ΠΕΡΙ ΠΑΛΑΜΗΔΟΥ[Μέρος Β΄]

Περί Παλαμήδου – 2

      

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΕργΔημΕργ        

ς ξεκινήσουμε να συμπληρώνουμε το πάζλ, μιά που ήδη διαθέτουμε τα βασικά στοιχεία.
Αλήθεια, αυτός ο Τρωϊκός Πόλεμος έχει αναλυθεί ποτέ από καμιά φίρμα των στρατιωτικών αναλύσεων, ή όλοι χαμογελάνε ευχαριστημένοι με τον πολεμικό ρομαντισμό των ηρώων του καί νοσταλγούν το ιπποτικό τους πνεύμα; Δεν θυμάμαι να έχω ποτέ διαβάσει κάποια αμιγώς στρατιωτική ανάλυση, αλλά μικρή σημασία έχει. Θα την επιχειρήσουμε εδώ.
Όχι πως είμαι καμιά στρατηγική ιδιοφυιΐα, αλλά τα πράγματα είναι έτσι, όπως θα τα περιγράψω, επειδή δεν μπορεί να είναι αλλοιώς.

iii. Τρωϊκός
Οι Αχαιοί (δηλ. οι Έλληνες της κυρίως Ελλάδας) ξεκίνησαν όλοι μαζί με τα πλοία τους εναντίον της Τροίας… Γνωστά πράγματα. Σ’ αυτό το σημείο, βλέπουμε κατ’ ευθείαν το πρώτο (ημι)παράδοξο του πολέμου αυτού:
Οι Τρώες με τους συμμάχους τους (Κάρες, μέρος των Θρακών, κτλ κτλ), αν καί καθαροί Έλληνες κι αυτοί -καί δή, των παραλίων- (δηλαδή εν δυνάμει πολύ ικανοί στη ναυτωσύνη), δεν λαμβάνουν κανένα μέτρο αποτροπής σε θαλασσινό πεδίο. Ούτε διαθέτουν στόλο, που θα προσπαθούσε να σταματήσει τον στόλο των Αχαιών μεσοπέλαγα, ούτε αργότερα επιχειρούν κάποια καταδρομική ενέργεια αντιπερισπασμού. Δηλαδή, να κάνουν το κόλπο του Αννίβα: να στείλουν δυνάμεις να πολιορκήσουν πχ τις Μυκήνες. Συν δυό-τρείς άλλες σπουδαίες πόλεις των Αχαιών, ώστε να τους υποχρεώσουν να λύσουν την πολιορκία του Ιλίου. Ή, έστω, να διασπάσουν τις δυνάμεις τους.
Αντίθετα, ταμπουρώνονται μέσα στα όντως απόρθητα (γιά την εποχή) τείχη τους, καί περιμένουν… εφ’ όσον δεν πέτυχε η πρώτη τους επιθετική ενέργεια, να κάψουν τα πλοία των Αχαιών, πριν κάν αυτοί αποβιβαστούν στην παραλία.
Καί περιμένουν… Καί περνάνε τα χρόνια…
Καί περιμένουν… Καί περνάνε τα χρόνια…
Τί περιμένουν; Δύο τινά – εφ’ όσον τα τείχη παρέμεναν ανυπέρβλητο εμπόδιο γιά τους επιτιθέμενους:

• Ή να βαρεθούν οι Αχαιοί καί να φύγουν. (Το να ηττηθούν οι Αχαιοί ήταν μάλλον απίθανο, διότι -είναι σίγουρο πως- συνεχώς ερχόντουσαν κι άλλοι.)
• Ή να γίνει κάποιο θαύμα.

Δηλαδή, ο αγώνας τους έγινε καθαρά αμυντικός, καί μόνον ο Έκτορας αναλαμβάνει επιθετικές πρωτοβουλίες.

Έστω, λοιπόν, ας παραδεχθούμε -με όρους σύγχρονης γεωπολιτικής- ότι Τρώες καί σύμμαχοι αποτελούν «χερσαία δύναμη», γι’ αυτό καί δεν είχαν αναπτύξει θαλάσσια πολεμική ισχύ. (Παρενθετικό ερώτημα: Άρα, πώς μπορούσαν -χωρίς πολεμικό στόλο- να επιβάλουν φόρους στα διερχόμενα τον Ελλήσποντο πλοία των Αχαιών, όπως ισχυρίζονται οι φιλόλογοι; Πετώντας ακόντια απ’ την ακτή; ) Αν καί είναι λάθος να χρησιμοποιούμε σημερινές αντιλήψεις γιά περιγραφή των τότε γεγονότων, ας δεχθούμε τα περί «χερσαίας δυνάμεως», ως βάση των μετέπειτα σκέψεών μας.
Συνεπώς, αφήνουμε τους (αναμένοντες τη Μοίρα) Τρώες, αφού δεν έχουμε να σχολιάσουμε κάτι άλλο γι’ αυτούς, κι η προσοχή μας στρέφεται στους επιτιθεμένους Αχαιούς.
Πριν προχωρήσουμε, πρέπει να πούμε πως ο επιθετικός πόλεμος (όπως τον γνωρίζουμε από την Ιστορία) έχει δύο μορφές:

• Είτε (χτυ)πάς κατ’ ευθείαν κέντρο: την πρωτεύουσα καί τους ηγέτες του εχθρού. (Πχ Κορτέζ στο Μεξικό.)
• Είτε ενεργείς όπως στο κόψιμο ενός μεγάλου δέντρου. Δηλ. πρώτα κόβεις τα κλαδιά, το απογυμνώνεις, καί στο τέλος κόβεις τον κορμό, αρχίζοντας από πάνω. Στη χώρα του εχθρού, τώρα, ροκανίζεις σαν ποντικός τσίκι-τσίκι-τσίκι μία-μία τις υποδομές του, τα ζωτικά του σημεία (σταθμούς επικοινωνιών, αποθήκες τροφίμων κι εφοδίων, γεωργική παραγωγή, πηγές νερού, αποθήκες καυσίμων καί όπλων, κτλ κτλ), καί στο τέλος (καί μόνον στο τέλος) χτυπάς την πρωτεύουσα καί τους ηγέτες, ώστε ν’ αναγκάσεις τον εχθρό να συνθηκολογήσει. (Πχ ηπαπάρα εναντίον Ιαπωνίας στον Β’ ΠΠ, ή τα δολοφονικά μούσλιμζ του Ίσις εναντίον της Συρίας.)

Ποιά μορφή επιθετικής πολεμικής τακτικής ακολούθησαν, λοιπόν, οι Αχαιοί; απάντηση: καί τις δυό …ταυτόχρονα!!! (Καλά… διαχρονικώς είμαστε τρελλάρες, οι Έλληνες – ακόμη καί στον πόλεμο! Πρό πάντων στον πόλεμο. Δεν το συζητάω!)

Βλέπουμε, λοιπόν, τους …α(ρ)χαίους ημών να ξεκινάνε καί να καταφθάνουν στην Τρωάδα όλοι μαζί ομοθυμαδόν (που λέει κι ο Χάρρυ Κλύνν). Στρατηγικώς σωστό – εφ’ όσον πάς εναντίον συγκεκριμένουν στόχου, δεν διασπάς δυνάμεις. Βέβαια, δεν γνωρίζουμε τί δυνάμεις αφήσαν στα μετόπισθεν γιά τυχόν απαραίτητη άμυνα, αλλά μάλλον δεν το φρόντισαν το θέμα. Σήμερα θα το θεωρούσαμε αυτό χοντρό στρατηγικό λάθος, αλλά τότε προφανέστατα είχαν στο μυαλό τους το εξής μοτίβο ενεργειών: Χτυπάμε-καταστρέφουμε-επιστρέφουμε. Καί δή, χωρίς χρονοτριβή. Γι’ αυτό καί περίττευαν οι έγνοιες γι’ άμυνα των μετόπισθεν. (Ήξεραν καί πως οι Τρώες δεν διαθέτουν πολεμικό στόλο, ώστε να επιχειρήσουν αντιπερισπασμό.)
Εφ’ όσον, όμως, οι πρώτες επιθετικές ενέργειες εναντίον των τειχών του Ιλίου δεν έφεραν αποτέλεσμα, βλέπουμε τους προγόνους να το γυρνάνε στο …καλαματιανό. Αιώνια πληγή της φυλής μας η επιπολαιότητα, κι οι μισές δουλειές!… Όπως ακριβώς έγινε καί με τους επαναστάτες της Στάσεως του Νίκα, εικοσιέξι αιώνες αργότερα.
Αλλάζει, λοιπόν, η επιθετική τακτική των Αχαιών, καί πάνε στο ροκάνισμα. Εντάξει, εκεί είχαν κάποια αποτελέσματα: πότε έπεσε -ξέρω ‘γώ- η Λυρνησσός, πότε πλιάτσικο στο ένα χωριό Πελασγών συμμάχων των Τρώων, πότε αρπαγή καμιάς νόστιμης γκομενίτσας απ’ το άλλο (καί γιά …κοκό, καί γιά λύτρα), πότε έτσι, πότε αλλοιώς. Αλλά ο χρόνος (… ποιός «χρόνος»; τα χρόνια!) περνούσε, ο κυρίως στόχος διέφευγε, καί στο τέλος το ηθικό του στρατεύματος κατέπεσε σε σκέτη μοιρολατρεία, εφάμιλλη των Τρώων. (Αυτά κάνει η απραξία σε στράτευμα που πολεμάει.) Όλοι τό ‘ριξαν στους οιωνούς κι υπέσκαπταν τη διάθεσή τους, αντί να πάνε να υποσκάψουν (στην κυριολεξία!) τα τείχη.
Ο δε πόλεμος -με τις καθημερινές συγκρούσεις με τους Τρώες έξω απ’ τα τείχη καί με τις μονομαχίες των μνημονευομένων στα Έπη ηρώων- μετεβλήθη καθαρά σε πόλεμο φθοράς, χωρίς σκοπό καί νόημα.

Απ’ τους πρώτους που κατάλαβαν ότι κάτι δεν πάει καλά, ο μέγιστος Αχιλλέας. Έβλεπε τον αρχηγό των Πανελλήνων να μαλακίζεται, ασχολούμενος (δίκην ληστάρχου, καί όχι πολεμάρχου) με το πώς θα φάει λάφυρα καί γκόμενες, αντί να οργανώνει την -μέχρι τελικής πτώσεως του Ιλίου- συνέχεια του πολέμου. Κι εφ’ όσον το θέμα έγινε καί προσωπικό, ο θεϊκός Πηλεϊάδεω έθεσε τα όπλα παρά πόδα, αρνούμενος να συνεχίσει να πολεμάει. Επειδή, τώρα, (τολμώ να ισχυρίζομαι πως) τον καταλαβαίνω, ο μόνος λόγος που δεν τα βρόντηξε από κάτω εντελώς καί δεν γύρισε πίσω στη Φθία (ν’ αφήσει Αγαμέμνονες κι Οδυσσείς να βουρλίζονται στις αμμουδιές της Τρωάδας), ήταν η υψηλώτατη αντίληψη περί τιμής, που είχαν τότε οι περισσότεροι Έλληνες. Το καί σήμερα γνωστό φιλότιμο. Τίποτ’ άλλο.
Αυτή η αντίληψη τον έκανε να υπομένει επί τόσα έτη τη διαρκή φθορά της νεολαίας της Ελλάδας σε άνευ νοήματος καθημερινές μάχες, καί να περιμένει τη δική του επανα-συμμετοχή στον πόλεμο, όταν καί όπως θα το απαιτούσε η Μοίρα.
Οι λοιποί Έλληνες, πάλι, βλέπαν πόσο κορόϊδα πιαστήκαν, που έκαναν αρχηγό της εκστρατείας τον Αγαμέμνονα, αντί γιά τον Παλαμήδη (όπως λέγανε οι σώφρονες φωνές). Αλλά η τιμή, τιμή δεν είχε – καί γιά εκείνους… Πιαστήκαν στην παγίδα, αλλά το θεωρούσαν ύψιστη ατιμία να κάνουν πίσω.

Κι εμείς, οι απόγονοι; Τί βλέπουμε, τόσα χρόνια μετά;
Κατ’ αρχήν, βλέπουμε ακόμη ένα παράδοξο με τον Τρωϊκό Πόλεμο. Το ποιό; το εξής.
Όταν κατακτάς μιά (όχι απαραίτητα) εχθρική χώρα, κάνεις δύο τινά:

• Είτε κατσικώνεσαι εκεί καί την κάνεις μέρος της επικράτειάς σου. (Πχ Χίτλερ σε Αυστρία – Τσεχία – Ουγγαρία, κτλ κτλ.)
• Είτε φεύγεις μεν πίσω στην πατρίδα σου, αφού όμως την κατακτημένη χώρα την έχεις μετατρέψει σε προτεκτοράτο καί τοποθετήσει πειθήνια ανδρείκελλα να την κυβερνάνε εκ μέρους σου. (Πχ αγγλίτσα, ηπαπάρα, γερμανίτσα στην… δεν το λέω, που να σκάσετε!    ) Καί την αρμέγεις (ορυκτά, χρήματα, κτλ) στο διηνεκές.

Με την Τροία, όμως, τί έγινε; Μετά την εκπόρθησή της, όλοι οι Αχαιοί …ομοθυμαδόν σηκώνονται καί φεύγουν!!!!! Χωρίς να τους νοιάζει το παραμικρό γιά το τί θα κάνουν / τί θα γίνει ο κατακτημένος αυτός τόπος με τη φοβερή γεωστρατηγική θέση καί τις εύφορες πεδιάδες. Λες κι είχαν πάει ημερήσια εκδρομή καί θα φεύγαν το βράδυ, χωρίς τόσες καί τόσες εκατόμβες νεκρών (δικών τους καί Τρώων) πίσω τους.
Παράδοξα πάνω στα παράδοξα πάνω στα παράδοξα, δηλαδή.
Μ’ άλλα λόγια, ο πόλεμος αυτός μόνο πόλεμος δεν ήταν.
Ήταν συγκεκαλυμμένο σφαγείο της Ελληνικής Νεολαίας της εποχής, υπό τον ψευδεπίγραφο τίτλο «πατριωτικός πόλεμος» – καί (ώ! της ειρωνείας!) τραγουδισμένο …επικώς ανά τους αιώνας.

Την κατάσταση αυτή, βεβαίως-βεβαίως, δεν τη βλέπουμε μονάχα εμείς. Σαφώς, σαφέστατα την είδαν κι αυτοί που τη ζούσαν από μέσα. Κορόϊδα δεν ήσαν! Καί οπωσδήποτε από τους πρώτους ήταν ο Αχιλλέας κι ο Παλαμήδης.
Μου κάνει μεγάλη εντύπωση το ότι πουθενά στην Ιλιάδα δεν αναφέρεται ότι ζητήθηκε από τον Παλαμήδη να εφεύρει κάποιο τέχνασμα, ώστε να εκπορθηθεί η Τροία γρήγορα. (Καί χωρίς μεγάλες απώλειες εκ μέρους των Αχαιών.) Διόλου δεν αποκλείω, δέ, ο Δούρειος Ίππος να ήταν πρόταση του Παλαμήδη, διατυπωμένη απάνω στο εξάμηνο της αναποτελεσματικότητας των επιθέσεων… την οποία στην αρχή εχλεύασε η ομήγυρις των Αχαιών κατά προτροπή του Οδυσσέα, ενώ δέκα χρόνια μετά ο Οδυσσέας την οικειοποιήθηκε.
Βλέπετε, έχω γνωρίσει αρκετούς ανθρώπους, με τους οποίους λαμβάνει χώραν το εξής θέατρο: (α) σε ρωτάνε γιά λύση σε κάποιο πρόβλημά τους (αναγνωρίζοντας εμμέσως πλήν σαφώς ότι γνωρίζεις καλά το αντικείμενο), (β) τους απαντάς αμέσως, καί επί της ουσίας, (γ) αντί γιά «ευχαριστώ», σε χλευάζουν (ιδίως μπροστά σε άλλους) με φράσεις, όπως: «- Τί μαλακίες είν’ αυτές!», (δ) ρωτάνε τα ίδια πράγματα καί σ’ άλλους, καί δή επιδεικτικώς μπροστά σου, καί (ε) όταν πάρουν την ίδια απάντηση μ’ αυτή που τους έδωσες αρχικά, τότε σπεύδουν να την εφαρμόσουν …ως δική τους ιδέα. Καί σε χλευάζουν ακόμη μία φορά, διότι δήθεν δεν ξέρεις τί σου γίνεται ή/καί αργείς ν’ απαντήσεις.
Διόλου δεν αποκλείω, λοιπόν, με τον Οδυσσέα καί τον Παλαμήδη να συνέβη ακριβώς το ίδιο.
Έτσι, βλέπουμε να σχηματίζονται σχεδόν αμέσως δύο διακριτές παρατάξεις στο στρατόπεδο των Αχαιών: Αγαμέμνων / Οδυσσέας η πρώτη, συν μερικοί ακόμη (πχ Διομήδης – δυστυχώς), Αχιλλέας / Παλαμήδης η δεύτερη, συν μερικοί ακόμη (πχ Αίαντες).
Παρένθεση: Πειρασμός μέγας είναι να το επεκτείνω στα σήμερα, με διαίρεση: «Πελοπόννησος / Επτάνησα» καί «Στερεά Ελλάδα / Εύβοια / Θεσσαλία», αλλά δεν θα το κάνω. Οι διαφορές ήταν καθαρά προσωπικές, καί δεν κρύπτεται κάποιο άλλο (τοπικιστικό, ή ακόμα χειρότερα, φυλετικό) αίτιο. Γιατί; μήπως ο Νέστωρ δεν ήταν αγαπητός απ’ όλους; ή ήταν ο μοναδικός Αχαιός βασιλιάς κοινής αποδοχής;
Παρένθεση δεύτερη: Ακριβώς οι στενές σχέσεις Αχιλλέα καί Παλαμήδη είναι η αιτία, που θεωρώ ότι οι πατεράδες τους πέρασαν τη διάρκεια του πολέμου μαζί, στην Ιωλκό.

