Σκόποι (Σκόπια) και Βαρδαρία, Παιονία, Δαρδανία
Γράφει η kynorodi
Αυτό το μικρό μελέτημα, ως υπόθεση εργασίας, αντί να εξακολουθώ να το μοιράζομαι με το συρτάρι μου αποφάσισα να το μοιραστώ μαζί σας, διότι, ΕΣΤΙ ΓΑΡ ΑΡΜΟΝΙΑ ΠΟΛΥΜΙΓΕΩΝ ΕΝΩΣΙΣ ΚΑΙ ΔΙΧΑ ΦΡΟΝΕΟΝΤΩΝ ΣΥΜΦΡΟΝΗΣΙΣ (Πυθαγόρα).
Η περιοχή που μας ενδιαφέρει βρίσκεται νότια του ποταμού Δούναβη και βόρεια της αρχαίας Θράκης (Η Θράκη, πριν την ίδρυση του Μακεδονικού βασιλείου, συμπεριελάμβανε και τον Όλυμπο). Είναι η ορεινή περιοχή των Βαλκανίων, όπου οι κοιλάδες του Δρίνου και του Μάργου (παραπόταμοι του Δούναβη), η περιοχή των πηγών του ποταμού Αξιού και η περιοχή του μέσου Αξιού.
Αυτή η περιοχή ονομάσθηκε αρχικά Δαρδανία από τον Δάρδανο-Θάσο, αδελφό του Κάδμου. Ο Κάδμος, αφού αναζήτησε την Ευρώπη, περιπλανήθηκε στη Θράκη κι έφθασε στη Σαμοθράκη μαζί με τον Δάρδανο. Ο Δάρδανος έδωσε το ένα όνομα του στη Θάσο και το άλλο στη Δαρδανία. Σύμφωνα με την παράδοση παλαιότερα η Ιλλυρία, με όλη τη σημερινή Αλβανία, ονομαζόταν Δαρδανία.
Ο Κάδμος με την αδελφή και σύζυγο του, Αρμονία, γύρισαν στην Καδμεία και από εκεί πήγαν στην Ιλλυρία, όπου έκαναν έναν ακόμη γιο, τον Ιλλυριό (K. Kerenyi, Η μυθολογία των Ελλήνων, εκδ. Εστία, σ. 283 και 288). Τότε έφυγε κι ο Δάρδανος και πήγε στην απέναντι Μικρά Ασία, στη χώρα του Τεύκρου, που έμελλε από τους απογόνους του Δαρδάνου να ονομασθεί Τρωάδα. Εκεί, ίδρυσε μία πόλη που την ονόμασε Δάρδανο. Μετά το θάνατο του Τεύκρου ολόκληρη η χώρα του ονομάσθηκε Δαρδανία.
Έχουμε, λοιπόν, δύο Δαρδανίες, μία στην Ευρωπαϊκή ήπειρο και μία στη Μικρά Ασία. Σύμφωνα με αυτά οι Δάρδανοι πρέπει να ήταν ένα πανάρχαιο ελληνικό φύλο το οποίο κινήθηκε από το νότο προς το βορρά και απλώθηκε.
Σκούποι ή Σκόποι (τα σημερινά Σκόπια) είναι πόλη της Δαρδανίας. Κτισμένη σε θέση οχυρή με στρατηγική σημασία, απέχει από τη Θεσσαλονίκη περίπου 300 χιλιόμετρα. Πότε κτίσθηκε και από ποίους δεν είναι γνωστό (?). Την κατέλαβε ο Φίλιππος Ε' το 210 π.Χ, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι δεν ανήκε στο Μακεδονικό βασίλειο!
Επί Αυτοκράτορος Ιουστινιανού καταστράφηκε από σεισμό (520 μ.Χ). Ο Ιουστινιανός την έκτισε και πάλι, την εκόσμισε με υδραγωγείο και άλλα δημόσια κτίρια. Ο 6ος είναι ο αιώνας που εμφανίζονται για πρώτη φορά οι Σλάβοι στα Βαλκάνια, την εποχή του Ιουστινιανού η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δέχεται μεγάλες επιθέσεις Σλάβων.
(βλ. ανάλογα λήμματα στην Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια του Πυρσού)
Αργότερα, τον 9ο αιώνα, ο Αυτοκράτορας Θεόφιλος εγκατέστησε μία στρατιωτική αποικία Περσών στην Μακεδονία, δίπλα στον Αξιό, ο οποίος από τότε ονομαζόταν Βαρδάρης.
Το 1837 ο καθηγητής T. Tafel δημοσίευσε μία μελέτη με τίτλο "Περί Βαρδαρίου και περί του γένους των Βαρδαριωτών" (βλ. Τηλέμαχος Γ. Φιλιππίδης, "Περί των Σκοπίων", περιοδικό "ΕΥΛΟΓΙΑ", εκδ. Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης, Μάρτιος 2008).
Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή, οι Βαρδαριώτες ήταν Ασιατικής καταγωγής Μαγυάροι Ούγγροι, οι οποίοι κατά τις ουγγρικές επιδρομές του 10ου αιώνα, νικήθηκαν από το βυζαντινό στρατό. Η κυβέρνηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μερίμνησε για τους πολυάριθμους Ούγγρους αιχμαλώτους και τους εγκατέστησε με τις οικογένειες τους, στην κοιλάδα του Αξιού, στο ύψος της σημερινής Γευγελής (σημερινά σύνορα Ελλάδας-FYROM).
Οι νέοι αυτοί έποικοι του Βυζαντίου ονόμασαν τον Αξιό Βαρ Δάρια (Bar Daria), που σημαίνει Μέγας Ποταμός, από αυτή την ονομασία προέρχονται οι όροι Βαρδάριος, Βαρδαρία, Βαρδαριώτης, Βαρδάρις, Βαρδάρης (σημειώνουμε ότι υπάρχει πιθανότητα τ' όνομα Βαρδάριος να είναι παραφθορά του Δαρδάνιος, αφού τ' όνομα Δάρδανος συνδέεται με τα νερά και ο ποταμός διέσχιζε τη χώρα του). Τον ισχυρό βορειοδυτικό άνεμο της Θεσσαλονίκης, τον Βαρδάρη, οι αρχαίοι και οι βυζαντινοί καλούσαν "Αξιωτικό" ή "Αξιώτη", επειδή έπνεε από την κοιλάδα του Αξιού.
Ο Βασίλειος Β' ο Βουλγαροκτόνος με πυρήνα αυτούς τους Ούγγρους ίδρυσε ένα νέο θέμα (στρατιωτική διοικητική περιφέρεια), το θέμα των Βαρδαριωτών και η Εκκλησία την Επισκοπή των Βαρδαριωτών.
Σλάβοι και Βούλγαροι, που εγκαταστάθηκαν σποραδικά σε αυτήν την περιοχή έδωσαν στην ονομασία των βυζαντινών, Βαρδαρία, μία πιο σλάβικη μορφή την είπαν Βαρδάρσκα, Vardarska.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η νότια περιοχή της FYROM ονομάσθηκε διαδοχικά Δαρδανία, Παιονία Αμφαξίτις, Μακεδονία, Βαρδαρία. Η υπόλοιπη χώρα μαζί με την περιοχή της πόλης των Σκοπίων, ονομάσθηκε Δαρδανία, Δαρδανία Αμφαξίτις, Βαρδαρία. Ολόκληρη ονομάσθηκε Vardarska.
Έχει, όμως, μεγάλο ενδιαφέρον, να δούμε το θέμα και από μία άλλη οπτική γωνία προκειμένου να βοηθηθούμε στην κατανόηση του.
Είπαμε ότι τον 9ο αιώνα ο αυτοκράτορας Θεόφιλος εγκατέστησε στην περιοχή μία αποικία Περσών. Αργότερα εγκατέστησαν και Μαγυάρους Ούγγρους (Τούρκοι για τους Βυζαντινούς, Άβαροι για τους Δυτικούς (Vasiliev), από την ίδια φυλή και ο Βούλγαροι. Υπέστησαν την επιρροή των Ιρανίων της Περσίας και των διαφόρων φυλών του Καυκάσου (Μ. Ελ. Εγκ. Πυρσού)). Με πυρήνα αυτούς ο Βασίλειος Β' ίδρυσε το Θέμα των Βαρδαριωτών.
Ο ΘΕΟΦΙΛΟΣ, τελευταίος των Εικονομάχων Αυτοκρατόρων, ήταν έμπειρος στα θεολογικά ζητήματα, αντίθετα με τον πατέρα του Μιχαήλ ο οποίος ήταν αδιάφορος στο ιερά ζητήματα (Σπ. Λάμπρου, Ιστορία της Ελλάδος, τ.Δ', σ. 103, εκδ. Δημιουργία/Χαρίσης, 1998).
Πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου ότι οι Έλληνες της βυζαντινής εποχής γνώριζαν πολλά περισσότερα απ' όσα εμείς σήμερα μπορούμε να φανταστούμε λόγω της αποκοπής μας από τα κείμενα της βυζαντινής εποχής, αποκοπή που ακολούθησε την άλωση, ολοκληρώθηκε με την επιστροφή στον κλασσικισμό (Ρωμαντισμός, Διαφωτισμός, Βαυαροκρατία) και υπήρξε καταστροφική αλλά όχι ανεπανόρθωτη.
Παρ΄ ότι Εικονομάχος ο Θεόφιλος, που καταγόταν από το Αμόριο της Φρυγίας, δεν μπορεί να θεωρηθεί ούτε ασεβής, ούτε θεομάχος διότι προσπάθησε με κάθε τρόπο να ξεριζώσει τις καταχρήσεις τις οποίες ο ίδιος και ο παρ΄ αυτώ ανώτατος των αρχηγών της ελληνικής εκκλησίας θεωρούσαν ότι έβλαπταν την πρόοδο της πολιτείας και τα ιδεώδη της εκκλησίας. Στο Αμόριο εκτός από τους απογόνους των Φρυγών κατοικούσε "πολυμιγές κράμα παντοεθνών εποίκων, παντοία πρεσβευόντων θρησκεύματα, εν οις ιδίως πολλοί Ιουδαίοι και αιρεσιώται Αθίγγανοι" (αίρεση που δεν ανεχόταν να θιγγάνωνται/αγγίζονται από άλλους ανθρώπους).
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (Ζ΄, 73) οι Βρίγες ήταν σύνοικοι με τους Μακεδόνες κι όταν μετοίκησαν στην Ασία ονομάσθηκαν Φρύγες. Υπήρξαν σύμμαχοι των Τρώων (όλοι κλάδοι ελληνικοί).
Ο Ιουστινιανός, που έκτισε και πάλι την πόλη Σκόπια, προσπαθώντας να καθιερώσει μία πίστη στην τεράστια Αυτοκρατορία του, ήλθε αντιμέτωπος με τους Ιουδαίους (οι χριστιανοί θεωρούσαν αντίπαλο τον ιουδαϊσμό με τον οποίο διατηρούσαν πολύπλοκες σχέσεις), τους ειδωλολάτρες και τους αιρετικούς στους οποίους συμπεριλαμβάνονται οι Μανιχαίοι, οι Νεστοριανοί, οι Μονοφυσίτες, οι Αρειανοί και άλλοι. Παρ΄ όλες τις προσπάθειες ο αυτοκράτορας δεν κατάφερε να επιτύχει το σκοπό του, η Ορθοδοξία και ο Μονοφυσιτισμός δεν συμβιβάστηκαν, ενώ ο Νεστοριανισμός, ο Μανιχαϊσμός, ο Ιουδαϊσμός και εν μέρει η Ειδωλολατρία συνέχισαν να υφίστανται. Στη συνέχεια η κατάσταση χειροτερεύει, αναγκάζονται να καταργήσουν τα προνόμια των Εβραίων και να επιβάλλουν διακρίσεις. Οι εικονομαχικές τάσεις των Ανατολικών επαρχιών επηρεάσθηκαν, κατά κάποιο τρόπο, από τους Ιουδαίους των οποίων η λατρεία απαγόρευε τη λατρεία των εικόνων και μερικές φορές επιτίθεντο βίαια εναντίον κάθε μορφής λατρείας αυτού του είδους. Παρόμοια επίδραση άρχισαν να ασκούν από τα πενήντα τελευταία χρόνια του 7ου αιώνα οι Μουσουλμάνοι.
Η κίνηση της Εικονομαχίας υπήρξε εξαιρετικά πολύπλοκο φαινόμενο το οποίο, δυστυχώς, λόγω της κατάστασης των σχετικών πηγών δεν μπορεί ακόμη να διαφωτισθεί (A. A. Vasiliev, Ιστορία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, μτφ. Δ. Σαβράμη, εκδ. Δ. Λ. Β., 1973,, σ.315), ωστόσο, δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίος ο τόπος προέλευσης των Εικονομάχων Αυτοκρατόρων. Το γεγονός ότι γεννήθηκαν στην Ανατολή μπορεί να βοηθήσει την καλλίτερη κατανόηση τόσο της συμμετοχής τους στην κίνηση αυτή όσο και τη σημασία της. Σχετικά με την Εικονομαχία υπήρχε μία κατάσταση συγκεχυμένη. Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, ούτε άσπρο ή μαύρο. Η ουσία δεν είναι πάντα αυτό που φαίνεται ή που άφησαν να φανεί οι κατοπινοί μελετητές. Η ανεξιθρησκία, όπως η δημοκρατία, μπορεί να ισχύσει μόνο όταν σέβεται ο ένας την ελευθερία του άλλου. Για παράδειγμα, ολέθριες ήταν οι επιπτώσεις του δόγματος των Παυλικιανών, που ήταν ένα είδος "τρομοκρατίας" σωματικής και ψυχολογικής. Οι Παυλικιανοί ήταν μία από τις κυριότερες διακλαδώσεις του Μανιχαϊσμού, μία αίρεση εχθρική σε κάθε μορφή εκκλησιαστικής λατρείας (G. Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού κράτους, μτφ. Ι. Παναγόπουλος, εκδ. Ιστ. Εκδ. Στεφ. Βασιλόπουλος, Αθήνα 1979, τ. Γ', σ. 25). Το δόγμα των Παυλικιανών μεταφέρθηκε στη Βουλγαρία από τον Βογόμιλο, του οποίου τ΄ όνομα δόθηκε στους οπαδούς του, οι οποίοι ονομάσθηκαν Βογόμιλοι.
Η Άννα Κομνηνή ταυτίζει τους Παυλικιανούς με τους Μανιχαίους (Αλεξιάς, μτφ. Αλόη Σιδέρη, εκδ. Άγρα,1990, Βιβλ. Στ΄, Ι, ΙΙ) και τους χαρακτηρίζει ασεβέστατους. Λέει ότι είχαν αποσπαστεί από τους Μανιχαίους, ήταν μαθητές του Παύλου και του Ιωάννη, όπως δηλώνει τ' όνομα τους, οι οποίοι είχαν ασπασθεί τις ασεβείς ιδέες του Μάννεντος.
