του λαού μου, γεννιόταν ένας Συμεών ο νέος Θεολόγος και έγραφε στη γλώσσα μου ο άγιος Νικήτας Στηθάτος και ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας. Επιζητούσα και θαύμαζα την ενότητα των φορέων της ανθρώπινης ύπαρξης που κηρύσσει το τάι τσι και δεν ήξερα ότι ο άγιος Ιωάννης την περιέγραφε στην Κλίμακα του, ήδη χίλια χρόνια νωρίτερα. Ακουγα για το «ευρύ πνεύμα» των σούφι και έχω συμμετάσχει σε συζητήσεις όπου η τοπική μας παράδοση κατατασσόταν στο... επίπεδο της Χιναγιάνα -του «μικρού οχήματος», αυτού δηλαδή που ο ασκητής ενδιαφέρεται για την προσωπική του σωτηρία. Γιατί; Επειδή εδώ είχε επικρατήσει η προτεσταντική οπτική της ατομικής σωτηρίας και έμαθε τον κόσμο να ερμηνεύει μέσω αυτής την Εκκλησία. Δεν είχα ακούσει ποτέ ότι οι Ορθόδοξοι σώζονται ως Εκκλησία -δηλαδή ως κοινότητα/κοινωνία Προσώπων- εν αντιθέσει προς τους Δυτικούς που επιδιώκουν να σωθούν ως άτομα (οι Προτεστάντες) ή μέσω του Πάπα (οι Καθολικοί). Κανείς από την παράδοση της χώρας μου δεν μου είχε πει ότι αυτή ζητά να θεώσει και απευθύνεται «πάση τη Κτίση», κι έτσι ένιωσα δέος όταν άκουσα ότι η Μαχαγιάνα αγκαλιάζει όλα τα όντα. Απέρριπτα με οίηση την ιδέα της κόλασης και ενός Θεού τιμωρού και στρεφόμουν με θαυμασμό στα γνωστικά βάθη της Θιβετανικής Βίβλου των Νεκρών, αλλά δεν ήξερα ότι πολύ νωρίτερα ο άγιος Ισαάκ -της ελληνικής μου παράδοσης, αν και Σύρος- έγραφε «οι εν τη γεένη κολαζόμενοι τη μάστιγι της αγάπης μαστίζονται», αφού η δική μας παράδοση διδάσκει ότι το ίδιο το Φως του Θεού είναι φως για όσους το πλησιάζουν με αγνή καρδιά και πύρ για όσους το βλέπουν με την παραμόρφωση του εγωισμού. Πίστευα κι εγώ μαζί με τους περισσότερους Έλληνες πως η μεγαλύτερη αμαρτία του Ιούδα ήταν το ότι πρόδωσε τον Χριστό και όχι το ότι δεν μετάνιωσε που τον πρόδωσε, όπως πραγματικά πρεσβεύει ο γνήσιος πνευματικός δρόμος της χώρας μου, πριν υποστεί τις κάθε είδους επιδράσεις -από τη βαυαροκρατία μέχρι τις πρόσφατες δυτικότροπες οργανώσεις- από τη Δύση. Έκανα κι εγώ πολλά χιλιόμετρα για να πάω να συναντήσω σημαντικά -όντως- πρόσωπα και καταστάσεις που θα βοηθούσαν την εσωτερική μου πορεία, αλλά είναι τουλάχιστον αφύσικο να ξεκινούν'Ελληνες να πάνε στα Ιμαλάια, ενώ κοντά τους βρίσκεται η έρημος του Άθωνα. Να ξεκινούν Αθηναίοι να πάνε στην Μποντγκάγια ενώ, δίπλα μας, στο Μοναστηράκι, στον Άγιο Φίλιππο, βρίσκονται λείψανα από δύο σώματα που άγγιξαν τον ίδιο το Χριστό: του Πέτρου και του Φιλίππου! Δεν θέλω με κανένα τρόπο να πω πως η παράδοση κάθε λαού είναι οπωσδήποτε ανώτερη από τις ξένες, ούτε πως η ελληνική πνευματική παράδοση υπερτερεί - παρ' όλο που όλες οι ενδείξεις δείχνουν προς κάτι τέτοιο (τεράστιο φιλοσοφικό υπόβαθρο, κολοσσιαία παραγωγή έργου, μεγάλος αριθμός πραγματωμένων ασκητών, διατυπωμένη στη μητρική μας γλώσσα, αδιάσπαστη επί πολλούς αιώνες, πίστη των άμεσων προγόνων, σύνδεση με όλα τα κρίσιμα γεγονότα του λαού μας... κλπ ). Θέλω να πω όμως ότι είναι κρίμα να μην ψάξει τις απαντήσεις για χα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα του και τους κοινωνικούς προβληματισμούς τού σήμερα -ένας Έλληνας ειδικά- στην επιχώρια παράδοση του, προτού στραφεί προς κάτι άλλο."
Παύλος Γ. Βουδούρης
(*) Ξέρω ότι η φράση «ελληνική παράδοση» επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Ωστόσο, στην πραγματικότητα η έννοια παράδοοη περιέχει οπωσδήποτε δύο προϋποθέσεις: πρώτον, Λαϊκό βίωμα το οποίο απαιτεί πολλά χρόνια -ακόμη και αιώνες- για να διαμορφωθεί. Και δεύτερον, εξίσου πολυετή αδιάσπαστη συνέχεια. Αυτά τα κριτήρια σήμερα ίσως μόνο η Ορθόδοξη παράδοση τα συγκεντρώνει στην Ελλάδα. Πιθανόν βέβαια, σε εκατό ή εκατόν πενήντα χρόνια, αν υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες, να μπορεί κάποιος να μιλήσει και για άλλες ελληνικές πνευματικές παραδόσεις που δημιουργούνται ή αναγεννιούνται στις μέρες μας, αν οι φορείς τους καταφέρουν να τις διατηρήσουν ζωντανές και αδιάσπαστες. (ΤΡΙΤΟ ΜΑΤΙ, τεύχος 166, Δεκέμβριος 2008)
Η ΠΛΗΡΩΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΟΥ
"... Ομως δεν ξεκίνησα να τα γράφω αυτά γιατί θέλω να μιλήσω για κρίσεις και αδιέξοδα. Θα ήθελα να σας πω για κάτι πολύ σπουδαιότερο, για το οποίο μου έδωσε την αφορμή μια καταπληκτική φράση από τάρθρο του Αποσκίτη. Μια φράση που προτείνει λύσεις απέναντι στα προβλήματα αυτής της Παγκοσμιοποίησης, πέρα από εκεί που τις ψάχνουν οι ηγέτες του κόσμου: «Μπορούμε να αντιδράσουμε σύμφωνα με τις δικές μας προσωπικές και τοπικές παραδόσεις...». Πρόκειται για μια αξιοπρόσεκτη θέση που, για να αντιμετωπιστούν τα μεγάλα προβλήματα της εποχής μας, ζητά να αξιοποιηθούν τα ανεξάντλητα αποθέματα αντίστασης του λαϊκού βιώματος των λαών της γης. Μια πρόταση μάλιστα, που δείχνει να επιβεβαιώνεται σε κάθε σημείο του πλανήτη. Δεν ξέρω αν οι άλλοι λαοί μπορούν να στραφούν στην παράδοση τους και να αντεπεξέλθουν σε όσα είναι ήδη εδώ και κυρίως σε όσα έρχονται. Το εύχομαι... Όμως εμείς οι Ελληνες μπορούμε. Η παράδοση μας μπορεί να μας λυτρώσει. Φυσικά δεν μιλάμε για στροφή στη φουστανέλα αντί για παντελόνι ή στο μουσακά και τον μέλανα ζωμό αντί για σούσι ή χάμπουργκερ - αν και ίσως παίζουν και αυτά το μικρό τους ρόλο. Αναφερόμαστε στο πνευματικό μέρος των παραδόσεων και συγκεκριμένα στην ελληνική πνευματική παράδοση. (*) Τα γράφει αυτά ένας που έχει αφιερώσει πάνω από τρεις δεκαετίες εντρύφησης σε ξένες πνευματικές παραδόσεις (με την όποια συνέπεια και ειλικρίνεια μου επέτρεπαν οι συνθήκες μου...). Και τα γράφω σε ένα περιοδικό Αναζήτησης και γνωρίζοντας τη σχέση που υπάρχει μεταξύ μας, γιατί ειλικρινά πιστεύω ότι πλησιάζουμε σε ένα σημείο κάποιας Μεγάλης Ανατροπής, χωρίς ωστόσο να μπορώ (και ίσως χωρίς να θέλω) να προσδιορίσω το είδος της. Καθώς γυρίζω, λοιπόν, πίσω... όταν ξεκινούσε η επαφή μου με παραδόσεις άλλων λαών, δεν βρίσκω να ήταν ανειλικρινές το κίνητρο μου. Την Αλήθεια αναζητούσα. Όμως, δεν ξέρω γιατί... αλλά δεν βρέθηκε κανείς γύρω να μου μιλήσει για τη «φύλαξη της καρδιάς». Αντίθετα