Μάλιστα…
Συμπερασματικώς, έχουμε να κάνουμε μ’ έναν πόλεμο, ο οποίος ξεκίνησε με μία ψευδεπίγραφη αφορμή (αρπαγή Ωραίας Ελένης), στόχευε στο να δώσει λύση αμέσως (παραδειγματική καταστροφή της Τροίας το πολύ σ’ ένα μήνα), δεν την έδωσε… αλλά καί δεν ήταν αυτός ο σκοπός των σχεδιαστών του εξ αρχής.
Σκοπός των όποιων σχεδιαστών του Τρωϊκού ήταν η καταστροφή …των Αχαιών!!!
Σκεφθήτε:

• Συγκεντρώνονται όλοι οι βασιλείς της ηπειρωτικής Ελλάδας με θεατρική πειθώ! Νά, ο αρχιστράτηγος θα σφάξει την κόρη του την ίδια, ώστε να ευαρεστηθούν οι θεοί!… Τί άλλο θέλετε, ρέ ξεροκέφαλα όντα, γιά να πειστήτε γιά τις ειλικρινείς προθέσεις του; (Να σας πεί ποιούς «θεούς» εννοεί; Πολλά ζητάτε!)
• Ξοδεύουν χρόνο καί χρήματα, μαζεύουν στρατό καί στόλο, κι ορμάνε γιούργια σε ξένο τόπο χωρίς να το πολυσκεφτούν – αφήνοντας πίσω τους λαούς τους στο έλεος.
• Ξεγελιένται στην αρχή ότι θα δώσουν ένα καλό μάθημα στους Τρώες, καί γρήγορα.
• Όταν αυτό δεν συμβαίνει, δεν τρώνε τα ρούχα τους να βρουν μιά λύση, αλλά συμμετέχουν μοιρολατρικώς σ’ έναν πόλεμο καθαρής φθοράς εκατέρωθεν, δεσμευμένοι από τον άγραφο ατσάλινο νόμο του φιλότιμου. Δεν σκέφτηκαν κάν να καθαρίσουν τον Αγαμέμνονα ως πρωταίτιο αυτού του φιάσκου, καί να επιστρέψουν οίκαδε. (Τουλάχιστον οι νέοι Έλληνες τουφέκισαν τους «Έξ». Είναι κάποια πρόοδος αυτό.)
• Όταν με τα πολλά επιστρέφουν, γίνεται ο κακός χαμός. Όσοι επέζησαν, βρέθηκαν (κατά την παροιμία) καί κερατάδες, καί δαρμένοι, καί χρεωμένοι. Καί σκοτωμένοι στο τέλος. Κι όσοι γλύτωσαν κι απ’ αυτά, εξόριστοι. Η -παρά λίγο…- τέλεια καταστροφή της μέχρι τότε κυρίως Ελλάδας, δηλαδή.
• Οι δε ομόφυλοι, όμαιμοι, ομόθρησκοι μ’ εμάς Τρώες, τα ίδια καί χειρότερα. «- Κι εμείς κακό χερόβολο, κι εσείς κακό δεμάτι!», που λένε. Καθαρός εμφύλιος της συμφοράς, δηλαδή, ο Τρωϊκός. (Καί η ωραιοποίησή του με τραγούδια, τουλάχιστον εμένα μ’ εξοργίζει.)

Λοιπόν; Τί λέτε; Δεν τους κορόϊδεψαν αγρίως όλους αυτούς …»κάποιοι»; Δεν τους έπαιξαν σα μπεγλέρια, γνωρίζοντας άριστα τον συλλογικό χαρακτήρα της φυλής μας;
Έ; Τί λέτε;
Δεν άκουσα…
Μήπως ανέφερε κανείς σας τις χρονολογίες 1943-1949;
Μήπως είπε κανείς τη λέξη «ιερατείο»;

Υγ: Ήθελα νά ‘ξερα ποιός είχε την έμπνευση να ορκίσει τους μνηστήρες της Ωραίας Ελένης να την υπερασπίζονται εφ’ όρου ζωής!… (Καί γιατί αυτά τα κουτορνίθια ορκίστηκαν… καί δεν οργίστηκαν γιά τον εμπαιγμό.) Εντάξει, η «εξήγηση» ότι οι ..ότριχες της παντρεμένης έσυραν το Αχαϊκό «χιλιάρμενο», χωλαίνει αγρίως. (Κάποιος έπρεπε να της μιλήσει της Ελενίτσας γιά τον οψιδιανό! Καί μάλλον ο Οδυσσέας, που διετέλεσε καί γυρολόγος-πλασιέ γυναικείων ειδών καλλωπισμού! Καρα-λόλ!!!) Οπότε καί ο «όρκος» αυτός σίγουρα αποτελεί ποιητικό εφεύρημα.
Όμως, αυτή η συλλογική ενέργεια (ή αυτή που περιγράφεται, ή κάποια άλλη κρυμμένη, που υπονοείται) δεν δείχνει κάποιο επίσης συλλογικό «δέσιμο» όλης της ηγεσίας της ηπειρωτικής κυρίως Ελλάδας; Πώς – κι από ποιόν; Καί με ποιόν τρόπο το κατάφερε; Ιδού αξιόλογα ερωτήματα γιά σκέψη!

(συνεχίζεται)

ΠΕΡΙ ΠΑΛΑΜΗΔΟΥ [Μέρος Α΄]

Περί Παλαμήδου – 1

     

Γράφει ο ΕργΔημΕργ          

Στον Διηνέκη

να από τ’ αγαπημένα μου παιχνίδια γιά υπολογιστή (κατά τις ώρες της ανίας – που κοιτάζω να μην γίνονται καί ώρες …ανοίας) είναι ο «τεχνικός σωληνώσεων«. Μη νομίζετε, τίποτε το τρομερό καί φοβερό – ο σκοπός του είναι απλά το να στρίβεις καλώδια σ’ ευθείες καί γωνίες, ώστε τελικά όλες οι οθόνες να συνδεθούν με τον κεντρικό υπολογιστή.
Κάπως έτσι είναι καί η μεθοδολογία που χρησιμοποιώ, γιά να φωτίζω (κατά δύναμιν, εννοείται) τα σκοτάδια Μυθολογίας τε καί Ιστορίας. Πρέπει να συμπληρώσω τις ελλείψεις με λογικά συμπεράσματα, ώστε η όλη εικόνα να μην έχει ασυνέχειες.
Βλέπετε, ακόμη κι ο Όμηρος δεν μας τα λέει καθόλου καλά! Κρύβει λόγια. Αυτός, ή η επιτροπή του Ονομάκριτου που κατέγραψε ( ; ) τα Έπη (όπως γούσταρε), δεν έχει σημασία. Το πράγμα ήταν καί παραμένει σχεδόν εξοργιστικό.
Λοιπόν, σήμερα θα μας απασχολήσει ο (ομηρικός ήρωας καί σοφός) Παλαμήδης, περί του οποίου η καλύτερη σύντομη εξιστόρηση βρίσκεται εδώ. Κανονικά, έπρεπε ν’ αφηγηθώ τα σημερινά με τη σειρά τους, πιάνοντας αφορμή από την αφήγηση της ζωής του Ιάσονα (όπως τη βλέπω – εννοείται). Αλλά, εντάξει, θα τα πω τώρα, έστω κι εκτός σειράς.
Θα πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή, διότι αλλοιώς δεν βγάζουμε νόημα.

i. Τα βιογραφικά
Ο Παλαμήδης ήταν γυιός (ο πρώτος) του βασιλιά της ομώνυμης πόλης Ναυπλίου καί της Κλυμένης, κόρης του Κατρέα. (Άρα, o Ναύπλιος με τον Αγαμέμνονα καί τον Μενέλαο ήταν πρώτα ξαδέρφια από μητέρες.) Ο Ναύπλιος ήταν Αργοναύτης, καί παντρεύτηκε όταν γύρισε από την Αργοναυτική Εκστρατεία. (Σας τά ‘πα!… Από τους Αργοναύτες, μονάχα ίσως ο Λαέρτης ήταν παντρεμένος, όταν ξεκίνησαν.) Έκανε τρείς γυιούς: τον Παλαμήδη, τον Οίακα, τον Ναυσιμέδοντα.
Μιά μέρα, κι ενώ ο -πρωτότοκος- Παλαμήδης έφτασε στην εφηβεία, πήγε με τον πατέρα του τον Ναύπλιο στην Κόρινθο. Ο Ναύπλιος ήθελε να ξαναδεί τον παλιό του καπετάνιο καί φιλαράκο, τον Ιάσονα, τον οποίο καί γνώρισε στον νεαρό Παλαμήδη.
(Παρένθεση: το γιατί, αντιθέτως, δεν πετάχτηκε ο Ιάσων μέχρι το Ναύπλιο, είναι μιά άλλη ιστορία – που θέλει τον δικό της χώρο γιά να εξηγηθεί. Ο Ιάσων στην Κόρινθο -γιά κάποιους λόγους- ήταν σε άτυπο «κατ’ οίκον περιορισμό», πράγμα που εξηγεί άριστα το πώς ξηγήθηκε στο τέλος η Μήδεια στον βασιλιά της Κορίνθου Κρέοντα, καί την κόρη του, την «αθώα του φόνου» χαζούλα Γλαύκη, όταν οι «εκβιασμοί» του Κρέοντα στον Ιάσονα έφτασαν στο μή παρέκει.)
Τέλος πάντων, ο νοητικώς πολύ προικισμένος έφηβος γνωρίστηκε με τον ζωντανό θρύλο… κι ο Ιάσονας έγινε ο πνευματικός μέντορας του νεαρού.
…Αν καί το ποιός έγινε μέντορας ποιανού, σηκώνει πολλή κουβέντα.
Βλέπετε, μετά τις πρώτες συστάσεις, το παιδί κοίταξε στα μάτια τον Ιάσονα, καί τον ρώτησε: «- Θυμάσαι, Διομήδη;»… επειδή ξύπνησαν μέσα του οι αναμνήσεις της εποχής της Γαλάζιας Αδελφότητας – της οποίας καί οι δύο ήσαν μέλη της. (Ο μικρός επίτηδες επικαλέστηκε τη σοφία του Διός, όταν απεκάλεσε τον Ιάσονα με το «βαφτιστικό» του όνομα.)
Τέλος πάντων, η επίσκεψη αυτή επαναλήφθηκε αρκετές φορές, κι ο Ιάσων είχε την ευκαιρία να χαίρεται συζητήσεις γιά διάφορα θέματα με τον πανέξυπνο εκπρόσωπο της νέας γενιάς.

Στο σημείο αυτό, οφείλω να επισημάνω ένα σφάλμα, που κάνουμε -σχεδόν- όλοι μας, όταν διαβάζουμε τα Ομηρικά Έπη: αποκομίζουμε την εντύπωση ότι όσο (επί δεκαετία) οι Αχαιοί πολεμούσαν με τους Τρώες, άλλο τόσο (επί δεκαετία) όλος ο κόσμος εδώ είχε πιάσει μιά τεράστια κερκίδα, καί παρακολουθούσε υπομονετικώς τον αγώνα!
Άμ, δέ!!!
Οι Έλληνες πίσω, στην κυρίως Ελλάδα, ουδόλως καθόντουσαν στ’ αυγά τους. Δεν θα σταματούσε η ζωή καί το γίγνεσθαι, επειδή είχε ξεκινήσει ο πόλεμος εναντίον της Τροίας.
Παράδειγμα αυτού που λέω, ο ένας γυιός του Ιάσονα καί της Υψιπύλης, ο Εύνηος. («Καλοκαράβης» ερμηνεύεται την σήμερον.) Απ’ τη μιά φρόντιζε τ’ αμπέλια του στη Λήμνο, καί πεταγόταν μέχρι την Τροία, όπου πουλούσε κρασί στους Αχαιούς. Κι απ’ την άλλη χωνόταν καί στις μάχες, κι έπαιρνε τους Τρώες στο κυνήγι. (Ο έτερος των διδύμων, ο Θόας Τζούνιορ, είτε ήτανε πιό υπολογιστής απ’ τον αδερφό του -Αιγόκεροι γάρ αμφότεροι, αφού τις Λημνιές αρχόντισσες τις γκάστρωσαν οι Αργοναύτες αμέσως μόλις φτάσαν στο νησί, Απρίλιο μήνα-, είτε πολύ μαμάκιας, καί δεν ανακατεύτηκε.)
Ας ξαναγυρίσουμε στα δικά μας, όμως. Αρκετά χρόνια μετά την πρώτη συνάντηση Ιάσονα καί Παλαμήδη, κι ενώ ο στρατός των Αχαιών είχε φύγει γιά την Τροία, ο Ιάσων με τον -πάλαι ποτέ εξ απορρήτων του- Πηλέα έφτιαξαν στρατιωτικό σώμα από πιτσιρικάδες καί συνταξιούχους (δηλαδή άτομα που είτε δεν πρόλαβαν να πάνε στον πόλεμο, λόγωι ηλικίας, είτε δεν τους έπαιρναν πιά – πάλι λόγωι ηλικίας). Μ’ αυτό επετέθησαν εναντίον της Ιωλκού, την κατέλαβαν, καθάρισαν τον Άκαστο καί την Ακάσταινα, έκαψαν το παλάτι (να ξεμαγαρίσει αιθερικώς – υπόψη, όταν η Ελλάδα ξαναγίνει Ελλάδα, πρώτα ιερέας γιά εξορκισμό στα υπόγεια της Βουλής, καί μετά μπουρλότο καί ισοπέδωση του συγκεκριμένου κτιρίου), καί τελικά βασιλιάς της Ιωλκού έγινε ο Πηλέας – αφού ο Ιάσων ήταν αρκετά σοφός, γιά να καταλάβει πως δεν πρέπει να ζητάει κάτι, που του το αρνήθηκε η Μοίρα περισσότερες της μίας φορές.
Εκεί, λοιπόν, καθόντουσαν καί μάθαιναν (καί σχολίαζαν) τα τεκταινόμενα απέναντι στη Μικρασία, στα παράλια της Ιωνίας, μιά που καί οι δυό τους είχαν γυιούς που μαχόντουσαν εκεί.
Παρένθεση: ο Ιάσων σίγουρα έμαθε (τα νέα μαθευόντουσαν καί τότε) ότι έχει δυό παιδιά με την Υψιπύλη, εκ των οποίων το ένα διαπρέπει ανάμεσα στους λοιπούς ήρωες στην Τρωάδα. Πλην όμως, δεν μπορούσε να φέρει την Υψιπύλη στην Ιωλκό να περάσουν το υπόλοιπο του βίου τους μαζί, γιά τον σοβαρό λόγο ότι η Υψιπύλη ήταν φόνισσα, καί δη υπότροπος κατά κάποιον τρόπο. Μαυρόγατα! Κουβαλούσε τον θάνατο μαζί της… (Όπως με το βρέφος Οφέλτη.) Με δεύτερη στη σειρά, λοιπόν, μάγισσα-φόνισσα ως πριγκήπισσα της Ιωλκού, θ’ αντιδρούσε άσχημα ο λαός. Ήρωας-ξεήρωας, θα τον έπαιρναν με τις πέτρες, κραυγάζοντας κάτι σαν: «- Πού πάς καί τις μαζεύεις κάτι τέτοιες, ρέ;»
Μαζί τους κι ο παλιός τους φιλαράκος απ’ την Αργώ, ο Ναύπλιος, τρίτος στη σειρά Αργοναύτης πατέρας μαχομένου γυιού.
Παρένθεση ξανά: πληροφορούμαστε ότι ο Ναύπλιος βρισκόταν στην Εύβοια, όταν έμαθε γιά τον άδικο θάνατο του Παλαμήδη. Μμμμ… κατά τη γνωμάρα μου, καθόλου σωστό – ακόμη μία ανακριβής πληροφορία των αρχαίων κειμένων. Τί να κάνει στην Εύβοια; Ήξερε κανέναν εκεί, να πάει γι’ αρμένικη βίζιτα; Το πιό λογικό ήταν να παρευρίσκεται στην Ιωλκό, φιλοξενούμενος των παλιών του φίλων, όπου κι έμαθε τα νέα.

ii. Τα κρυμμένα…
Τέλος πάντων, περνούσαν τα χρόνια κι οι τρείς παλιόφιλοι εύρισκαν παρηγοριά ο ένας στον άλλον. Ο ένας, να μην του έχει κάτσει καθόλου καλά ούτε το θέμα της διαδοχής του στη βασιλεία στον τόπο του, ούτε οι γυναίκες. Ο άλλος, να τον έχει εγκαταλείψει η -στην κυριολεξία!- θεά σύζυγος, καί να προώρισται να πεθάνει μαγκούφης καί παντέρμος – βάλε στο λογαριασμό καί τις προφητείες, που μιλούσαν γιά τον θάνατο του Αχιλλέα. Ο δέ τρίτος, να έχει όχι έναν, αλλά τρείς γυιούς στο μέτωπο. Κι αν όλοι αφήναν τα κόκκαλά τους δίπλα στον Σκάμανδρο;
Απ’ την άλλη, πάλι, είναι με τα καλά τους κι αυτοί οι προφήτες; Πέρασε η πρώτη κρίσιμη στιγμή των 6.18 ετών από την έναρξη του πολέμου, κι ο Αχιλλέας  ζούσε. (Καί τά ‘ξυνε, περιπαίζοντας τον Αγαμέμνονα.) Δηλαδή, τί; έλεγαν ψέμματα οι προφήτες, ή έπρεπε να περιμένουν το δεύτερο «πυθαγορικό» σημείο, τη συμπλήρωση των δέκα ετών;
Αλλά, γιά στάσου!… Δέκα χρόνια; Δέκα χρόνια;
Τί γίνετ’ εδώ πέρα, ρέ;
Ακόμη κι ο πάντα καλότροπος καί χαμογελαστός (κι ελαφρώς στην κοσμάρα του) Ιάσων τελικά υποπτεύθηκε πως κάτι δεν πάει καλά. Οι -δυστυχώς- εμφύλιες συρράξεις μεταξύ των Ελληνικών φύλων καί πόλεων δεν ήσαν καθόλου ασυνήθιστες… Αλλά, διάολε, ούτε κρατούσαν τόσο πολύ, ούτε διεξαγόντουσαν με τόση σφοδρότητα. Προς τί, λοιπόν, έπρεπε να παρατήσουν οι Αχαιοί (άρχοντες καί λαός) τα πάντα, γιά να πολεμάνε δέκα χρόνια στην Τροία; Μήπως δεν έπρεπε να ξεκινήσουν κάν; Μήπως τους έβαλαν κάποια λαμόγια να διεξάγουν έναν πόλεμο, που μακροχρονίως θα έβλαπτε πολύ άσχημα την Ελλάδα; Μήπως αυτός ο πόλεμος ξεκίνησε γιά ιδιοτελείς σκοπούς καί μυστικά σχέδια κάποιου κρυφού ιερατείου – κι όχι γιά τη δόξα της Ελλάδας;Στο σημείο αυτό (κι ενώ σκεπτόμαστε τα «μήπως»), ας δούμε τί λένε οι σωζόμενες σχετικές αφηγήσεις.
Ως πηγές, γιά να καταλάβουμε τί ακριβώς έγινε, έχουμε τρείς ιστορίες:

• Το πώς ο Οδυσσέας με τον Διομήδη (που επίσης δεν χώνευε τον Παλαμήδη) συλλάβανε τον Δόλωνα.
• Το πώς ο Οδυσσέας συνέλαβε κάποιον Τρώα (υποτίθεται δούλο), που μετέφερε χρυσάφι στην Τροία, καί τον έβαλε να γράψει δήθεν ευχαριστήρια επιστολή του Πριάμου προς τον Παλαμήδη. (Πάλι εδώ ο σύνδεσμος.)
• Το πώς στη συνέχεια ο Οδυσσέας έστησε την τελική, θανάσιμη σκευωρία στον Παλαμήδη με κατασκευασμένα στοιχεία – την οποία σκευωρία έφτασε μέχρι το τέρμα (με δίκη-μαϊμού) ο αντιπαθέστατος αρχιγάϊδαρος Αγαμέμνων.

Λοιπόν, οι τρείς αυτές ιστορίες είναι ουσιαστικώς μία, καί δή αλλοιωμένη. Άλλως τε, μην ξεχνάτε ότι τα Έπη είναι ραψ-ωδίες, δηλαδή συρραφές των δημοτικών τραγουδιών της εποχής εκείνης, αλλά καί προγενεστέρων εποχών. Γι’ αυτό κι εμφανίζουν αφηγηματικές χασμ-ωδίες κι ασυμφωνίες. Όσο όμορφα κι αν είναι, όσο υψηλή ποίηση κι αν δείχνουν, δεν παύουν να είναι κειμενογραφικές κουρελούδες-πάτσγουορκζ!
Γιατί, όμως, αλλοιωμένη η αφήγηση αυτή; Μά, γιά ν’ αποκρυβεί η αλήθεια… η οποία έτσι κι αλλοιώς ήταν επικίνδυνη. Κι εξακολουθεί να είναι. (Παρακάτω το γιατί.)
Ένας δεύτερος λόγος είναι πως πολλά μέρη των Επών μάλλον τα συνέθεσε ο ίδιος ο Οδυσσέας! Πώς; Φαίνεται πως ήταν πολύ ικανός στον χειρισμό του λόγου, κάτι το οποίο τα Έπη όντως δεν το τονίζουν καθόλου. (Αν αναρωτιέστε, δεινοί ρήτορες στην ομήγυρη των Αχαιών ήταν όλοι τους. Δε λέει τίποτε αυτό, από μόνο του, ως προς τυχόν ξεχωριστές λεκτικές ικανότητες του Οδυσσέα – οι οποίες, όμως πρέπει να υπήρχαν. Δεν εξηγείται αλλοιώς.)
Άλλως τε, τώρα τελευταία αναρωτιούνται κάποιοι φιλόλογοι δειλά-δειλά αν την Οδύσσεια την έγραψε ο ίδιος ο Οδυσσέας. Απόλυτα λογικό, αν το καλοσκεφτείς, διότι δεν υπήρχαν καί πολλοί μάρτυρες στα ταξίδια του. Μόνος αυτός γλύτωσε κι επέστρεψε στην Ιθάκη. Όμως, με την ίδια λογική πρέπει να υποπτευθούμε αν ο ίδιος έγραψε κι αρκετή από την Ιλιάδα. Γιατί; Διότι (χαμογελάω όταν) διαβάζω πως η Ιλιάδα δεν πολυ-αναφέρει τον Παλαμήδη. Καί χαμογελάω περισσότερο, διαπιστώνοντας πως η Ιλιάδα δεν αναφέρει ούτε τον Ιάσονα! (Μόνο μιά φορά αναφέρεται στην «Αργώ την ξακουστή», αν θυμάμαι καλά.)
Παρενθετικώς, έχω την πεποίθηση πως ο Οδυσσέας ήθελε απλά να επαναλάβει καί να ξεπεράσει την Αργοναυτική Εκστρατεία του πρώτου του ξαδέλφου, κινώντας προς τα δυτικά αυτή τη φορά – κι οι κατάρες των θεών ως αιτία γιά την περιπλάνησή του, ήταν απλά ένα πολύ όμορφο ποιητικό εφεύρημα. Φυσικά, καί να εισπράξει αιώνια δόξα ανυπέρβλητη – γι’ αυτό καί «θάβει» τους τυχόν αντίζηλους.

Ξανά στα δικά μας.
Οι τρείς αυτές ιστορίες χωλαίνουν. Τόσο πολύ, που ξεμπροστιάζονται ως ολοφάνερα κατασκευασμένες. Σε ποιά σημεία; Ιδού.
Ο Δόλων, λέει, πως ύστερα από ανάκριση (μ’ ένα γερό μπερντάχι, προφανώς) αποκάλυψε τη στρατωτική διάταξη των Τρώων. Αυτός, όμως, ήταν ένας απλός κήρυκας των Τρώων, κι όχι πολέμαρχος. Πώς την ήξερε; Από πότε οι απλοί κήρυκες συμμετέχουν σε στρατηγικούς σχεδιασμούς;
Μετά, πήγε μέσα στο στόμα του λύκου, να μάθει τα στρατιωτικά μυστικά των Αχαιών; Μά, από τις βίγλες στα ψηλά τείχη της Τροίας φαινόντουσαν τα πάντα. Ποιά «στρατιωτικά μυστικά» είχαν οι Αχαιοί, εκτός από την κατά μέτωπο επίθεση εναντίον των τειχών στη μικρή πεδιάδα ανάμεσα σ’ αυτά καί την παραλία; Ούτε κάν κυκλωτική πολιορκία με οργανωμένο σχέδιο κατάληψης (τα κλασικά κόλπα: αποκοπή της παροχής νερού μέσα στο Ίλιον καί υπονόμευση των τειχών με λαγούμια) δεν αναφέρεται στα Έπη. Όλες οι αφηγήσεις είναι μάχες κατά μέτωπον καί μονομαχίες… επί δεκαετίαν. Τζάμπα ηρωϊσμός, κι άγιος ο Ζεύς!
Πιό κάτω… δούλος καί να μεταφέρει χρυσάφι; Καί δή, ασυνόδευτος; Τί τον εμπόδιζε να τσεπώσει το χρυσάφι καί να την κοπανήσει, ή ν’ αυτομολήσει στους Αχαιούς – καί να ζήσει το υπόλοιπο της ζωής του ελεύθερος καί εις υγείαν των κορόϊδων; Καί γιατί πήγαινε από δρόμο επικίνδυνο;
Σαν πολύ βλάκα δεν μας τον παρουσιάζει τον Πρίαμο η Ιλιάδα; Καί σαν πολύ έξυπνο τον Οδυσσέα;
Τελευταίο, αλλ’ όχι έσχατο, το ότι ο Οδυσσέας έβαλε τον δούλο (τον μεταφορέα του χρυσού) να γράψει επιστολή «στη γλώσσα του» (όπως αναγράφει το κείμενο στον σύνδεσμο γιά τον Παλαμήδη). Σοβαρά; Ήξεραν οι Αχαιοί την γραπτή Χιττιτική (διότι η προφορική ήταν μία παραλλαγή -«ντοπιολαλιά»- της Πελασγικής), ώστε να διαβάσουν τί λέει η δήθεν επιστολή;
Παρεμπιπτόντως, δεν γνωρίζω τί επιγραφικό υλικό βρέθηκε στις ανασκαφές της Τροίας, αλλά πάω ένα στοιχηματάκι πως δεν ήταν Γραμμική Β’.

(συνεχίζεται)

Η ΚΡΥΦΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΚΛΩΝΙΣΜΟΥ

Ο όρος «Κλώνος» (Clone) όπως τον χρησιμοποιούμε σήμερα, χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά στη φυτολογία, από τον βιολόγο Χέρμπερτ Τζων Γουέμπερ. Ο αρχαιότερος σχετικός όρος που χρησιμοποιήθηκε για το ζήτημα ήταν «Homunculus» (Χομούνκουλους), αναφορικά σε ένα μικροσκοπικό ανθρωποειδές που υποτίθεται ότι κατασκεύαζαν βιο-τεχνητά στα μυστικά εργαστήρια τους οι αλχημιστές. Όπως ίσως καταλαβαίνετε, το ζήτημα του Κλωνισμού μέχρι πρόσφατα συνδεόταν με τις παράδοξες εργασίες μιας γραφικής φιγούρας του σύγχρονου Φανταστικού: του «τρελού επιστήμονα». Παλαιότερα, ανήκε στο πεδίο της «μαύρης μαγείας» που όπλιζε με μυστικές γνώσεις το χέρι ενός εωσφορικού μάγου ο οποίος φιλοδοξούσε να αντιγράψει βλάσφημα το έργο της “θεϊκής” Δημιουργίας!

Η παλαιότερη αναφορά που γνωρίζω πάνω στην ιδέα του Homunculus έχει «μαγικό» και όχι «αλχημιστικό» χαρακτήρα και περιλαμβάνεται σε ένα αρχαίο βιβλίο με τον τίτλο Magia Divina (Θεϊκή Μαγεία) αγνώστου συγγραφέα: 

«Πάρτε ένα μεγάλο καθαρό δοχείο φτιαγμένο από πολύ καλό κρύσταλλο. Χύστε μέσα σ’ αυτό ένα μέρος της πιο καθαρής μαγιάτικης δροσιάς που έχει μαζευτεί όταν επικρατεί ημισέληνος. Προσθέστε δύο μέρη αίματος που πάρθηκε από υγιές νεαρό άτομο. Αφήστε αυτό το μίγμα μόνο του επί ένα μήνα, ώσπου να γίνει ένας κοκκινωπός πηλός μέσα σε καθαρό νερό. Βγάλτε το καθαρό νερό και χύστε το σε μια γαβάθα. Προσθέστε ένα δράμι ζωικού χρώματος. Αφήστε το κοκκινωπό υλικό μέσα στην πρώτη γαβάθα και ταυτόχρονα να το ζεστάνετε ελαφρά και συνεχώς …» Σύμφωνα με αυτή τη μαγική συνταγή, το υλικό θα σχηματίσει «ένα είδος κύστης» καλυμμένης με ένα λεπτό δίκτυο φλεβών και νεύρων. Αυτό πρέπει να ραντίζεται, κατά διαστήματα τεσσάρων εβδομάδων, με υγρό από τη δεύτερη γαβάθα.

Ο αναγνώστης του βιβλίου προειδοποιείται ότι, ως το τέλος του τέταρτου μήνα, θα παρατηρούσε «ένα τσιριχτό ήχο και κινήσεις που θα υποδήλωναν ζωή». Μέσα στο δοχείο θα εμφανιστεί «ένα πολύ ωραίο ζευγάρι, ένα αγόρι κι ένα κορίτσι, τα οποία μπορείτε να κοιτάξετε με αληθινό θαυμασμό…». Αυτά τα μικροσκοπικά ανθρωπάκια θα έχουν ύψος 15 εκατοστών κι αν τα ταΐζει κανείς με δύο κόκκους «ζωικού βάμματος» το μήνα, θα ζήσουν επί έξι χρόνια και «θα κινούνται και θα περπατούν μέσα στο δοχείο». Θα μπορούσαν να μεταδώσουν «πολλά μυστικά» μόλις γίνουν ενός χρόνου, θα είχαν «γλυκό χαρακτήρα» και θα ήταν «πολύ υπάκουα». Μετά τον έκτο χρόνο, θα αυτοκαταστραφούν μέσα σε μια μάζα καπνού.

Εκεί που οι αλχημιστές ερευνούσαν την Prima Materia (Αρχέγονη Ύλη), δηλαδή την βασική ουσία της ζωής, η τεχνολογία του 20ου αιώνα μας πρόσφερε μια πολύ μεγαλύτερη βαθιά αντίληψη για όλα αυτά. Η αρχαία ιατρική σκέψη φανταζόταν ότι το σπέρμα του άντρα περιείχε πραγματικά και ακριβώς ένα μικροσκοπικό άτομο, το οποίο, σαν το μικροσκοπικό κοτόπουλο στο αυγό, τελικά αναπτύσσεται και γίνεται άνθρωπος. Αυτή η αντίληψη προηγήθηκε της πεποίθησής μας ότι η μοριακή ανάπτυξη και ο κώδικας του DNA επιτυγχάνουν μια μεταμόρφωση των κυττάρων σε όλες τις πολύπλοκες λεπτομέρειες, ενός πλήρως διαπλασμένου ανθρώπινου σώματος. Οι αρχαίοι στοχαστές και οι αλχημιστές δεν είχαν ειδικές συσκευές, όπως το ηλεκτρονικό μικροσκόπιο, αλλά –μιλώντας γενικά– μάλλον ακολουθούσαν τον σωστό δρόμο.

Ο Παράκελσος (1490-1541), συγκεκριμένα, έβλεπε τον άνθρωπο ως ένα μικρόκοσμο, του οποίου οι ουσίες και οι ενέργειες βρίσκονται σε «συμφωνία» μ’ εκείνες του μακρόκοσμου και με κάθε ζωή του σύμπαντος. Στους μελετητές της Αλχημείας, είναι αρκετά γνωστή η φήμη ότι ο Παράκελσος δημιούργησε, πραγματικά, ένα ανθρωποειδές πλάσμα στο εργαστήριο του.

Έγραψε για την ιδέα του Homunculus, κυρίως στο σύγγραμμα του De Homunculis et Monstris. Εκεί, ανάμεσα σε πολλά άλλα αινιγματικά πράγματα, γράφει: «Υπάρχει μια τάξη που φαίνεται να είναι επιβεβλημένη από μια Δύναμη, στην οποία πρέπει να μείνουμε προσκολλημένοι. Μόλις παραβιαστεί αυτή η τάξη, γίνονται πράγματα τα οποία παίρνουν πολλές μορφές, κι αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο δημιουργούνται ανθρωπάκια και τέρατα. Αυτά τα μικρά τέρατα μπορούν να συγκριθούν με ένα αδειανό καρύδι, ένα απλό κέλυφος, χωρίς περιεχόμενο, ή σαν σιτάρι που είναι τσόφλι χωρίς κόκκους. Μολονότι καταγόμαστε από αυτή την Δύναμη, πολλοί από εμάς δεν έχουμε τη δύναμη του κόκκου, δεν έχουμε τον αληθινό σπόρο και δεν έχουμε ούτε ψυχή ούτε δημιουργικό περιεχόμενο.

»Να ξέρετε το εξής: ο άνθρωπος και τα ζώα αναπτύσσονται από τον ίδιο σπόρο. Ο σπόρος αναπτύσσεται μέσα στο σπέρμα και δεν μπορεί να επιλέξει την κατεύθυνση του χωρίς αυτό. Αλλά όπως το αυγό αποτελείται από κρόκο και ασπράδι, έτσι είναι κατασκευασμένος και ο σπόρος. Αν η ουσία του σπόρου χάσει τη συνοχή της και διαλυθεί, τότε ο σπόρος χάνει το σπέρμα του και μπορεί να δημιουργηθεί ένα τέρας. Ανάλογα με την ανάμιξη της ουσίας στον πυρήνα του σπόρου, το τέρας μπορεί να μοιάζει ή να μη μοιάζει με αληθινό άνθρωπο. Αλλά δεν εμφανίζεται ψυχή εκεί όπου ο πυρήνας δεν είναι πλήρης».

Ο Παράκελσος θεωρούσε τη δημιουργία ενός μικρού τεχνητού ανθρώπου, ως ένα από τα μεγαλύτερα μυστικά που αποκαλύφθηκαν στον θνητό άνθρωπο: «ένα μυστήριο πάνω από όλα τα μυστήρια, που αξίζει να κρατηθεί μυστικό ως τους τελευταίους καιρούς, όταν πλέον δεν θα υπάρχει τίποτε κρυφό εξαιτίας των φιλόδοξων ανθρώπων, αλλά όλα τα μυστικά θα φανερωθούν. Και μολονότι ως τώρα δεν αποκαλύφθηκε στους πολλούς ανθρώπους η τέχνη της δημιουργίας τεχνητών ανθρωπάριων, της επαναδημιουργίας ενός νεκρού και της αναπαραγωγής πανομοιότυπων ανθρώπων, ήταν πάντως γνωστό στις νεράιδες των δασών, στα ξωτικά και στους γίγαντες που έζησαν στη Γη πριν από πολλά χρόνια, γιατί αυτά τα ίδια πλάσματα ξεπήδησαν απ’ αυτή την πηγή, γιατί από τέτοια τεχνητά ανθρωπάκια, όταν ενηλικιώνονται, παράγονται γίγαντες, πυγμαίοι και άλλοι θαυμαστοί άνθρωποι, κατά την επιθυμία του δημιουργού τους και μπορούν να κατορθώσουν πολλά θαυμαστά πράγματα».

Ο ψυχολόγος Καρλ Γκούσταβ Γιούνγκ ερεύνησε προσεκτικά τα οράματα και τα αινιγματικά συγγράμματα ενός από τους αρχαιότερους αλχημιστές, του Ζώσιμου από την Πάνοπλη, που έζησε τον 3ο αιώνα μ.κ.ε. Σ’ αυτά ο Γιούνγκ εντόπισε και τα εξής ενδιαφέροντα: Ο Ζώσιμος μιλά για έναν ιερέα σε έναν μυστικό ναό που του λέει για μια «διαδικασία εξαΰλωσης του σώματος». Ο ιερέας λέει στον Ζώσιμο ότι μπορεί να πάρει ένα μικρό κομμάτι από το δάχτυλο του και να φτιάξει απ’ αυτό έναν άνθρωπο πανομοιότυπο με αυτόν.

Έπειτα του περιγράφει ότι μπορεί να εξαϋλώσει τον Ζώσιμο, μεταμορφώνοντας τον σε πνεύμα, ενώ όλοι θα νομίζουν ότι το αντίγραφο του θα είναι ο ίδιος. Ο Ζώσιμος διηγείται ότι ο ιερέας του παρουσίασε και ένα μικροσκοπικό ανθρωπάκι που είχε δημιουργήσει ο ίδιος, με το οποίο συνομίλησε και μάλιστα παραθέτει ολόκληρη τη συνομιλία τους. Κι αυτό δεν είναι παρά ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα από τις αμέτρητες αναφορές που μπορεί να ανακαλύψει ένας συνετός μελετητής για όλα αυτά, σε αρχαία κείμενα σοφών και αλχημιστών.
Ακόμη κι όταν η αλχημεία έδωσε τη θέση της στη σύγχρονη επιστημονική μέθοδο, οι φιλόσοφοι συνέχισαν να γοητεύονται από τις συνδυασμένες υποσχέσεις και τους πιθανούς κινδύνους που προσφέρουν τα μυστικά πειράματα, η μαγεία και η φαντασία του ανθρώπου.

Ο Γάλλος εγκυκλοπαιδιστής Ντενίς Ντιντερό (1713-1784) φαντάστηκε το 1780 την πιθανότητα ανθρώπων φτιαγμένων κατά παραγγελία κάτω από εργαστηριακές συνθήκες. Διατύπωσε τις τολμηρές εικασίες του στο βιβλίο του Το Όνειρο του Αλμπέρ. Ο Ντιντερό παρουσίασε την ιδέα ότι η ευαισθησία είναι γενική ιδιότητα της ύλης, απορρίπτοντας τη θεωρία περί «προ-δημιουργίας» της αναπαραγωγής (απ’ όπου προέρχεται και η λέξη procreation στις ευρωπαϊκές γλώσσες, που σημαίνει τεκνοποίηση ή αναπαραγωγή), σύμφωνα με την οποία το άτομο προϋπάρχει σε κάποιον πρόγονο του και με μια απλή διαδικασία αναπτύσσεται από εξαρτημένο μικροσκοπικό ον σε ανεξάρτητο ον με φυσιολογικές διαστάσεις.

Πρότεινε την υπόθεση της «επιγένεσης» σύμφωνα με την οποία το έμβρυο σχηματίζεται με μια σειρά διαμορφώσεων και διαφοροποιήσεων, από αδρανή ύλη σε ευαίσθητη ύλη κι έτσι γίνεται έμβιο ον. Στο τελικό μέρος του έργου του, ο Ντιντερό πρότεινε τις θεωρίες του για τη διασταύρωση και την υβριδοποίηση. Πρόβλεψε τη μαζική παραγωγή ανθρώπινων όντων, περιγράφοντας πως διάφορες ικανότητες και επαγγέλματα μπορούν να προβλεφθούν και να επωασθούν «μέσα σ’ ένα ζεστό δωμάτιο με το πάτωμα καλυμμένο με μικρά δοχεία». Έγραψε ότι «σε καθένα απ’ αυτά τα δοχεία θα υπήρχε μια ετικέτα που να δείχνει ότι το βιοχημικό περιεχόμενο του προορίζεται να παράγει στρατιώτες, δικαστές, φιλόσοφους, ποιητές, πόρνες και βασιλιάδες».

Ο μεγάλος Γάλλος γενετιστής Δρ. Ζαν Ροστάν, σχολιάζοντας τις περιγραφές του Ντιντερό παρατήρησε ότι πρόβλεψε με ακρίβεια ένα μεγάλο μέρος των σημερινών μεθόδων που χρησιμοποιούνται στα εργαστήρια και η μόνη διαφορά είναι ότι «αντί για ζεστό δωμάτιο πρέπει να έχουμε κρύο δωμάτιο»

Το 1816, η Μαίρη Σέλλεϋ (σύζυγος του ποιητή Πέρσυ Σέλλεϋ) έγραψε το κλασσικό έργο του Φανταστικού, Φρανκενστάιν ή Ο Σύγχρονος Προμηθέας, ένα κωδικό βιβλίο για την προσπάθεια του ανθρώπου να γίνει θεός, δίνοντας ζωή σε ένα νεκρό σώμα, κατασκευάζοντας ζωντανά όντα στο εργαστήριο. Η ίδια έγραψε για τη συγγραφή του βιβλίου της:

«Πολλές και μεγάλες ήταν οι συζητήσεις ανάμεσα στον Λόρδο Μπάιρον και στον Σέλλεϋ, τις οποίες παρακολουθούσα χωρίς να μιλώ καθόλου. Σε κάποιες απ’ αυτές, συζητούσαν για τη φύση της Αρχής της Ζωής και για το αν μπορούσε να γίνει γνωστή. Μιλούσαν για τα πειράματα του Δαρβίνου, ότι κράτησε για αρκετό καιρό ένα σκουλήκι, κομμένο στα δύο, μέσα σ ‘ έναν δοκιμαστικό σωλήνα, ώσπου από κάποια άγνωστη δύναμη άρχισε ξαφνικά να κινείται από μόνο του. Έλεγαν ότι ένα νεκρό σώμα μπορεί να ξαναζωντανέψει. Ο Γαλβανισμός και τα πειράματα μ’ αυτόν, είχαν δώσει πολλές ελπίδες να απαντηθεί αυτό το ερώτημα. Ίσως μπορούν να δημιουργηθούν στο εργαστήριο τα μέρη που συνθέτουν έναν οργανισμό, να ενωθούν τεχνητά και να τους δοθεί μια τεχνητή ζωική θερμότητα. Ο Μπάιρον ήταν πεπεισμένος ότι μπορούμε να αναπαράγουμε τεχνητά τους εαυτούς μας, παρακάμπτοντας την φυσιολογική γονιμοποίηση».

Ένας Ιταλός πρωτοπόρος ερευνητής, ο Τζιόρτζιο Γκαλέζιο, διατύπωσε από το 1818 τις βασικές ιδέες που σήμερα μας προκαλούν και μας τρομάζουν. Έγραψε μια μελέτη με τίτλο Teoridella Reprodujione Vegetale, στην οποία διακήρυξε: «Αποκαλώ Άτομο τη συλλογή όλων των φυτών, τα οποία προέρχονται από ένα έμβρυο μόνο και τα οποία συνεπώς αποτελούν ένα φυτό και μόνο, χωρίς μεταβολή. Αυτό το Άτομο, αν και πολλαπλασιάζεται ασταμάτητα, θα φέρνει πάντοτε μαζί του κάθε μια από τις αναρίθμητες υποδιαιρέσεις της ύπαρξης του, των ίδιων χαρακτήρων και της ίδιας γενικής όψης με τα οποία εμφανίστηκε κατά τη γέννηση του. Ένα τέτοιο ξεχωριστό φυτό είναι ικανό να ανανεώσει τη ζωή του για εκατομμυριοστή φορά. Ο άνθρωπος, ως Άτομο που αποτελείται από μικρότερα άτομα, τα κύτταρα, μπορεί να αναπαράγει τον εαυτό του από τα κύτταρα του, τα οποία είναι πανομοιότυπα μεταξύ τους με τον ίδιο τρόπο που τα Άτομα στα οποία μπορεί να διασπαστεί το ον, θα είναι επίσης πανομοιότυπα μεταξύ τους»

Το 1886 έγινε η πρώτη εντυπωσιακή ανακάλυψη από έναν Ρώσο ερευνητή, τον Αλεξάντερ Τιτσομίροφ. Άρχισε με τη γνώση ότι, στα περισσότερα είδη, κάποια μορφή σεξουαλικής ένωσης είναι ουσιώδης, το ωάριο γονιμοποιείται μόνο από το σπέρμα. Αν δεν γονιμοποιηθεί, το μέσο ωάριο πεθαίνει σε λίγη ώρα. Αλλά ο Τιτσομίροφ ανακάλυψε, επίσης, ότι υπάρχουν εξαιρέσεις σ’ αυτή τη θεωρητικά απόλυτη βιολογική αρχή. Μια απ’ αυτές τις εξαιρέσεις είναι η μητέρα μεταξοσκώληκας, η οποία μπορεί να γονιμοποιηθεί με απλό χημικό τρόπο. Ωστόσο κανένας δεν έδωσε μεγάλη σημασία σε όλα αυτά. Όμως, οι μεταξοσκώληκες μπορούν να εφαρμόσουν τον Κλωνισμό χωρίς εξωτερική βοήθεια.

Κατόπιν ήρθαν οι αχινοί και τα σκουλήκια, τα οποία οι Δόκτορες Τ. Χ. Μόργκαν και Α. Μιντ επεξεργάστηκαν με ορισμένα υγρά, όπως το συμπυκνωμένο θαλάσσιο νερό, πετυχαίνοντας αναπαραγωγή. Αυτή η δουλειά αντιγράφηκε και βεβαιώθηκε το 1900, από τον Δρ. ΖακΛομπ. Σιγά-σιγά, αυτή η ιδέα διευρύνθηκε, και οι βιολόγοι άρχισαν να βλέπουν ότι σχεδόν οποιοδήποτε μη γονιμοποιημένο ωάριο θα μπορούσε να υποβληθεί στην τεχνητή παρθενογένεση. Ωστόσο, ο τρόπος διέφερε πολύ από είδος σε είδος.

Οι μελέτες πάνω σ’ αυτό που σήμερα αποκαλούμε Κλωνισμό, άρχισαν από το 1889, από τον Δρ. Φρήντριχ Μίσερ –ο οποίος είναι και ο πατέρας των ερευνών για το DNA, στο πανεπιστήμιο του Τίμπιγκεν της Γερμανίας, το οποίο συνεχίζει μέχρι σήμερα να είναι ο βασικός χορηγός των ευρωπαϊκών πειραμάτων Κλωνισμού.

Το 1902, ο Δρ. Γκότλιμπ Χάμπερλαντ, ένας Αυστριακός βιολόγος, υπολόγισε ότι τα κύτταρα των φυτών είναι «Totipotent». Αυτή η λέξη σημαίνει ότι κάθε μικροσκοπικό φυτικό κύτταρο έχει την ικανότητα να αναπτύσσεται σε ώριμο φυτό. Δεν μιλούσε για ένα σπόρο, αλλά για οποιοδήποτε κύτταρο που μπορεί να ληφθεί από το φύλλο, το κοτσάνι ή το λουλούδι ενός φυτού. Δημοσίευσε τη θεωρία του και τα αποτελέσματα των πειραμάτων του στα πρακτικά εργασιών της Αυτοκρατορικής Ακαδημίας Επιστημών, απ’ όπου λίγο αργότερα ενέπνευσαν το έργο του Άγγλου Δρ. Φρέντερικ Στιούαρτ, ο οποίος στο σύγγραμμα του Συνολική Ατομική Δύναμη, Παραλλαγή και Κλαδική Ανάπτυξη των Καλλιεργημένων Κυττάρων, γράφει (το 1908):

«Οι προφητείες του Χάμπερλαντ δικαιώνονται τώρα. Το πρόβλημα θα αποκτήσει στο μέλλον ακόμη μεγαλύτερο ενδιαφέρον, γιατί αυτή η αρχή προεκτείνεται σε απίστευτα ζητήματα, στην κλαδική ανάπτυξη από επιζώντα κύτταρα του σώματος ανώτερων ζώων, ακόμη και του ανθρώπου» Ο ίδιος ανέπτυξε μια επιτυχημένη μέθοδο για τον κλωνισμό των καρότων, ενώ είναι σχετικά γνωστό στους ακαδημαϊκούς κύκλους ότι πειραματίστηκε και με βατράχους και κότες.

Ο μεγάλος συγγραφέας του Φανταστικού, Χάουαρντ Φίλλιπς Λάβκραφτ, έγραψε το 1927 μια νουβέλα με τον τίτλο: Η περίπτωση του Τσαρλς Ντέξτερ Γουώρντ (The Case of Charles Dexter Ward). Στις σελίδες της, ο Τσάρλς Ντέξτερ Γουώρντ από το Πρόβιντενς (μια λογοτεχνική μεταμφίεση του ίδιου του Λάβκραφτ), ακολουθεί τα ίχνη που άφησε πίσω του ένας πρόγονός του, με το όνομα Τζόζεφ Κάρβεν. Οι ανίερες μελέτες που έκανε ο πρόγονός του, παγιδεύουν με την απαγορευμένη γοητεία τους τον νεαρό Γουώρντ, που ανακαλύπτει τα συγγράμματα και την αλληλογραφία αυτού του αμφιλεγόμενου προσώπου.

Μέσα από τη μελέτη της αινιγματικότατης αλληλογραφίας του Κάρβεν με τους πιο περίεργους ανθρώπους, ο Γουώρντ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τα μέλη μιας ομάδας ανθρώπων ανταλλάσσουν μεταξύ τους τα στοιχεία που συνθέτουν το μυστικό της εκμετάλλευσης των αλάτων των οργανισμών, για την αναβίωση νεκρών όντων! Η ανησυχητική αυτή διήγηση του Λάβκραφτ θα ξετυλιχθεί σε έρευνες παράδοξων γενεαλογικών δέντρων, σε αποκρυπτογραφήσεις των κωδίκων επικοινωνίας μεταξύ ανθρώπων που προσπαθούν να μελετήσουν ένα τρομερό μυστικό, σε σκοτεινά υπόγεια εργαστήρια γεμάτα από τα δείγματα από νεκροζώντανα όντα του παρελθόντος, στην αποκάλυψη των βασανιστηρίων που έκανε ο Κάρβεν και οι σύντροφοί του σε νεκρά ανθρώπινα πλάσματα (όπως μούμιες, κλπ.) που ξαναζωντάνευαν με τις μεθόδους τους για να τα ανακρίνουν και να μάθουν τα μυστικά της αρχαίας γνώσης.

Ο Λάβκραφτ περιγράφει το 1927 όχι μόνο όλες τις βασικές αρχές Κλωνισμού από τμήματα νεκρών ανθρώπινων σωμάτων, αλλά και όλες τις ανίερες πρακτικές που μπορεί να εφαρμοστούν με αυτή τη μυστική γνώση.

Το 1932, ο Άλντους Χάξλεϋ, δημοσίευσε το φουτουριστικό μυθιστόρημα Brave New World (Γενναίος Νέος Κόσμος), στο οποίο περιγράφονται λεπτομερώς εκκολαπτήρια ανθρώπινων κλώνων, οι οποίοι αργότερα περνούσαν από τη «Διαδικασία Μποκανόφσκυ» μια μέθοδο με την οποία γινόντουσαν υποβολές στους τεχνητά δημιουργημένους πανομοιότυπους ανθρώπους για να αναπτύξουν συγκεκριμένα διανοητικά χαρακτηριστικά.

Το 1940, ο Δρ. Χάιντς Γκάισελ, ένας από τους επικεφαλείς του Γραφείου Φυλετικής Πολιτικής του Ναζιστικού κόμματος, δημοσίευσε μια μελέτη με τίτλο: Οι Φυλετικές Προσμίξεις, Τα Αποτελέσματα τους, η Άμεση Ανάγκη Ανάπτυξης της Ευγονικής και η Γενετική Επανάσταση Επέμβασης στις Διαδικασίες Αναπαραγωγής. Στις σελίδες του περιγράφει εκτός των άλλων, τις μελέτες των επιστημόνων των Ναζί πάνω σ’ αυτό που σήμερα αποκαλούμε Κλωνισμό.

Ήδη από το 1935, ο περιβόητος Ναζί επιστήμονας, Δρ. Γιόζεφ Μένγκελε, ήταν ο πρωτοπόρος στα γενετικά πειράματα, τα οποία συμπεριλάμβαναν πειράματα σε ανθρώπους για την επίτευξη Κλωνισμού. Ο ίδιος έχει κατηγορηθεί για τον θάνατο εκατοντάδων ανθρώπων-πειραματόζωων στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης, οι οποίοι έπεσαν θύματα των ανομολόγητων πειραμάτων στα μυστικά εργαστήρια του, χρηματοδοτημένα και συντονισμένα από το Γραφείο Φυλετικής Πολιτικής. Ο Μένγκελε διέφυγε την σύλληψη και συνεχίζει μέχρι σήμερα να είναι ο Νο1 καταζητούμενος εγκληματίας πολέμου, φυσικά όχι μόνο για το ναζιστικό παρελθόν του αλλά και για τις ειδικές γνώσεις του πάνω στα ζητήματα αυτά [και γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους, είναι φανερό ότι αν συλλαμβανόταν δεν θα αποκαλυπτόταν η σύλληψή του].

Φήμες και urban legends τον παρουσιάζουν να συνεχίζει το έργο του κάπου στη Νότιο Αμερική, αγέραστος εξαιτίας των γενετικών μεθόδων αναζωογόνησης που γνωρίζει, ενώ ο Εβραίος συγγραφέας Ίρα Λεβίν που έχει ερευνήσει επισταμένα την περίπτωση Μένγκελε, τον παρουσιάζει στο βιβλίο του Τα Παιδιά από την Βραζιλία, να έχει αναπαράγει κλώνους του Άντολφ Χίτλερ. Πολλά έχουν ειπωθεί και για τα κέντρα «Λέμπενσμπορν» (Πηγή Ζωής) των πειραμάτων Ευγονικής των Ες-Ες, στα οποία μεταξύ άλλων λειτουργούσαν προγράμματα έρευνας για τη δημιουργία «Αρίων» βρεφών…

Το 1951, πέντε χρόνια μετά τη λήξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, στο Ινστιτούτο Αντικαρκινικών Ερευνών της Φιλαδέλφειας, οι Δόκτορες Μπριγκς και Κινγκ, πήραν τον πυρήνα ενός γονιμοποιημένου αυγού βατράχου και έβαλαν στη θέση του τον πυρήνα ενός σωματικού κυττάρου από έναν αγέννητο βάτραχο. Με όλα τα 46 χρωματοσώματα από το κύτταρο του αγέννητου βατράχου μέσα στο αυγό, το τοποθέτησαν σε ένα πιάτο με νερό από τη λίμνη, που είναι το φυσικό περιβάλλον των βατράχων. Αποτέλεσμα ήταν να αναπτυχθεί ένα έμβρυο.

Το πείραμα τους απέδειξε επίσημα ότι οι ιδέες του Γκότλιμπ Χάμπερλαντ για τον Κλωνισμό των φυτών, μπορούσαν να εφαρμοστούν στα αμφίβια ζώα: τα κύτταρα ενός οργανισμού περιλαμβάνουν ένα πλήρες γενετικό πρόγραμμα για ολόκληρο τον οργανισμό, είτε είναι φυτό, είτε είναι ζώο, είτε άνθρωπος. Αυτό οι επιστήμονες το ήξεραν πλέον στα σίγουρα, τουλάχιστον από το 1951, όπως ήξεραν και τη σχεδόν ακριβή μέθοδο με την οποία μπορούσαν να επιτύχουν τον Κλωνισμό. Φυσικά, αυτά που μαθαίνουμε σήμερα, είναι απλώς όσα αποφάσισαν να ανακοινώσουν στη δημοσιότητα, παρ’ όλο που οι επιτεύξεις αυτές είναι γνωστές από τότε και το θεωρώ τελείως απίθανο να μην πειραματίστηκαν καθόλου από τότε.

Το 1963 ο μεγάλος Βρετανός ειδικός της γενετικής του πανεπιστημίου του Κέιμπριτζ, Δρ. Ι. Γκόρντον, δημιούργησε μαζικά βατράχους με τη μέθοδο του Κλωνισμού και ξεκίνησε να πειραματίζεται με τον Κλωνισμό βοδιών στα εργαστήρια που του παραχωρήθηκαν γι’ αυτόν τον σκοπό στο πανεπιστήμιο του Κολοράντο, ενώ ο ίδιος είχε ανακοινώσει σε κλειστούς επιστημονικούς κύκλους πως «ο κλωνισμός του ανθρώπου θα καταστεί δυνατός μέσα στην επόμενη πενταετία»

Η πρώτη επίσημη επερώτηση που κατατέθηκε για τους κινδύνους της πιθανότητας ανθρώπινου Κλωνισμού, έγινε στις 28 Ιανουαρίου 1971 από τον Δρ. Τζέημς Ντιούι Γουάτσον (βραβείο Νόμπελ Ιατρικής του 1962, καθηγητής της Βιολογίας στο πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ) στην Επιτροπή Επιστήμης και Αστροναυτικής της Αμερικανικής Βουλής των Αντιπροσώπων. Γιατί άραγε; Ήταν ένα σημαντικό γεγονός, το οποίο συγκαλύφθηκε από τον ίδιο τον πρόεδρο της επιτροπής, Τζωρτζ Π. Μίλερ, βουλευτή της Καλιφόρνια.

Το 1972, υπήρχε ήδη ειδικό άρθρο στους κανονισμούς του αμερικανικού Εθνικού Ινστιτούτου Υγείας σύμφωνα με το οποίο «απαγορεύεται ο Κλωνισμός των θηλαστικών, εκτός αν αυτός ο Κλωνισμός εγκριθεί πρώτα από την Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή περί Ηθικής» που, ούτε λίγο ούτε πολύ, σημαίνει «εγκρίνουμε μόνο ό,τι ελέγχουμε, για να ξέρουμε τι γίνεται».

Όπως καταλαβαίνετε, τα σημερινά δημοσιεύματα του είδους, προφανώς απευθύνονται σε ανθρώπους που δεν είναι καλά ενημερωμένοι πάνω στο ζήτημα, το οποίο δεν είναι καθόλου καινούργιο.

Αυτή είναι η κρυφή ιστορία του Κλωνισμού, τουλάχιστον σύμφωνα με την προσωπική μου μελέτη πάνω στο ζήτημα. Η επίσημη γνωστή ιστορία του Κλωνισμού αρχίζει το 1978, με τη δημοσιοποίηση των εργασιών των Δρ. Λέντερμπεργκ και Μακ Κίνελ, καθώς και άλλων επιστημόνων που ακολούθησαν τα επόμενα χρόνια, μέχρι τα προ μερικών ετών δημοσιευμένα εκπληκτικά αποτελέσματα των πειραμάτων. Αν ερευνήσει κάποιος, με δυσκολία θα ανακαλύψει μια-δυο αναφορές σε όλα αυτά πριν από το 1978!

@Παντελής Γιαννουλάκης / περιοδικό STRANGE

Οι εικόνες προέρχονται από την σειρά του BBC, orphan black, αναζητήστε την.http://pointfromview.blogspot.gr/

Ο ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΣ ΠΟΛΕΜΙΣΤΗΣ ΤΗΣ ΛΕΣΒΟΥ!!!!!!!

Ο τελευταίος πολεμιστής της Λέσβου: Η ιστορία του 95χρονου που παρέλασε στην Προκυμαία

 

 
Μετρά 95 χρόνια. Γεννήθηκε στο Σκουτάρο της Λέσβου το 1922 και σήμερα παρέλασε στην Προκυμαία της Μυτιλήνης για μια ακόμα φορά με το λάβαρο του Συνδέσμου των θυμάτων και αναπήρων πολέμου του νησιού. Είναι ο Αντώνης Αλεξανδρής, ο τελευταίος πολεμιστής της Λέσβου. Ο τελευταίος ήρωας.
«Ήμασταν πολλοί κάποτε… πολλά θύματα για τη σημαία και την πατρίδα. Πολλά κομμένα χέρια, πολλά κομμένα πόδια, Τώρα λιγοστέψαμε, τελειώνουμε», λέει παρελαύνοντας μόνος πια, με σακατεμένα τα ποδάρια συνεχίζοντας να χαμογελά και να δηλώνει προς πάσα κατεύθυνση πως «άμα το θελήσουμε τις ξεπερνάμε τις δυσκολίες. Όποιες κι αν είναι…».
Κρατούμενος στο στρατόπεδο Παύλου Μελά της Θεσσαλονίκης και μετά στο στρατόπεδο Stein Krems και Bernau «αριθμός κρατουμένου 8425» ο κυρ Αντώνης πολέμησε μετά και στον Εμφύλιο «γιατί έτσι έπρεπε». Γύρισε σακάτης αλλά δε το έβαλε κάτω…
«Πώς τα κατάφερες κι έφτασες 95 χρονών;» τον ρωτάμε. «Ο χάρος είναι φίλος μου πια» απαντά. «Ξέρεις πόσες φορές συναντηθήκαμε και με ξεπέρασε; Αλλά και πού ‘σαι…» συμπληρώνει. «Πίνω και κανένα ούζο πότε πότε… Τι ένα δηλαδή… Τσιγάρο δεν έβαλα στο στόμα μου, αλλά ούζο έχω πιεί και τρία – τέσσερα λιμάνια» λέει και γελά.
Ο κυρ Αντώνης Αλεξανδρής, συμμετέχει ανελλιπώς πρώτος σε κάθε παρέλαση. Τα τελευταία τρία χρόνια με πρωτοβουλία του δημάρχου Σπύρου Γαληνού όταν φτάνει στην εξέδρα των επισήμων ο δήμαρχος τον υποδέχεται και τον οδηγεί πάνω στην εξέδρα για να παρακολουθήσει την υπόλοιπη παρέλαση. Κάτι που σήμερα 25 Μαρτίου στην Προκυμαία της Μυτιλήνης επαναλήφθηκε. www.topontiki.gr
 

ΕΘΝΙΚΗ ΚΟΣΜΟΘΕΩΡΙΑ-ΠΑΝΗΓΥΡΙΚΟΣ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ

Π.ΗΦΑΙΣΤΟΣ    Εθνική Κοσμοθεωρία – Πανηγυρικός 25ης Μαρτίου

Ομιλία για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου
Πανηγυρικός – Πανεπιστήμιο Πειραιώς
Η ελευθερία ως θεμελιώδης αξίωση των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων των Νέων Χρόνων

Παναγιώτης Ήφαιστος, Καθηγητής Διεθνών Σχέσεων, Πανεπιστήμιο Πειραιώς.

«Ελευθερία ή θάνατος» είναι η φράση όλων ανεξαιρέτως των εθνικοαπελευθερωτικών αγώνων από τον 18ο μέχρι τον 20ο αιώνα. Θα αρχίσω και θα τελειώσω με τον Ρήγα Φεραίο.
«Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή
παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή»,
Έσχατη λοιπόν υπόθεση η ελευθερία. Όπως έσχατος είναι και ο θάνατος. Η επίδειξη αυτοθυσίας που τόσο συχνά καταμαρτυρείται προσδιορίζει και την Υπέρτατη θέση της ελευθερίας στην ανθρώπινη ζωή. Την φράση «Ελευθερία ή θάνατος» την ακούμε με τις ίδιες ή διαφορετικές λέξεις επί χιλιετίες. Είναι μια γενική κοσμοθεωρητική παραδοχή που ενσαρκώνει την αξίωση μιας κοινωνικής οντότητας να απαλλαγεί από εξωγενείς δεσποτισμούς και κατεξουσιασμούς.
Όμως, είναι συνάμα και αξίωση για δημοκρατία σύμφωνα με την ανθρωπολογική ετερότητά μιας κοινωνικής οντότητας. Βασικά, τονίζουμε, η Ελευθερία κλασικά νοούμενη, όπως για παράδειγμα ήταν φυτεμένη στο ιστορικό μυαλό του Ρήγα, δεν είναι μεταφυσική έννοια, άπιαστη, άυλη και υποθετική.
Η Ελευθερία έχει τρεις χειροπιαστές όψεις: Την Ανεξαρτησία, την Δημοκρατία και την κορύφωση του πολιτειακού βίου με την κατάκτηση της Πολιτικής Ελευθερίας.
Με φιλοσοφικούς όρους, Ελευθερία είναι η απερίσπαστη απόλαυση της ανθρώπινης ετερότητας. Ετερότητα είναι η δυνατότητα μιας οντότητας να υπάρχει ως διακριτή ταυτότητα, μοναδική, ανόμοια, ανεπανάληπτη, να είναι δηλαδή ετερότητα ως προς καθετί που δεν είναι ο εαυτός της. Η αξίωση ελευθερίας, είναι, ουσιαστικά, η αξίωση μιας κοινωνίας να απολαύσει την ανθρωπολογική ετερότητά της όπως κτίστηκε χωροχρονικά.
Αξίωση αυτοθέσμισης, αυτοδιάθεσης, ισοτιμίας με τις άλλες κοινωνίες, εν ολίγοις, αξίωση μιας κοινωνικής οντότητας να είναι εθνικά ανεξάρτητη. Από τον 18ο μέχρι τον 20ο αιώνα είχαμε δεκάδες εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες κατά των αυτοκρατορικών και αποικιακών δυνάμεων. Συντομογραφικά θα δούμε τώρα την πολιτικοστοχαστική και διεθνοπολιτική συγκυρία αυτών των αγώνων ελευθερίας.

Διαδοχικά, με αφετηρία τον 15ο και 16ο αιώνα η αντί-θεοκρατία κατά του Ρωμαιοκαθολικού δεσποτισμού εξελίχθηκε σε αντι-μεταφυσικό κίνημα, το οποίο, τελικά, επηρέασε την πολιτική με τον εξής απλό αλλά καθοριστικό τρόπο: Πρώτον, οδήγησε σε μια υλιστική και συνάμα ιδεολογική νοηματοδότηση της ζωής στην δημόσια σφαίρα και δεύτερον, σε μια νοηματοδότηση της πολιτικής ενδοκρατικά και διακρατικά με όρους ισχύος.
Μέχρι και τις μέρες μας στις δυτικές κοινωνίες –της Ελλάδας μη εξαιρουμένης– σημαίνει μια ανένδοτη πάλη των διανοητικών ελίτ για εκδίωξη από την δημόσια σφαίρα όχι μόνο της θρησκείας αλλά και του πνεύματος, εν γένει.

Στο σημείο αυτό, λοιπόν, για να κατανοήσουμε την θέση της ελευθερίας ως κοσμοθεωρητικού αιτήματος, ως δηλαδή ενός εκ της φύσεώς του πνευματικού αιτήματος, απαιτείται να αντιπαραβάλουμε την κλασική-αριστοτελική νοηματοδότηση της πολιτικής με την νεοτερική. Κλασικά-αριστοτελικά και ανθρωποκεντρικά νοούμενα, το Κοινωνικό γεγονός και το Πολιτικό γεγονός σημαίνουν περίπου τα εξής: Υπό συνθήκες Ανεξαρτησίας ως Υψηλοτάτης, Υπερτάτης και Εσχάτης πολιτικής και ηθικής αρχής, το Πολιτικό γεγονός είναι ο συλλογικός κατ’ αλήθειαν βίος στο πλαίσιο του οποίου μια ελεύθερη κοινωνική οντότητα αναζητά τον συλλογικό τρόπο ζωής.
Ένα συλλογικό τρόπο ζωής που θα είναι συμβατός με την ανθρωποκεντρικά θεμελιωμένη ετερότητά της. Στην κλασική εποχή, οι πολίτες, ασκώντας την καθολική αρμοδιότητα του εντολέα συγκροτούνταν Πολιτειακά ως Δήμος, όριζαν τους νόμους και ήλεγχαν άμεσα και καθημερινά την εφαρμογή τους. Κοινωνία και εξουσία ταυτίζονταν: Η ατομική και κοινωνική ελευθερία κορυφώνονταν σε πολιτική ελευθερία. Δηλαδή, πολιτική ελευθερία με την έννοια του αυτοκαθορισμού του ατόμου και πέραν του ατομικού του βίου και στο πεδίο της κοινωνικής και πολιτικής ζωής, την πολιτειακή διασφάλιση του ρόλου των πολιτικοποιημένων πολιτών ως άμεσων εντολέων και τον προσδιορισμό της ελευθερίας με όρους όχι αυτονομίας της εξουσίας αλλά αυτονομίας των πολιτών-εντολέων που εμπλέκονταν άμεσα και καθημερινά στα πολιτικά δρώμενα.

Έτσι, σύμφωνα με την κλασική-Αριστοτελική αντίληψη, ανθρώπινη ετερότητα, δημοκρατία και πολιτική ελευθερία είναι νοήματα οργανικά συναρτημένα σ’ ένα πνευματικό και συνάμα αισθητό Όλο, την Πολιτεία. Το κλασικό σύστημα θεωρείται παραδειγματικό γιατί κατόρθωσε να ενσωματώσει τα πνευματικά κριτήρια και παράγοντες στον πολιτικό βίο και συνάμα να καθιερώσει το Ιδεώδες της Ανεξαρτησίας, όπως λεγόταν στην κλασική εποχή η Εθνική Ανεξαρτησία, ως θέσφατο και Υπέρτατη διαπολιτειακή ηθική αρχή. Το κλασικό σύστημα καταστράφηκε, υπενθυμίζω, όταν η Αθήνα δεν σεβάστηκε την Ανεξαρτησία των άλλων Πόλεων και είχαμε τον Πελοποννησιακό Πόλεμο.

Χωρίς να επεκταθώ στο Βυζάντιο λέω μόνο ότι, αν αντί σταυροφοριών, μια μόνο ματιά στην Βυζαντινή Οικουμένη θα έκανε τους Δυτικούς της ύστερης Μεσαιωνικής φάσης να καταλάβουν ότι, για να έχεις πολιτική και μάλιστα κοσμοσυστημική, δεν χρειάζεται η «νιτσεϊκή θανάτωση του Θεού», ούτε βεβαίως χρειάζεται να οδηγηθούν στο αδιέξοδο του εκμηδενισμού του πνεύματος από την δημόσια πολιτική. Ούτε ασφαλώς η μεταφυσική πίστη των ανθρώπων είναι συνώνυμη της Θεοκρατίας. Αυτές είναι θλιβερές υπεραπλουστεύσεις οφειλόμενες, στα πνευματικά τραύματα που προκάλεσε η Ρωμαιοκαθολική Θεοκρατία.

Βασική λοιπόν θέση μας είναι ότι τα έθνη του κόσμου τον 19ο και 20ο αιώνα εν μέσω της γιγαντομαχίας των διεθνιστικοϋλιστικών ιδεολογιών που δημιουργούσαν διεθνοπολιτικες συμπληγάδες, διεξάγωντας εθνικοαπελευθερωτικούς αγώνες αξίωσαν εθνική ανεξαρτησία για να ενσωματώσουν το πνεύμα τους στο δική τους ελεύθερη πολιτεία. Όμως, η νοηματοδότηση της πολιτικής με υλιστικούς όρους σήμαινε, εν τέλει, νοηματοδότηση της πολιτικής με όρους ισχύος.

Αφήνοντας κατά μέρος τους καλοπροαίρετους υλιστές φιλόσοφους των Νέων Χρόνων που φιλοδόξησαν «να θανατώσουν τον θεό» τονίζω τις εξής διεθνοπολιτικές συνέπειες της νοηματοδότησης της πολιτικής με όρους ισχύος: Την βίαιη και με ρατσιστικούς όρους ανθρωπολογική ολοκλήρωση στην Ευρώπη, στην Βόρειο Αμερική που εκτελέστηκε με εθνοκαθάρσεις και γενοκτονίες μεγάλης κλίμακας. Το αποικιοκρατικό και αυτοκρατορικό φαινόμενο που προκάλεσε μια μακραίωνη γιγαντιαία διατάραξη του πλανητικού πολιτικού γίγνεσθαι. Με απλά ελληνικά αυτό σημαίνει επί πέντε σχεδόν αιώνες τον κατεξουσιασμό και την καταδυνάστευση του πλανήτη. Οι αποικιοκρατικές δυνάμεις εκτέλεσαν το μεγαλύτερο πλιάτσικο πλουτοπαραγωγικών πόρων όλων των εποχών, καταδυνάστευσαν έθνη με μακραίωνα εθνικά κτίσματα πολιτικού πολιτισμού, ανέστειλαν ή αντέστρεψαν την φυσιολογική πορεία των εθνικών πολιτικών πολιτισμών και γέννησαν απίστευτα διεθνοσοβινιστικά δόγματα εκπολιτισμού που επανέφεραν την ανθρωπότητα στην εποχή της βαρβαρότητας. Σήμαινε την τυραννία, μεγάλα νεκροταφεία απλών ανθρώπων της πλανητικής καθημερινής πραγματικότητας και μια γιγαντιαία πολιτικοκοινωνική αποσταθεροποίηση που καλά κρατάει μέχρι τις μέρες μας. Αυτή η καταστροφή συντελέστηκε σε μια ιστορική εποχή που τα έθνη του πλανήτη θα μπορούσαν να κάνουν περαιτέρω βήματα πολιτικού πολιτισμού.

Το τέλος του Μεσαίωνα ήταν μια κομβική ιστορική στιγμή μιας διαδρομής δύο χιλιετιών: Την κλασική εποχή διαδέχθηκε ο πολιτικός και πολιτισμικός εμβολισμός της Ανατολής από τον Αλέξανδρο, ακολούθησαν η ελληνιστική και Ρωμαϊκή εποχή και η Βυζαντινή Οικουμένη.
Διόλου τυχαίο, βλέπουμε και οι τρεις αυτές περιπτώσεις, περισσότερο όμως η Βυζαντινή Οικουμένη, κατέτειναν προς ένα κοσμοσυστημικό πλουραλισμό και μια αποδοχή της κοινωνικής ετερότητας των εθνών. Δύσκολη, μακραίωνη, αλλά σταθερή πορεία. Μπορούμε να πούμε ότι, όπως το παράδειγμα της Βυζαντινής Οικουμένης δείχνει, τα έθνη θα μπορούσαν να συνυπάρξουν υπό πιο ήρεμες συνθήκες, ιδιαίτερα αν η μετάβαση του ευρωπαϊκού μεσαίωνα έπαιρνε άλλη μορφή.
Εκεί λοιπόν που οι κοινωνικές οντότητες του πλανήτη συναλλάσσονταν αναμιγνύονταν, συγκροτούνταν και προχωρούσαν εν μέσω δυσκολιών και συγκρούσεων από τη μια εποχή στην άλλη η αποικιοκρατία και οι αυτοκρατορίες των Νέων Χρόνων τάραξαν τις σεισμικές πλάκες του πλανήτη και υποδούλωσαν έθνη τρισχιλιετούς διαμόρφωσης.

Οι αγώνες ανεξαρτησίας των δύο τελευταίων αιώνων, όμως, έδειξαν ότι ερήμην καθεστώτων, αυτοκρατοριών, υπερεθνικών δομών και ιδεολογικών αντιλήψεων οι κοινωνικές οντότητες ποτέ δεν έπαυσαν να διαμορφώνονται εθνικά. Καταμαρτυρείται από το γεγονός ότι κάποια στιγμή η εθνική τους κοσμοθεωρία εκρήγνυται αξιώνοντας συλλογική ελευθερία.
Πολύ πέραν των πεζών και συμβατικών συζητήσεων, ορίζουμε την εθνική κοσμοθεωρία ως ένα χωροχρονικό πνευματικό και ανθρωπολογικό επίτευγμα: Ως εθνική κοσμοθεωρία ορίζουμε, το διαχρονικό κοινωνιοκεντρικό κτίσιμο του πνευματικού κόσμου και της ανθρωπολογικής ετερότητας μιας οποιασδήποτε κοινωνικής οντότητας. Η εθνική κοσμοθεωρία είναι χωροχρονικό πνευματικό γεγονός το οποίο δεν καταστέλλεται και δεν κατεξουσιάζεται.
Είναι η πνευματική μαγιά που βρίσκεται στον πυρήνα των αξιώσεων ελευθερίας και που περιέχει πολύ δύναμη για να μπορεί να στηρίξει αγώνες ελευθερίας κατά τυράννων απείρως υπέρτερης ισχύος.

Θα πάρω μιαν ανηφοριά
Θα πάρω μονοπάτια
Να βρω τα σκαλοπάτια
Που παν στην λευτεριά
——
Μπορεί σε κάποια μάχη,
γραμμένο η μοίρα νάχει,
να μη γυρίσουμε.
Μα πάμε με καμάρι
Και λέμε όποιον πάρει, και θα νικήσουμε

Απαγγέλλει ο αμούστακος Ρήγας Φεραίος της Κύπρου, ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης, ο τελευταίος που απαγχονίστηκε σε ηλικία 18 χρονών κληροδοτώντας μας εκατοντάδες ποιήματα για την Ελευθερία, την Ελλάδα και τον Έρωτα.

Η εθνική κοσμοθεωρία είναι πρωτίστως πνευματικό και ανθρωπολογικό κατόρθωμα που σωρευτικά κτίζει τον πολιτικό πολιτισμό τοπικά και οικουμενικά. Αν και διαφορετικού περιεχομένου για κάθε κοινωνική οντότητα η εθνική κοσμοθεωρία είναι μορφικά πανομοιότυπη γιατί ενσαρκώνει τις ίδιες αξιώσεις για απαλλαγή από τυράννους, για δημοκρατία και για ελευθερία. Με εθνική κοσμοθεωρία είναι προικισμένες όλες οι κοινωνικές οντότητες στην Ανατολή, στον Νότο, στον Βορρά και στην Δύση.
Οι βαθμίδες αυτού του πολιτισμού και πολιτικού κατορθώματος, όμως, ποικίλουν: Αλλού υπάρχουν κτίσματα χιλιετιών, αλλού αιώνων και αλλού λιγότερο. Όπου και να κτίζεται και όπως και να κτίζεται, όμως, η εθνική κοσμοθεωρία είναι σίγουρα οικουμενικό κατόρθωμα και κεκτημένο όλων των κοινωνιών, γιατί εγγενώς συνυφασμένη με την οντολογικού περιεχομένου ανθρώπινη ελευθερία.
Το ανθρώπινο μάτι για να βλέπει καθαρά, ήρεμα και ειρηνικά απαιτείται να είναι ποτισμένο με το πνευματικό βάλσαμο της εθνικής κοσμοθεωρίας ως αξίωση δημοκρατίας και ελευθερίας. Από μια τέτοια εθνική κοσμοθεωρία εμφορείται ο Ρήγας Φεραίος.
Είναι χαρακτηριστική η βαθειά πολιτική ματιά του Ρήγα Βελεστινλή για τα έθνη του Μικρασιατικού ιστορικού βάθους. Ο Ρήγας Φεραίος, τα έβλεπε ως την πνευματική και ανθρωπολογική ουσία που υποστασιοποιεί τις ανθρώπινες σχέσεις συνδέοντα το παρελθόν, με το παρόν και το μέλλον, συνυφαίνοντας συνάμα ειρηνικές σχέσεις και συναλλαγές. Αν εκλείψουν οι τύραννοι, βασικά λέει ο Ρήγας, οι χωροχρονικά κτισμένες εθνικές κοινωνίες μπορούν να συμβιώσουν ειρηνικά σεβόμενες τις εκατέρωθεν εθνικές κοσμοθεωρίες.

Ο Ρήγας μπορούσε να διακρίνει τα εθνικά κτίσματα ως Κοινωνικά γεγονότα ως προς τα οποία το Πολιτικό γεγονός πρέπει να είναι συμβατό και προσαρμοσμένο υπό συνθήκες αδιαφοροποίητης πολιτικής ελευθερίας. Τα αλάνθαστα πνευματικά κύτταρα του Ρήγα έβλεπαν καθαρά ότι απαλλαγή από την τυραννία, ανεξαρτησία, δημοκρατία και ελευθερία είναι αλληλένδετα. Γι’ αυτό σύνδεσε ευθέως την αξίωση απαλλαγής από την τυραννία, την αξίωση για εθνική ανεξαρτησία και την αξίωση για δημοκρατία.

Αναφέρω χαρακτηριστικά αποσπάσματα του Ρήγα Φεραίου:
«Η Ελληνική Δημοκρατία είναι μία, με όλον όπου συμπεριλαμβάνει εις τον κόλπο της διάφορα γένη και θρησκείας. Δεν θεωρεί τας διαφοράς των λατρειών με εχθρικό μάτι».
Και αλλού, στο «Περί σχέσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας με τα ξένα έθνη»: Ο ελληνικός λαός είναι φίλος και σύμμαχος με τα ελεύθερα έθνη. Οι Έλληνες δεν ανακατεύονται εις την διοίκηση των άλλων εθνών, αλλά ούτε είναι εις αυτούς αποδεκτό να ακατατωθούν άλλα έθνη εις την δική τους».
«Δέχονται όλους τους αδικημένους ξένους και όλους τους εξορισμένους από την πατρίδα των δια αιτία της ελευθερίας». Όλα όμως χάνονται αν χαθεί η πατρίδα. Έτσι γράφει: Οι έλληνες «δεν κάμνουν ποτέ ειρήνη με ένα εχθρό ο οποίος κατακρατεί ελληνικό τόπο».

Η εθνική κοσμοθεωρία του Ρήγα είναι, θα έλεγα, οικουμενικής αξίας, άφθαρτης πνευματικότητας και εμποτισμένη από τα διαχρονικά επιτεύγματα του πολιτικού πολιτισμού. Υποδηλώνει που θα είχε οδηγηθεί ο κόσμος αν δεν είχαμε το φοβερό φαινόμενο της αποικιοκρατίας και των νεότερων ηγεμονισμών. Την ίδια εποχή που στα πολυεθνικά κράτη της Δύσης έβλεπαν τις πνευματικές παραδόσεις των εθνών τους ως απειλές προκαλώντας εθνοκαθάρσεις και γενοκτονίες, το εμποτισμένο στην εθνική κοσμοθεωρία βλέμμα του Ρήγα έβλεπε στην εθνικά βαθύπλουτη Ανατολή τις προϋποθέσεις ειρηνικής συνύπαρξης των κοινωνιών.
Προϋποθέσεις που απαιτούσαν 1ον) Απαλλαγή από τους τυράννους, 2ον) Εθνική Ανεξαρτησία κάθε Έθνους, 3ον) Σεβασμό των εθνικών κτισμάτων και της Ανεξαρτησίας κάθε άλλου Έθνους 4ον) Την δημοκρατία ως προϋπόθεση της πολιτικής ελευθερίας,
Ο Ρήγας έβλεπε καθαρά ότι αυτό που ειρηνεύει το ανθρώπινο πνεύμα και αυτό που το συμμορφώνει σε πολιτισμένο πολιτικό βίο είναι το πνευματικό ανήκειν που συγκροτεί τις ανθρωπολογικές ενότητες και που σμιλεύει αενάως την συλλογική ανθρωπολογική ετερότητα μιας κοινωνικής οντότητας. Μια εθνική επανάσταση δεν είναι ιδεολογία, ή κάποιου άλλου είδους, τέλος πάντων, συναισθηματική υπόθεση ή υλικό αίτημα. Είναι κοσμοθεωρητικό αίτημα μιας χωροχρονικά διαμορφωμένης κοινωνικής οντότητας που κτίστηκε πνευματικά στον στίβο των ανθρωπίνων σχέσεων της διαχρονίας και που αξιώνει να απολαύσει τα πνευματικά επιτεύγματά της στο πλαίσιο της εθνικής ανεξαρτησίας.

Η εθνική κοσμοθεωρία που ενσαρκώνεται σε μια αξίωση εθνικής ανεξαρτησίας είναι αυτόνομο και αυτοδύναμο φαινόμενο. Μια κοινωνική οντότητα, για να διεξάγει ένα αγώνα ελευθερίας, ο οποίος όπως γνωρίζουμε για να ευοδωθεί πρέπει πάντοτε να νικήσει ένα γιγαντιαίο αντίπαλο, σημαίνει ότι μέσα στον υπαρξιακό πυρήνα των ανθρώπων της κρύβεται πολύ δύναμη.
Αήττητη δύναμη. Διαβάστε Ρήγα Φεραίο, Μακρυγιάννη, Ευαγόρα Παλληκαρίδη. Θα την δείτε αυτή την δύναμη. Όλα τα υπόλοιπα αν και σημαντικά κριτήρια και παράγοντες έπονται: στρατηγική των επαναστατών, διεθνοπολιτικές συγκυρίες, λάθη και ατυχίες. Την αξίωση για εθνική ανεξαρτησία και ελευθερία δεν την προκαλείς με διατάγματα ή εντολές, την γεννά η ιστορία και απαιτεί προϋπάρχουσες πνευματικές και ανθρωπολογικές προϋποθέσεις. Πνευματικές και ανθρωπολογικές προϋποθέσεις που πρέπει κανείς να διαφυλάττει για να μπορεί στην συνέχεια να απολαμβάνει την ελευθερία του και την δημοκρατία του.

Τι γίνεται, όμως, όταν μια κοινωνική οντότητα κερδίσει την ανεξαρτησία; Ο κόσμος δεν είναι αγγελικά φτιαγμένος. Δεν είναι μόνο ότι η αποικιοκρατία και οι ηγεμονικές συγκρούσεις που την ακολούθησαν κατέστειλαν την ελευθερία, την ανθρωπολογικής ετερότητας των κοινωνιών και τα εθνικά τους επιτεύγματα. Είναι επίσης και η εισβολή των υλιστικών ιδεολογιών που έπεισαν πολλούς ότι μπορεί να έχουν πολιτείες πνευματικά στερημένες, πολίτες, δηλαδή, όχι πνευματικά γεμάτους αλλά άθροισμα ατόμων που συνυπάρχουν σε χρησιμοθηρική βάση κυβερνούμενοι από κανονιστικές επιταγές γεννημένες στο μυαλό του ενός ή άλλου ατόμου.
Η καταστροφική κατάρρευση των αυτοκρατοριών όπως και εμείς την ζήσαμε στην Μικρά Ασία –αλλά δεν ήμασταν οι μόνοι– υποχρέωσε την δημιουργία μιας εδαφικά-κυριαρχικά νοούμενη εθνοκρατοκεντρικής δομής. Πως αλλιώς μπορεί να γίνει εάν για να περιφρουρηθεί η ελευθερία μιας κοινωνίας πρέπει να προστατευθεί από εισβολές και επιβουλές που προκαλούν τα αίτια πολέμου που οφείλονται σχεδόν καθολικά στις ηγεμονικές αντιπαραθέσεις.
Το συγκαιρινό διεθνές δίκαιο καθιερώνοντας τις Υψηλές Αρχές της διακρατικής ισοτιμίας, της μη επέμβασης και τις εσωτερικής-εξωτερικής κυριαρχίας στοχεύει ακριβώς στην αντι-ηγεμονική περιφρούρηση της ελευθερίας των εθνών-μελών του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών. Στο εθνοκρατοκεντρικά δομημένο συγκαιρινό διεθνές σύστημα, όμως, μεταξύ του διεθνούς δικαίου και της πραγματικότητας, παρεμβάλλονται τα αίτια πολέμου. Παρά το γεγονός ότι πολλά έθνη κατάκτησαν την ελευθερία τους, οι εθνοκρατοκεντρικοί συντελεστές του διεθνούς συστήματος κινούνται μέσα σε ένα παρωχημένο μεν αλλά ζωντανό ιδεολογικό ναρκοπέδιο υπό συνθήκες συνεχιζόμενων ανελέητων ηγεμονικών αντιπαραθέσεων των Μεγάλων Δυνάμεων.

Έτσι προδιαγράφεται, βασικά, ο 21ος αιώνας, κάτι ως προς το οποίο στις αρχές της δεκαετίας του 1990 πολλοί εθελοτυφλούσαν. Θα επιβιώσουν και θα ευημερήσουν εκείνες οι εθνοκρατικές ενότητες οι οποίες θα στηρίζονται στα πνευματικά τους ερείσματα όπως προσδιορίστηκαν στην καταστατική φάση της εθνικής ανεξαρτησίας. Βασικά, η εθνική ανεξαρτησία που κερδίζεται με ένα αγώνα ελευθερίας χάνεται αν χαθούν τα κοσμοθεωρητικά ερείσματα που κερδήθηκαν με τον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα.

Κοιτάζοντας το πρόσφατο παρελθόν, εν τούτοις, είναι να απορεί κανείς το πόσο εύκολα τα μέλη των κοινωνιών παρασύρονται από τις σειρήνες των ιδεολογικά μεταμφιεσμένων ηγεμονικών αξιώσεων. Είναι να απορεί κανείς όταν βλέπει κοινωνίες να ματώνουν με άσκοπες εμφύλιες συρράξεις, να συμπράττουν σε επιθετικούς ηγεμονικούς πολέμους, να παγιδεύονται σε ιδεολογήματα που αποσταθεροποιούν τις διακρατικές σχέσεις στην περιφέρειά τους και κυρίως να ροκανίζουν ή και να κατεδαφίζουν τα πνευματικά ερείσματά τους, δηλαδή τα θεμέλια της συλλογικής τους ελευθερίας.

Κλείνω συνοψίζοντας την εθνική κοσμοθεωρία του Ρήγα Φεραίου που νομίζω είναι και οικουμενική. Προσέξτε την διαύγεια πνεύματος, την ειρηνευμένη σκέψη την σιγουριά για τον εαυτό του, το έθνος και τον κόσμο, όταν ο Βελεστινλής λέει:
-Στην Ελληνική Δημοκρατία ο Αυτοκράτωρ Λαός είναι ο μόνος που ημπορεί να προστάζει δι’ όλα χωρίς κανένα εμπόδιο. Ο ελληνικός λαός είναι φίλος και σύμμαχος με τα ελεύθερα έθνη.
-Οι έλληνες δεν ανακατώνονται εις την διοίκηση άλλων εθνών αλλά ούτε είναι εις αυτούς δεκτόν να ανακατωθούν άλλα εις την εδική των. -Δεν κάμνουν ποτέ ειρήνη με ένα εχθρόν όπου κατακρατεί τον ελληνικό τόπον.
-Η νομοθετική διοίκησις βεβαιοί εις όλους, έλληνας, Τούρκους Αρμένηδες και άλλους κατοίκους την ισοτιμία, την ελευθερία και την σιγουρότητα.
-Η Ελληνική Δημοκρατία τιμά την πραότητα, την ανδρείαν, το γηρατείον.
-Τον ατίμητο θησαυρό της φιλτάτης ελευθερίας τον διαφυλάττουμε κατά του ζυγού της τυραννίας. Αυτή είναι μια πνευματικά κτισμένη εθνική κοσμοθεωρία. Δεν τρέφει αυταπάτες. Ξέρει τι θέλει και είναι εμποτισμένη στις Υψηλότατες Αρχές του πολιτικού πολιτισμού, δηλαδή την Ανεξαρτησία, την Δημοκρατία και την Ελευθερία.
Αν μια τέτοια εθνική κοσμοθεωρία κυριαρχούσε σε όλο τον κόσμο ο κόσμος θα είχε άλλη όψη.

________________________________

Υστερόγραφο.
Ο ορισμός της ετερότητας με φιλοσοφικούς όρους παρακολουθεί τον ορισμό του Χρήστου Γιανναρά και της Πολιτικής Ελευθερίας του Γιώργου Κοντογιώργη. Η έννοια της «Εθνικής Κοσμοθεωρίας» αντλεί από υπό έκδοση βιβλίο με ομώνυμο τίτλο https://ifestos.edu.gr/

ΤΟ ΓΕΩΠΟΛΙΤΙΚΟ ΤΟΠΙΟ ΠΡΙΝ ΤΗΝ ΕΚΡΗΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ

Το γεωπολιτικό τοπίο πριν την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης

 

Το γεωπολιτικό τοπίο λίγο πριν την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης

 και τα σχέδια της Φιλικής Εταιρείας

 
Του Χρόνη Βάρσου, Φιλολόγου-ιστορικού ερευνητή
Μέσα σε συνθήκες ραγδαίας πνευματικής, οικονομικής και δημογραφικής ανάπτυξης του σκλαβωμένου γένους όλη την εκατονταετία 1715-1821, παράλληλα με την απόκτηση πλούσιας επαναστατικής και πολεμικής εμπειρίας (λόγω των δεκάδων κινημάτων και εξεγέρσεων, ιδίως την περίοδο 1770-1821), αυτοπεποίθησης αλλά και το διάχυτο αίσθημα απογοήτευσης και απόλυτης διάψευσης των ελπίδων για βοήθεια από ξένες δυνάμεις, δημιουργήθηκε η Φιλική Εταιρεία στην Οδησσό της Ρωσίας στις 14 Σεπτεμβρίου 1814, που ανέλαβε να συντονίσει όλο τον υπόδουλο ελληνισμό με στόχο την απελευθέρωση του γένους. Η ανάπτυξη της Φιλικής ενώ παρέμενε στάσιμη μέχρι το 1817, εξελίχθηκε ταχύτατα μετά την εγκατάστασή της στην Κωνσταντινούπολη το 1818. Το μεγάλο μυστικό δεν μπορούσε πλέον να κρυφτεί και έπρεπε να παρθούν αποφάσεις για τον τόπο και το χρόνο έναρξης της επανάστασης.

Πίνακας εμπνευσμένος από την πολιορκία της Βιέννης

Οι συνθήκες ήταν φαινομενικά υπέρ των Ελλήνων. Η οθωμανική αυτοκρατορία στις αρχές του 19ου αιώνα εισερχόταν, ανεπιστρεπτί, σε μια περίοδο έντονης παρακμής, αντιμετωπίζοντας την σε βάρος της ανατροπή των ισορροπιών στα βαλκάνια και την ανατολική Μεσόγειο καθώς και την εξόφθαλμη οικονομική, τεχνολογική και στρατιωτική υστέρηση έναντι των Ρώσων και των δυτικών ανταγωνιστών της. Την εντυπωσιακή ισχύ και εδαφική επέκταση της αρχικής περιόδου 1421-1683, ακολούθησαν, ιδίως μετά την ήττα στη δεύτερη πολιορκία της Βιέννης (1683), συνεχείς ατυχείς, μακροχρόνιοι και φθοροποιοί πόλεμοι με Βενετούς, Ρώσους, Αυστριακούς και Πέρσες όλο το προηγούμενο της επανάστασης διάστημα (1683-1812), με συνέπεια τεράστια οικονομικά προβλήματα, αναταραχές και εσωστρέφεια, ιδίως στα χρόνια του σουλτάνου Σελήμ Γ΄ (1789-1807).
Παράλληλα η Υψηλή Πύλη βίωνε και τις περαιτέρω συνέπειες της ανάσχεσης της επεκτατικής της ορμής με τη μορφή μεγάλων τοπικών επαναστάσεων, ποικίλων εξεγέρσεων, αποσχιστικών κινημάτων αλλά και τάσεων αυτονόμησης φιλόδοξων πασάδων, όλο το διάστημα των δύο πρώτων δεκαετιών του 19^ου αιώνα (1800-1820).

Ο Καραγιώργης Πέτροβιτς 

Το 1804-1813 εξερράγη η μεγάλη σερβική επανάσταση (υπό τον Καραγεώργεβιτς) την εποχή του Ρωσο-τουρκικού πολέμου (1806-1812) καθώς και η δεύτερη φάση της το 1815-17 (υπό τον Μίλος Ομπρένοβιτς). Η εισβολή όμως του Ναπολέοντα στη Ρωσία τον Ιούνιο του 1812, ανάγκασε την Πετρούπολη να υπογράψει ανακωχή με τους Τούρκους που είχε ως άμεση συνέπεια την ήττα των Σέρβων επαναστατών.
Την περίοδο 1811-1818 στην αραβική χερσόνησο ξέσπασε η Βαχαβιτική εξέγερση (υπό τον Αμπντουλάχ μπιν Σαούντ (1814-1818), του εμιράτου της Ντεράγια του οίκου των Σαούντ, ανεξάρτητου από το 1744-1818), που κατεστάλη με τη βοήθεια του Ιμπραήμ πασά γιού του Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου.
Στις επαρχίες της βόρειας Αφρικής και τα τέσσερα μεγάλα πασαλίκια βρίσκονταν υπό καθεστώς ουσιαστικής αυτονόμησης και ημιανεξαρτησίας από την Πύλη παρά τη μετέπειτα συμμετοχή τους, κυρίως ναυτική στην προσπάθεια καταστολής της ελληνικής επανάστασης.

ο Μεχμέτ Αλή πασάς

Ο Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου (1804-1848), ημιαυτόνομος πασάς της Αιγύπτου ήδη από το 1804 (όταν σταθεροποιήθηκε οριστικά η εκεί πολιτική κατάσταση μετά την αναταραχή που επέφερε η εισβολή του Ναπολέοντα το 1798), αποτελούσε σημαντικό γεωπολιτικό και στρατιωτικό παράγοντα στην ανατολική Μεσόγειο, με τεράστιες φιλοδοξίες που εποφθαλμιούσε ακόμη και τη θέση του ίδιου του σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη. Η εμπλοκή του μάλιστα στην ελληνική επανάσταση, επικουρικά στην αρχή και απολύτως ενεργά από το 1824 και μετά καθόρισε σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξή της.
Η Λιβύη, δυτικότερα, βίωνε μια ανεξαρτησία ήδη από το 1711 υπό τον οίκο των Καραμανλήδων και ο πασάς της Τρίπολης, Γιουσούφ μπιν Αλή Καραμανλή (1795-1832) διατηρούσε απλά μια χαλαρή αμυντική σχέση με το σουλτάνο.
Στη διπλανή Τυνησία, ο πασάς της Τύνιδας, Μαχμούτ Ιμπν Μουχάμαντ (1814-1824) όπως και ο διάδοχός του Αλ Χουσεϊν Β΄ Ιμπν Μαχμούντ (1824-1835) ήταν σχεδόν ανεξάρτητοι σύμμαχοι του σουλτάνου στην Κωνσταντινούπολη.
Τέλος, στην Αλγερία, ο Χουσεΐν νταή πασάς (1818-1830) συμπεριφερόταν περισσότερο ως αρχηγός ενός πειρατικού ναυτικού κράτους, συμμάχου του σουλτάνου, παρά ως πιστός υποτελής της οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Στη Μέση Ανατολή ο εμίρης του Λιβάνου, Μπασίρ Σιχάμπ Β΄ (1789-1840) είχε λίαν εχθρικές σχέσεις με την Πύλη και έφτασε στο σημείο το 1826 να συμμαχήσει και με τους επαναστατημένους Έλληνες εναντίον του σουλτάνου (αποτυχημένη εκστρατεία των Ελλήνων στη Βηρυτό το Μάρτιο του 1826), ενώ ανατολικά στη Βαγδάτη, ο τοπικός πασάς Νταούντ (1816-1831) είχε αυτονομηθεί ήδη από το 1816.
Στα Βαλκάνια ο ισχυρότατος Αλβανός πασάς της Σκόδρας, Μουσταφά ή Μουσταής (1810-1831) του οίκου των Μπουσατλί, ηγούνταν ενός (ήδη από το 1757) ημιανεξάρτητου πασαλικίου στη βόρεια Αλβανία. Το 1823 μάλιστα ως σύμμαχος του σουλτάνου θα εκστρατεύσει για πέντε μήνες στη δυτική Ελλάδα (Ιούλιος-Νοέμβριος) και μετά τη μάχη στο Κεφαλόβρυσο θα πολιορκήσει ανεπιτυχώς το Αιτωλικό και το Μεσολόγγι.

Ο Αλή πασάς

Η περίπτωση του Αλή πασά των Ιωαννίνων (1788-1822) και η αποστασία του ήδη από το Μάρτιο του 1820 καθώς και η στρατιωτική σύγκρουση που ακολούθησε (Ιούλιος 1820-Ιανουάριος 1822) με τα σουλτανικά στρατεύματα που στάλθηκαν εναντίον του, βοήθησε τα μέγιστα την ελληνική υπόθεση αφού ενέπλεξε πολύ μεγάλες οθωμανικές δυνάμεις στο χώρο της Ηπείρου αποσπώντας τες από τα κύρια μέτωπα της Ρούμελης και του Μοριά.

Ο Μαχμούτ Β΄

Ο 35χρονος σουλτάνος Μαχμούτ Β΄ (1808-1839) αντιμετώπισε δραστήρια την ανταρσία του φιλόδοξου και πολύ ισχυρού πασά από το καλοκαίρι του 1820 και πολυάριθμος οθωμανικός στρατός είχε σταλεί υπό τον Ισμαήλ Πασόμπεη στην Ήπειρο για να επαναφέρει τον απείθαρχο Αλβανό στην τάξη. Μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα (Ιούλιος-Αύγουστος 1820) καταλήφθηκε ουσιαστικά όλο το κράτος του Αλή, από το Μεσολόγγι μέχρι το Δυρράχιο, τουλάχιστον 18.000 άνδρες του με τον Ομέρ Βρυώνη αυτομόλησαν στους σουλτανικούς και ο ίδιος με την από 8.000 Αλβανούς φρουρά του πολιορκούνταν από το φθινόπωρο στο κάστρο των Ιωαννίνων.
Από το Δεκέμβριο του 1820 είχε συναφθεί και μια παράδοξη συμμαχία, προφανώς κατ’ εντολή της Φιλικής Εταιρείας, μεταξύ του Αλή πασά και των Σουλιωτών υπό τον Μάρκο Μπότσαρη, που αρχικά από την Κέρκυρα προσέγγισαν τους σουλτανικούς (τέλη Νοεμβρίου 1820), κατόπιν όμως τάχθηκαν με τον αποστάτη πασά και απελευθέρωσαν έως τα τέλη Δεκεμβρίου το Σούλι και όλη την παλιά τους επικράτεια, προσδοκώντας να παρατείνουν τον οθωμανικό εμφύλιο δρώντας στα μετόπισθεν των Ιωαννίνων και απασχολώντας μεγάλες τουρκικές δυνάμεις. Αυτή η ιδιότυπη ελληνο-αλβανική συμμαχία κράτησε ως τα τέλη του 1821 και έδωσε πολύτιμες ανάσες στην επανάσταση.
Η αποστολή στην Ήπειρο τον Ιανουάριο του 1821 από την Τρίπολη, του εμπειρότατου και ικανότατου Μόρα βαλεσή, Χουρσίτ Αχμέτ πασά, ως αρχισερασκέρη, προς αντικατάσταση του αποτυχόντος Πασόμπεη, διευκόλυνε εξαιρετικά την έναρξη της επανάστασης στο Μοριά. Σύμφωνα με διάφορες προσεγγίσεις, ο  σουλτάνος κινητοποίησε εναντίον του Αλή πασά συνολικά 26 πασάδες και 80.000 στρατό. Η τουρκική δύναμη στην Πελοπόννησο αποδυναμωνόταν έτσι αισθητά τόσο σε άντρες όσο και από τη φυσική της ηγεσία, μένοντας με τη λανθασμένη εντύπωση ότι οι πληροφορίες για τον ξεσηκωμό των ραγιάδων ήταν απλά φήμες του ραδιούργου Αλή.
Επιπλέον την ίδια εποχή στα μακρινά ανατολικά σύνορα της οθωμανικής αυτοκρατορίας διεξαγόταν, από τον Οκτώβριο του 1820, ο 9ος κατά σειράν πόλεμος με τη σιϊτική Περσία του Φαθ Αλή Σαχ (1797-1934), της δυναστείας των Κατζάρων, που η 3ετής διάρκειά του (έως τον Ιούλιο 1823) θα επηρέαζε πολύπλευρα, τη δυνατότητα του σουλτάνου να κινητοποιήσει καθολικά το δυναμικό του εναντίον των Ελλήνων επαναστατών.
Η επανάσταση όμως επρόκειτο να ξεσπάσει και κάτω από εξαιρετικά αντίξοες διπλωματικές συγκυρίες στις οποίες ζούσε η μεταναπολεόντεια Ευρώπη της Ιεράς Συμμαχίας αποτελούμενης από τους νικητές του Ναπολέοντα (Αυστρία, Ρωσία, Πρωσσία, Αγγλία και τη Γαλλία της παλινόρθωσης), εχθρικής σε κάθε επαναστατική κίνηση, υπό τον απόλυτο έλεγχο του αυστριακού καγκελαρίου και υπουργού εξωτερικών Κλέμενς φον Μέττερνιχ (1809-1848).

Κλέμενς φον Μέττερνιχ

Στις αρχές του 1820 ο ισπανικός στρατός που ετοιμαζόταν να αποσταλεί στη Λατινική Αμερική για την καταστολή των επί μιας 10ετίας εκεί απελευθερωτικών κινημάτων (ιδίως της επανάστασης του Σιμόν Μπολιβάρ),  εξεγέρθηκε στο λιμάνι του Κάδιξ υπό τον στρατηγό Ραφαέλ ντελ Ριέγκα ι Νούνιεζ εναντίον του ισπανού βασιλιά Φερδινάρδου VII (1808/1813-1833). Το Μάρτιο μάλιστα κατέλαβε τη Μαδρίτη και επέβαλε Σύνταγμα στον αιχμάλωτο βασιλιά. Στην περίπτωση της Ισπανίας η Ιερά Συμμαχία αντέδρασε πολύ αργά με την αποστολή 120.000 γαλλικού στρατού εναντίον των επαναστατών μόλις τον Απρίλιο του 1823.
Στη διπλανή Ιταλία από τον Ιούνιο του 1820 ξέσπασε η επανάσταση των Καρμπονάρων υπό το στρατηγό Γουλιέλμο Πέπε στο βασίλειο της Νεάπολης (Δύο Σικελιών) εναντίον του βασιλιά Φερδινάρδου Α΄ (1816-1825). Οι επαναστάτες εισήλθαν στη Νεάπολη και επέβαλαν Σύνταγμα.
Στις 8/20 Οκτωβρίου του 1820 στο Τροππάου συνήλθε το συνέδριο της Ιεράς Συμμαχίας για να αντιμετωπίσει την τρέχουσα κατάσταση που επιδεινώνονταν διαρκώς όπως κατέδειξε και η εξέγερση (16/28 Οκτωβρίου) υπέρ της παραχώρησης Συντάγματος μέσα στην ίδια την Πετρούπολη του επίλεκτου ρωσικού συντάγματος «Σεμενόφσκυ».
Την 1/13 Δεκεμβρίου του 1820 αποφασίστηκε από την Ιερά Συμμαχία η επέμβαση του αυστριακού στρατού στη Νεάπολη για την καταστολή της επανάστασης.
Στο βασικό σχεδιασμό των φιλικών, εκτός του ότι λαμβανόταν υπόψη το γενικότερο γεωπολιτικό τοπίο της εποχής, δίνονταν ιδιαίτερο βάρος στην αξιοποίηση της σύγκρουσης του σουλτάνου με τον Αλή πασά και την Περσία αλλά και στην με κάθε τρόπο πρόκληση ρωσο-τουρκικού πολέμου που θα διευκόλυνε απίστευτα το επαναστατικό εγχείρημα, δεσμεύοντας μεγάλες δυνάμεις του οθωμανικού στρατού και στόλου στο Βόσπορο, το Δούναβη και τον Καύκασο.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης 

Το σχέδιο («Σχέδιον Γενικόν») διαμορφώθηκε αρχικά το Μάιο του 1820 και τον Οκτώβριο στην Οδησσό έλαβε μια πιο ξεκάθαρη μορφή από τον αρχηγό Αλέξανδρο Υψηλάντη. Προέβλεπε έναρξη της επανάστασης από τις Ηγεμονίες της Μολδοβλαχίας λόγω της εκεί ισχυρής ελληνική πολιτικής, στρατιωτικής και οικονομικής παρουσίας, ενώ παράλληλα οι Σέρβοι υπό το Μίλος Ομπρένοβιτς, οι Βλάχοι υπό το Θεόδωρο Βλαδιμηρέσκου και οι Βούλγαροι θα ξεσηκώνονταν εναντίον του σουλτάνου. Η γεωγραφική επιλογή συσχετιζόταν με το γεγονός ότι σύμφωνα με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου του 1812, που τερμάτισε το ρωσο-τουρκικό πόλεμο του 1806-1812, απαγορευόταν η είσοδος του οθωμανικού στρατού στις παραδουνάβιες Ηγεμονίες χωρίς την άδεια της Ρωσίας. Στη συνέχεια η επανάσταση θα απλωνόταν σε όλο τον ελλαδικό χώρο με επίκεντρο την Πελοπόννησο, δεδομένης της απουσίας του Χουρσίτ στην Ήπειρο. Ήδη από τις 8 Σεπτεμβρίου σε προκήρυξή του ο Αλ. Υψηλάντης από το Ισμαήλιο προς τους κατοίκους της Ύδρας, των Σπετσών και των Ψαρών καλούσε τους Έλληνες πλοιάρχους να ετοιμάσουν τον επαναστατικό στόλο. Στις 7 Οκτωβρίου αποφασίστηκε σε σύσκεψη στο Ισμαήλιο η επίσπευση έναρξης της Επανάστασης από τις Ηγεμονίες και η μετάβαση του αρχηγού στο Μοριά μέσω Τεργέστης. Με γράμμα του καλούσε τους Έλληνες να επαναστατήσουν ενώ αποστέλλονταν ο Παπαφλέσσας στο Μοριά ως εκπρόσωπος της Φιλικής. Στις 24 Οκτωβρίου πάρθηκε στο Κισνόβιο (Κίσινεφ Μολδαβίας) η απόφαση ματαίωσης της μετάβασης του Υψηλάντη στην Πελοπόννησο και η έναρξη της επανάστασης στις 15 Νοεμβρίου σε Ιάσιο, Βουκουρέστι και Σερβία. Την 1η Νοεμβρίου ακυρώθηκε εκ νέου η απόφαση της 24ης Οκτωβρίου ενώ το Δεκέμβριο συντάχθηκε το «Μερικόν περί Κωνσταντινουπόλεως Σχέδιον» που περιελάμβανε δολοφονία του σουλτάνου, δηλητηρίαση του πόσιμου νερού των ανακτόρων, συστηματικούς εμπρησμούς στην Κωνσταντινούπολη για την πρόκληση χάους, πυρπόληση του οθωμανικού στόλου και κατάληψη μεγάλων σκαφών της εχθρικής αρμάδας από τα υπηρετούντα σ’ αυτή ελληνικά πληρώματα (περίπου 400 ναυτικοί υπό τον Υδραίο Κων. Γκιούστο). Προβλέπονταν ακόμη και μαζικές μυήσεις Ρώσων αξιωματικών της στρατιάς του Προύθου στο επαναστατικό εγχείρημα προς ευόδωση των επιχειρήσεων στη Μολδοβλαχία.
Τελικά λόγω του φόβου μήπως το μεγάλο μυστικό προδοθεί, των πληροφοριών ότι οι Τούρκοι ήταν ήδη ενήμεροι από τα μέσα Ιανουαρίου για τον ελληνικό ξεσηκωμό (ίσως και από τον Άγγλο πρέσβη στην Πύλη, Στράγκφορδ) και με δεδομένο ότι είχε ήδη εκδηλωθεί η ανταρσία του Βλαδιμηρέσκου έπειτα από συνεννόηση με τον Γ. Ολύμπιο και τη Φιλική Εταιρεία από τις 17 Ιανουαρίου στην Κραϊόβα της μικρής Βλαχίας, αποφασίστηκε στο Κισνόβιο στις 16 Φεβρουαρίου η επανάσταση να ξεκινήσει από τη Μολδαβία στις 27 του μήνα. Παράλληλα προωθούνταν κείμενο ελληνο-σερβικής συμμαχίας στον Μίλος Ομπρένοβιτς από τον Φιλικό Αριστείδη Παππά που όμως συνελήφθη στο Βουκουρέστι στις 27 Φεβρουαρίου.
Στις 21 Φεβρουαρίου ο Β. Καραβίας κατέλαβε το Γαλάτσι ενώ στις 22 ο Αλ. Υψηλάντης, επισπεύδοντας το κίνημα, διέβη τον Προύθο ποταμό, μπήκε στο Ιάσιο και κήρυξε επισήμως πια την επανάσταση στις Ηγεμονίες με την περίφημη επαναστατική του προκήρυξη στις 24 Φεβρουαρίου 1821.
Οι πέντε μεγάλες δυνάμεις (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, Αυστρία και Πρωσσία) συνεδρίαζαν ξανά στο Λάυμπαχ (Λιουμπλιάνα)(14/26 Ιανουαρίου-1/13 Μαΐου 1821), την εποχή που ξέσπασε η Ελληνική Επανάσταση με αντικείμενο τη βίαιη καταστολή των επαναστάσεων στην Ιταλία και την Ισπανία με την αποστολή αυστριακού και γαλλικού στρατού αντίστοιχα.
Και ενώ ο αυστριακός στρατός ετοιμαζόταν να εισβάλλει στη νότιο Ιταλία, στις 28 Φεβρουαρίου 1821 έφτασαν τα νέα στο Λάυμπαχ για μια νέα καρμποναρική επανάσταση στο Πεδεμόντιο (βασίλειο της Σαρδηνίας) αυτή τη φορά. Οι Ιταλοί επαναστάτες εισήλθαν νικηφόρα στο Τορίνο επιβάλλοντας Σύνταγμα στο βασιλιά Βίκτωρ-Εμμανουήλ Α΄ (1802-1821) και ανατρέποντάς τον υπέρ του διαδόχου του Καρόλου (1821-1831). Μια εβδομάδα (7/19 Μαρτίου) μετά, έφτασε στο Λάυμπαχ, μέσα σε απολύτως δυσμενές για την ελληνική υπόθεση, διπλωματικό περιβάλλον και η είδηση για το κίνημα του Υψηλάντη στις Ηγεμονίες και η επιστολή του στον τσάρο Αλέξανδρο Α’ (1801-1825), με την προσδοκία μιας ευμενούς ρωσικής στάσης.
Εντός του Μαρτίου ο αυστριακός στρατός κατέστειλε βίαια τις δύο επαναστάσεις στην Ιταλία για λογαριασμό της Ιεράς Συμμαχίας: στις 11 Μαρτίου κατέλαβε τη Νεάπολη και στις 27 του μήνα το Τορίνο, διαλύοντας το στρατό των Δημοκρατικών και επαναφέροντας την προτεραία τάξη πραγμάτων.
Με δεδομένο λοιπόν τον υπαρκτό κίνδυνο επέμβασης ευρωπαϊκών στρατευμάτων στην Ελλάδα υπέρ του σουλτάνου, απαιτούνταν λεπτοί χειρισμοί, ιδίως από την πλευρά του Έλληνα υπουργού εξωτερικών της Ρωσίας Ιωάννη Καποδίστρια. Μέσα σ’ αυτό το αρνητικό διπλωματικό τοπίο και με δεδομένη την πολιτική ισχύ του Μέττερνιχ, αποδοκιμάστηκε στις 14 Μαρτίου από τη Ρωσία το κίνημα του Υψηλάντη και δόθηκε η άδεια σε 30.000 οθωμανικά στρατεύματα συγκεντρωμένα κατά μήκος του Δούναβη να εισβάλλουν μετά την 1^η Μαΐου στις Ηγεμονίες και να καταστείλουν την επανάσταση.

Ο Ιωάννης Καποδίστριας στα χρόνια που υπηρετούσε ως υπ. Εξωτερικών της Ρωσίας

Η διπλωματική ευστροφία όμως του Καποδίστρια με τη μνεία της ρήτρας ουδετερότητας που περιείχε το ρωσικό αυτοκρατορικό διάταγμα καταδίκης του Υψηλάντη, απέκλεισε την ευρωπαϊκή στρατιωτική επέμβαση υπέρ του σουλτάνου, ενώ παράλληλα εργαζόταν μεθοδικά στην κατεύθυνση όξυνσης των ρωσο-τουρκικών διπλωματικών σχέσεων. Η επανάσταση που ξέσπασε στο σύνολο του ελλαδικού χώρου μεταξύ 17-25 Μαρτίου κέρδιζε έτσι πολύτιμο χρόνο έως ότου να στερεωθεί τους επόμενους μήνες τουλάχιστον στα νησιά, το Μοριά, και τη Ρούμελη και να πετύχει τις πρώτες μεγάλες νίκες της σε στεριά και θάλασσα.

** όλες οι ημερομηνίες που αναφέρονται αφορούν το παλαιό ιουλιανό ημερολόγιο   ardin-rixi.gr/