Μάνης ονομάζεται από τον Πλίνιο ο πρώτος βασιλιάς της Φρυγίας, αλλά είναι και όνομα κυρίως δούλων φρυγικό ή παφλαγονικό (Στράβων Ζ', 304 & Αριστοφάνης Λυσιστράτη 907). Αργότερα Μάνης ονομάζεται ο αρχηγός των Μανιχαίων.
Δύο δόγματα, συνεχίζει η Άννα (βιβλ. ΙΕ΄,VIII) είχαν αναμιχθεί μεταξύ τους, η ασέβεια των Μανιχαίων, την οποία έχουμε ονομάσει και αίρεση των Παυλικιανών και η αχρειότητα των Μασσαλιανών. Αυτό είναι το δόγμα των Βογομίλων, ένα σύμφυρμα των Μασσαλιανών και των Μανιχαίων. Φαίνεται, λέει, ότι υπήρχε παλαιότερα αλλά περίμενε κρυμμένο, διότι είναι άφθαστο το γένος των Βογομίλων στο να υποκρίνεται την αρετή [...] το κακό είναι κρυμμένο κάτω από το ράσο και το καλυμμαύχι. Το ιδιότυπο κράτος των Παυλικιανών είχε πρωτεύουσα την Τεφρική, κοντά στη Σεβάστεια. Την αιρετική πόλη κατέστρεψε ολοσχερώς ο Βασίλειος ο Μακεδών και μετοίκησε τους κατοίκους της. Οι Παυλικιανοί απετέλεσαν σημαντική απειλή, κυρίως στις ανατολικές περιοχές, από την οποία το Βυζάντιο αντεπεξήλθε χάρη στις νικηφόρες εκστρατείες του Βασιλείου Α΄ του Μακεδόνος, όμως τους ξαναβρίσκουμε ανάμεσα στους Βούλγαρους. Ο ακούραστος Βασίλειος Β΄, του οποίου η ζωή και το έργο υπήρξαν υπόδειγμα, δεν είχε ν΄ αντιμετωπίσει μόνο τ΄ αποτελέσματα που είχαν για τους κατοίκους οι εισβολές και οι καταλήψεις των Βουλγάρων, αυτά προσπάθησε να τ΄ αντιμετωπίσει ελευθερώνοντας πόλεις και περιοχές, τοποθετώντας βυζαντινές φρουρές, μεταφέροντας Βούλγαρους για εγκατάσταση σε περιοχές όπου μπορούσε να τους επιτηρεί. Είχε, επί πλέον, ν΄ αντιμετωπίσει και αυτός έναν αόρατο εχθρό που έφεραν μαζί τους, την αίρεση των Παυλικιανών-Βογομίλων, η οποία διάβρωνε συνειδήσεις με οδυνηρά αποτελέσματα και οδηγούσε σε πραγματικές θηριωδίες και εξανδραποδισμό των κατοίκων των περιοχών που κατελάμβαναν. Ερημοποίηση, θρήνος, πόνος αβάσταχτος και πλήρης διάλυση εξαπλωνόταν στην πρώτη Χριστιανική Αυτοκρατορία. Ο Βασίλειος Β΄ μετά από μακροχρόνιους αγώνες, για τους οποίους ελάχιστα γνωρίζουμε, έδωσε το τελειωτικό κτύπημα στο στρατό του Σαμουήλ. Η τιμωρία που τον ανάγκασαν να επιλέξει μοιάζει πιότερο συμβολική, η "τύφλωση". Μένει να εξετάσουμε πια άλλη επιλογή είχε και δεν την εφήρμοσε.
Έχει επίσης εξαιρετικό ενδιαφέρον να δούμε ποιοι είναι εκείνοι που, αντίστοιχα, θέλησε να εξαφανίσει ο Αλέξανδρος, όπως οι Κοσσαίοι και οι Ασσακηνοί! https://kynorodi.blogspot.gr/#!/2011/04/blog-post.html
Αυτό το μικρό μελέτημα, ως υπόθεση εργασίας, αντί να εξακολουθώ να το μοιράζομαι με το συρτάρι μου αποφάσισα να το μοιραστώ μαζί σας, διότι, ΕΣΤΙ ΓΑΡ ΑΡΜΟΝΙΑ ΠΟΛΥΜΙΓΕΩΝ ΕΝΩΣΙΣ ΚΑΙ ΔΙΧΑ ΦΡΟΝΕΟΝΤΩΝ ΣΥΜΦΡΟΝΗΣΙΣ (Πυθαγόρα).
Η περιοχή που μας ενδιαφέρει βρίσκεται νότια του ποταμού Δούναβη και βόρεια της αρχαίας Θράκης (Η Θράκη, πριν την ίδρυση του Μακεδονικού βασιλείου, συμπεριελάμβανε και τον Όλυμπο). Είναι η ορεινή περιοχή των Βαλκανίων, όπου οι κοιλάδες του Δρίνου και του Μάργου (παραπόταμοι του Δούναβη), η περιοχή των πηγών του ποταμού Αξιού και η περιοχή του μέσου Αξιού.
