Γιώργος Κοντογιώργης: «Η κοραϊκή και η καποδιστριακή προσέγγιση του ελληνισμού είναι διαμετρικά αντίθετες»

 

 3254

Ο ομότιμος καθηγητής και πρώην πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου Γιώργος Κοντογιώργης μιλά με αφορμή το βιβλίο «Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας» των Ιακωβάκη Ρίζου Νερουλού και Ιωάννη Καποδίστρια, από τις εκδόσεις Αρμός. Ο Γ. Κοντογιώργης έχει την επιστημονική επιμέλεια της έκδοσης.

Στον Σόλωνα Παπαγεωργίου

Η συγκεκριμένη έκδοση είναι πρωτοποριακή, καθώς προσδιορίζει ως συνδημιουργό του έργου τον Καποδίστρια, που είχε ζητήσει από τον Νερουλό να παραμείνει μυστική η συμμετοχή του. Δεδομένου ότι, όπως αναφέρετε κι εσείς στο προλογικό σημείωμά σας, οι αντιλήψεις των δύο ανδρών για τον ελληνισμό απείχαν μεταξύ τους, πόσο καθοριστικός ήταν ο ρόλος του πρώτου κυβερνήτη του ελληνικού κράτους στη συγγραφή του έργου, σε σχέση μ’ αυτόν του Νερουλού; Προς τα πού γέρνει η πλάστιγγα εντέλει;

Το εν λόγω έργο φέρει εξ ολοκλήρου τη σφραγίδα του Καποδίστρια. Διαμόρφωσε το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης, τους άξονες αναφοράς, το επιχείρημα, τη δομή και τον στόχο και επόπτευσε της όλης διαχείρισης. Έθεσε μάλιστα στον Νερουλό ως προϋπόθεση της συνεργασίας του την αποδοχή του δικού του ερμηνευτικού σχήματος.

Αυτά προκύπτουν από μακροσκελή επιστολή του Καποδίστρια προς τον Ιγνάτιο, μητροπολίτη της Ουγγροβλαχίας και σπουδαία προσωπικότητα της εποχής η οποία δημοσιεύθηκε στα 1850, λίγους μόλις μήνες μετά τον θάνατο του Νερουλού. Συμβαίνει επίσης να έχουμε στη διάθεσή μας άλλο έργο του Νερουλού της ίδιας ακριβώς περιόδου, όπου εκτίθενται οι άξονες της προσέγγισής του για τον ελληνισμό οι οποίοι τοποθετούν τις απόψεις του στην αντίπερα όχθη από εκείνες του Καποδίστρια.

Ο Νερουλός συντάσσεται με την άποψη ότι ο ελληνισμός τελειώνει με την είσοδο των Μακεδόνων του Φιλίππου στο προσκήνιο, θεωρεί τους Μακεδόνες κατακτητές του ελληνισμού και ολετήρες του ελληνικού πολιτισμού και της παρακμής του. Έκτοτε αρχίζει η μαύρη περίοδος του ελληνισμού που ολοκληρώνεται με το Βυζάντιο, το οποίο επίσης χαρακτηρίζει κατακτητή, σκοτεινό και ένοχο για την πνευματική κατάπτωση των Ελλήνων, από την οποία θα εξέλθουν μόλις κατά τη δεύτερη περίοδο της Τουρκοκρατίας με τους Φαναριώτες. Ο Φίλιππος αντιμετωπίζεται ως «εξολοθρευτής της των Ελλήνων ελευθερίας», το δε Βυζάντιο «δοχείον γλωσσών» και «ερημία βαρβάρων αιώνων» ενώ η ελληνική «γλώσσα κατήντησεν εις διαφθοράν εις τον Ιππόδρομον».

Η Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας, περί της οποίας ο λόγος, εκδιπλώνει και τεκμηριώνει τις βασικές αρχές που προτάσσει στην επιστολή του. Υποστηρίζει ότι οι Μακεδόνες είναι όχι κατακτητές αλλά οργανικό μέρος της ελληνικής εθνικής ιστορίας, ενώ συγκροτούν μαζί με το Βυζάντιο δύο μείζονες πόλους του ελληνικού πολιτισμού με πρόσημο τη διαχρονία. Το Βυζάντιο αποκαλείται «ελληνική» ή «ανατολική» αυτοκρατορία, ποτέ ρωμαϊκή, οι δε Έλληνες ορίζονται ως έθνος των οποίων η ταυτοτική αναφορά και συνείδηση κοινωνίας διέρχεται οριζοντίως όλες αυτές τις περιόδους έως και την Τουρκοκρατία.

Ο Καποδίστριας επιζητεί να τεκμηριώσει επίσης την άποψη ότι ο ελληνικός κόσμος της Τουρκοκρατίας κατέχει ισχυρή θέση στα οθωμανικά και ευρωπαϊκά πράγματα (στο οικονομικό, πολιτισμικό, πολιτικό, δημογραφικό, στατιωτικό, με τα αρματολίκια κ.λπ. πεδίο), αναδεικνύει τους θεσμούς του ελληνικού κόσμου, εξηγεί γιατί η κρίση της οθωμανικής αυτοκρατορίας είναι μη ανατάξιμη, οι δε ευρωπαϊκές απολυταρχίες υπόλογες για την καταπίεση των λαών τους και για την καταστολή των εθνικών κινημάτων. Διευκρινίζει τη διαφορά φύσεως που διακρίνει το ελληνικό έθνος στη διαχρονία και στην εποχή του ως ανθρωποκεντρικό έναντι της ευρωπαϊκής δεσποτείας.

Το Υπόμνημα του Καποδίστρια που συνοδεύει το βιβλίο αποτελεί μνημείο ανάλυσης των ευρωπαϊκών πραγμάτων της εποχής

Το Υπόμνημα του Καποδίστρια που συνοδεύει το βιβλίο αποτελεί μνημείο ανάλυσης των ευρωπαϊκών πραγμάτων της εποχής, οι δε θέσεις του εξαγγέλλουν αυτά που εμέλλετο να συμβούν στη διάρκεια του 20ού αιώνα: το τέλος των απολυταρχιών, συμπεριλαμβανομένης και της οθωμανικής δεσποτείας, την αρχή των εθνοτήτων, το αδιέξοδο της Ρωσίας και πλήθος άλλων. Εκτιμά ότι στο κλίμα αυτό η επιτυχία της ελληνικής επανάστασης είναι εφικτή και προτείνει τον τρόπο της διαχείρισής της επί του πεδίου και στο επίπεδο της διπλωματίας. Κρίσιμης σημασίας απόφαση θεωρεί την ανασυγκρότηση των επαναστατημένων Ελλήνων σε κράτος με τακτικό στρατό, ηγεσία ώστε να αντιμετωπίσει την οθωμανική απολυταρχία από θέση συγκροτημένης ισχύος.

Από ό,τι προκύπτει από την αλληλογραφία του Νερουλού με τον Καρατζά και άλλους, ο Καποδίστριας του ανέθεσε να επιδοθεί στη συγκέντρωση του αναγκαίου πληροφοριακού υλικού και στην κατάθεση της δικής του εμπειρίας από τη θητεία του στο οθωμανικό κράτος κοντά στους Φαναριώτες/ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας, όπως επίσης και δίπλα στον Υψηλάντη στη διάρκεια της εκεί επανάστασης, προκειμένου να τεκμηριώσει το ιστορικό του αφήγημα για την αποτυχία της και για τις διχαστικές της αντινομίες. Τις πληροφορίες που συνέλεγε ο Νερουλός τις έθετε προφανώς υπ’ όψιν του Καποδίστρια για να τις αξιολογήσει και να τις εντάξει στο ερμηνευτικό του σχήμα. Στις 25 Σεπτεμβρίου 1826, ολίγον πριν την ολοκλήρωση του έργου, ο Νερουλός διαβεβαιώνει τον Ιωάννη Καρατζά ότι οι πληροφορίες τις οποίες παρείχε με σημειώματά του στον Καποδίστρια «του υπαραρέσουν και τις ευρίσκει αναγκαιότατες και σας παρακαλεί να με σημειώσετε όσα η πολυπειρία σας και η φρόνησή σας στοχάζεται αναγκαία».

Επομένως, η ταυτότητα του έργου φέρει τη σφραγίδα του Καποδίστρια εξ ολοκλήρου

Υπό το πρίσμα αυτό, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Νερουλός, για λόγους που δεν είναι του παρόντος, διατήρησε τις απόψεις του, αποδέχθηκε όμως να συνεργαστεί με τον Καποδίστρια, και να τον συνδράμει στο σχέδιό του. Επομένως, η ταυτότητα του έργου φέρει τη σφραγίδα του Καποδίστρια εξ ολοκλήρου, χωρίς αυτό προφανώς να μειώνει την αξία της συμβολής του Φαναριώτη διανοούμενου στην τεκμηρίωσή του.

Παρουσιάζετε τον Καποδίστρια ως υπέρμαχο της άποψης περί διαρκούς συνέχειας του ελληνισμού, σε αντίθεση με τον Αδαμάντιο Κοραή, που επηρέαζε σημαντικά τον Νερουλό, ο οποίος ως διαφωτιστής υποστήριζε την αποκοπή του μεταβυζαντινού ελληνισμού από την αρχαιότητα. Με ποιες βαθύτερες επιδιώξεις συνδέονται αυτά τα δύο διαφορετικά συστήματα σκέψης;

Η κοραϊκή και η καποδιστριακή προσέγγιση του ελληνισμού αποτελούν δύο διαμετρικά αντίθετες οπτικές όχι μόνο για τον ελληνισμό αλλά και για την εν γένει μετάβαση στη νεοτερικότητα. Πρέπει να πω ότι ο Κοραής και, επομένως, ο Νερουλός δεν πρωτοτύπησαν εν προκειμένω. Υιοθέτησαν αμάσητο το ιδεολογικό διατακτικό του διαφωτισμού και το επικαλέστηκαν για να βιάσουν την ιστορία και τον πολιτισμό, όχι μόνο του ελληνισμού, αλλά της σύνολης κοσμοϊστορίας. Οι θεράποντες του διαφωτισμού επέλεξαν την λεγόμενη αρχαιότητα και απέκοψαν το Βυζάντιο και τον μεταβυζαντινό ελληνισμό από τις ρίζες του, από την ελληνική τους ομοθεσία. Μπόρεσαν έτσι να εμφανίσουν τη δυτική δεσποτεία ως τη γέφυρα ανάμεσα σε δύο ανθρωποκεντρικές περιόδους, της «αρχαιότητας» και της «νεοτερικότητας». Με τον τρόπο αυτόν το Βυζάντιο από πρωτουργός του ελληνικού δρόμου προς τη νεότερη εποχή και γεννήτορας της ευρωπαϊκής (δυτικής και σλαβικής) μετάβασης στον ανθρωποκεντρικό πολιτισμό ταξινομήθηκε στα απόβλητα της ευρωπαϊκής ιστορίας. Ο διαφωτισμός χρέωσε στο Βυζάντιο τον δυτικό μεσαίωνα και την παπική θεοκρατία, τα δε υποστατικά της ελληνικής διαχρονίας, όπως οι πόλεις, η εταιρική οικονομία κ.λπ., κατεγράφησαν/κατοχυρώθηκαν ως κατάλοιπα της φεουδαρχίας.

Συγχρόνως ο διαφωτισμός πραγματοποίησε μία άνευ προηγουμένου ρήξη με την κλασική αρχαιότητα για να λαφυραγωγήσει το εννοιολογικό της οπλοστάσιο και να εμφανίσει τη νεοτερικότητα ως το ανθρωποκεντρικό ολοκλήρωμα της ιστορίας. Εμφάνισε τη συνταγματική/εκλόγιμη μοναρχία ως την κατακλείδα της δημοκρατίας, τη μόνη κατοχυρωμένη ατομική ελευθερία ως ανώτερη της καθολικής ελευθερίας, επιστράτευσε το σύνολο εντέλει των εννοιών της για να νομιμοποιήσει την ανωτερότητά της. Ωστόσο, δεν μας έχει εξηγήσει ακόμη πώς γίνεται και γεννήθηκε εξ υπαρχής στο στάδιο της ωριμότητας χωρίς να γνωρίσει τη βρεφική της ηλικία. Γνωρίζει όμως ότι χάρη στις δύο αυτές ρήξεις με το συνεχές του ελληνικού ανθρωποκεντρισμού, με τον έλεγχο του περιεχομένου των εννοιών και την οικειοποίηση της ιστορίας μπόρεσε να νομιμοποιήσει το μεταφεουδαλικό καθεστώς της και να ηγεμονεύσει στον κόσμο.

Η αποτυχία της ελληνικής επανάστασης και η επικράτηση του δυτικού δρόμου έφερε την ευρωπαϊκή περιφέρεια στο επίκεντρο των εξελίξεων και τη Δύση στον θρόνο της ηγεμονίας.

Η επιλογή του Καποδίστρια να εστιάσει στο συνεχές της εθνικής ομοθεσίας του ελληνισμού στην πραγματικότητα φέρνει στην επιφάνεια αυτό που στη σκέψη του Ρήγα συνιστούσε η ελληνική επανάσταση: το εγχείρημα της αναβίωσης του ελληνικού δρόμου προς τη νεοτερικότητα, το οποίο τοποθετούσε το Βυζάντιο ως κόμβο της μετάβασης στη νεότερη εποχή και ως εμβρυουλκό της ανθρωποκεντρικής επανεκκίνησης τόσο της Εσπερίας όσο και της σλαβικής Ανατολής. Η αποτυχία της ελληνικής επανάστασης και η επικράτηση του δυτικού δρόμου έφερε την ευρωπαϊκή περιφέρεια στο επίκεντρο των εξελίξεων και τη Δύση στον θρόνο της ηγεμονίας. Για να κατανοήσουμε τις εξελίξεις στον ελληνισμό και στην Ευρώπη της ανθρωποκεντρικής μετάβασης πρέπει να σταθούμε σοβαρά στον βυζαντινό 9ο αιώνα. Τότε μετακενώνονται στη Δύση με αφετηρία την ιταλική χερσόνησο τα θεμέλια του ελληνικού/ανθρωποκεντρικού κοσμοσυστήματος και ενσωματώνεται η σλαβική Ανατολή στην ελληνική πολιτισμική σφαίρα.

Ο βιασμός της κοσμοϊστορίας που επέβαλε ο διαφωτισμός βοήθησε τη Δύση να επισπεύσει την εξέλιξή της, όμως επέφερε μια άνευ προηγουμένου οπισθοδρόμηση καθώς συνοδεύθηκε όχι μόνο με την κατάλυση των ανθρωποκεντρικών θεμελίων που έφερε στο συνεχές της ιστορίας του ο ελληνικός κόσμος αλλά και την απαξίωσή τους.

Προκαλεί εντύπωση το γεγονός ότι ενώ το αντιαπολυταρχικό και δημοκρατικό πρόταγμα της Επανάστασης ενέπνευσε τους ανθρωποκεντρικούς θύλακες της Εσπερίας, καταπολεμήθηκε από κοινού από τις δυνάμεις του διαφωτισμού και της απολυταρχίας. Το γεγονός αυτό εξηγεί γιατί η νεοτερική διανόηση των ημερών μας δεν εισέφερε ούτε έχει να εισφέρει έναν κόκκο νέας γνώσης από τότε στο πεδίο της κοινωνικής επιστήμης, επιμένοντας να ερμηνεύει τις σημερινές εξελίξεις με τα εργαλεία του 18ου αιώνα.

Με άλλα λόγια, η γνώση του ελληνικού παρελθόντος μάς διδάσκει όχι πώς θα επιστρέψουμε σε αυτό αλλά πώς θα απελευθερωθούμε από τον εγκλεισμό μας στο σπήλαιο του διαφωτισμού

Κατά τούτο, η ανάδειξη της ελληνικής εθνικής/ανθρωποκεντρικής συνέχειας επαναφέρει το ζήτημα στον ελληνικό ανθρωποκεντρικό δρόμο ο οποίος αποκωδικοποιεί τα στάδια της εξελικτικής βιολογίας του κοινωνικού ανθρώπου και, επομένως, μας αποκαλύπτει από πού ερχόμαστε, πού βρισκόμαστε και, ιδίως, το μέλλον της εξέλιξης της εποχής μας. Με άλλα λόγια, η γνώση του ελληνικού παρελθόντος μάς διδάσκει όχι πώς θα επιστρέψουμε σε αυτό αλλά πώς θα απελευθερωθούμε από τον εγκλεισμό μας στο σπήλαιο του διαφωτισμού και θα μεταβούμε στο μέλλον στο πεδίο της μεγάλης κλίμακας που έχουμε προ πολλού εισέλθει. Κατά τούτο, η ανάδειξη της ελληνικής ανθρωποκεντρικής συνέχειας που εξαγγέλλει ο Καποδίστριας αναδεικνύει όχι μόνο τον βαθιά αντιδραστικό χαρακτήρα της εποχής του αλλά και, πολλώ μάλλον, της εποχής μας, καθώς έρχεται αντιμέτωπος για μία ακόμη φορά με τις εμμονές του αξιακού κόσμου να θέτει υπό απαγόρευση το μέλλον, εν προκειμένω τη δημοκρατία. Αυτή κατά τη γνώμη μου εξηγεί το γεγονός ότι το έργο αυτό άμα τη εκδώσει του αποτιμήθηκε ως αξιόλογο. Η ανάγνωσή του προώρισται να απελευθερώσει τα μυαλά των ανθρώπων για να δουν το μέλλον με τρόπο που δεν δύναται να πράξει η νομιζόμενη επιστήμη της νεοτερικότητας.

Πώς διαφέρει η συγκεκριμένη μελέτη από άλλες καταγραφές της ελληνικής Ιστορίας; Τι διαφορετικό κομίζει;

Αρκεί να πω ότι είναι η πρώτη Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας, η οποία επιπλέον αποκαθιστά την ενότητα του ελληνικού κόσμου στον ιστορικό χρόνο, και μάλιστα με βάση την ταυτοτική του ιδιοσυστασία. Ο Καποδίστριας γνωρίζει ότι το έθνος είναι συμφυές φαινόμενο του ανθρωποκεντρισμού, δηλαδή των κοινωνιών που συγκροτούνται με όρους ελευθερίας. Αυτό ακριβώς αντιτείνει στις ευρωπαϊκές απολυταρχίες, για να πει ότι οι Έλληνες ως έθνος έχουν κάθε δικαίωμα να διεκδικήσουν την ελευθερία τους, σε αντίθεση με τις δικές τους κοινωνίες που τις υπομένουν επειδή δεν συγκροτούν εισέτι έθνη. Υπό μια γενικότερη έννοια ο Καποδίστριας απορρίπτει την περιοδολόγηση της κοσμοϊστορίας που εισάγει ο διαφωτισμός -αρχαιότητα, μεσαίωνας, νεοτερικότητα- θεωρώντας, προφανώς, ότι από τη στιγμή που περιήλθε στη φεουδαρχία εξήλθε της ανθρωποκεντρικής ιστορίας για να επανενταχθεί αργότερα με την αναγέννηση. Όπως προκύπτει, ο Καποδίστριας υποστηρίζει ότι οι θεσμοί του ελληνισμού στη διάρκεια της Τουρκοκρατίας είναι διακριτοί από εκείνους της οθωμανικής (και της ευρωπαϊκής) δεσποτείας και ανάγονται στο βάθος του ιστορικού του χρόνου. Ο δρόμος του ελληνισμού για τον Καποδίστρια υπήρξε αδιαλείπτως ανθρωποκεντρικός, δεν περιέχει τη φεουδαρχία. Αξίζει να ειπωθεί ότι την ταξινομία των ελληνικών θεσμών που εισάγει ο Καποδίστριας ακολουθεί κατά γράμμα ο Νίκος Σβορώνος στη δική του Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας.

Στο έργο σχολιάζονται επικριτικά αστοχίες διάφορων προσώπων. Για παράδειγμα, οι συγγραφείς αναφέρουν πως η επέλαση του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο διευκολύνθηκε από τα διάφορα αντικρουόμενα συμφέροντα, τις έριδες και την κακή οργάνωση στο Ναβαρίνο. Πόσο ακριβοδίκαιος θα μπορούσε να είναι ο Καποδίστριας ως συγγραφέας, δεδομένου ότι είχε διαφορές, πολιτικές και άλλες, με τα πρόσωπα που συμμετείχαν στην Επανάσταση και στην οργάνωση του ελληνικού κράτους;

Η Ιστορία της Νεότερης Ελλάδας γράφηκε πριν έρθει ο Καποδίστριας στην Ελλάδα. Μάλιστα δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί, τελειώνει με την άλωση του Μεσολογγίου, και κυκλοφόρησε με τη φροντίδα του εκδοτικού οίκου της Γενεύης. Επομένως, δεν μπορεί να ειπωθεί ότι κίνητρό του για την αξιολόγηση γεγονότων ή προσώπων ήταν οι διαφορές που ανέκυψαν αργότερα μαζί τους. Επιπλέον, όπως απεδείχθη, ο Καποδίστριας ήταν ενωτικός στη βάση ενός σκοπού και ενός προγράμματος για την εμπραγμάτωσή του. Για παράδειγμα, διαφώνησε με τη Φιλική Εταιρεία και με τον Υψηλάντη στο μέτρο που προέβαλαν την αντιμοναρχική αντί για την εθνική διάσταση της επανάστασης, μη λαμβάνοντας υπόψιν ότι ο ελληνισμός είχε απέναντί του σύσσωμη την απολυταρχική Ευρώπη, δηλαδή την Ιερά Συμμαχία. Διαφώνησε επίσης με εκείνους που επιζητούσαν την ξένη βοήθεια για την απελευθέρωση των Ελλήνων. Διακήρυττε ότι αλλοίμονό μας εάν μας απελευθερώσουν οι ξένοι, διότι ποτέ δεν θα αποκτήσουμε πνεύμα ανεξαρτησίας και θα σερνόμαστε στις αυλές τους παράκλητοι ες αεί. Κατά το αντίστοιχο της κοραϊκής διακήρυξης για το «γαλλογραικικό» έθνος, απευχόταν την απελευθέρωσή μας από τους Ρώσους γιατί τότε θα γίνουμε «ρωσογραικοί».

Διατρέχοντας τις σελίδες της Ιστορίας, σε συνδυασμό με την επιστολή προς Ιγνάτιο και το Υπόμνημά του προς τους Έλληνες, διαπιστώνουμε ότι οι ενορατικές προσεγγίσεις του για τα ευρωπαϊκά πράγματα της εποχής εφαρμόσθηκαν στη διάρκεια του 20ού αιώνα.

Διατρέχοντας τις σελίδες της Ιστορίας, σε συνδυασμό με την επιστολή προς Ιγνάτιο και το Υπόμνημά του προς τους Έλληνες, διαπιστώνουμε ότι οι ενορατικές προσεγγίσεις του για τα ευρωπαϊκά πράγματα της εποχής εφαρμόσθηκαν στη διάρκεια του 20ού αιώνα. Η αρχή των εθνοτήτων και η υπέρβαση της απολυταρχίας, το αδιέξοδο της Ρωσίας που έμελλε να επιλυθεί με τη ρωσική επανάσταση, το μη ανατάξιμο και η κατάρρευση της οθωμανικής αυτοκρατορίας, η ανάδειξη των προϋποθέσεων για την επιτυχή κατάληξη της ελληνικής επανάστασης και πλήθος άλλων. Έτσι, σε ό,τι αφορά στη Μολδοβλαχία, επιρρίπτει την ευθύνη για την κακή τροπή των πραγμάτων στον Υψηλάντη, ενώ στην Πελοπόννησο διαπιστώνει την επικράτηση του «πολεοκεντρισμού» και του «κοτζαμπασισμού» που αποτυπώθηκε άλλωστε στα Συντάγματα με αποτέλεσμα την αδιάπτωτη συνοδεία του αγώνα με εμφυλίους που ολίγον έλλειψε να τον ακυρώσουν. Έχει ενδιαφέρον να προσεχθεί ότι οι «μπαρμπέριδες», όπως αποκαλεί ο Κολοκοτρώνης εκείνους που δίχασαν τους επαναστατημένους Έλληνες και οικειοποιήθηκαν τον αγώνα τους, συσπειρώθηκαν εναντίον του Καποδίστρια ο οποίος επιχείρησε να υλοποιήσει το σχέδιό του, να συνεχίσει την επανάσταση με τη συγκρότηση κράτους και να εδραιώσει την ανεξαρτησία του. Είναι αυτοί που αφού δημιούργησαν τους όρους της απόλυτης ανημπόριας, παρέδωσαν τις τύχες του ελληνισμού στις δυνάμεις της απολυταρχίας.

Εν κατακλείδι, με την εμφύτευση του απολυταρχικού προτεκτοράτου στη μήτρα του ελληνισμού, επικράτησε η κοραϊκή/καποδιστριακή αντίληψη της «παλιγγενεσίας», η οποία επέβαλε την πλήρη ρήξη με το παρελθόν του ελληνικού πολιτισμού, εννοεί δε να προσεγγίζει τον βίο του και να τον ιστορεί τα πεπραγμένα του δυνάμει των πεπραγμένων του κράτους. Η διαφορά που επισημαίνει ο Καποδίστριας ανάμεσα στον ελληνικό κόσμο της εποχής του και στην ευρωπαϊκή περιφέρεια που μόλις εξήρχετο από τη δεσποτεία, αποτέλεσε έκτοτε την πηγή της ελληνικής κακοδαιμονίας, η οποία διατηρεί την επικαιρότητά της έως τις ημέρες μας. Η ελληνική άρχουσα τάξη είναι μοναδική στον κόσμο κατά το ότι λατρεύει με πάθος ό,τι συνάδει με τον «προ-νεοτερικό» γεννήτορα του ευρωπαϊκού κράτους, ενώ αντιμάχεται με το ίδιο πάθος ό,τι ανάγεται στην πρόοδο που διδάσκει προβολικά το παρελθόν του ελληνικού κόσμου.

Θέλετε να μας μιλήσετε πιο αναλυτικά για την Ακαδημία Κοσμοσυστημικής Γνωσιολογίας; Ποιοι είναι οι στόχοι της και πώς συνδέεται με τη δημοσίευση του παρόντος έργου;

Η Ακαδημία Κοσμοσυστημικής Γνωσιολογίας συστάθηκε από πολίτες το 2019 ως θεσμός με σκοπό τη συστηματική μελέτη και διάδοση της Κοσμοσυστημικής Γνωσιολογίας, μιας συνολικής ερμηνευτικής, μεθοδολογικής και αναλυτικής επιστημονικής πρότασης, η οποία επιχειρεί την εκ βάθρων επανεκτίμηση της κοινωνικής επιστήμης με μέτρο την κοσμοσυστημική ανασύνταξη της κοσμοϊστορίας. Εδράζεται στο σύστημα γνώσης που προτείνεται στο έργο μου, το οποίο εγγράφει το παρόν της νεοτερικότητας στον πραγματικό του χρόνο και ως εκ τούτου διδάσκει την κατεύθυνση του μέλλοντος της ανθρωπότητας. Η πρότασή της είναι αποκαθαρμένη από το βαρύ ιδεολογικό φορτίο της νεοτερικότητας, βασίζεται στους θεμέλιους άξονες της γνώσης: την εννοιολογία των φαινομένων, την τυπολογία τους, τις παραμέτρους και την εξελικτική βιολογία του κοινωνικού ανθρώπου, οπλισμένη με μια μέθοδο που αποκαθιστά την καθολικότητα των πορισμάτων της.

Η παρουσία της Ακαδημίας είναι ενεργή στα επιστημονικά δρώμενα της χώρας και του εξωτερικού

Η Ακαδημία έχει μέχρι στιγμής πραγματοποιήσει τέσσερα επιστημονικά συμπόσια με τη συμμετοχή κυρίως νέων επιστημόνων, έχει διεξαγάγει πλήθος σεμιναρίων και έχει εκδώσει τρία βιβλία, ενώ έχει στα σκαριά την έκδοση των πρακτικών των συμποσίων στον προσεχή χρόνο και μία ακόμη μονογραφία. Η παρουσία της Ακαδημίας είναι ενεργή στα επιστημονικά δρώμενα της χώρας και του εξωτερικού, χωρίς ωστόσο να εμπλέκεται στις πολιτικές ή άλλες διαμάχες της καθημερινότητας. Διατηρεί ιστοσελίδα με το όνομά της και παρουσία στα κοινωνικά δίκτυα, ανοιχτή σε κάθε ενδιαφερόμενο.

Η Ακαδημία είναι ανοιχτή σε εκείνους που επιθυμούν να αποκτήσουν τα απαραίτητα γνωστικά εργαλεία για να κατανοήσουν όσα συμβαίνουν γύρω τους και τις προσήκουσες λύσεις που είναι ικανές να μεταφέρουν την εποχή μας στο μέλλον με μέτρο την αποχειραγώγηση και την πρόοδο του κοινωνικού ανθρώπου.

---

＊Ο ΣΟΛΩΝ ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας. 

Δυο λόγια για τον Γιώργο Κοντογιώργη, που ανέλαβε την επιστημονική επιμέλεια της έκδοσης

Ο Ομότιμος Καθηγητής Γιώργος Κοντογιώργης γεννήθηκε το 1947 στο Νυδρί Λευκάδας. Χρημάτισε Πρύτανης του Παντείου Πανεπιστημίου. Μέλος διεθνών επιστημονικών ενώσεων και επιστημονικών περιοδικών, έχει διδάξει σε πλήθος ξένων πανεπιστημίων και επί σειρά ετών στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού. Έχει δημοσιεύσει 47 βιβλία και περισσότερα από 500 επιστημονικά άρθρα στην Ελλάδα και σε πολλές άλλες χώρες, ενώ αρθρογραφεί τακτικά σε έντυπα/ιστολόγια γνώμης με παρεμβάσεις του στα δημόσια πράγματα. Ο ερευνητικός προσανατολισμός του εστιάζεται στην οικοδόμηση της κοσμοσυστημικής γνωσιολογίας και στη διαμόρφωση μιας εκ βάθρων νέας κοινωνικής επιστήμης που καλύπτει τα θεμέλια πεδία του κοινωνικού βίου: από την εννοιολογία και την τυπολογία των κοινωνικών φαινομένων έως την εξελικτική βιολογία του σύνολου κοινωνικού γίγνεσθαι. 

 bookpress.gr  

Πως Παπαθανάσης και Άδωνις, μπλόκαραν την ταινία «Καποδίστριας» του Γιάννη Σμαραγδή ως φιλορωσική!!

 

Οι σημερινοί κυβερνώντες φοβήθηκαν ότι «θα ήταν προπαγάνδα υπέρ της Ρωσίας» και δεν το ήθελαν...

Μάθαμε μία από τις πιο μελανές ιστορίες που υπάρχουν στην πολιτική και καλλιτεχνική ζωή.
Ως γνωστόν, εδώ και καιρό ο σκηνοθέτης Γιάννης Σμαραγδής ετοιμάζει μία ταινία που θα πραγματεύεται τη ζωή του Ιωάννη Καποδίστρια.
Μία ταινία που θα γεμίσει με περηφάνεια τους απανταχού Έλληνες αφού ο Ιωάννης Καποδίστριας ως υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας συνέβαλε τα μέγιστα ώστε να γίνει γνωστή η Ελληνική Επανάσταση απέναντι σε ένα εχθρικό περιβάλλον του Μέτερνιχ, του πιο σκληρού ανθέλληνα της εποχής εκείνης.
Και όμως, αυτή την ταινία την έχει μπλοκάρει η ίδια η ελληνική κυβέρνηση αντί να την προωθήσει με όλους τους τρόπους.

Advertisement

Δεν υπέγραψαν χρηματοδότηση από ΕΣΠΑ

Όπως μάθαμε, από πηγές του σκηνοθέτη, η ταινία ως παραγωγή ήταν να πάρει μία χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ όμως τελευταία στιγμή δεν έβαλε την υπογραφή του ο τότε υπουργός Ανάπτυξης Άδωνις Γεωργιάδης.
Γιατί δεν έβαλε την υπογραφή του κανείς δεν ξέρει ή μάλλον εικάζουμε.
Το κλίμα σε εκείνη την περίοδο ήταν εξόχως αντιρωσικό.

Φοβήθηκαν ... προπαγάνδα

Είχε ξεκινήσει ο πόλεμος στην Ουκρανία και η κυβέρνηση έσπασε τους χρόνιους δεσμούς που είχε με την Ρωσία και υποστήριξε την Ουκρανία, στέλνοντας μάλιστα και όπλα στον Zelensky.
Επειδή η ταινία θα αναδείκνυε, πέρα από την προσωπικότητα του Καποδίστρια, και τις προσπάθειες της Ρωσίας και του Τσάρου να βοηθηθεί η Ελληνική Επανάσταση, φοβήθηκαν οι σημερινοί κυβερνώντες ότι «θα ήταν προπαγάνδα υπέρ της Ρωσίας» και δεν το ήθελαν.

Κλειστές πόρτες και με Παπαθανάση

Μάλιστα, ακόμα και όταν έφυγε ο Άδωνις Γεωργιάδης από το υπουργείο Ανάπτυξης και πήρε τις αρμοδιότητές του ο Νίκος Παπαθανάσης (δηλαδή όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία), ο Γιάννης Σμαραγδής βρήκε κλειστές πόρτες.
Κάποια στιγμή είδε τον Παπαθανάση, επαναφέροντάς του το αίτημα.
Για την ακρίβεια, η χρηματοδότηση θα ήταν για 1,3 εκατ. ευρώ.
Όμως, και πάλι ο Παπαθανάσης δεν έβαλε τις υπογραφές του και τον παρέπεμψε στις καλένδες.

Ξεπεσμός

Μάθαμε, επίσης, από τις πηγές του γνωστού σκηνοθέτη που έχει υπογράψει γνωστές ταινίες Ελλήνων του εξωτερικού όπως ο El Greco και ο Ιωάννης Βαρβάκης, ότι το ρωσικό υπουργείο Πολιτισμού προθυμοποιήθηκε να δώσει αυτά τα χρήματα για να συνεχιστεί η παραγωγή και η ταινία να ολοκληρωθεί.
Επίσης, ομογενείς από την Αμερική έχουν δημιουργήσει ένα κοινό ταμείο προκειμένου να μαζευτούν τα χρήματα για να ολοκληρωθεί η ταινία.
Το υπουργείο Πολιτισμού είναι ανύπαρκτο.
Χρηματοδοτεί τόσες άλλες προοδευτικές μπούρδες και προωθεί τη woke κουλτούρα και δεν αυτενεργεί ώστε να βρεθεί χρηματοδότηση για μία ταινία εθνικού ενδιαφέροντος που θα προωθήσει την Ελλάδα και τον Καποδίστρια, επειδή κάποτε, εκτός από κυβερνήτης της Ελλάδας, ήταν και υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας.
Μιλάμε για τον απόλυτο ξεπεσμό.
Οι υπουργοί θα έπρεπε να ντρέπονται που δεν έβαλαν την υπογραφή τους στο δίκαιο αίτημα.

Y.Γ. Για την ιστορία ο σημερινός υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης σε συζήτηση που είχε παλαιότερα με το ΒΝ θεωρούσε σωστή την πολιτική της Ρωσίας στην Ουκρανία, όμως, άλλαξε τροπάριο.
Όπως κάποτε ήταν κατά της woke ατζέντας και ψήφισε με τα δύο χέρια το νόμο για το γάμο των ομόφυλων ζευγαριών.
Δεν μας εκπλήσσει…

www.bankingnews.gr

ΠΟΙΟΣ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΣΚΟΤΩΣΕ ΤΟΝ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ;;

Η δολοφονία του Καποδίστρια – Ποιοι ήταν οι πραγματικοί αυτουργοί; – Ας Αναστήσουμε και την Ιστορική Αλήθεια!

του Βασίλη Σπανού, ιστορικού

βασισμένο στο βιβλίο του Δ. Κοκκινάκη

Ο Ιωάννης Καποδίστριας θεωρείται μια από τις πιο σημαντικές προσωπικότητες του 19ου αιώνα, που επηρέασε και λάμπρυνε με τη δυναμική του παρουσία όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και ολόκληρη την Ευρώπη. Πολιτικός, διπλωμάτης με ευρωπαϊκή μόρφωση και εμπειρία, διαδραμάτισε σημαντικό σε όλα τα μεγάλα πολιτικά γεγονότα της Ευρώπης. Πρώτος αυτός οραματίσθηκε την ιδέα μιας Ηνωμένης Ευρώπης και τον άνθρωπο στον οποίο οφείλει την κρατική της συγκρότηση και δομή η Ελβετία.

Όταν ο Καποδίστριας έφτασε στο Ναύπλιο τον Ιανουάριο του 1828, η εικόνα της Ελλάδας ήταν τραγική. H χώρα εκτεινόταν ουσιαστικά μόνο στην Πελοπόννησο, τη Στερεά Ελλάδα, τα νησιά του Αργοσαρωνικού και τις Κυκλάδες, αλλά ακόμη και σε αυτά τα ελάχιστα εδάφη την εξουσία δεν ασκούσε το κράτος, αλλά οι τοπικοί αρχηγοί και κοτζαμπάσηδες.

Ο Καποδίστριας ήταν μια από τις ελάχιστες προσωπικότητες εκείνης της εποχής που θα μπορούσε να μεταμορφώσει σε κράτος αυτόν τον σωρό ερειπίων που ήταν τότε η Ελλάδα. Η δολοφονία του, στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831, από τους Κωνσταντίνο και Γεώργιο Μαυρομιχάλη έφερε τη χώρα στα πρόθυρα της κατάρρευσης.

Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ-Η ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΚΔΟΧΗ

Το πρωινό της 27ης Οκτωβρίου 1831 ο κυβερνήτης με την ολιγάριθμη φρουρά του (τον μονόχειρα Κρητικό Κοζώνη ή Κοκκώνη (1) και ένα στρατιώτη, το όνομα του οποίου ήταν Λέων ή Λεωνίδης) ξεκίνησε, σύμφωνα με την μαρτυρία του Κοζώνη, στις 06.35, προκειμένου να μεταβεί στον ιερό ναό του Αγίου Σπυρίδωνος, για να παρακολουθήσει την Κυριακάτικη λειτουργία. Οι δύο φρουροί, βάδιζαν λίγα βήματα πιο πίσω από τον Καποδίστρια, ενώ προπορευόταν ο γέρο-Γούτος, ο οποίος και ειδοποιούσε για την άφιξη του κυβερνήτη.

Λίγο πριν από τον ναό (100-150 μ. περίπου πριν την είσοδό του), σε ένα ερημικό σημείο της διαδρομής, ο Κωνσταντίνος και ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης, φορώντας τα γιορτινά τους ρούχα (2) και ερχόμενοι από το σπίτι τους, πλησίασαν τον Καποδίστρια και τη συνοδεία του από πίσω, τον χαιρέτησαν με σεβασμό και τον προσπέρασαν, φθάνοντας πρώτοι στην εκκλησία. O κυβερνήτης, όπως ισχυρίστηκε ο Κοζώνης, (στοιχείο όμως που δεν αναφέρθηκε στη δίκη), ανταπέδωσε τον χαιρετισμό.

Φθάνοντας πριν από τον Καποδίστρια στον Άγιο Σπυρίδωνα, ο Κωνσταντίνος στάθηκε έξω από την εκκλησία και στη δεξιά (ως προς τον εισερχόμενο) πλευρά, κοιτάζοντας προς τα έξω, ενώ ο Γεώργιος περίπου στον άξονα της στενής θύρας και πιο βαθειά, στη στοά που σχημάτιζε το αψιδωτό άνοιγμα μέχρι την ξύλινη θύρα, στην οποία και στηρίχθηκε, κοιτάζοντας προς το εσωτερικό της εκκλησίας. Δεν εισήλθαν στον ναό αφού βρίσκονταν υπό το καθεστώς της επιτήρησης και δεν τους επιτρεπόταν η είσοδος στις εκκλησίες, προς αποφυγή αιτήσεως ασύλου εντός του ιερού ναού. Έξω από την εκκλησία βρίσκονταν ακόμα οι φρουροί των Μαυρομιχαλαίων (3) Καραγιάννης και Γεωργίου, ο λοχαγός Κουτσιαφόπουλος (που επέστρεφε στο σπίτι του) δύο ξένοι περιηγητές, ένας άγνωστος φουστανελλοφόρος «ξηρακιανός νέος» και ένας ζητιάνος (4). Απέναντι από την εκκλησία, στο παράθυρο του σπιτιού της στεκόταν μια γυναίκα του Ναυπλίου, η Παρασκευούλα. Ο υπουργός Εσωτερικών Ρόδιος τη στιγμή εκείνη βρισκόταν στο παράθυρο της δικής του οικίας. Μέσα στον ναό, με σχετική θέα προς την είσοδο ευρίσκοντο οι επίτροποι Μητρόπουλος και Νικολάου, ο στρατηγός Βαλτινός, ο Ι. Σαράντου, ο Π. Σκούρας και ο ένοπλος υπαξιωματικός Βούλγαρης (5), οι οποίοι και κατάθεσαν στη δίκη καθώς και 5-6 άτομα ακόμα, κυρίως γυναίκες.

Ο Καποδίστριας, φορώντας το τσόχινο παλτό του (την ρεντικότα, γνωστή από τις λαϊκές απεικονίσεις της εποχής), το καπέλο του και κρατώντας τα γάντια του, καθώς πλησίαζε στην είσοδο του ναού, κοντοστάθηκε και έριξε μια ματιά προς το σπίτι του Ροδίου. Λίγα βήματα από το πλατύσκαλο της εκκλησίας έβγαλε με το αριστερό χέρι το καπέλο του, όχι για να χαιρετίσει τους Μαυρομιχαλαίους, όπως λανθασμένα παραδίδεται (6), αλλά επειδή ετοιμαζόταν να εισέλθει στην εκκλησία ασκεπής για να κάνει το σταυρό του. Την ίδια ακριβώς στιγμή ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης, που βρισκόταν απέναντι από τον Καποδίστρια, τον άρπαξε με το αριστερό χέρι και τον πυροβόλησε με την μπιστόλα που κρατούσε στο δεξί του χέρι, στην περιοχή του ινιακού οστού (στη βάση του κρανίου) και συγκεκριμένα πίσω από το δεξί αυτί, λέγοντάς του: «και γω κακά χερόβολα και συ κακά δεμάτια».

Σχεδόν ταυτόχρονα ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης μαχαίρωσε τον Καποδίστρια με το αμφίστομο μαχαιρίδιό του στη δεξιά βουβωνική περιοχή. Η φρουρά του κυβερνήτη, το εκκλησίασμα (6-8 άτομα) και οι γείτονες που κατέφθασαν, ξάπλωσαν τον νεκρό στο δρόμο και ειδοποίησαν το Φρουραρχείο με αποτέλεσμα πολύ σύντομα να φθάσουν στο σημείο οι στρατιώτες. (7)

Ο μονόχειρας συνοδός του Καποδίστρια, ακουμπώντας το σώμα του κυβερνήτη στο έδαφος, πυροβόλησε τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη, τραυματίζοντάς τον ελαφρά στη πλάτη. Ο Κωνσταντίνος τραυματισμένος από τη βολή του Κοζώνη έτρεξε στο δρόμο, με αποτέλεσμα το πλήθος να τον λυντσάρει. Κάποιοι τον μετέφεραν στην πλατεία Πλατάνου. Δεν ελήφθη καμιά μέριμνα για την σύλληψη και την περίθαλψή του, ενώ ο στρατηγός Φωτομάρας του επέφερε το τελειωτικό κτύπημα, για να τον λυτρώσει από το μαρτύριο.

Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης προσέτρεξε στη Γαλλική Πρεσβεία όπου και ζήτησε άσυλο. Παρεδόθη στην ελληνική Δικαιοσύνη υπό την πίεση του πλήθους, αφού εγγυήθηκε ο Πορτογάλος φρούραρχος του Ναυπλίου Αλμέιντα (8) ο οποίος και παρέδωσε το μαχαίρι με το οποίο χτυπήθηκε ο Καποδίστριας.

Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης δικάσθηκε από αναρμόδιο στρατοδικείο (ως διατελέσας πρωθυπουργός, έπρεπε να δικασθεί από Ειδικό Δικαστήριο) και με συνοπτικές διαδικασίες καταδικάσθηκε σε θάνατο. Η ποινή του εκτελέσθηκε σε απίστευτα γρήγορα χρονικό διάστημα (11 Οκτωβρίου 1831), τη στιγμή που ο επίσης καταδικασμένος σε θάνατο Καραγιάννης (θεωρήθηκε αρχικά ότι πυροβόλησε και αυτός εναντίον του Καποδίστρια και των φρουρών του), αναιρώντας την αρχική του κατάθεση, αφέθηκε ελεύθερος μετά από έξι μήνες, καταθέτοντας εναντίον των Μαυρομιχαλαίων (9).

ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ

Αναλύοντας όλα τα παραπάνω γεγονότα, μπορούμε να καταλήξουμε σε κάποιες σκέψεις σχετικά με το πώς πραγματοποιήθηκε η δολοφονία του Καποδίστρια.

Η πραγματική ώρα της αναχώρησης του κυβερνήτη, όπως προκύπτει από τις καταθέσεις των μαρτύρων, ήταν πριν τις 06.00, γεγονός που αποδεικνύει πως η δολοφονία πραγματοποιήθηκε μεταξύ 05.50-06.00 και όχι μετά τις 06.30.

Γεγονός είναι επίσης ότι ακούσθηκαν τρεις πυροβολισμοί. Ο ένας πυροβολισμός ρίφθηκε εναντίον του κυβερνήτη, ο δεύτερος δεν βρήκε στόχο, αλλά εξοστρακίστηκε στον τοίχο της εκκλησίας (όπου ακόμα και σήμερα υπάρχει το σημάδι), ενώ ο τρίτος πυροβολισμός είχε ως στόχο τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη. Ο Καποδίστριας πυροβολήθηκε σχεδόν εξ επαφής, στην περιοχή του ινιακού οστού (στη βάση του κρανίου) και συγκεκριμένα πίσω από το δεξί αυτί. Ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης που κατηγορήθηκε ότι τον πυροβόλησε, βρισκόταν απέναντι από τον κυβερνήτη, σύμφωνα με τις μαρτυρίες όλων των αυτοπτών μαρτύρων, (πρόσωπο με πρόσωπο) πριν εκείνος εισέλθει στο ναό. Αν τον άρπαξε και τον γύριζε, προφανώς θα γινόταν αντιληπτός από τους παριστάμενους. Ακόμα και οι φρουροί του Καποδίστρια βλέποντας αυτή τη κίνηση του Κωνσταντίνου, θα είχαν το χρόνο για να αντιδράσουν. Άρα η κίνηση αυτή μάλλον αποκλείεται, διότι ο Μαυρομιχάλης ευρισκόμενος μεταξύ του κυβερνήτη και του Κοζώνη, θα αντιμετώπιζε λογικά την αντίδραση των φρουρών του Καποδίστρια. Αν είχε πράγματι σκοπό να κτυπήσει τον Καποδίστρια ο Κωνσταντίνος, λόγω και τη θέσης που βρισκόταν, πιθανότατα θα έπρεπε να κινηθεί κατά πρόσωπο προς αυτόν, βάλλοντας τον από μπροστά. Ο Άγγλος ιστορικός Φίνλεϋ ήταν ο πρώτος που υποστήριξε πως ο Κωνσταντίνος άρπαξε τον Καποδίστρια από το ώμο, τον στριφογύρισε και τον πυροβόλησε στο κεφάλι. Κανένας όμως από τους μάρτυρες δεν κατέθεσε για μια τέτοια κίνηση του Κωνσταντίνου, όπως επίσης και κανένας δεν άκουσε τα λόγια που υποτίθεται ότι είπε ο Κωνσταντίνος στον Καποδίστρια λίγο πριν τον πιάσει από τον ώμο και του επιφέρει το φονικό κτύπημα. Σύμφωνα με τον Κασομούλη, πιθανότατα αργότερα ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης, διηγήθηκε τη σκηνή επιβεβαιώνοντας τα λόγια του θείου του.

Από τις καταθέσεις των μαρτύρων («…έβγαλαν τα φέσια με το αριστερό χέρι…»), αλλά και από την αγόρευση του Εισαγγελέα, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα ότι οι Μαυρομιχαλαίοι ήταν δεξιόχειρες. Αν υποθέσουμε ότι πράγματι ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης άρπαξε τον κυβερνήτη με το αριστερό του χέρι (στο δεξί κρατούσε την πιστόλα) από τον δεξιό ώμο, τότε το δεξί χέρι του Κωνσταντίνου θα έπρεπε να περάσει πάνω από το αριστερό του, προκειμένου να πυροβολήσει τον κυβερνήτη στο κεφάλι. Με την κίνηση αυτή το κεφάλι του κυβερνήτη θα στρεφόταν προς τα αριστερά, ενώ το δεξί αυτί του θα βρισκόταν μπροστά στα μάτια του Κωνσταντίνου, ο οποίος και θα τον πυροβολούσε. Με την στροφή αυτή όμως, ο κυβερνήτης θα ερχόταν πρόσωπο με πρόσωπο με τον Κοζώνη, οπότε τότε δεν δικαιολογείται το κτύπημα που έφερε ο Καποδίστριας στο τριχωτό της κεφαλής (το οποίο αποδόθηκε στη πτώση του), καθώς πέφτοντας πιθανότατα θα κτυπούσε στο μέτωπο.

Εξετάζοντας την πορεία των βλημάτων («μπαλαρμάδες») καθώς και την γωνία τους, θα μπορούσαμε να καταλήξουμε σε συγκεκριμένα συμπεράσματα. Σύμφωνα με την έκθεση των γιατρών, τα βλήματα είχαν ανοδική γωνία (20-30 μοιρών) φθάνοντας μέχρι τον αριστερό κρόταφο, δηλαδή σε ευθεία γραμμή από το δεξί στο αριστερό αυτί και χωρίς απόκλιση από τη νοητή ευθεία της προέκτασης την κάνης του όπλου. Δεδομένης της θέσης του Κωνσταντίνου (στεκόταν σε υψηλότερο επίπεδο από τον κυβερνήτη, στο πλατύσκαλο της εκκλησίας, ενώ εκείνος στο επίπεδο του δρόμου), της υψομετρικής διαφοράς τους (ο Κωνσταντίνος ήταν ψηλότερος) και ότι το δεξί χέρι του Κωνσταντίνου θα έπρεπε να βρεθεί αναγκαστικά πάνω από το αριστερό του, με την κεκτημένη ταχύτητα του κορμιού του κυβερνήτη σε συνδυασμό και με την κλίση της κεφαλής του, η πορεία των «μπαλαρμάδων» στο κρανίο του κυβερνήτη θα έπρεπε να έχει ως κατάληξη το κάτω μέρος της αριστεράς παρειάς του (δηλαδή υπό γωνία περίπου 15-20 μοιρών ως προς το οριζόντιο επίπεδο) και όχι πιο ψηλά, τον κρόταφο και χωρίς απόκλιση. Εάν επίσης η βολή πραγματοποιείτο από απόσταση μεγαλύτερη των 10-15 εκ. είναι προφανές ότι τα βόλια («μπαλαρμάδες») θα «άνοιγαν», θα δημιουργούσαν δηλαδή πολύ μεγαλύτερο τραύμα, και δεν θα εισέρχονταν τόσο βαθειά, συγκεντρωμένα όλα σε τόσο μικρό χώρο. Άρα ο δολοφόνος θα πρέπει να ήταν πολύ κοντά, πίσω από τον κυβερνήτη, είτε ανάμεσα στους σωματοφύλακές του ή και στην θέση αυτών.

Επιπλέον, ένα βόλι του Κωνσταντίνου Μαυρομιχάλη (ή κάποιου εκ των φρουρών), καρφώθηκε στο τοίχο, χαμηλά δίπλα στην είσοδο του ναού, όπου ακόμα και σήμερα διακρίνεται το ίχνος που άφησε. Αν η βολίδα αυτή ήταν του Κωνσταντίνου, όπως κατατέθηκε από πολλούς μάρτυρες, τότε η θέση του δεν μπορεί να ήταν αυτή που αρχικά υποτέθηκε. Δεν είναι δυνατόν δηλαδή να πυροβόλησε προς την πλάτη του, αφού το ίχνος βρίσκεται ακριβώς στο σημείο του τοίχου όπου ακουμπούσε λίγο νωρίτερα. Με δεδομένο πως ο Κωνσταντίνος πυροβόλησε μόνο μία φορά, δεν θα μπορούσε να είχε πυροβολήσει και τον κυβερνήτη.

Μετά την εκτέλεση του Καποδίστρια, ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης έτρεξε προς το ανηφορικό δρομάκι για να ξεφύγει. Ο φρουρός του Καποδίστρια (ο Κοζώνης) τον πυροβόλησε στη πλάτη. Ο μόνος όμως που περιγράφει τις πληγές του Κωνσταντίνου, ο επικεφαλής υπαξιωματικός Βούλγαρης, κατέθεσε πως ήταν τραυματισμένος στη κοιλιά και όχι στη πλάτη. Η πληροφορία αυτή επιβεβαιώνει μάλλον την άποψη ότι ο Καραγιάννης, ευρισκόμενος σχεδόν απέναντι από τον Κωνσταντίνο, τον πυροβόλησε στη κοιλιά, πριν ανηφορίσει προς το στενό δρομάκι. Κάποιοι υποστήριξαν ακόμα ότι το τραύμα της πλάτης ήταν διαμπερές και ότι το βόλι εξήλθε από το δεξί μέρος του στήθους. Τα βόλια της εποχής όμως («μπαλαρμάδες») ήταν αδύνατο να δημιουργήσουν διαμπερή τραύματα. Τα αίματα στο μαχαίρι που βρέθηκε επάνω στον Κωνσταντίνο, και αποδόθηκε αργότερα ότι ανήκε στον Γεώργιο (κατηγορήθηκε ότι με αυτό μαχαίρωσε τον κυβερνήτη), προέρχονταν πιθανότατα από τη πληγή που έφερε στη κοιλιά ο Κωνσταντίνος.

Τέλος, δεδομένης της ώρας του φονικού, πλήθος στην εκκλησία δεν υπήρχε. Άρα τον Κωνσταντίνο τον λυντσάρισαν οι στρατιώτες, χωρίς να ληφθεί εκ μέρους τους καμιά μέριμνα για την σύλληψή του.

Όσο αφορά εξάλλου το κτύπημα με το μαχαίρι που δέχτηκε ο κυβερνήτης στη βουβωνική περιοχή από τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη, μάλλον ήταν αδύνατο να προκληθεί στο σημείο εκείνο, λόγω της στροφής του σώματος του Καποδίστρια, γεγονός που θα κατεύθυνε το μαχαίρι πιθανότατα στο πίσω δεξί τμήμα του κορμιού του κυβερνήτη, κοντά στο νεφρό και όχι στη δεξιά βουβωνική χώρα, δηλαδή στο εμπρόσθιο τμήμα του σώματος. Το μαχαίρι που βρέθηκε είχε διαστάσεις 12,5 Χ 2,5 εκ. ενώ το τραύμα του κυβερνήτη είχε πύλη εισόδου 8-9 εκ. και βάθος σχεδόν 1 πόδι (33 εκ.), σύμφωνα με την ιατροδικαστική έκθεση. Άρα το μαχαίρι που χρησιμοποιήθηκε στην πραγματικότητα ήταν πολύ μεγαλύτερο. Θα πρέπει επίσης να ληφθεί υπόψη ότι ο Καποδίστριας φορούσε εκείνο το πρωινό ρεντικότα, πουκάμισό, περισκελίδα του και εσώρουχά. Ένα μαχαίρι σαν αυτό που βρέθηκε, δεν θα ήταν δυνατό να τρυπήσει ούτε καν τη φόδρα του παλτού του Καποδίστρια (10).

Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης δεν ζήτησε ποτέ άσυλο στο σπίτι του Ρουάν. Η αλήθεια είναι ότι έτρεξε για να βρει προστασία στο σπίτι του στρατηγού Γεράρδου, που ως Στρατιωτικός Διοικητής Ναυπλίου ήταν υποχρεωμένος να τον προστατεύσει. Μετά από αρκετές αποτυχημένες προσπάθειές του να εισέλθει σε κάποιο σπίτι, βρήκε ανοιχτό το σπίτι του ταγματάρχη Βαλλιάνου. Ακολουθώντας τον Βαλλιάνο, πέρασε από μια μικρή εσωτερική πορτούλα και κατέφυγε στην κατοικία του Γάλλου αντιπρέσβη Ρουάν, ζητώντας προστασία, αφού επιθυμούσε να παραδοθεί στη νόμιμη κυβέρνηση για να δικασθεί. Αρχικά μετά από όσα έγιναν πίστεψε ότι είχε αναμιχθεί και ο θείος του, μην μπορώντας όμως να πιστέψει ότι είχε επιτεθεί εναντίον του Καποδίστρια. Είδε πως ο Κωνσταντίνος πυροβόλησε (πράγματι πυροβόλησε κάποιον, ίσως το φονιά του κυβερνήτη) και έτρεξε να φύγει γιατί αντιλήφθηκε ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Μάλιστα οι Ρουάν και Γεράρδος, μην βλέποντας ίχνη αίματος στα χέρια του, στην κατάλευκη φουστανέλλα και στα άλλα πολυτελή ρούχα του, διερωτήθηκαν αν ήταν πράγματι αυτός που μαχαίρωσε τον Καποδίστρια στη βουβωνική περιοχή.

Απορία επίσης προκαλεί το γεγονός ότι το δικαστήριο δεν αναζήτησε τον φουστανελλοφόρο «ξηρακιανό» νέο και τον ζητιάνο, που σύμφωνα με αρκετές μαρτυρίες βρίσκονταν την στιγμή της δολοφονίας έξω από την εκκλησία.

Από την μελέτη της όλης υπόθεσης γεννιούνται ορισμένα ερωτήματα. Το τραύμα στο πίσω μέρος του κεφαλιού του κυβερνήτη με τον τρόπο που πραγματοποιήθηκε δεν δικαιολογείται από τις περιγραφές. Πώς ένα μαχαιρίδιο, διαστάσεων 12,5 Χ 2, 5 εκ. προξένησε τραύμα με πύλη εισόδου 8-9 εκ. και βάθος 33εκ.; Γιατί οι Μαυρομιχαλαίοι, αν πράγματι σκόπευαν να δολοφονήσουν τον κυβερνήτη, δεν εκμεταλλεύτηκαν την ασφάλεια του σκοταδιού της νύκτας και την απουσία μαρτύρων, όταν συναντήθηκαν με τον Καποδίστρια πριν την έλευσή του στην εκκλησία; Γιατί δεν υπάρχει μάρτυρας που να βεβαιώνει τόσο την κίνηση του Κωνσταντίνου Μαυρομιχάλη να βρεθεί πίσω από τον κυβερνήτη, όσο και τα λόγια που φέρεται να του είπε; Πώς βρέθηκε το μαχαιρίδιο του Κωνσταντίνου Μαυρομιχάλη που αποδόθηκε στο Γεώργιο στα πόδια του νεκρού Καποδίστρια; Πώς δεν βρέθηκαν λερωμένα τα ρούχα του Γεωργίου, αφού φέρεται πώς εκείνος μαχαίρωσε τον Καποδίστρια; Γιατί ο Γεώργιος είχε την οικογένειά του στο Ναύπλιο, αφού σχεδίαζε μια τέτοια ενέργεια; Γιατί αποκρύπτεται το σημείωμα που βρέθηκε στο αρχείο του Καποδίστρια ότι σχεδίαζε να συμφιλιωθεί με τους Μαυρομιχαλαίους; Γιατί δολοφονήθηκε ο Κωνσταντίνος από τους στρατιώτες, τη στιγμή που είχαν το καθήκον να τον προστατεύσουν και να τον προσαγάγουν σε δίκη; Γιατί παραποιήθηκαν ή άλλαξαν οι καταθέσεις σημαντικών μαρτύρων; Γιατί υπάρχουν τόσες πολλές ανακρίβειες και διαφορετικές εκδοχές στις αφηγήσεις των ιστορικών; Γιατί δεν επιτρέπουν οι Άγγλοι το άνοιγμα του σχετικού αρχείου 180 χρόνια μετά τη δολοφονία του κυβερνήτη; (11)

ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ

Ο Καποδίστριας είναι γεγονός ότι έπειτα από υστερόβουλες σκέψεις των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής έγινε δεκτός ως προσωρινός κυβερνήτης της Ελλάδας για μια επταετία. Σταδιακά όμως διαπίστωσαν πώς  στεκόταν εμπόδιο στην πραγματοποίηση των σχεδίων τους για την Ελλάδα. Ο κυβερνήτης ονειρευόταν ένα ανεξάρτητο και ελεύθερο κράτος και όχι περιορισμένο στα στενά όρια που επιθυμούσαν οι Ευρωπαίοι. Η αντίθεσή του στην εκλογή Ευρωπαίου μονάρχη και οι προσπάθειές του να διευρύνει τα όρια του νεοσυσταθέντος ελληνικού κράτους, δημιουργούσαν εμπόδια στις επιδιώξεις των Μεγάλων Δυνάμεων. Αλλά και στο εσωτερικό της χώρας ο κυβερνήτης αντιμετώπισε πρωτόγνωρη εχθρότητα. Η αντιπάθεια προς το πρόσωπό του εκδηλώθηκε κυρίως από τους Υδραίους πλοιοκτήτες, τους κοτσαμπάσηδες και τους πολιτικούς, που αντιλαμβάνονταν ότι συρρικνωνόταν το πεδίο επιρροής τους. Οι Μαυροκορδάτος, Κωλέττης και Κουντουριώτης, αντιμετώπισαν από την αρχή με δυσπιστία τον κυβερνήτη, αφού επιθυμούσαν το δικό τους μερίδιο στην εξουσία. Αιχμή του δόρατος της αντιπολίτευσης αποτέλεσε ο Πολυζωϊδης με την εφημερίδα του «Απόλλων», ο οποίος στο τελευταίο της φύλλο δήλωσε απροκάλυπτα ότι σκοπός της εφημερίδας ήταν «η διαπόμπευσις του Καποδίστρια» και μετά την δολοφονία ότι «ο σκοπός επετεύχθη», με συνέπεια να μην χρειάζεται πλέον να συνεχισθεί η έκδοσή της.

Η δυσαρέσκεια των Μαυρομιχαλαίων προς τον κυβερνήτη, άρχισε τον Ιούνιο του 1828, όταν ο Καποδίστριας αντικατέστησε τον Ιωάννη Μαυρομιχάλη από τη θέση του φρουράρχου Μονεμβασίας, και εντάθηκε ακόμα περισσότερο όταν άρχισε να ικανοποιεί μόνο μερικώς τα οικονομικά αιτήματα του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Οι σύμβουλοι του κυβερνήτη, τοποθέτησαν νομάρχη στην Καλαμάτα κάποιον Γενοβέλη και τοπάρχη στη Μάνη τον Κορνήλιο, φανατικούς και ορκισμένους εχθρούς των Μαυρομιχαλαίων, οι οποίοι έκαναν ότι ήταν δυνατό για να τους προσβάλλουν και να τους εξουθενώσουν οικονομικά, με αποτέλεσμα οι Μανιάτες να ξεσηκωθούν εναντίον των κρατικών λειτουργών. Τα γεγονότα αυτά οδήγησαν στην σύλληψη του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη. Οι ταραχές όμως δεν σταμάτησαν. Ο Καποδίστριας αντιλήφθηκε τότε ότι θα έπρεπε να αντιμετωπίσει το ζήτημα με διαφορετικό τρόπο. Γι’ αυτό και αρκετές φορές στο παρελθόν είχε αποφασίσει την αποφυλάκιση του Πετρόμπεη, αλλά την τελευταία στιγμή αυτή ακυρωνόταν με νομικίστικα κόλπα των «συμβούλων» του. Το Ιούλιο του 1831, ο Καποδίστριας δήλωσε στον Ανδρέα Ζαΐμη ότι θα δεχόταν να συμβιβαστεί με τον Πετρόμπεη. Στον κυβερνήτη όμως μεταφέρθηκαν φανταστικές απειλές εκ μέρους των Μανιατών, με αποτέλεσμα η προσέγγιση αυτή να ματαιωθεί. Έτσι διατάχθηκε ο Κανάρης να συλλάβει τον Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη παρά τη συμφωνία του με τον Κασομούλη να ειρηνεύσει η περιοχή της Μάνης με αντάλλαγμα την αποπομπή του Κορνήλιου. Ακολούθησε η μεσολάβηση του Ρώσου ναυάρχου Ρίκορντ, ο οποίος έλαβε την διαβεβαίωση της μητέρας του Πετρόμπεη πως θα σταματήσει κάθε ταραχή στην περιοχή, αν αποφυλακισθεί από το Ιτς Καλέ, όπου κρατείτο σε έναν ανεμόμυλο, ο Πετρόμπεης. Στις 22 Σεπτεμβρίου 1831, με την έγκριση του κυβερνήτη, ο Ρίκορντ συναντήθηκε στο πλοίο του με τον Πετρόμπεη, συμφωνώντας σε όλα. Την ίδια μέρα αναχώρησαν μαζί για το Κυβερνείο με σκοπό να αναγγείλουν στον κυβερνήτη τα ευχάριστα νέα. Ο Καποδίστριας, θέλοντας να ακολουθήσει την τυπική διαδικασία, υποσχέθηκε την αποφυλάκιση του Πετρόμπεη σε διάστημα 5-6 ημερών (την οποία ο ίδιος περιχαρής ανακοίνωσε στους Γεώργιο και Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη), διατάσσοντας μάλιστα να μεταφερθεί την νύχτα εκείνη από τον ανεμόμυλο όπου κρατείτο στο μικρό ιδιόκτητο σπίτι του στο Ναύπλιο. Όπως αναφέρει ο Κ.Μ. Μπαζίλι (υπασπιστής του Ρίκορντ), ήδη από τις 26 Σεπτεμβρίου οι ταραχές στην ευρύτερη περιοχή της Μάνης είχαν σταματήσει, γεγονός που αποδεικνύει ότι ο κυβερνήτης κράτησε το λόγο του. Κάποιοι ιστορικοί όμως αναφέρουν την 26η Σεπτεμβρίου ως ημέρα της συνάντησης των Καποδίστρια, Πετρόμπεη και Ρίκορντ, υποστηρίζοντας ταυτόχρονα πως το δημοσίευμα κάποιας αγγλικής εφημερίδας εξόργισε τον κυβερνήτη με αποτέλεσμα να αθετήσει το λόγο του και να φερθεί ανεπίτρεπτα στον Πετρόμπεη. Σύμφωνα όμως με τις εγγραφές από το βιβλίο του λιμανιού του Ναυπλίου αλλά και από τις αναφορές του Μπαζίλι, ο Ρώσος ναύαρχος στις 23 Σεπτεμβρίου απέπλευσε για τον Πόρο, όπου αποδεδειγμένα βρισκόταν εκεί στις 26 Σεπτεμβρίου, επιστρέφοντας στο Ναύπλιο το βράδυ της 29ης Σεπτεμβρίου. Άρα η συνάντηση και μάλιστα με αρνητικά αποτελέσματα δεν θα μπορούσε να είχε λάβει χώρα στις 26 Σεπτεμβρίου. Το βασικό ερώτημα που γεννάται λοιπόν είναι γιατί οι Μαυρομιχαλαίοι αποφάσισαν να δολοφονήσουν τον κυβερνήτη σε μια περίοδο που οι μεταξύ τους διαφορές όδευαν προς επίλυση;ασισμένο στο βιβλίο του Δ. Κοκκινάκη

Η ΘΕΩΡΙΑ ΚΟΚΚΙΝΑΚΗ

Ο Δ. Κοκκινάκης, ιστορικός ερευνητής, στο βιβλίο του «Ποιοι δολοφόνησαν τον Καποδίστρια;» δηλώνει ότι ασχολήθηκε επί χρόνια με το θέμα της δολοφονίας του κυβερνήτη, μελετώντας όλα τα σχετικά αρχεία της εποχής, τις ιατροδικαστικές εκθέσεις, το πολιτικό και ιστορικό πλαίσιο των γεγονότων αλλά και τη δικογραφία της δίκης του Γεωργίου Μαυρομιχάλη. Προσπάθησε να ανασυνθέσει το παζλ των γεγονότων που οδήγησαν στη δολοφονία του Καποδίστρια, καταλήγοντας σε ένα διαφορετικό συμπέρασμα σχετικά με τους δολοφόνους. Προσπαθώντας και ο ίδιος να αναπαραστήσει το σκηνικό του φόνου και χρησιμοποιώντας σχετικά σύγχρονες μεθόδους της εγκληματολογίας, καταλήγει στο συμπέρασμα ότι τον Καποδίστρια δεν τον σκότωσαν οι Μαυρομιχαλαίοι . Ποιοι ήταν όμως οι δολοφόνοι του;

Ο Κοκκινάκης κατέληξε στο συμπέρασμα ότι επρόκειτο για μια συνομωσία στην οποία πρωτοστάτησαν οι Άγγλοι, οι οποίοι και είχαν αποφασίσει τη δολοφονία του κυβερνήτη, αφενός για να τερματίσουν τα όνειρα των Ελλήνων για ένα μονάρχη ελληνικής καταγωγής, αφετέρου για να επιτύχουν τον αφοπλισμό των αξιόμαχων ελληνικών μονάδων που προήλαυναν στη Στερεά Ελλάδα. Έτσι, άρχισαν να δημιουργούν συνθήκες ενοχοποίησης των Μαυρομιχαλαίων, εμφανίζοντας την οικογένεια να προβαίνει σε ενέργειες τις οποίες όμως προφανώς δεν θα πραγματοποιούσε, αν πράγματι είχε σκοπό να δολοφονήσει τον Καποδίστρια (αγορά πιστολιών, εκτόξευση απειλών, ψευδείς αναφορές για στάση στη Μάνη κλπ.). Η επίρριψη του φονικού στους Μαυρομιχαλαίους έπρεπε να γίνει με πειστικό τρόπο. Τα σχέδια των Άγγλων δεν θα εξυπηρετούσε η δολοφονία του κυβερνήτη από έναν άγνωστο εκτελεστή, δεδομένου ότι ο δολοφόνος θα έπρεπε να βρεθεί αμέσως, ώστε να εξευμενισθεί κατά κάποιο τρόπο η αντίδραση του ελληνικού λαού. Ο φρουρός των Μαυρομιχαλαίων, ο στρατιώτης Καραγιάννης, δεν αντικαταστήθηκε ποτέ από την παρακολούθηση και προστασία της οικογένειας, πιθανότατα προκειμένου να μεταφέρει στους συνωμότες όλες τις προσπάθειες προσέγγισης του Καποδίστρια με τον Πετρομπέη.

Λαμβάνοντας υπόψη όλα όσα έχουν λεχθεί, αλλά και τις καταθέσεις των μαρτύρων, ο Κοκκινάκης περιγράφει τη δολοφονία με βάση τα δικά του στοιχεία. Το πρωινό της 27ης Σεπτεμβρίου 1831, ο κυβερνήτης συνοδευόταν από δύο φρουρούς, το στρατιώτη Λεωνίδη και τον μονόχειρα υπηρέτη του Κοζώνη, ο οποίος αντικατέστησε εκείνη την ημέρα τον κανονικό του φρουρό που αρρώστησε ξαφνικά (;). Καθοδόν, 100-150 μέτρα πριν την εκκλησία, σε ένα ιδιαίτερα σκοτεινό σημείο του δρόμου, κοντά στην πλατεία του Αναβρυτηρίου, συναντήθηκε με τους Μαυρομιχαλαίους, οι οποίοι τον χαιρέτησαν με σεβασμό και τον προσπέρασαν, χωρίς να τον κτυπήσουν εκεί, όπου οι συνθήκες ήταν περισσότερο κατάλληλες. Οι Μαυρομιχαλαίοι, φθάνοντας πρώτοι στην εκκλησία, στάθηκαν έξω από αυτή (ως υπόδικοι που ήταν): Ο Κωνσταντίνος στο δεξί (ως προς τον εισερχόμενο) τμήμα της θύρας του ναού, ακουμπώντας στον τοίχο, με μέτωπο προς την οικία του υπουργού Ροδίου, δηλαδή αντίθετα από την κατεύθυνση από την οποία ερχόταν ο κυβερνήτης, ο δε Γεώργιος περίπου στο μέσον της στενής θύρας, στο βάθος του εσωτερικού πλατύσκαλου, 1,20-1,50 μ. από τον δρόμο με μέτωπο προς το εσωτερικό του ναού. Ο κυβερνήτης με τους φρουρούς του πλησίασε την είσοδο της εκκλησίας, αποκαλύφθηκε με το αριστερό χέρι για να κάνει με το δεξί χέρι τον σταυρό του (και όχι βέβαια για να χαιρετήσει τους Μαυρομιχαλαίους, τους οποίους είχε ήδη συναντήσει και χαιρετήσει).

Μπροστά από τον Κωνσταντίνο, σύμφωνα με τους αυτόπτες μάρτυρες, βρισκόταν ένας «ξηρακιανός νέος με μαύρην καππόταν», ενώ ένας άλλος άγνωστος νέος (αναφέρθηκε από τον Γεώργιο, στην κατάθεσή του ως ζητιάνος) στεκόταν στο αριστερό, ως προς τον εισερχόμενο, τμήμα της θύρας του ναού. Ο Κωνσταντίνος διαπίστωσε κάποια ύποπτη κίνηση (τράβηγμα όπλου;), είτε του Κοζώνη είτε του «ξηρακιανού νέου» που στεκόταν μπροστά του. Η πρώτη του σκέψη ήταν πως κινδύνευε ο ίδιος. Αντέδρασε πηδώντας στο μέσον του δρόμου και ταυτόχρονα πυροβολώντας εναντίον του υπόπτου. Επειδή όμως βρισκόταν εν κινήσει, αστόχησε και η βολή του εξοστρακίσθηκε στον τοίχο της εκκλησίας, εκεί που στεκόταν προηγουμένως ο ίδιος (το ίχνος υπάρχει ως σήμερα). Ο Καποδίστριας αιφνιδιάσθηκε από το άλμα του Κωνσταντίνου και το άκουσμα του πρώτου πυροβολισμού, και έστρεψε το κεφάλι του δεξιά και πίσω. Εκείνη ακριβώς τη στιγμή πυροβολήθηκε εξ επαφής στο πίσω μέρος του ινιακού οστού, λίγο πάνω από το δεξί αυτί, από τον «ξηρακιανό νέο» ή από τον Κοζώνη. Ο τελευταίος είτε πυροβόλησε είτε όχι, πιθανότατα ήταν μυημένος στη συνομωσία, δεδομένου πως δεν κατονόμασε αυτόν που πυροβόλησε, αφήνοντας να εννοηθεί πως ήταν ο Κωνσταντίνος, τον οποίον δεν είδε να πυροβολεί αλλά τον άκουσε (!).

Ταυτόχρονα, ο ζητιάνος που βρισκόταν στην άλλη πλευρά της θύρας του ναού, τον κτύπησε με ένα μαχαίρι μήκους μεγαλύτερου του ενός ποδός (33 εκ.) και πλάτους 8-9 εκ. Με βάση το μήκος της πύλης εισόδου του μαχαιριού στο σώμα του κυβερνήτη και το σύνηθες ιχθυοειδές σχήμα των μαχαιριών, υπολογίζεται πως πρόκειται για μάχαιρα μήκους 40-45 εκ. Το όπλο αυτό δε βρέθηκε ποτέ (το αποδιδόμενο στον Γεώργιο μαχαιρίδιο δε θα μπορούσε να προκαλέσει τόσο μεγάλο τραύμα). Ο στρατιώτης Καραγιάννης πυροβόλησε τον ευρισκόμενο πλέον πολύ κοντά του (στην αρχή του ανηφορικού μονοπατιού) Κωνσταντίνο Μαυρομιχάλη στην κοιλιά, ο οποίος προσπάθησε τραυματισμένος να τρέξει στο ανηφορικό δρομάκι. Ο υπαξιωματικός Βούλγαρης, ευρισκόμενος συμπτωματικά (;) ένστολος και ένοπλος μέσα στην εκκλησία (η μονάδα του βρισκόταν στον Πλάτανο, 200 μέτρα από την εκκλησία), καταδίωξε τον τραυματισμένο Κωνσταντίνο, (ο οποίος αν και είχε ακόμη μία πιστόλα γεμάτη, δεν αμύνθηκε!), τον πρόφθασε και τον λόγχισε. Σχεδόν αμέσως κατέφθασαν ακόμη έξι στρατιώτες, υπό τον Μομφεράτο, (πως άραγε κατάφεραν να φθάσουν τόσο γρήγορα από τον Πλάτανο, αν κάποιος δεν τους είχε ειδοποιήσει από πριν;) και συνέχισαν βάναυσα (ανεπίτρεπτα, για έναν δολοφόνο που θα μπορούσε να έχει συλληφθεί) να κτυπούν τον Κωνσταντίνο, ο οποίος τελικά και πυροβολήθηκε στο κεφάλι από τον στρατηγό Φωτομάρα (δήθεν για να τον γλύτωσει από το μαρτύριό του). Ο Γεώργιος διαπιστώνοντας την εμπλοκή του θείου του στο συμβάν, και χωρίς να έχει καταλάβει στην πραγματικότητα τι συνέβη, διέφυγε τρέχοντας, καταδιωκόμενος από δύο στρατιώτες, προς την κατοικία του Στρατιωτικού Διοικητή Ναυπλίου, στρατηγού Γεράρδου, θεωρώντας ότι εκεί θα ήταν ασφαλής. Μετά από πολλές απόπειρες να εισέλθει σε κάποιο σπίτι, ανακάλυψε (κατά περίεργο τρόπο, αφού ήταν πολύ νωρίς το πρωί) την πόρτα του σπιτιού του ταγματάρχη Βαλλιάνου ανοικτή, στο οποίο και εισήλθε. Ακολουθώντας τον Βαλλιάνο, από μια πορτούλα του κήπου πέρασε στην κατοικία του Γάλλου αντιπρέσβη Ρουάν, δηλώνοντας αθώος και ζητώντας να τον παραδώσουν στη νόμιμη κυβέρνηση της Ελλάδας (δεν ζήτησε άσυλο, όπως υποστηρίζουν πολλοί ιστορικοί).

Κατά τη διάρκεια της δίκης και στην προσπάθεια να εφευρεθούν και άλλα ενοχοποιητικά στοιχεία εναντίον των Μαυρομιχαλαίων, εμφανίσθηκε ένα πλαστό ιατρικό ανακοινωθέν (στο οποίο γίνεται προσπάθεια να ανασκευασθεί το μέγεθος των τραυμάτων του κυβερνήτη), αλλά και το γνωστό μαχαιρίδιο που αποδόθηκε στον Γεώργιο. Δε λήφθηκαν υπόψη οι καταθέσεις των μαρτύρων, τόσο για την παρουσία των δύο αγνώστων μπροστά στην εκκλησία (δεν αναζητήθηκαν από το δικαστήριο) όσο και για την παρουσία δύο ακόμη άγνωστων φουστανελλοφόρων που επέβαιναν σε μια άμαξα και συμμετείχαν στην επιχείρηση κατά του κυβερνήτη, αλλά ούτε και η κατάθεση της Παρασκευούλας (που βρισκόταν στο παράθυρο του σπιτιού της, κοιτάζοντας προς την εκκλησία), η οποία δεν είδε ποτέ τον Κωνσταντίνο να πυροβολεί τον κυβερνήτη. Η κατάθεση του Γ. Τερζή (Ράπτη) η οποία αθώωνε τους Μαυρομιχαλαίους, εξαφανίσθηκε μυστηριωδώς από τα Γενικά Αρχεία του Κράτους, ενώ εκτός από τον Καραγιάννη, κανείς από τους μάρτυρες δεν κατονόμασε τους Κωνσταντίνο και Γεώργιο Μαυρομιχάλη. Επίσης τα γεγονότα αυτά επιβεβαιώνουν και τα ημερολόγια δύο Ευρωπαίων περιηγητών, ενός Σκώτου και ενός Ουαλλού, τα οποία όμως από το 1979 και μετά, κατά έναν περίεργο τρόπο έχουν εξαφανισθεί (!).

Ο Γεώργιος Μαυρομιχάλης δικάσθηκε από το στρατοδικείο (γεγονός αντισυνταγματικό, διότι είχε διατελέσει πρωθυπουργός της Ελλάδας), κρίθηκε ένοχος και καταδικάσθηκε σε θάνατο. Ο Καραγιάννης, αν και αρχικά είχε καταδικασθεί σε θάνατο, άλλαξε την κατάθεσή του εναντίον των Μαυρομιχαλαίων, με αποτέλεσμα να απαλλαγεί (!) Η εκτέλεση του Γεωργίου επισπεύσθηκε, «κλείνοντας» την υπόθεση. Κατά την εντός του Ναυπλίου διαδρομή του προς το σημείο της εκτέλεσης του (Πλάτανος), ο Γεώργιος πέρασε κάτω από το σπίτι όπου κρατείτο ο Πετρόμπεης και ζήτησε να τον δει, αλλά του απαγορεύθηκε από τις Αρχές. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι πράγματι είχε μεταφερθεί από τον Καποδίστρια από τον ανεμόμυλο, όπου κρατείτο, στο σπίτι του στο Ναύπλιο και ο Γεώργιος ήδη το γνώριζε. Αρνούμενος κάθε ενοχή, έδωσε ο ίδιος το παράγγελμα προς το εκτελεστικό απόσπασμα, φωνάζοντας προς το συγκεντρωμένο πλήθος «Ομόνοια αδέλφια».

Μετά την εκτέλεση του Γεωργίου, το θέμα της δολοφονίας του Καποδίστρια, σε συνδυασμό και με τις μεγάλες εθνικές εξελίξεις, άρχισε σιγά-σιγά να λησμονείται, ενώ και οι σχετικές δημοσιεύσεις για συνομωσία σταμάτησαν.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Πέρα από τις θεωρίες συνομωσίας που ο καθένας θα μπορούσε να επικαλεσθεί αλλά δύσκολα να αποδείξει, είναι γεγονός ότι στην υπόθεση της δολοφονίας του Καποδίστρια παραμένουν ορισμένα αναπάντητα ερωτήματα σχετικά με τους δράστες. Η σχέση του Καποδίστρια με τους Μαυρομιχαλαίους υπήρξε πράγματι θυελλώδης. Δεν πρέπει να λησμονούμε όμως ότι ο Πετρόμπεης ήταν από τους πρώτους που προσπάθησαν να πείσουν τον Καποδίστρια να εγκαταλείψει την Αυλή του τσάρου και να αναλάβει τη διακυβέρνηση της χώρας, γεγονός που αποδεικνύεται και από την κωδικοποιημένη αλληλογραφία τους από το 1818.

Μια δεύτερη διαπίστωση αφορά τη στάση της αγγλικής κυβέρνησης, η οποία 180 χρόνια μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια συνεχίζει να θεωρεί τον φάκελο της υπόθεσης που υπάρχει στα Βρετανικά Αρχεία «άκρως απόρρητον», μη επιτρέποντας την πρόσβαση σε αυτόν. Τι έχουν λοιπόν να κρύψουν οι Άγγλοι, οι οποίοι σε άλλες περιπτώσεις δίνουν πολύ εύκολα στη δημοσιότητα απόρρητα αρχεία τους και μάλιστα νεώτερων χρόνων; Εξάλλου ακόμη και οι υποστηρικτές της θεωρίας ότι οι Μαυρομιχαλαίοι ήταν πληρωμένοι δολοφόνοι, πιστοποιούν έμμεσα την ύπαρξη συνομωσίας, αφού κάποιοι θα πρέπει να κίνησαν τα νήματα από το παρασκήνιο πληρώνοντας τους Μαυρομιχαλαίους και στήνοντας το σκηνικό, όπως πραγματικά ήθελαν.

Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια ήταν η πρώτη πολιτική δολοφονία αρχηγού κράτους στη Νεώτερη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδας. Η ανάμιξη της Αγγλίας και της Γαλλίας θεωρείται πλέον δεδομένη. Το νέο ελληνικό κράτος ξεκινούσε τον ελεύθερο βίο του με μία πράξη που αποτελούσε ταυτόχρονα μήνυμα και προειδοποίηση προς κάθε κατεύθυνση. Αμέσως μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, ακολούθησε χάος και αναρχία. Ο επικεφαλής της Προσωρινής Διοίκησης, Αυγουστίνος Καποδίστριας, ο οποίος αποτελούσε σκιά του νεκρού αδελφού του, αδυνατούσε να επιβάλει την τάξη. Το χάος αυτό άνοιξε τον δρόμο για την επιβολή της «Ελέω Θεού» βασιλείας του Όθωνα. Ίσως σ’ αυτό να απέβλεπαν οι Μεγάλες Δυνάμεις με τη δολοφονία του Καποδίστρια, του ανθρώπου ο οποίος με απίστευτους διπλωματικούς ελιγμούς, τους «εγκλώβισε» στην αναγκαιότητα της αναγνώρισης του ελληνικού κράτους και ο οποίος δεν ήταν εύκολο να δεχθεί μοναρχίες και απολυταρχικά καθεστώτα τέτοιου τύπου. Λίγο πριν το τέλος του, είχε αναφέρει στον Γάλλο ιστορικό και περιηγητή Μισό, όταν ρωτήθηκε αν η Ελλάδα έμελλε να γίνει βασίλειο ή δημοκρατία: «Ένα τέτοιο πράγμα δε θα ήτο και τόσο εύκολον! Ανηγέρθη πολλάκις ναός προς τον αληθή Θεόν εκ των στηλών του Διός και της Αθηνάς. Πώς όμως θα ιδρυθή θρόνος επί του εδάφους των αρχαίων δημοκρατιών και εκ της κόνεως αυτών;»

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1)    ΓΕΝΙΚΗ ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, Εκδόσεις Καραβία, Αθήνα 1996.
(2)    Κ.Μ. Μπαζίλι : ΕΝΑΣ ΡΩΣΟΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ, Εκδόσεις Καλέντη, Αθήνα 2000.
(3)    Δημήτριος Ν. Κοκκινάκης : ΠΟΙΟΙ ΔΟΛΟΦΟΝΗΣΑΝ ΤΟΝ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ ; (γ΄ έκδοση), Εκδόσεις Συμμετρία, Αθήνα 2007.
(4)    Α.Μ. Ιδρωμένος : ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ, ΚΥΒΕΡΝΗΤΗΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, Εκδόσεις Καραβία, Αθήνα 1900.
(5)    Νικόλαος Κασομούλης : ΕΝΘΥΜΗΜΑΤΑ ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ 1821-1833, 3τ., Εκδόσεις Ελεύθερη Σκέψις, Αθήνα 2005
(6)    Ιωάννης Καποδίστριας : ΑΠΟΜΝΗΜΟΝΕΥΜΑΤΑ – ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΜΟΥ ΣΤΑΔΙΟΔΡΟΜΙΑΣ, Εκδόσεις Μπάυρον, Αθήνα 1986.
(7)    Ελένη Κούκου : ΙΩΑΝΝΗΣ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ, Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ – Ο ΔΙΠΛΩΜΑΤΗΣ, Εκδόσεις ΟΕΔΒ, Αθήνα 1989.
(8)    Α. Κουτσιλιέρης : ΜΑΥΡΟΜΙΧΑΛΑΙΟΙ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ, Εκδόσεις Φιλιππότη, Αθήνα 1982.
(9)    Τάσος Βουρνάς : Η ΔΟΛΟΦΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑ – ΤΟ ΤΙΜΗΜΑ ΤΗΣ ΑΝΕΞΑΡΤΗΣΙΑΣ, Εκδόσεις Φυτράκη, Αθήνα 1976.

Σημειώσεις

1.    Ο W. Aslison Fillips υποστηρίζει, όπως είναι και το πιθανότερο, ότι ο Κοζώνης δεν ήταν στρατιώτης αλλά υπηρέτης, που αντικατέστησε εκείνο το πρωινό τον κανονικό φρουρό του κυβερνήτη, ο οποίος αρρώστησε ξαφνικά.
2.    Σύμφωνα με τις μαρτυρίες, ο Κωνσταντίνος Μαυρομιχάλης φορούσε εκείνο το πρωινό ένα λευκό μπουρνούζι, ενώ ο Γεώργιος μαύρη καππότα.
3.    Οι φρουροί των ατόμων που βρίσκονταν θπό επιτήρηση είχαν διπλή αποστολή : αφενός να τους επιτηρούν ώστε να μη διαπράξουν κάποια έκνομη ενέργεια, αφετέρου να τους προστατεύουν από επιθέσεις εναντίον τους.
4.    Ο περίεργος αυτός νέος αναφέρεται σε δύο ή τρία σημεία των καταθέσεων, χωρίς όμως να διευκρινίζεται ο ρόλος του στην όλη υπόθεση. Η παρουσία του εκείνη την ώρα στην εκκλησία και στη θέση που βρισκόταν κρίνεται ύποπτη. Η παρουσία, ενός ζητιάνου τόσο νωρίς στην εκκλησία ήταν σπάνια. Απεικονίζεται βέβαια στις γκραβούρες και στους πίνακες της εποχής, τους σχετικούς με το θέμα, αλλά δεν αναζητήθηκε από το δικαστήριο (αν και ήταν αυτόπτης μάρτυρας) για να καταθέσει.
5.    Το γεγονός ότι μέσα στην εκκλησία, και μάλιστα τόσο νωρίς το πρωί, βρισκόταν ένας ένοπλος υπαξιωματικός δεν ήταν ιδιαίτερα συνηθισμένο.
6.    Ο Καποδίστριας είχε ήδη ανταλλάξει χαιρετισμό με τους Μαυρομιχαλαίους καθ’ οδόν, οπότε δεν υπήρχε λόγος να τους χαιρετήσει ξανά. Επίσης, δύσκολα ο κυβερνήτης της Ελλάδας θα χαιρετούσε πρώτος (και μάλιστα δι’ αποκαλύψεως της κεφαλής) οποιονδήποτε Έλληνα έβλεπε στον δρόμο.
7.    Η μελέτη του χρονικού διαστήματος που μεσολάβησε από τη μία κίνηση μέχρι την επόμενη απαιτεί ιδιαίτερη προσοχή. Το σημαντικό στοιχείο αφορά τον χρόνο που μεσολάβησε μεταξύ του κτυπήματος και της άφιξης των στρατιωτών. Μήπως κάποιοι ήταν ήδη έτοιμοι, αναμένοντας τη θλιβερή είδηση;
8.    Επί Αυγουστίνου Καποδίστρια, ο Αλμέιντα έλαβε την ελληνική ιθαγένεια, καθώς και σημαντικές εκτάσεις εθνικών γαιών.
9.    Κοκκινάκης 32-92.
10.    Το μαχαιρίδιο αυτό (μήκους 12,5 εκ. και πλάτους 2,5 εκ.) δεν βρέθηκε στα πόδια του Καποδίστρια, όπως πολλάκις αναφέρθηκε στη δίκη, αλλά το βρήκε ο Μομφεράτος, το έδωσε στον Αλμέιντα και αυτός το διαβίβασε με έγγραφο του στον Εισηγητή (εισαγγελέα), μετά από γραπτή αίτηση του τελευταίου.
11.    Κοκκινάκης 309-29.
12.    Κοκκινάκης 1212-35.
13.    Ο ίδιος ο Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης στα βαθιά του γεράματα, έλεγε χαρακτηριστικά : «Ανάθεμα στους Αγγλογάλλους που ήταν η αιτία και εγώ να χάσω τους δικούς μου ανθρώπους και το έθνος να χάσει έναν κυβερνήτη που δε θα ματαβρεί. Το αίμα του με παιδεύει έως σήμερα».
14.    Μετά τη δολοφονία του Καποδίστρια, ο Άγγλος πρεσβευτής ζήτησε να ληφθούν αυστηρά μέτρα κατά του εξεγερμένου λαού και να κατασταλεί ακόμη και με τα όπλα, η κινητοποίησή του, απειλώντας την Προσωρινή Διοικούσα Επιτροπή με διακοπή των διπλωματικών σχέσεων. Η Γαλλία επίσης δια των αντιπροσώπων της, δεν έπαψε να καλύπτει την οικογένεια Μαυρομιχάλη, αφού ο στρατιωτικός ακόλουθος της Γαλλικής Πρεσβείας διαμαρτυρόταν και απειλούσε τους δικαστές του στρατοδικείου που δίκασε τον Γεώργιο Μαυρομιχάλη να μην προχωρήσουν στη δίκη και καταδίκη του, επειδή δήθεν ήταν αναρμόδιοι. Ήταν τέτοιες οι απροκάλυπτες παρεμβάσεις τους, τόσο κατά τη δολοφονία όσο και μετά, ώστε ο Ρώσος πρεσβευτής Ριμποπιέρ θα έγραφε στην έκθεση του για τη δολοφονία του Καποδίστρια ότι «ουδεμία αμφιβολία διατηρώ ότι η δολοφονική χειρ εξοπλίσθη παρά της Αγγλίας»

https://cosmopolisorganicitymovementorg.com/