βρέθηκαν στο δρόμο μου άλλοι, πρόθυμοι να μου μιλήσουν για την ρατζ γιόγκα, που μόλις είχε έρθει στην Ελλάδα, και έτσι έμαθα να σταθεροποιώ το νου μου με την αυτοσυγκέντρωση και τη σίνε. Ίσως εγώ βέβαια να μην αναζήτησα σωστά. Ωστόσο, από την ελληνική παράδοση δεν βρέθηκε κανείς να δώσει τότε στη δίψα μου τίποτα παραπάνω από καθηκοντολογικές και ηθικιστικές εντολές που με απωθούσαν αφάνταστα.... Και έτσι αναζήτησα την πολυπόθητη ελευθερία στη βουδιστική κενότητα και έμαθα μέσα από τη βιπάσανα για την εγρήγορση του πνεύματος. Αλλά παράλληλα ξέχασα και απώθησα ότι στην παράδοση του πατέρα μου και του παππού μου δεν υφίσταται κενότητα, αλλά Πανταχού Παρών και τα πάντα Πληρών Θεός. Αργότερα, αναρωτήθηκα πολλές φορές γιατί -παρόλες τις ατελείωτες ώρες διαλογισμού και εσωτερικής σιωπής- οι βασικές αδυναμίες της ψυχής μου παρέμεναν οι ίδιες, αλλά έπρεπε να περάσουν πολλές δεκαετίες για να ακούσω από τον π. Κωνσταντίνο στη Γλυφάδα, ότι αν ο άνθρωπος δεν πιστεύει στον Θεό και σιωπά το νου του, γεμίζει πειρασμούς... Αντίθετα, αν πιστεύει στον Θεό και προσεύχεται όταν σιωπά το νου του, γεμίζει Χάρι. Γνώρισα και σεβάστηκα (και σέβομαι ακόμα) τι δίδαξαν οι μεγάλοι ασκητές της Ανατολής, ο Πάντμα Σαμπάβα, ο Τζίμε Λίγκπα, ο Μιλαρέπα, αλλά αγνοούσα πλήρως ότι την ίδια εποχή, στην παράδοση του λαού μου, γεννιόταν ένας Συμεών ο νέος Θεολόγος και έγραφε στη γλώσσα μου ο άγιος Νικήτας Στηθάτος και ο άγιος Νικόλαος Καβάσιλας. Επιζητούσα και θαύμαζα την ενότητα των φορέων της ανθρώπινης ύπαρξης που κηρύσσει το τάι τσι και δεν ήξερα ότι ο άγιος Ιωάννης την περιέγραφε στην Κλίμακα του, ήδη χίλια χρόνια νωρίτερα. Ακουγα για το «ευρύ πνεύμα» των σούφι και έχω συμμετάσχει σε συζητήσεις όπου η τοπική μας παράδοση κατατασσόταν στο... επίπεδο της Χιναγιάνα -του «μικρού οχήματος», αυτού δηλαδή που ο ασκητής ενδιαφέρεται για την προσωπική του σωτηρία. Γιατί; Επειδή εδώ είχε επικρατήσει η προτεσταντική οπτική της ατομικής σωτηρίας και έμαθε τον κόσμο να ερμηνεύει μέσω αυτής την Εκκλησία. Δεν είχα ακούσει ποτέ ότι οι Ορθόδοξοι σώζονται ως Εκκλησία -δηλαδή ως κοινότητα/κοινωνία Προσώπων- εν αντιθέσει προς τους Δυτικούς που επιδιώκουν να σωθούν ως άτομα (οι Προτεστάντες) ή μέσω του Πάπα (οι Καθολικοί). Κανείς από την παράδοση της χώρας μου δεν μου είχε πει ότι αυτή ζητά να θεώσει και απευθύνεται «πάση τη Κτίση», κι έτσι ένιωσα δέος όταν άκουσα ότι η Μαχαγιάνα αγκαλιάζει όλα τα όντα. Απέρριπτα με οίηση την ιδέα της κόλασης και ενός Θεού τιμωρού και στρεφόμουν με θαυμασμό στα γνωστικά βάθη της Θιβετανικής Βίβλου των Νεκρών, αλλά δεν ήξερα ότι πολύ νωρίτερα ο άγιος Ισαάκ -της ελληνικής μου παράδοσης, αν και Σύρος- έγραφε «οι εν τη γεένη κολαζόμενοι τη μάστιγι της αγάπης μαστίζονται», αφού η δική μας παράδοση διδάσκει ότι το ίδιο το Φως του Θεού είναι φως για όσους το πλησιάζουν με αγνή καρδιά και πύρ για όσους το βλέπουν με την παραμόρφωση του εγωισμού. Πίστευα κι εγώ μαζί με τους περισσότερους Έλληνες πως η μεγαλύτερη αμαρτία του Ιούδα ήταν το ότι πρόδωσε τον Χριστό και όχι το ότι δεν μετάνιωσε που τον πρόδωσε, όπως πραγματικά πρεσβεύει ο γνήσιος πνευματικός δρόμος της χώρας μου, πριν υποστεί τις κάθε είδους επιδράσεις -από τη βαυαροκρατία μέχρι τις πρόσφατες δυτικότροπες οργανώσεις- από τη Δύση. Έκανα κι εγώ πολλά χιλιόμετρα για να πάω να συναντήσω σημαντικά -όντως- πρόσωπα και καταστάσεις που θα βοηθούσαν την εσωτερική μου πορεία, αλλά είναι τουλάχιστον αφύσικο να ξεκινούν'Ελληνες να πάνε στα Ιμαλάια, ενώ κοντά τους βρίσκεται η έρημος του Άθωνα. Να ξεκινούν Αθηναίοι να πάνε στην Μποντγκάγια ενώ, δίπλα μας, στο Μοναστηράκι, στον Άγιο Φίλιππο, βρίσκονται λείψανα από δύο σώματα που άγγιξαν τον ίδιο το Χριστό: του Πέτρου και του Φιλίππου! Δεν θέλω με κανένα τρόπο να πω πως η παράδοση κάθε λαού είναι οπωσδήποτε ανώτερη από τις ξένες, ούτε πως η ελληνική πνευματική παράδοση υπερτερεί - παρ' όλο που όλες οι ενδείξεις δείχνουν προς κάτι τέτοιο (τεράστιο φιλοσοφικό υπόβαθρο, κολοσσιαία παραγωγή έργου, μεγάλος αριθμός πραγματωμένων ασκητών, διατυπωμένη στη μητρική μας γλώσσα, αδιάσπαστη επί πολλούς αιώνες, πίστη των άμεσων προγόνων, σύνδεση με όλα τα κρίσιμα γεγονότα του λαού μας... κλπ ). Θέλω να πω όμως ότι είναι κρίμα να μην ψάξει τις απαντήσεις για χα μεγάλα υπαρξιακά ερωτήματα του και τους κοινωνικούς προβληματισμούς τού σήμερα -ένας Έλληνας ειδικά- στην επιχώρια παράδοση του, προτού στραφεί προς κάτι άλλο."
Παύλος Γ. Βουδούρης
(*) Ξέρω ότι η φράση «ελληνική παράδοση» επιδέχεται πολλές ερμηνείες. Ωστόσο, στην πραγματικότητα η έννοια παράδοοη περιέχει οπωσδήποτε δύο προϋποθέσεις: πρώτον, Λαϊκό βίωμα το οποίο απαιτεί πολλά χρόνια -ακόμη και αιώνες- για να διαμορφωθεί. Και δεύτερον, εξίσου πολυετή αδιάσπαστη συνέχεια. Αυτά τα κριτήρια σήμερα ίσως μόνο η Ορθόδοξη παράδοση τα συγκεντρώνει στην Ελλάδα. Πιθανόν βέβαια, σε εκατό ή εκατόν πενήντα χρόνια, αν υπάρξουν οι κατάλληλες συνθήκες, να μπορεί κάποιος να μιλήσει και για άλλες ελληνικές πνευματικές παραδόσεις που δημιουργούνται ή αναγεννιούνται στις μέρες μας, αν οι φορείς τους καταφέρουν να τις διατηρήσουν ζωντανές και αδιάσπαστες. (ΤΡΙΤΟ ΜΑΤΙ, τεύχος 166, Δεκέμβριος 2008)
6 σχόλια:
ΑΦΗΣΕ ΠΙΣΩ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΟ ΕΡΓΟ.....ΑΣ ΕΙΝΑΙ ΑΝΑΠΑΥΜΕΝΗ Η ΨΥΧΗ ΤΟΥ....
Πράγματι ηταν ιδιαίτερος ανθρωπος και ερευνητής!να είναι αναπαυμένος!
Έχω την δυνατότητα να γνωρίζω ότι είχε μετανοια όσο λίγοι.Γνωρίζω επίσης ότι λίγοι θα καταλάβουν τι εστι μετανοια...Καλό παράδεισο Παύλο κι ας μην σε γνώρισα από κοντά.
Ναι Γιώργο,ετσι είναι....να εισαι καλά!
ς
Δημοσίευση σχολίου