Αυτή η περιοχή ονομάσθηκε αρχικά Δαρδανία από τον Δάρδανο-Θάσο, αδελφό του Κάδμου. Ο Κάδμος, αφού αναζήτησε την Ευρώπη, περιπλανήθηκε στη Θράκη κι έφθασε στη Σαμοθράκη μαζί με τον Δάρδανο. Ο Δάρδανος έδωσε το ένα όνομα του στη Θάσο και το άλλο στη Δαρδανία. Σύμφωνα με την παράδοση παλαιότερα η Ιλλυρία, με όλη τη σημερινή Αλβανία, ονομαζόταν Δαρδανία.
Ο Κάδμος με την αδελφή και σύζυγο του, Αρμονία, γύρισαν στην Καδμεία και από εκεί πήγαν στην Ιλλυρία, όπου έκαναν έναν ακόμη γιο, τον Ιλλυριό (K. Kerenyi, Η μυθολογία των Ελλήνων, εκδ. Εστία, σ. 283 και 288). Τότε έφυγε κι ο Δάρδανος και πήγε στην απέναντι Μικρά Ασία, στη χώρα του Τεύκρου, που έμελλε από τους απογόνους του Δαρδάνου να ονομασθεί Τρωάδα. Εκεί, ίδρυσε μία πόλη που την ονόμασε Δάρδανο. Μετά το θάνατο του Τεύκρου ολόκληρη η χώρα του ονομάσθηκε Δαρδανία.
Έχουμε, λοιπόν, δύο Δαρδανίες, μία στην Ευρωπαϊκή ήπειρο και μία στη Μικρά Ασία. Σύμφωνα με αυτά οι Δάρδανοι πρέπει να ήταν ένα πανάρχαιο ελληνικό φύλο το οποίο κινήθηκε από το νότο προς το βορρά και απλώθηκε.
Μετά τον τελευταίο κατακλυσμό, του Δευκαλίωνα, στη Βόρειο Ελλάδα έφθασε ο Παίων, γιος του Ενδυμίωνα από την Ήλιδα, και την ονόμασε, Παιονία (Παυσανίας, V, 1,5). Οι Παίονες με τη σειρά τους, εξαπλώθηκαν σχεδόν σε όλη τη χώρα που έγινε αργότερα γνωστή με το όνομα Μακεδονία σπρώχνοντας τους Δάρδανους βορειότερα. Πράγματι, μετά την ίδρυση του Μακεδονικού κράτους οι Παίονες άρχισαν να περιορίζονται.
 |
| χάρτης από το βιβλίο του καθηγητή K. Mitsakis, Macedonia throughout the centuries, Thessaloniki 1979. Τα Σκόπια βρίσκονται έξω από τα γεωγραφικά όρια της Μακεδονίας. |
Η περιοχή εκατέρωθεν του Αξιού ονομαζόταν Αμφαξίτις και ανήκε στην Παιονία. Με τα χρόνια περιορίσθηκε στο κεντρικό μέρος του Αξιού, δηλαδή, στην περιοχή του σημερινού κράτους των Σκοπίων (FYROM). H Αμφαξίτις ήταν αυτόνομη και ανεξάρτητη μέχρι την εποχή του Φιλίππου Β' και του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Φαίνεται ότι οι Δάρδανοι, που εξακολουθούν να υπάρχουν, καταλαμβάνουν το βόρειο μέρος της Αμφαξίτιδας που ονομάζεται Δαρδανία Αμφαξίτις και μένει εκτός Μακεδονικού κράτους, αντίθετα το νότιο μέρος παραμένει στους Παίονες, ονομάζεται Παιονία Αμφαξίτις και υποτάσσεται στους Μακεδόνες.
Έτσι, οι Παίονες την εποχή του Φιλίππου Β' εντοπίζονται στην Αμφαξίτιδα Παιονία (στο μέσο Αξιό) και στην κοιλάδα του Στρυμόνα με κυριότερη πόλη την αρχαία Σίρις (Σέρρες), μέχρι που το 284 π.Χ υποτάχθηκαν εντελώς στους Μακεδόνες.
Ενώ οι Δάρδανοι που είχαν περιορισθεί βορειότερα των Παιόνων, την εποχή της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας κατέχουν τη Δαρδανία Αμφαξίτιδα με πρωτεύουσα τους Σκόπους (Σκόπια).
Σκούποι ή Σκόποι (τα σημερινά Σκόπια) είναι πόλη της Δαρδανίας. Κτισμένη σε θέση οχυρή με στρατηγική σημασία, απέχει από τη Θεσσαλονίκη περίπου 300 χιλιόμετρα. Πότε κτίσθηκε και από ποίους δεν είναι γνωστό (?). Την κατέλαβε ο Φίλιππος Ε' το 210 π.Χ, γεγονός που επιβεβαιώνει ότι δεν ανήκε στο Μακεδονικό βασίλειο!
Επί Αυτοκράτορος Ιουστινιανού καταστράφηκε από σεισμό (520 μ.Χ). Ο Ιουστινιανός την έκτισε και πάλι, την εκόσμισε με υδραγωγείο και άλλα δημόσια κτίρια. Ο 6ος είναι ο αιώνας που εμφανίζονται για πρώτη φορά οι Σλάβοι στα Βαλκάνια, την εποχή του Ιουστινιανού η Βυζαντινή Αυτοκρατορία δέχεται μεγάλες επιθέσεις Σλάβων.
(βλ. ανάλογα λήμματα στην Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια του Πυρσού)
Αργότερα, τον 9ο αιώνα, ο Αυτοκράτορας Θεόφιλος εγκατέστησε μία στρατιωτική αποικία Περσών στην Μακεδονία, δίπλα στον Αξιό, ο οποίος από τότε ονομαζόταν Βαρδάρης.
Το 1837 ο καθηγητής T. Tafel δημοσίευσε μία μελέτη με τίτλο "Περί Βαρδαρίου και περί του γένους των Βαρδαριωτών" (βλ. Τηλέμαχος Γ. Φιλιππίδης, "Περί των Σκοπίων", περιοδικό "ΕΥΛΟΓΙΑ", εκδ. Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκης, Μάρτιος 2008).
Σύμφωνα με τη μελέτη αυτή, οι Βαρδαριώτες ήταν Ασιατικής καταγωγής Μαγυάροι Ούγγροι, οι οποίοι κατά τις ουγγρικές επιδρομές του 10ου αιώνα, νικήθηκαν από το βυζαντινό στρατό. Η κυβέρνηση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μερίμνησε για τους πολυάριθμους Ούγγρους αιχμαλώτους και τους εγκατέστησε με τις οικογένειες τους, στην κοιλάδα του Αξιού, στο ύψος της σημερινής Γευγελής (σημερινά σύνορα Ελλάδας-FYROM).
Οι νέοι αυτοί έποικοι του Βυζαντίου ονόμασαν τον Αξιό Βαρ Δάρια (Bar Daria), που σημαίνει Μέγας Ποταμός, από αυτή την ονομασία προέρχονται οι όροι Βαρδάριος, Βαρδαρία, Βαρδαριώτης, Βαρδάρις, Βαρδάρης (σημειώνουμε ότι υπάρχει πιθανότητα τ' όνομα Βαρδάριος να είναι παραφθορά του Δαρδάνιος, αφού τ' όνομα Δάρδανος συνδέεται με τα νερά και ο ποταμός διέσχιζε τη χώρα του). Τον ισχυρό βορειοδυτικό άνεμο της Θεσσαλονίκης, τον Βαρδάρη, οι αρχαίοι και οι βυζαντινοί καλούσαν "Αξιωτικό" ή "Αξιώτη", επειδή έπνεε από την κοιλάδα του Αξιού.
Ο Βασίλειος Β' ο Βουλγαροκτόνος με πυρήνα αυτούς τους Ούγγρους ίδρυσε ένα νέο θέμα (στρατιωτική διοικητική περιφέρεια), το θέμα των Βαρδαριωτών και η Εκκλησία την Επισκοπή των Βαρδαριωτών.
Σλάβοι και Βούλγαροι, που εγκαταστάθηκαν σποραδικά σε αυτήν την περιοχή έδωσαν στην ονομασία των βυζαντινών, Βαρδαρία, μία πιο σλάβικη μορφή την είπαν Βαρδάρσκα, Vardarska.
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η νότια περιοχή της FYROM ονομάσθηκε διαδοχικά Δαρδανία, Παιονία Αμφαξίτις, Μακεδονία, Βαρδαρία. Η υπόλοιπη χώρα μαζί με την περιοχή της πόλης των Σκοπίων, ονομάσθηκε Δαρδανία, Δαρδανία Αμφαξίτις, Βαρδαρία. Ολόκληρη ονομάσθηκε Vardarska.
Έχει, όμως, μεγάλο ενδιαφέρον, να δούμε το θέμα και από μία άλλη οπτική γωνία προκειμένου να βοηθηθούμε στην κατανόηση του.
Είπαμε ότι τον 9ο αιώνα ο αυτοκράτορας Θεόφιλος εγκατέστησε στην περιοχή μία αποικία Περσών. Αργότερα εγκατέστησαν και Μαγυάρους Ούγγρους (Τούρκοι για τους Βυζαντινούς, Άβαροι για τους Δυτικούς (Vasiliev), από την ίδια φυλή και ο Βούλγαροι. Υπέστησαν την επιρροή των Ιρανίων της Περσίας και των διαφόρων φυλών του Καυκάσου (Μ. Ελ. Εγκ. Πυρσού)). Με πυρήνα αυτούς ο Βασίλειος Β' ίδρυσε το Θέμα των Βαρδαριωτών.
Ο ΘΕΟΦΙΛΟΣ, τελευταίος των Εικονομάχων Αυτοκρατόρων, ήταν έμπειρος στα θεολογικά ζητήματα, αντίθετα με τον πατέρα του Μιχαήλ ο οποίος ήταν αδιάφορος στο ιερά ζητήματα (Σπ. Λάμπρου, Ιστορία της Ελλάδος, τ.Δ', σ. 103, εκδ. Δημιουργία/Χαρίσης, 1998).
Πρέπει να έχουμε πάντα κατά νου ότι οι Έλληνες της βυζαντινής εποχής γνώριζαν πολλά περισσότερα απ' όσα εμείς σήμερα μπορούμε να φανταστούμε λόγω της αποκοπής μας από τα κείμενα της βυζαντινής εποχής, αποκοπή που ακολούθησε την άλωση, ολοκληρώθηκε με την επιστροφή στον κλασσικισμό (Ρωμαντισμός, Διαφωτισμός, Βαυαροκρατία) και υπήρξε καταστροφική αλλά όχι ανεπανόρθωτη.
Παρ΄ ότι Εικονομάχος ο Θεόφιλος, που καταγόταν από το Αμόριο της Φρυγίας, δεν μπορεί να θεωρηθεί ούτε ασεβής, ούτε θεομάχος διότι προσπάθησε με κάθε τρόπο να ξεριζώσει τις καταχρήσεις τις οποίες ο ίδιος και ο παρ΄ αυτώ ανώτατος των αρχηγών της ελληνικής εκκλησίας θεωρούσαν ότι έβλαπταν την πρόοδο της πολιτείας και τα ιδεώδη της εκκλησίας. Στο Αμόριο εκτός από τους απογόνους των Φρυγών κατοικούσε "πολυμιγές κράμα παντοεθνών εποίκων, παντοία πρεσβευόντων θρησκεύματα, εν οις ιδίως πολλοί Ιουδαίοι και αιρεσιώται Αθίγγανοι" (αίρεση που δεν ανεχόταν να θιγγάνωνται/αγγίζονται από άλλους ανθρώπους).
Σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (Ζ΄, 73) οι Βρίγες ήταν σύνοικοι με τους Μακεδόνες κι όταν μετοίκησαν στην Ασία ονομάσθηκαν Φρύγες. Υπήρξαν σύμμαχοι των Τρώων (όλοι κλάδοι ελληνικοί).
Ο Ιουστινιανός, που έκτισε και πάλι την πόλη Σκόπια, προσπαθώντας να καθιερώσει μία πίστη στην τεράστια Αυτοκρατορία του, ήλθε αντιμέτωπος με τους Ιουδαίους (οι χριστιανοί θεωρούσαν αντίπαλο τον ιουδαϊσμό με τον οποίο διατηρούσαν πολύπλοκες σχέσεις), τους ειδωλολάτρες και τους αιρετικούς στους οποίους συμπεριλαμβάνονται οι Μανιχαίοι, οι Νεστοριανοί, οι Μονοφυσίτες, οι Αρειανοί και άλλοι. Παρ΄ όλες τις προσπάθειες ο αυτοκράτορας δεν κατάφερε να επιτύχει το σκοπό του, η Ορθοδοξία και ο Μονοφυσιτισμός δεν συμβιβάστηκαν, ενώ ο Νεστοριανισμός, ο Μανιχαϊσμός, ο Ιουδαϊσμός και εν μέρει η Ειδωλολατρία συνέχισαν να υφίστανται. Στη συνέχεια η κατάσταση χειροτερεύει, αναγκάζονται να καταργήσουν τα προνόμια των Εβραίων και να επιβάλλουν διακρίσεις. Οι εικονομαχικές τάσεις των Ανατολικών επαρχιών επηρεάσθηκαν, κατά κάποιο τρόπο, από τους Ιουδαίους των οποίων η λατρεία απαγόρευε τη λατρεία των εικόνων και μερικές φορές επιτίθεντο βίαια εναντίον κάθε μορφής λατρείας αυτού του είδους. Παρόμοια επίδραση άρχισαν να ασκούν από τα πενήντα τελευταία χρόνια του 7ου αιώνα οι Μουσουλμάνοι.
Η κίνηση της Εικονομαχίας υπήρξε εξαιρετικά πολύπλοκο φαινόμενο το οποίο, δυστυχώς, λόγω της κατάστασης των σχετικών πηγών δεν μπορεί ακόμη να διαφωτισθεί (A. A. Vasiliev, Ιστορία της Βυζαντινής αυτοκρατορίας, μτφ. Δ. Σαβράμη, εκδ. Δ. Λ. Β., 1973,, σ.315), ωστόσο, δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίος ο τόπος προέλευσης των Εικονομάχων Αυτοκρατόρων. Το γεγονός ότι γεννήθηκαν στην Ανατολή μπορεί να βοηθήσει την καλλίτερη κατανόηση τόσο της συμμετοχής τους στην κίνηση αυτή όσο και τη σημασία της. Σχετικά με την Εικονομαχία υπήρχε μία κατάσταση συγκεχυμένη. Τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά, ούτε άσπρο ή μαύρο. Η ουσία δεν είναι πάντα αυτό που φαίνεται ή που άφησαν να φανεί οι κατοπινοί μελετητές. Η ανεξιθρησκία, όπως η δημοκρατία, μπορεί να ισχύσει μόνο όταν σέβεται ο ένας την ελευθερία του άλλου. Για παράδειγμα, ολέθριες ήταν οι επιπτώσεις του δόγματος των Παυλικιανών, που ήταν ένα είδος "τρομοκρατίας" σωματικής και ψυχολογικής. Οι Παυλικιανοί ήταν μία από τις κυριότερες διακλαδώσεις του Μανιχαϊσμού, μία αίρεση εχθρική σε κάθε μορφή εκκλησιαστικής λατρείας (G. Ostrogorsky, Ιστορία του Βυζαντινού κράτους, μτφ. Ι. Παναγόπουλος, εκδ. Ιστ. Εκδ. Στεφ. Βασιλόπουλος, Αθήνα 1979, τ. Γ', σ. 25). Το δόγμα των Παυλικιανών μεταφέρθηκε στη Βουλγαρία από τον Βογόμιλο, του οποίου τ΄ όνομα δόθηκε στους οπαδούς του, οι οποίοι ονομάσθηκαν Βογόμιλοι.
Η Άννα Κομνηνή ταυτίζει τους Παυλικιανούς με τους Μανιχαίους (Αλεξιάς, μτφ. Αλόη Σιδέρη, εκδ. Άγρα,1990, Βιβλ. Στ΄, Ι, ΙΙ) και τους χαρακτηρίζει ασεβέστατους. Λέει ότι είχαν αποσπαστεί από τους Μανιχαίους, ήταν μαθητές του Παύλου και του Ιωάννη, όπως δηλώνει τ' όνομα τους, οι οποίοι είχαν ασπασθεί τις ασεβείς ιδέες του Μάννεντος.
Μάνης ονομάζεται από τον Πλίνιο ο πρώτος βασιλιάς της Φρυγίας, αλλά είναι και όνομα κυρίως δούλων φρυγικό ή παφλαγονικό (Στράβων Ζ', 304 & Αριστοφάνης Λυσιστράτη 907). Αργότερα Μάνης ονομάζεται ο αρχηγός των Μανιχαίων.
Δύο δόγματα, συνεχίζει η Άννα (βιβλ. ΙΕ΄,VIII) είχαν αναμιχθεί μεταξύ τους, η ασέβεια των Μανιχαίων, την οποία έχουμε ονομάσει και αίρεση των Παυλικιανών και η αχρειότητα των Μασσαλιανών. Αυτό είναι το δόγμα των Βογομίλων, ένα σύμφυρμα των Μασσαλιανών και των Μανιχαίων. Φαίνεται, λέει, ότι υπήρχε παλαιότερα αλλά περίμενε κρυμμένο, διότι είναι άφθαστο το γένος των Βογομίλων στο να υποκρίνεται την αρετή [...] το κακό είναι κρυμμένο κάτω από το ράσο και το καλυμμαύχι. Το ιδιότυπο κράτος των Παυλικιανών είχε πρωτεύουσα την Τεφρική, κοντά στη Σεβάστεια. Την αιρετική πόλη κατέστρεψε ολοσχερώς ο Βασίλειος ο Μακεδών και μετοίκησε τους κατοίκους της. Οι Παυλικιανοί απετέλεσαν σημαντική απειλή, κυρίως στις ανατολικές περιοχές, από την οποία το Βυζάντιο αντεπεξήλθε χάρη στις νικηφόρες εκστρατείες του Βασιλείου Α΄ του Μακεδόνος, όμως τους ξαναβρίσκουμε ανάμεσα στους Βούλγαρους. Ο ακούραστος Βασίλειος Β΄, του οποίου η ζωή και το έργο υπήρξαν υπόδειγμα, δεν είχε ν΄ αντιμετωπίσει μόνο τ΄ αποτελέσματα που είχαν για τους κατοίκους οι εισβολές και οι καταλήψεις των Βουλγάρων, αυτά προσπάθησε να τ΄ αντιμετωπίσει ελευθερώνοντας πόλεις και περιοχές, τοποθετώντας βυζαντινές φρουρές, μεταφέροντας Βούλγαρους για εγκατάσταση σε περιοχές όπου μπορούσε να τους επιτηρεί. Είχε, επί πλέον, ν΄ αντιμετωπίσει και αυτός έναν αόρατο εχθρό που έφεραν μαζί τους, την αίρεση των Παυλικιανών-Βογομίλων, η οποία διάβρωνε συνειδήσεις με οδυνηρά αποτελέσματα και οδηγούσε σε πραγματικές θηριωδίες και εξανδραποδισμό των κατοίκων των περιοχών που κατελάμβαναν. Ερημοποίηση, θρήνος, πόνος αβάσταχτος και πλήρης διάλυση εξαπλωνόταν στην πρώτη Χριστιανική Αυτοκρατορία. Ο Βασίλειος Β΄ μετά από μακροχρόνιους αγώνες, για τους οποίους ελάχιστα γνωρίζουμε, έδωσε το τελειωτικό κτύπημα στο στρατό του Σαμουήλ. Η τιμωρία που τον ανάγκασαν να επιλέξει μοιάζει πιότερο συμβολική, η "τύφλωση". Μένει να εξετάσουμε πια άλλη επιλογή είχε και δεν την εφήρμοσε.
Έχει επίσης εξαιρετικό ενδιαφέρον να δούμε ποιοι είναι εκείνοι που, αντίστοιχα, θέλησε να εξαφανίσει ο Αλέξανδρος, όπως οι Κοσσαίοι και οι Ασσακηνοί! https://kynorodi.blogspot.gr/#!/2011/04/blog-post.html
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου