Π. Ήφαιστος, ΠΟΛΕΜΟΣ: ΑΝΙΑΤΗ ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΚΑΙ Η ΔΙΑΛΕΚΤΙΚΗ ΣΧΕΣΗ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ, ΑΣΤΑΘΕΙΑΣ, ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ ΚΑΙ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ
Ο πόλεμος είναι μια ασθένεια του διεθνούς συστήματος. Ενδεχομένως ανίατη καθότι τα αίτια είναι εγγενή: Ανισότητα εθνοκρατών στα πεδία του πλούτου, της ισχύος, της κρατικής έκτασης, της άνισης ανάπτυξης και τα οι συνεπαγόμενες και οι διαχρονικά επί πέντε χιλιάδες χρόνια γνωστής ιστορίας αδιάλειπτα επαλαμβανόμενες αναθεωρητικές και ηγεμονικές αξιώσεις.
Τα παραδειγματικά αξιώματα του Θουκυδίδη είναι ανελέητα αληθή (μετάφραση Ελ. Βενιζέλου – Διάλογος Μηλίων – Αθηναίων): «89. ΑΘ. Κι εμείς λοιπόν δεν θα πούμε με ωραίες φράσεις μακρούς λόγους, που δεν πρόκειται να σας πείσουν, ή ότι δίκαια έχομε την ηγεμονία σας, … αφού ξέρετε όταν υπάρχη ίση δύναμη για την επιβολή του, κι ότι, όταν αυτό δεν συμβαίνη, οι δυνατοί κάνουν όσα τους επιτρέπει η δύναμή τους κι οι αδύναμοι υποχωρούν κι αποδέχονται.» «Όσοι είναι ελεύθεροι το χρωστούν στην δύναμή τους» και μην είστε αιθεροβάμονες ελπίζοντας για κάτι άλλο γιατί «η ελπίδα είναι σπάταλη».
Το κράτος, τουλάχιστον όταν είναι βιώσιμο και δεν σέρνεται σε εμφύλιες διαμάχες, εξάλειψε τον πόλεμος στην ενδοκρατική τάξη. Το αντίστοιχο στο πλανητικό επίπεδο απαιτεί μια παγκόσμια εξουσία. Μια παγκόσμια εξουσία, όμως, χωρίς μια παγκόσμια κοινωνία, δεν μπορεί παρά να είναι μια παγκόσμια δεσποτεία. Το ζήτημα δεν είναι ιδεολογικό, έγραψε ο Hans Morgentηau: «Δώστε μια παγκόσμια κοινωνία για να σας δώσω ένα παγκόσμιο κράτος».
Επειδή δε μαγικά ραβδιά δεν υπάρχουν, είναι ζωτικής σημασίας να γνωρίζουμε ότι η πολιτική ένωση του πλανήτη δεν αναμένεται τους επόμενους αιώνες και ίσως να είναι ανέφικτο για πάντα. Εκτός βέβαια και αν υπάρχει μαγικός τρόπος να εξομοιωθούν ανθρωπολογικά και να εξισωθούν πολιτικά οι εκατοντάδες διαφορετικές, ετερογενείς και ανομοιογενείς κοινωνικές οντότητες του πλανήτη.
Το γεγονός ότι τους δύο τελευταίους αιώνες τα μοντερνιστικά εσχατολογικά δόγματα αυτό υποστήριζαν είναι και το πρόβλημα. Όσοι παγιδεύτηκαν πνευματικά να αντιληφθούν το φρικτό τους σφάλμα το γρηγορότερο δυνατό.
Για κάθε άνθρωπο αυτού του πλανήτη, πολιτικά μιλώντας, υπάρχει μόνο η πατρίδα του και τίποτα άλλο. Απολύτως τίποτα άλλο! Όσοι περισσότεροι το καταλάβουν κα όσο το γρηγορότερο το καταλάβουν τόσο περισσότερο πολιτικό ορθολογισμό θα έχουμε ενδοκρατικά και διακρατικά.
Ως προς αυτά και άλλα συναφή ζητήματα η ανάλυση της διεθνούς πολιτικής είναι το αντίστοιχο της ιατρικής και απαιτεί σωστή διάγνωση. Στην ιατρική η καλή γνώση των αιτίων των ασθενειών είναι προϋπόθεση ίασης.
Στην διεθνή πολιτική όμως δεν μιλάμε για ίαση, αν όπως γίνεται αντιληπτό μια πλανητική ευταξία και ευνομία συν βέβαια κοινωνικοπολιτικά σμιλευμένη διανεμητική δικαιοσύνη απαιτεί μια παγκόσμια κοινωνία που θα ορίζει την παγκόσμια εξουσία.
Μόνο πολύ ευφάνταστοι όπως είπαμε νομίζουν ότι κατέχουν μαγικά ραβδιά που θα ενώσουν Κινέζους και Άραβες, Έλληνες και Ιάπωνες, Τούρκους και Νορβηγούς και όλους τους άλλους μέσα σε ένα μεγάλο πλανητικό ακταρμά. Και όμως: Ουκ ολίγοί αυτό κατά βάση πιστεύουν όταν επικαλούνται το ένα ή άλλο εσχατολογικό ιδεολογικό δόγμα του ενός ή άλλου είδους και απόχρωσης.
Αν λοιπόν αφήσουμε τους ευφάνταστους, τους αφελείς και τους ασυνάρτητους η διεθνής πολιτική και το ζήτημα του πολέμου είναι κάτι το πολύ «απλό». Πόλεμο και αστάθεια έχουμε όταν δεν υπάρχει ισορροπία ή όταν ακόμη και αν υπάρχει ισορροπία ο πολιτικός ανορθολογισμός αφθονεί με αποτέλεσμα να λαμβάνονται ανορθολογικές αποφάσεις. Κάθε κατευνασμός πχ τα ζεϊμπέκικα μπροστά στον απειλητικό αντίπαλο έναντι του οποίου έπρεπε να ορθωθεί αποτρεπτική στρατηγική, είναι πολιτικά και στρατηγικά μια εξόχως ανορθολογική στάση.
Αυτό για το οποίο θα πρέπει να μιλάμε, κατά συνέπεια, είναι η σταθερότητα και η αστάθεια, η διάγνωση των αιτίων και των αιτιωδών σχέσεων που προκαλούν αστάθεια και των προϋποθέσεων που προκαλούν σταθερότητα. Σταθερότητα είναι αυτό που συμβατικά ονομάζουμε «ειρήνη».
Έσχατοι «ειρηνικοί τόποι», όμως, δεν υπάρχουν. Για τους ανθρώπους, τα κράτη και τον κόσμο υπάρχει το ταξίδι της Οδύσσειας. Τα μέλη των βιώσιμων εθνών μεριμνούν α) να είναι σωστά προσανατολισμένoι προς την Πατρίδα-Ιθάκη και β) να έχουν την Πατρίδα Ιθάκη διαρκώς στο μυαλό τους για να λειτουργούν ορθολογιστικά και να μην εισέρχονται σε σπήλαια Κυκλώπων. Να μην τους ελκύουν οι Σειρήνες και να μην εκστομίζουν ύβρεις που θυμώνουν τον Ποσειδώνα γιατί οι ύβρεις φέρνουν Νέμεση. Και ο σύγχρονος εσχατολογικός διεθνισμός είναι ύβρης κατά της πατρίδας. Το ίδιο βέβαια και τα αυτοκτονικά εθνομηδενιστικά σύνδρομα.
Η κατανόηση του ρόλου της ισχύος στην διεθνή πολιτική, των ηθικών διαμορφώσεων και του φαινομένου του πολέμου δεν πάντα αυτονόητα εύκολη υπόθεση για όλους. Πέραν του ότι πάντοτε υπήρχαν αιθεροβάμονες, ουτοπιστές και ψυχικά απελπισμένοι, ο πολίτης ενός κράτος δεν είναι αυτονόητο ότι στοχάζεται λογικά και ορθολογικά για την διεθνή πολιτική. Η απόσταση μεταξύ ενδοκρατικής τάξης όπου λογικά επικρατεί ευταξία και ευνομία και της διακρατικής είναι για μερικούς μεγάλη για να μπορούν να έχουν ορθή θέαση των προϋποθέσεων της δεύτερης.
Η απόσταση είναι μεγάλη όχι μόνο γιατί δεν έχουν όλοι γνωστική εποπτεία του διεθνούς περιβάλλοντος και των προϋποθέσεών του (σε αντίθεση με το άμεσο οικείο του περιβάλλον) αλλά γιατί επίσης η συμβατική ιδεολογική σκέψη και κυρίως η ιδεολογικά μεταμφιεσμένη προπαγάνδα των ηγεμονικών δυνάμεων θολώνει τις διαφορές μεταξύ των δύο επιπέδων.
Διόλου τυχαία ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους πολιτικούς στοχαστές, ο Martin Wight, (Διεθνής Θεωρία), επισήμανε το γεγονός ότι «μπορεί κανείς να αξιολογήσει την εμβρίθεια και την οξυδέρκεια ενός επιστήμονα των διεθνών σχέσεων μελετώντας την άποψή του για τον πόλεμο»
Στο πρόσφατο δοκίμιο ΗΘΙΚΗ και ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ, Η μη θεσπισμένη ισχύς στην διεθνή πολιτική. Πολιτική θεολογία versus πολιτική θεωρία και η σημασία της αξιολογικά ελεύθερης περιγραφής και ερμηνείας των διεθνών φαινομένων – http://wp.me/p3OlPy-1bH – http://wp.me/p3OqMa-13c προσπάθησα να εξηγήσω κάτι το οποίο αν και πασίδηλο δεν είναι αυτονόητο για όλους. Ότι δηλαδή η πολιτική ηθική στο διεθνές σύστημα είναι μηδενική.
Δύσκολο βέβαια να αναμετρηθεί κανείς με την καλλιεργημένη άγνοια, τις εννοιολογικές συγχύσεις, την πολιτικά δόλια ηγεμονική προπαγάνδα και τις ψευδαισθήσεις των ουτοπιστών.
Ένα πολύ μεγάλο αίτιο πολέμου αν και ιάσιμο τελικά βλάπτει όλους. Είναι ο επίκτητος πολιτικός ανορθολογισμός, ιδιαίτερα όταν αυτός αποβλακώσει μερικούς ή πολλούς πολίτες. Η πολιτική ηλιθιότητα είναι πολύ μεγάλη ασθένεια και πολύ σημαντικό αίτιο πολέμου. Έλεος για αυτή την ασθένεια δεν υπάρχει γιατί είναι θανατηφόρα. Θέλει φάρμακα και όχι γιατροσόφια.
Όχι για να σταματήσει ο πόλεμος στην διεθνή πολιτική καθότι αυτό είναι ζήτημα άλλης τάξης και όπως είπαμε μάλλον ασθένεια μη ιάσιμη. Το ζητούμενο εδώ είναι η ασφάλεια της οικείας αμυνόμενης πατρίδας.
Βέβαια, είναι δύσκολο να αναμετρηθεί κανείς με φορείς πολιτικής ηλιθιότητας. Πέραν άλλων κριτηρίων όπως τσεπωμένα «απτά» οφέλη, η δυνατότητα των χρήσιμων ηλιθίων να κάνουν βάσιμες εκτιμήσεις αναιρείται από την αδυναμία τους να αντιληφθούν τις συνέπειες της ιδεολογικής προπαγάνδας.
Προπαγάνδα η οποία λογικά έπρεπε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο να προκαλεί γέλωτες πλην η κεκτημένη ιδεολογική επήρεια και τα επενδυμένα συμφέροντα κάθε είδους την διαιωνίζουν και στην μεταψυχροπολεμική εποχή.
Τα εσχατολογικά μοντερνιστικά ιδεολογικά δόγματα τα οποία διαιρούν την κοινωνία στο όνομα κυριολεκτικά κενών τυπολογιών –δεξιός, αριστερός, κομμουνιστής, συντηρητικός, προοδευτικός, αντιδραστικός, εθνικιστής, κοσμοπολίτης κτλ–, όπως συχνά εξηγήσαμε, δεν αποτέλεσαν και δεν αποτελούν κάτι το πολιτικά χειροπιαστό, μιας και ευφάνταστα ή παραπλανητικά υποστηρίζουν πως δύνανται βάσει δόγματος να κατασκευάσουν μια πολιτική ανθρωπολογία η οποία, μάλιστα, μπορεί να είναι και πλανητική (στην διεθνιστική εκδοχή των ιδεολογικών δογμάτων).
Όταν πολλά μέλη ενός εθνοκράτους πάθουν μια τόσο μεγάλη πνευματική ζημιά ούτως ώστε αντί να βλέπουν την Πατρίδα ως συνυφασμένη με την Ύπαρξή τους και την Ελευθερία τους βλέπουν επικείμενους ενωμένους πλανήτες μέσα στους οποίους θα συγχωνευτούν αδιακρίτως, το πρόβλημα είναι πολύ μεγάλο. Είναι θανατηφόρο.
Όσοι πάσχουν από μια τόσο σοβαρή πνευματική ασθένεια (κατά τα άλλα ιάσιμη, με λίγη σκέψη, λίγη λογική και λίγο ορθολογισμό), δεν διστάζουν να στοχεύσουν τα οικεία κοινωνικοοντολογικά γεγονότα, δηλαδή την κοινωνική τους οντότητα, το δικό τους έθνος.
Στρέφονται κατά της πατρίδας τους προκαλώντας ζημιές στην οικεία πατρίδα, δίνουν λάθος μηνύματα σε «εχθρούς» και «φίλους» και προκαλούν χειμάρρους πολιτικού ανορθολογισμού στις ενδοκρατικές και διακρατικές σχέσεις.
Εάν δεν είναι Εφιάλτες (και ασφαλώς δεν είναι παρά μόνο απειροελάχιστοι) πάσχουν από επίκτητα αυτοκτονικά σύνδρομα: Πυροβολούν το οικείο έθνος, δηλαδή τον εαυτό τους. Πυροβολούν τον πολιτικό τους πλούτο, δηλαδή τις πολιτικές τους παραδόσεις. Εχθρεύονται οτιδήποτε είναι η Ιθάκη τους ακόμη και εάν ζουν εκεί και παρά το ότι είναι ο μόνος τρόπος που μπορούν να είναι συλλογικά ελεύθεροι.
Θέλουν να την αλλάξουν, λένε. «Να φτιάξουν-κατασκευάσουν μια άλλη». Μια άλλη η οποία ανάλογα με την επίκτητη πνευματική βλάβη τους στρεβλώνει την θέαση και βλέπουν άλλους κόσμους γεμάτους νεράιδες που εμφιλοχωρούν μέσα στην φαντασία τους ή βρίσκονται πάνω στο υψηλό βουνό των ψευδαισθήσεών τους ή κατασκευάζονται από ξένους και τους την δίνουν για να τις σερβίρουν ως εσχατολογικό πολιτικό δηλητήριο.
Τους αναγνωρίζεις εύκολα γιατί τους φταίνε οι καταγωγικές τους αφετηρίες, εχθρεύονται όπως είπαμε τον οικείο πολιτισμό, απορρίπτουν την οικεία συλλογική ταυτότητα, σβήνουν τις ιστορικές μνήμες και γενικά πυροβολούν οτιδήποτε προσδίδει υπόσταση.
Αντί αυτής της υπόστασης οι ιδεολογικές Σειρήνες κηρύττουν μια άλλη πλανητική ανθρωπολογία που γεννήθηκε στο κεφάλι του ενός ή του άλλου ευφάνταστου ατόμου ή του θύματος-πολίτη που καταβρόχθισε τις αξιώσεις ισχύος των Κυκλώπων καθότι όπως λέμε και ξαναλέμε τα εσχατολογικά ιδεολογικά δόγματα ήταν πάντοτε και θα είναι πάντα στο μελλον μεταμφιέσεις ηγεμονικών αξιώσεων ισχύος.
Τα σύγχρονα εσχατολογικά ιδεολογικά δόγματα του μοντερνισμού, για παράδειγμα, δεν μπορούν παρά να αποτελούν μεταμφιέσεις των αξιώσεων ισχύος των ηγεμονικών δυνάμεων. Υπόσχονται έσχατους τόπους και στην συνέχεια επιχειρώντας να εκπληρώσουν τους ηγεμονικούς σκοπούς προκαλούν τεράστια νεκροταφεία που γέμισαν την διαδρομή των δύο τελευταίων αιώνων ενώ το ίδιο ακριβώς εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας και στην μεταψυχροπολεμική εποχή.
Τον πόλεμο απαιτείται να τον βλέπουμε με σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Το αντίθετο σημαίνει πολιτικό ανορθολογισμό και τα λαϊκίστικα παιχνίδια γύρω από αυτό το ζήτημα είναι και πολιτικά εγκληματικά γιατί προκαλούν μεγάλες ζημιές ή και πολεμική σύρραξη που μπορεί να αποβεί και μοιραία
Παραθέτουμε συντομογραφικά μερικές παρατηρήσεις επί γνωστών πτυχών που κατά τα άλλα έπρεπε να είναι αυτονόητος και γνωστές σε όλους πλην τα αίτια που προαναφέραμε θολώνουν την θέαση.
Ο Robert Gilpin διατυπώνει πολύ σημαντικά πορίσματα η κατανόηση των οποίων είναι προϋπόθεση έγκυρης άποψης για την διεθνή πολιτική. Σε συνέδριο διακεκριμένων αγγλοσαξόνων διεθνολόγων αφού περίπου υπονόησε πως αποτελεί συμμορία εγκληματιών αν δεν μιλούν ανορθολογικά και ανεύθυνα ή προπαγανδιστικά για τα αίτια πολέμου, επισήμανε ότι στην αφετηρία κάθε σοβαρής διεθνολογικής συζήτησης, επισημαίνει, απαιτείται να υπάρχει συναίνεση για θεμελιώδεις και πασίδηλες πτυχές του διεθνούς συστήματος:
3.12.2015
Τα παραδειγματικά αξιώματα του Θουκυδίδη είναι ανελέητα αληθή (μετάφραση Ελ. Βενιζέλου – Διάλογος Μηλίων – Αθηναίων): «89. ΑΘ. Κι εμείς λοιπόν δεν θα πούμε με ωραίες φράσεις μακρούς λόγους, που δεν πρόκειται να σας πείσουν, ή ότι δίκαια έχομε την ηγεμονία σας, … αφού ξέρετε όταν υπάρχη ίση δύναμη για την επιβολή του, κι ότι, όταν αυτό δεν συμβαίνη, οι δυνατοί κάνουν όσα τους επιτρέπει η δύναμή τους κι οι αδύναμοι υποχωρούν κι αποδέχονται.» «Όσοι είναι ελεύθεροι το χρωστούν στην δύναμή τους» και μην είστε αιθεροβάμονες ελπίζοντας για κάτι άλλο γιατί «η ελπίδα είναι σπάταλη».
Το κράτος, τουλάχιστον όταν είναι βιώσιμο και δεν σέρνεται σε εμφύλιες διαμάχες, εξάλειψε τον πόλεμος στην ενδοκρατική τάξη. Το αντίστοιχο στο πλανητικό επίπεδο απαιτεί μια παγκόσμια εξουσία. Μια παγκόσμια εξουσία, όμως, χωρίς μια παγκόσμια κοινωνία, δεν μπορεί παρά να είναι μια παγκόσμια δεσποτεία. Το ζήτημα δεν είναι ιδεολογικό, έγραψε ο Hans Morgentηau: «Δώστε μια παγκόσμια κοινωνία για να σας δώσω ένα παγκόσμιο κράτος».
Επειδή δε μαγικά ραβδιά δεν υπάρχουν, είναι ζωτικής σημασίας να γνωρίζουμε ότι η πολιτική ένωση του πλανήτη δεν αναμένεται τους επόμενους αιώνες και ίσως να είναι ανέφικτο για πάντα. Εκτός βέβαια και αν υπάρχει μαγικός τρόπος να εξομοιωθούν ανθρωπολογικά και να εξισωθούν πολιτικά οι εκατοντάδες διαφορετικές, ετερογενείς και ανομοιογενείς κοινωνικές οντότητες του πλανήτη.
Το γεγονός ότι τους δύο τελευταίους αιώνες τα μοντερνιστικά εσχατολογικά δόγματα αυτό υποστήριζαν είναι και το πρόβλημα. Όσοι παγιδεύτηκαν πνευματικά να αντιληφθούν το φρικτό τους σφάλμα το γρηγορότερο δυνατό.
Για κάθε άνθρωπο αυτού του πλανήτη, πολιτικά μιλώντας, υπάρχει μόνο η πατρίδα του και τίποτα άλλο. Απολύτως τίποτα άλλο! Όσοι περισσότεροι το καταλάβουν κα όσο το γρηγορότερο το καταλάβουν τόσο περισσότερο πολιτικό ορθολογισμό θα έχουμε ενδοκρατικά και διακρατικά.
Ως προς αυτά και άλλα συναφή ζητήματα η ανάλυση της διεθνούς πολιτικής είναι το αντίστοιχο της ιατρικής και απαιτεί σωστή διάγνωση. Στην ιατρική η καλή γνώση των αιτίων των ασθενειών είναι προϋπόθεση ίασης.
Στην διεθνή πολιτική όμως δεν μιλάμε για ίαση, αν όπως γίνεται αντιληπτό μια πλανητική ευταξία και ευνομία συν βέβαια κοινωνικοπολιτικά σμιλευμένη διανεμητική δικαιοσύνη απαιτεί μια παγκόσμια κοινωνία που θα ορίζει την παγκόσμια εξουσία.
Μόνο πολύ ευφάνταστοι όπως είπαμε νομίζουν ότι κατέχουν μαγικά ραβδιά που θα ενώσουν Κινέζους και Άραβες, Έλληνες και Ιάπωνες, Τούρκους και Νορβηγούς και όλους τους άλλους μέσα σε ένα μεγάλο πλανητικό ακταρμά. Και όμως: Ουκ ολίγοί αυτό κατά βάση πιστεύουν όταν επικαλούνται το ένα ή άλλο εσχατολογικό ιδεολογικό δόγμα του ενός ή άλλου είδους και απόχρωσης.
Αν λοιπόν αφήσουμε τους ευφάνταστους, τους αφελείς και τους ασυνάρτητους η διεθνής πολιτική και το ζήτημα του πολέμου είναι κάτι το πολύ «απλό». Πόλεμο και αστάθεια έχουμε όταν δεν υπάρχει ισορροπία ή όταν ακόμη και αν υπάρχει ισορροπία ο πολιτικός ανορθολογισμός αφθονεί με αποτέλεσμα να λαμβάνονται ανορθολογικές αποφάσεις. Κάθε κατευνασμός πχ τα ζεϊμπέκικα μπροστά στον απειλητικό αντίπαλο έναντι του οποίου έπρεπε να ορθωθεί αποτρεπτική στρατηγική, είναι πολιτικά και στρατηγικά μια εξόχως ανορθολογική στάση.
Αυτό για το οποίο θα πρέπει να μιλάμε, κατά συνέπεια, είναι η σταθερότητα και η αστάθεια, η διάγνωση των αιτίων και των αιτιωδών σχέσεων που προκαλούν αστάθεια και των προϋποθέσεων που προκαλούν σταθερότητα. Σταθερότητα είναι αυτό που συμβατικά ονομάζουμε «ειρήνη».
Έσχατοι «ειρηνικοί τόποι», όμως, δεν υπάρχουν. Για τους ανθρώπους, τα κράτη και τον κόσμο υπάρχει το ταξίδι της Οδύσσειας. Τα μέλη των βιώσιμων εθνών μεριμνούν α) να είναι σωστά προσανατολισμένoι προς την Πατρίδα-Ιθάκη και β) να έχουν την Πατρίδα Ιθάκη διαρκώς στο μυαλό τους για να λειτουργούν ορθολογιστικά και να μην εισέρχονται σε σπήλαια Κυκλώπων. Να μην τους ελκύουν οι Σειρήνες και να μην εκστομίζουν ύβρεις που θυμώνουν τον Ποσειδώνα γιατί οι ύβρεις φέρνουν Νέμεση. Και ο σύγχρονος εσχατολογικός διεθνισμός είναι ύβρης κατά της πατρίδας. Το ίδιο βέβαια και τα αυτοκτονικά εθνομηδενιστικά σύνδρομα.
Η κατανόηση του ρόλου της ισχύος στην διεθνή πολιτική, των ηθικών διαμορφώσεων και του φαινομένου του πολέμου δεν πάντα αυτονόητα εύκολη υπόθεση για όλους. Πέραν του ότι πάντοτε υπήρχαν αιθεροβάμονες, ουτοπιστές και ψυχικά απελπισμένοι, ο πολίτης ενός κράτος δεν είναι αυτονόητο ότι στοχάζεται λογικά και ορθολογικά για την διεθνή πολιτική. Η απόσταση μεταξύ ενδοκρατικής τάξης όπου λογικά επικρατεί ευταξία και ευνομία και της διακρατικής είναι για μερικούς μεγάλη για να μπορούν να έχουν ορθή θέαση των προϋποθέσεων της δεύτερης.
Η απόσταση είναι μεγάλη όχι μόνο γιατί δεν έχουν όλοι γνωστική εποπτεία του διεθνούς περιβάλλοντος και των προϋποθέσεών του (σε αντίθεση με το άμεσο οικείο του περιβάλλον) αλλά γιατί επίσης η συμβατική ιδεολογική σκέψη και κυρίως η ιδεολογικά μεταμφιεσμένη προπαγάνδα των ηγεμονικών δυνάμεων θολώνει τις διαφορές μεταξύ των δύο επιπέδων.
Διόλου τυχαία ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους πολιτικούς στοχαστές, ο Martin Wight, (Διεθνής Θεωρία), επισήμανε το γεγονός ότι «μπορεί κανείς να αξιολογήσει την εμβρίθεια και την οξυδέρκεια ενός επιστήμονα των διεθνών σχέσεων μελετώντας την άποψή του για τον πόλεμο»
Στο πρόσφατο δοκίμιο ΗΘΙΚΗ και ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΣΤΗΜΑ, Η μη θεσπισμένη ισχύς στην διεθνή πολιτική. Πολιτική θεολογία versus πολιτική θεωρία και η σημασία της αξιολογικά ελεύθερης περιγραφής και ερμηνείας των διεθνών φαινομένων – http://wp.me/p3OlPy-1bH – http://wp.me/p3OqMa-13c προσπάθησα να εξηγήσω κάτι το οποίο αν και πασίδηλο δεν είναι αυτονόητο για όλους. Ότι δηλαδή η πολιτική ηθική στο διεθνές σύστημα είναι μηδενική.
Δύσκολο βέβαια να αναμετρηθεί κανείς με την καλλιεργημένη άγνοια, τις εννοιολογικές συγχύσεις, την πολιτικά δόλια ηγεμονική προπαγάνδα και τις ψευδαισθήσεις των ουτοπιστών.
Ένα πολύ μεγάλο αίτιο πολέμου αν και ιάσιμο τελικά βλάπτει όλους. Είναι ο επίκτητος πολιτικός ανορθολογισμός, ιδιαίτερα όταν αυτός αποβλακώσει μερικούς ή πολλούς πολίτες. Η πολιτική ηλιθιότητα είναι πολύ μεγάλη ασθένεια και πολύ σημαντικό αίτιο πολέμου. Έλεος για αυτή την ασθένεια δεν υπάρχει γιατί είναι θανατηφόρα. Θέλει φάρμακα και όχι γιατροσόφια.
Όχι για να σταματήσει ο πόλεμος στην διεθνή πολιτική καθότι αυτό είναι ζήτημα άλλης τάξης και όπως είπαμε μάλλον ασθένεια μη ιάσιμη. Το ζητούμενο εδώ είναι η ασφάλεια της οικείας αμυνόμενης πατρίδας.
Βέβαια, είναι δύσκολο να αναμετρηθεί κανείς με φορείς πολιτικής ηλιθιότητας. Πέραν άλλων κριτηρίων όπως τσεπωμένα «απτά» οφέλη, η δυνατότητα των χρήσιμων ηλιθίων να κάνουν βάσιμες εκτιμήσεις αναιρείται από την αδυναμία τους να αντιληφθούν τις συνέπειες της ιδεολογικής προπαγάνδας.
Προπαγάνδα η οποία λογικά έπρεπε μετά τον Ψυχρό Πόλεμο να προκαλεί γέλωτες πλην η κεκτημένη ιδεολογική επήρεια και τα επενδυμένα συμφέροντα κάθε είδους την διαιωνίζουν και στην μεταψυχροπολεμική εποχή.
Τα εσχατολογικά μοντερνιστικά ιδεολογικά δόγματα τα οποία διαιρούν την κοινωνία στο όνομα κυριολεκτικά κενών τυπολογιών –δεξιός, αριστερός, κομμουνιστής, συντηρητικός, προοδευτικός, αντιδραστικός, εθνικιστής, κοσμοπολίτης κτλ–, όπως συχνά εξηγήσαμε, δεν αποτέλεσαν και δεν αποτελούν κάτι το πολιτικά χειροπιαστό, μιας και ευφάνταστα ή παραπλανητικά υποστηρίζουν πως δύνανται βάσει δόγματος να κατασκευάσουν μια πολιτική ανθρωπολογία η οποία, μάλιστα, μπορεί να είναι και πλανητική (στην διεθνιστική εκδοχή των ιδεολογικών δογμάτων).
Όταν πολλά μέλη ενός εθνοκράτους πάθουν μια τόσο μεγάλη πνευματική ζημιά ούτως ώστε αντί να βλέπουν την Πατρίδα ως συνυφασμένη με την Ύπαρξή τους και την Ελευθερία τους βλέπουν επικείμενους ενωμένους πλανήτες μέσα στους οποίους θα συγχωνευτούν αδιακρίτως, το πρόβλημα είναι πολύ μεγάλο. Είναι θανατηφόρο.
Όσοι πάσχουν από μια τόσο σοβαρή πνευματική ασθένεια (κατά τα άλλα ιάσιμη, με λίγη σκέψη, λίγη λογική και λίγο ορθολογισμό), δεν διστάζουν να στοχεύσουν τα οικεία κοινωνικοοντολογικά γεγονότα, δηλαδή την κοινωνική τους οντότητα, το δικό τους έθνος.
Στρέφονται κατά της πατρίδας τους προκαλώντας ζημιές στην οικεία πατρίδα, δίνουν λάθος μηνύματα σε «εχθρούς» και «φίλους» και προκαλούν χειμάρρους πολιτικού ανορθολογισμού στις ενδοκρατικές και διακρατικές σχέσεις.
Εάν δεν είναι Εφιάλτες (και ασφαλώς δεν είναι παρά μόνο απειροελάχιστοι) πάσχουν από επίκτητα αυτοκτονικά σύνδρομα: Πυροβολούν το οικείο έθνος, δηλαδή τον εαυτό τους. Πυροβολούν τον πολιτικό τους πλούτο, δηλαδή τις πολιτικές τους παραδόσεις. Εχθρεύονται οτιδήποτε είναι η Ιθάκη τους ακόμη και εάν ζουν εκεί και παρά το ότι είναι ο μόνος τρόπος που μπορούν να είναι συλλογικά ελεύθεροι.
Θέλουν να την αλλάξουν, λένε. «Να φτιάξουν-κατασκευάσουν μια άλλη». Μια άλλη η οποία ανάλογα με την επίκτητη πνευματική βλάβη τους στρεβλώνει την θέαση και βλέπουν άλλους κόσμους γεμάτους νεράιδες που εμφιλοχωρούν μέσα στην φαντασία τους ή βρίσκονται πάνω στο υψηλό βουνό των ψευδαισθήσεών τους ή κατασκευάζονται από ξένους και τους την δίνουν για να τις σερβίρουν ως εσχατολογικό πολιτικό δηλητήριο.
Τους αναγνωρίζεις εύκολα γιατί τους φταίνε οι καταγωγικές τους αφετηρίες, εχθρεύονται όπως είπαμε τον οικείο πολιτισμό, απορρίπτουν την οικεία συλλογική ταυτότητα, σβήνουν τις ιστορικές μνήμες και γενικά πυροβολούν οτιδήποτε προσδίδει υπόσταση.
Αντί αυτής της υπόστασης οι ιδεολογικές Σειρήνες κηρύττουν μια άλλη πλανητική ανθρωπολογία που γεννήθηκε στο κεφάλι του ενός ή του άλλου ευφάνταστου ατόμου ή του θύματος-πολίτη που καταβρόχθισε τις αξιώσεις ισχύος των Κυκλώπων καθότι όπως λέμε και ξαναλέμε τα εσχατολογικά ιδεολογικά δόγματα ήταν πάντοτε και θα είναι πάντα στο μελλον μεταμφιέσεις ηγεμονικών αξιώσεων ισχύος.
Τα σύγχρονα εσχατολογικά ιδεολογικά δόγματα του μοντερνισμού, για παράδειγμα, δεν μπορούν παρά να αποτελούν μεταμφιέσεις των αξιώσεων ισχύος των ηγεμονικών δυνάμεων. Υπόσχονται έσχατους τόπους και στην συνέχεια επιχειρώντας να εκπληρώσουν τους ηγεμονικούς σκοπούς προκαλούν τεράστια νεκροταφεία που γέμισαν την διαδρομή των δύο τελευταίων αιώνων ενώ το ίδιο ακριβώς εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας και στην μεταψυχροπολεμική εποχή.
Τον πόλεμο απαιτείται να τον βλέπουμε με σοβαρότητα και υπευθυνότητα. Το αντίθετο σημαίνει πολιτικό ανορθολογισμό και τα λαϊκίστικα παιχνίδια γύρω από αυτό το ζήτημα είναι και πολιτικά εγκληματικά γιατί προκαλούν μεγάλες ζημιές ή και πολεμική σύρραξη που μπορεί να αποβεί και μοιραία
Παραθέτουμε συντομογραφικά μερικές παρατηρήσεις επί γνωστών πτυχών που κατά τα άλλα έπρεπε να είναι αυτονόητος και γνωστές σε όλους πλην τα αίτια που προαναφέραμε θολώνουν την θέαση.
- Ο πόλεμος δεν είναι μόνο η άσκηση φυσικής βίας. Είναι μια αλυσίδα με πολλούς κρίκους εκ των οποίων η άσκηση βίας είναι ένας μόνο κρίκος, βασικά ο τελευταίος. Στον πόλεμο καταλήγουμε όταν στο ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον δεν υπάρχει ισορροπία και ταυτόχρονα ο πολιτικός ανορθολογισμός αφθονεί.
- Ο πόλεμος ως φαινόμενο υπήρχε πάντοτε από καταβολής κόσμου και συνεχίζει να υπάρχει ως φαινόμενο που εκδηλώνεται μεταξύ οργανωμένων κυρίαρχων συλλογικών οντοτήτων.
- Καθ’ όλη την διάρκεια της ιστορικής διαχρονίας ο πόλεμος ήταν ο σημαντικότερος διαμορφωτικός παράγοντας του ανθρώπινου συλλογικού γίγνεσθαι.
- Παρά το ότι ο πολιτικός πολιτισμός των διακρατικών σχέσεων καθιέρωσε συλλογική ασφάλεια και δεσμεύει τα κράτη για ειρηνική επίλυση των διαφορών, ο πόλεμος θα συνεχίζει να υπάρχει όσο θα υπάρχουν αίτια πολέμου (βλ. πιο κάτω).
- (Gilpin R.) Η ασφάλεια συλλογικών οντοτήτων είναι ή πρέπει να είναι η πρωταρχική αξία και το πρωταρχικό κριτήριο επιβίωσης και ευημερίας μιας κοινωνίας (βλ. πιο κάτω).
- Η αποτροπή πολέμου και αν χρειαστεί η επιτυχής αμυντική εκτέλεσή του συνεχίζει να είναι το κυριότερο εργαλείο των φιλειρηνικών κρατών κατά όσων απειλούν την ανεξαρτησία-ελευθερία της κοινωνίας τους.
- Οι Ένοπλες Δυνάμεις κάθε φιλειρηνικού κράτους είναι θεσμός συλλογικής ελευθερίας και η θέση / ρόλος τους είναι ανάλογης και αντίστοιχης ηθικής βαθμίδας όσο και η ανθρώπινη ελευθερία.
Ο Robert Gilpin διατυπώνει πολύ σημαντικά πορίσματα η κατανόηση των οποίων είναι προϋπόθεση έγκυρης άποψης για την διεθνή πολιτική. Σε συνέδριο διακεκριμένων αγγλοσαξόνων διεθνολόγων αφού περίπου υπονόησε πως αποτελεί συμμορία εγκληματιών αν δεν μιλούν ανορθολογικά και ανεύθυνα ή προπαγανδιστικά για τα αίτια πολέμου, επισήμανε ότι στην αφετηρία κάθε σοβαρής διεθνολογικής συζήτησης, επισημαίνει, απαιτείται να υπάρχει συναίνεση για θεμελιώδεις και πασίδηλες πτυχές του διεθνούς συστήματος:
- Ιστορικά και σήμερα στην διεθνή πολιτική ο κανόνας είναι η αναρχία [απουσία παγκόσμιας εξουσίας] και η σύγκρουση. Η ευταξία η δικαιοσύνη και η ηθική είναι η εξαίρεση. Αυτή η αντικειμενική διαπίστωση δεν προκρίνει την πολιτική και ηθική στάση κάποιου, τονίζει με ευστοχία κατά των «επιστημονικών συκοφαντών» ο Gilpin αλλά μια ρεαλιστική εκτίμηση των διεθνών σχέσεων.
- Η ισχύς είναι ο καθοριστικός παράγων των διεθνών πολιτικών δρώμενων.
- Καθ’ όλη τη διάρκεια της γνωστής ιστορίας, βασική μονάδα κοινωνικής οργάνωσης στον διεθνή χώρο και θεμέλιο των πολιτικών σχέσεων είναι η «ομάδα» και όχι τα άτομα ή οι τάξεις. Στα νεότερα χρόνια, αυτές τις ανταγωνιζόμενες ομάδες-φυλές τις ονομάσαμε “έθνη-κράτη” και την πίστη-νομιμοφροσύνη σ’ αυτά “εθνικισμό”.
- Σ’ ένα κόσμο με ανεπάρκεια πόρων οι άνθρωποι βρίσκονται αντιμέτωποι για τη διανομή τους ως ομάδες και όχι ως άτομα.
- Για τους περισσότερους από εμάς, η πίστη και νομιμοφροσύνη στην κοινωνική ομάδα στην οποία ανήκουμε είναι υπεράνω όλων των άλλων κριτηρίων ή παραγόντων εκτός της οικογένειας.
- Αν και η μορφή και ο χαρακτήρας αυτών των κοινωνικών ομάδων μεταβάλλεται –φυλές, βασίλεια, αυτοκρατορίες, έθνη-κράτη– κατά καιρούς λόγω οικονομικών, δημογραφικών και τεχνολογικών αλλαγών, ατυχώς, η θεμελιώδης συγκρουσιακή φύση της μεταξύ τους σχέσης δεν μεταβάλλεται».
- Παρατηρείται πως στις πολιτικές σχέσεις όλων των ειδών και όλων των επιπέδων σ’ όλες τις εποχές η ισχύς και η ασφάλεια είναι πρωταρχικής σημασίας στον προσδιορισμό των ανθρωπίνων κινήτρων.
- (Παραπέμποντας στον Θουκυδίδη, ο Gilpin συνεχίζει αναφέροντας). Η συμπεριφορά των ανθρώπων επηρεάζεται από διάφορους παράγοντες ή κριτήρια όπως τιμή, απληστία και προπαντός φόβο τα οποία συναρτώνται άμεσα με την ισχύ, την θέση και τον ρόλο. Οι άνθρωποι, επιβραβεύουν, επίσης, την αλήθεια, την αρετή, την καλοσύνη και την ομορφιά. Αυτές οι αγαθές επιδιώξεις και ηθικά κριτήρια, όμως, χάνονται, εάν, υπό συνθήκες συνεχών και έντονων αγώνων ισχύος μεταξύ των κοινωνικών ομάδων, δεν διασφαλιστούν.
3.12.2015
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου